Επιπροσθέτως, καθίσταται σαφές ότι η ορθή έννοια του άρθρου 19 παρ. 7 του π.δ. 774/1980 είναι ότι στον έλεγχο των Κλιμακίων του Ελεγκτικού Συνεδρίου υπάγονται και οι συμβάσεις σε επέκταση, βάσει όρου της διακήρυξης, αρχικών (κύριων) συμβάσεων, οι οποίες υπολείπονται του ποσού του 1.000.000 ευρώ και των οποίων οι αρχικές δεν έχουν υποβληθεί, λόγω ποσού επίσης, στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αθροιζόμενες όμως με την κύρια και τις τυχόν λοιπές σε επέκταση αυτής συμβάσεις υπερβαίνουν το ύψος των 1.000.000 ευρώ. Τούτο, διότι σκοπός της προαναφερόμενης διάταξης είναι η θεσμοθέτηση μίας αποτελεσματικής διαδικασίας για τον έλεγχο της νομιμότητας των συμβάσεων, ο οποίος θα ανατρεπόταν ή θα καθίστατο αλυσιτελής, ιδίως στην περίπτωση που θα παρεχόταν στη Διοίκηση η ευχέρεια να συνάπτει ανέλεγκτα τέτοιου είδους συμβάσεις με τη δυνατότητα κατάτμησης του συνολικού συμβατικού αντικειμένου, κατά συνέπεια δε και των πιστώσεων, ανά διαδοχικά επιμέρους χρονικά διαστήματα (βλ. σχετ., ως προς τις συμπληρωματικές συμβάσεις, πράξη VI Τμ. ΕλΣυν 48/2003).

«Προδικαστική παραπομπή – Οδηγία 2014/24/ΕΕ – Άρθρο 72 – Τροποποίηση δημοσίων συμβάσεων κατά τη διάρκεια της εκτέλεσής τους – Μεταβίβαση συμφωνιών-πλαισίων – Νέος ανάδοχος ο οποίος αναλαμβάνει, κατόπιν της κηρύξεως του αρχικού αναδόχου σε πτώχευση, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που είχε αναλάβει ο τελευταίος δυνάμει συμφωνίας-πλαισίου – Αναγκαιότητα ή μη νέας διαδικασίας συνάψεως δημοσίας συμβάσεως»

Σε περίπτωση κατά την οποία αποφασίζεται η ματαίωση των αποτελεσμάτων διενεργηθέντος διαγωνισμού και η επανάληψη αυτού είτε με τους ίδιους όρους και τις ίδιες τεχνικές προδιαγραφές είτε με τροποποιημένους τους όρους και τις τεχνικές προδιαγραφές, ο επαναλαμβανόμενος διαγωνισμός συνιστά νέο διαγωνισμό αυτοτελή και ανεξάρτητο του ματαιωθέντος/συνεπώς, οι ενδιαφερόμενοι να μετάσχουν στον επαναληπτικό διαγωνισμό προμηθευτές, δικαιούνται, ανεξαρτήτως αν είχαν μετάσχει στον ματαιωθέντα διαγωνισμό, να υποβάλουν όλες τις προβλεπόμενες από το άρθρο 15 του Π.Δ. 394/96 διοικητικές προσφυγές, μεταξύ των οποίων και την ένσταση κατά της διακηρύξεως, με αφετηρία της σχετικής προθεσμίας την δημοσίευση της ανακοινώσεως για την διενέργεια του επαναληπτικού διαγωνισμού/επιβάλλεται δε, στην περίπτωση αυτή, εν όψει της αυτοτελείας του επαναληπτικού διαγωνισμού, η τήρηση της προβλεπόμενης για την εξέταση της ενστάσεως διαδικασίας, με τη γνωμοδότηση επ΄ αυτής της Επιτροπής Κρατικών Προμηθειών και, προκειμένου περί αιτιάσεων κατά τεχνικών προδιαγραφών της διακηρύξεως, της αρμόδιας Μόνιμης Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, αδιαφόρως αν ο διαγωνιζόμενος που υποβάλλει την ένσταση είχε μετάσχει στον ματαιωθέντα διαγωνισμό και είχε υποβάλει στα πλαίσια αυτού ένσταση ταυτοσήμου περιεχομένου

Επισκευή και συντήρηση διδακτηρίου..:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο λόγος διαφωνίας της Επιτρόπου είναι βάσιμος διότι, στο μέτρο που με αυτόν προβάλλεται ότι ο ελεγχόμενος τίτλος πληρωμής είναι μη νόμιμος, εκ του λόγου ότι η υπογραφή επί αυτού εκ μέρους της Προέδρου και του Ταμία του Δ.Σ. του Ιδρύματος έχει τεθεί με διατύπωση επιφύλαξης. Και τούτο προεχόντως διότι, η υπογραφή του χρηματικού εντάλματος από τα εν λόγω όργανα αποτελεί, κατά το προαναφερθέν β.δ., με το οποίο ρυθμίζεται, μεταξύ άλλων, και ο τρόπος εξόφλησης των δαπανών του Ιδρύματος, αναγκαίο τυπικό στοιχείο έκδοσης αυτού, η δε στη συγκεκριμένη περίπτωση, υπογραφή εκ μέρους τους με διατύπωση επιφύλαξης, ως μη προβλεπόμενη από το νόμο δυνατή περίπτωση και έχουσα κατ΄ουσίαν την έννοια ότι τα όργανα που τη διατυπώνουν δεν έχουν ασκήσει ή δεν μπορούσαν να ασκήσουν ουσιαστικό έλεγχο επί της δαπάνης, που εντέλλεται να πληρωθεί, εξομοιώνεται με άρνηση έκδοσης του οικείου τίτλου, καθιστώντας αυτόν μη νόμιμο (πρβλ. Πράξη IV Τμ. 41/2010, βλ. ). Όσα επομένως αναλυτικά εκθέτουν τα ανωτέρω όργανα του Ιδρύματος στο προμνημονευθέν έγγραφό τους και εξηγούν τους λόγους και τις περιστάσεις υπό τις οποίες οδηγήθηκαν στην διατύπωση της επιφύλαξης, προβάλλονται αλυσιτελώς, διότι και αληθή υποτιθέμενα και ανεξαρτήτως της νομιμότητας ή μη της εντελλόμενης δαπάνης, δεν άγουν σε άρση του χαρακτηρισμού του επίμαχου τίτλου πληρωμής, ως μη νομίμως εκδοθέντος, αφού ο αυτός εξακολουθεί να φέρει την ίδια επιφύλαξη. Ωστόσο, το Κλιμάκιο επισημαίνει ότι η ανωτέρω επισημανθείσα πλημμέλεια μπορεί να αρθεί με την έκδοση νέου τίτλου πληρωμής, ο οποίος στη συνέχεια θα μπορούσε να θεωρηθεί από την Επίτροπο, εφόσον ήταν απαλλαγμένο της με το ανωτέρω περιεχόμενο επιφύλαξης και ο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας επί της εντελλόμενης δαπάνης ήθελε αποβεί θετικός (πρβλ. πράξη VI Tμ. 5/2016).Κατόπιν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Παροχή υπηρεσιών φύλαξης κτιρίων:.... Στην κρινόμενη περίπτωση, με τη ….2018 απόφαση του Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου της ... εγκρίθηκε η απευθείας ανάθεση στον …. της παροχής υπηρεσιών φύλαξης κτηρίων έναντι ποσού 5.000,00 ευρώ συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ, αυθημερόν υπογράφηκε η σχετική σύμβαση και για την εξόφληση του αναδόχου για την παροχή των ως άνω υπηρεσιών για το Μάιο του 2018 εκδόθηκε το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα. Με τα δεδομένα αυτά, η επίμαχη δαπάνη δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι ο συμβατικός προϋπολογισμός για την παροχή των οικείων υπηρεσιών δεν υπερβαίνει το ποσό των 5.000,00 ευρώ συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ.. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο πρέπει να απόσχει του ελέγχου.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.7/9/2019

Περαιτέρω, από το συνδυασμό της διάταξης αυτής και των αναφερόμενων στην προηγούμενη σκέψη συνάγεται ότι ο ασκούμενος από το Ελεγκτικό Συνέδριο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας επεκτείνεται και στην περίπτωση συμβάσεων, οι οποίες, ανεξάρτητα από το οικονομικό αντικείμενό τους, τροποποιούν τους όρους κύριων ή συμπληρωματικών συμβάσεων που έχουν υποβληθεί στον ανωτέρω έλεγχο, καθόσον σκοπός των διατάξεων που προεκτέθηκαν είναι η θεσμοθέτηση μιας ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής διαδικασίας ελέγχου της νομιμότητας των δημοσίων συμβάσεων, ο έλεγχος δε αυτός θα ανατρεπόταν ή θα καθίστατο αλυσιτελής στην περίπτωση που θα παρεχόταν στη Διοίκηση η ευχέρεια να συνάπτει ανέλεγκτα συμβάσεις που τροποποιούν τους όρους εκτέλεσης του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης και συνεπάγονται επαύξηση της δαπάνης της (βλ. Πράξ. Ζ΄ Κλιμ. 1/2005 και 41/2005). Στην περίπτωση όμως που η κύρια ή συμπληρωματική σύμβαση έχει συναφθεί σε προγενέστερο χρονικό σημείο από το χρόνο έναρξης ισχύος του άρθρου 8 του ν. 2741/1999 και της δι’ αυτού θέσπισης του προληπτικού ελέγχου νομιμότητας των δημοσίων συμβάσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο, η τροποποιητική αυτών σύμβαση δεν μπορεί να υπαχθεί στον ανωτέρω έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Και τούτο διότι η τροποποίηση μιας δημόσιας σύμβασης όταν αυτή δεν αναφέρεται γενικώς και αορίστως στην τροποποιούμενη αλλά τροποποιεί συγκεκριμένους όρους επιφέρει άμεση λειτουργική συσχέτιση της τροποποιούμενης σύμβασης με την τροποποιητική, με συνέπεια η τελευταία να μην έχει το χαρακτήρα αυτοτελούς συμβάσεως και από ουσιαστική άποψη να καθίσταται αναπόσπαστο μέρος της σύμβασης που τροποποιείται, ο δε τυχόν έλεγχος της τροποποιητικής θα είχε ως αποτέλεσμα να ελέγχονται ευθέως ή παρεμπιπτόντως οι τροποποιούμενες συμβάσεις μετά τη σύναψή τους και όχι προληπτικά και ενδεχομένως αφού έχει ολοκληρωθεί και η εκτέλεσή τους, γεγονός που υπερακοντίζει τη βούληση του κοινού νομοθέτη, ο οποίος δεν θέλησε να επεκτείνει το θεσπιζόμενο από τη διάταξη του άρθρου 8 παρ.1 του ν. 2741/1999 έλεγχο νομιμότητας και στις συμβάσεις που καταρτίστηκαν πριν από την ισχύ της, ούτε να αλλοιώσει τον προβλεπόμενο από την ίδια τη διάταξη χαρακτήρα του ελέγχου αυτού, ο οποίος είναι αμιγώς προληπτικός. Κατά συνέπεια, κατά την έννοια του άρθρου 19 παρ. 7 του π.δ. 774/1980, όπως ισχύει, δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου τροποποιητική σύμβαση, διαλαμβάνουσα όρους που τελούν σε άμεση συνάρτηση με συγκεκριμένους όρους της τροποποιούμενης και για το λόγο αυτό στερούμενη αυτοτέλειας, αφού ο έλεγχος της θα κατέτεινε, έστω και έμμεσα, στον έλεγχο της αρχικής σύμβασης, η οποία ως συναφθείσα πριν από την έναρξη ισχύος της θεσπίσασας τον προληπτικό έλεγχο διάταξης του άρθρου 8 παρ. 1 του ν. 2741/1999, δεν υπήχθη ούτε μπορεί πλέον να υπαχθεί σε προληπτικό έλεγχο από το κατά χρόνον αναρμόδιο Ελεγκτικό Συνέδριο.

Αντικατάσταση εσωτερικού δικτύου ύδρευσης:..Στην προκειμένη περίπτωση, εφόσον το ποσό της 12262/20.6.2018 δανειακής σύμβασης μεταξύ του Δήμου … και του Τ.Π.Δ. για τη χρηματοδότηση του έργου «Αντικατάσταση εσωτερικού δικτύου ύδρευσης …» (11/2017 Πράξη της Επιτρόπου του Δήμου … με την οποία κρίθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης του έργου αυτού) ανέρχεται στις 172.411,37 ευρώ, αυτή δεν υπαγόταν στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, απορριπτομένου του σχετικού λόγου του Επιτρόπου.Κατόπιν αυτών, η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.

Παράβολο έφεσης:Με τα δεδομένα αυτά οι επίμαχες περί παραβόλου διατάξεις δεν αντιβαίνουν ούτε προς τις διατάξεις περί δίκαιης δίκης του άρθρου 6 παρ. 1 της Ε.Σ.Δ.Α., ούτε προς την καθιερούμενη από το Σύνταγμα (άρθρο 25 παρ. 1 εδ. δ΄) αρχή της αναλογικότητας (Ολ. Ε.Σ. 489/2014). Στην περίπτωση δε κατά την οποία, δεν καταβληθεί το παράβολο μέσα τις ορισθείσες από το νόμο προθεσμίες (κατά την πρώτη συζήτηση της υπόθεσης ή εντός προθεσμίας πέντε (5) ημερών από την επομένη της συζήτησης), η έφεση είναι απορριπτέα ως απαράδεκτη και δεν υφίσταται υποχρέωση του Δικαστηρίου να καλέσει το διάδικο ή τον πληρεξούσιο δικηγόρο του, ο οποίος οφείλει να γνωρίζει τις νόμιμες υποχρεώσεις του για την καταβολή του απαιτούμενου παραβόλου..

Συμπληρωματικές συμβάσεις.Η ορθή έννοια του άρθρου 19 παρ.7 του π.δ. 774/1980 (ΦΕΚ Α΄ 189), όσον αφορά τις προϋποθέσεις ελέγχου των συμπληρωματικών συμβάσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο, των οποίων η αρχική σύμβαση υπήχθη στον έλεγχο, είναι ότι ο έλεγχος νομιμότητας που καταλείπεται στο Δικαστήριο επεκτείνεται και στην περίπτωση συμπληρωματικών, της κύριας, συμβάσεων, ανεξαρτήτως ποσού. Τούτο, διότι σκοπός της προαναφερόμενης διάταξης είναι η θεσμοθέτηση μίας αποτελεσματικής διαδικασίας για τον έλεγχο της νομιμότητας των συμβάσεων, ο οποίος θα ανατρεπόταν ή θα καθίστατο αλυσιτελής, ιδίως στην περίπτωση που θα παρεχόταν στη Διοίκηση η ευχέρεια να συνάπτει ανέλεγκτα συμπληρωματικές συμβάσεις. Περαιτέρω, οι συμπληρωματικές αυτές συμβάσεις, στη σύναψη των οποίων προβαίνουν οι αναθέτουσες αρχές, αποτελούν παρακολούθημα του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης και, ως εκ τούτου, δεν έχουν το χαρακτήρα αυτοτελών συμβάσεων με ιδιαίτερο οικονομικό αντικείμενο, για τις οποίες, προκειμένου να θεμελιωθεί η αρμοδιότητα ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο, απαιτείται η προϋπολογισθείσα δαπάνη τους να υπερβαίνει το ποσό που θεσπίζεται από το νόμο για τον προληπτικό έλεγχο των αρχικών συμβάσεων. Τούτο ενισχύεται και από το γεγονός ότι οι συμπληρωματικές συμβάσεις δεν μπορούν να υπερβαίνουν σε ποσοστό 50% το ποσό της αρχικής σύμβασης. Εξάλλου, εάν τεθεί ως αφετηρία ελέγχου των συμπληρωματικών συμβάσεων το ποσό που θεσπίζεται για τον προληπτικό έλεγχο των αρχικών συμβάσεων (1.000.000,00 ευρώ ή 5.000.000,00 ευρώ, σε περίπτωση που οι συμβάσεις αφορούν σε δημόσια έργα συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως εν προκειμένω, βλ. άρθρο 25 του ν. 3614/2007, ΦΕΚ Α΄267), μεγάλο μέρος των συμπληρωματικών αυτών συμβάσεων, των οποίων η αρχική σύμβαση υπήχθη στον έλεγχο, θα μείνει, τελικώς, ανέλεγκτο, γεγονός που υπερακοντίζει το σκοπό του νομοθέτη, ο οποίος ήθελε και οι συμβάσεις αυτές, ανεξαρτήτως ποσού, να υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ενόψει και του ότι η ανάθεση των συμβάσεων αυτών γίνεται συνήθως χωρίς προηγούμενη διενέργεια ανοικτού ή κλειστού διαγωνισμού, αλλά κατόπιν εξαιρετικών διαδικασιών (διαπραγματεύσεις, απευθείας ανάθεση κλ.π.). Επομένως, η υπό κρίση αίτηση, είναι τυπικά δεκτή και εξεταστέα περαιτέρω ως προς την ουσιαστική βασιμότητά της. Η κατάρτιση συμπληρωματικών συμβάσεων με τον ανάδοχο ήδη εκτελούμενου δημοσίου έργου αποτελεί εξαιρετική διαδικασία αναθέσεως εκτελέσεως εργασιών και για το λόγο αυτό εφαρμόζεται μόνο στις περιοριστικά αναφερόμενες στο νόμο περιπτώσεις, αφού συνιστά παρέκκλιση από τις αρχές της διαφάνειας, της ισότητας συμμετοχής στις διαδικασίες για την κατάρτιση δημοσίων συμβάσεων και του ελεύθερου ανταγωνισμού.

Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας:ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 163/2018 πράξης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο Τμήμα τούτο​Το Τμήμα, μετά από νέα έρευνα της υπόθεσης, κρίνει ότι δεν συντρέχει νόμιμος λόγος να αποστεί από όσα δέχθηκε το Κλιμάκιο με την πράξη της οποίας ζητείται η ανάκληση. Ειδικότερα, δοθέντος ότι ο λόγος μη νομιμότητας της επίμαχης δαπάνης αφορά στη μη υποβολή της ανωτέρω από 1.3.2018 σύμβασης στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, λόγω του ότι η συμβατική δαπάνη αυτής υπερέβαινε  αυτοτελώς το ποσό των 500.000 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.), αλυσιτελώς προβάλλονται με τη κρινόμενη αίτηση λόγοι που αφορούν στη νομιμότητα ανάθεσης της εν λόγω σύμβασης και ειδικότερα: α) στη συνδρομή των προϋποθέσεων των παρ. 2 και 6 του άρθρου 32 του ν. 4412/2016 που δύναται να δικαιολογήσουν την απευθείας ανάθεση των υπηρεσιών καθαριότητας στην φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία και β) στην εκ πλάνης των οργάνων της αιτούσας σύναψη της επίμαχης σύμβασης κατ΄επίκληση των διατάξεων της παρ. 9 του άρθρου 66 του ν. 4316/2014, που προβλέπουν την κατά παρέκκλιση κάθε γενικής ή ειδικής διάταξης δυνατότητα εφοδιασμού των φορέων Υ.ΠΕ.-Π.Ε.Δ.Υ. από τους προμηθευτές των Νοσοκομείων, με επέκταση των οικείων συμβάσεων, διότι, ανεξαρτήτως της βασιμότητά τους ή μη, δε δύνανται να θεραπεύσουν την εκ του νόμου ήδη επελθούσα ακυρότητα της συναφθείσας σύμβασης και τη συνακόλουθη μη νομιμότητα της σχετικής δαπάνης εξαιτίας της ως άνω αναδειχθείσας από το Κλιμάκιο πλημμέλειας, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκ. IV). Τέλος, ο ισχυρισμός της αιτούσας περί συνδρομής λόγων δημοσίου συμφέροντος, που συνίστανται στη διασφάλιση της δημόσιας υγείας, οι οποίοι επέβαλαν τη σύναψη της σύμβασης και δικαιολογούν τη θεώρηση του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος, πρέπει να απορριφθεί, ομοίως, ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος, άλλως ως αβάσιμος, καθόσον το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται προεχόντως με την τήρηση της νομιμότητας. ​Απορρίπτει την αίτηση.