Από τη διακήρυξη, καθώς και την τεχνική περιγραφή του έργου, προκύπτει ότι το αντικείμενο της εν λόγω σύμβασης συνίσταται κυρίως σε εργασίες καθαιρέσεως κτισμάτων (με φέρουσα τοιχοποιία, από λαμαρίνες και ξύλινο σκελετό, με φέροντα οργανισμό, από οπλισμένο σκυρόδεμα), καθώς και σε εργασίες αποξηλώσεως και δευτερευόντως σε εργασίες επισκευών, που θα προκύψουν στα εναπομείναντα τμήματα μετά τις κατεδαφίσεις. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τον επισυναπτόμενο προϋπολογισμό μελέτης, η δαπάνη για εργασίες καθαιρέσεως ανερχόταν στο ποσό των 112.069,60 ευρώ, για προμήθεια σκυροδέματος στο ποσό των 495,00 ευρώ και η δαπάνη των εργασιών για τοιχοποιίες - επιχρίσματα στο ποσό των 1.025,00 ευρώ. Για την εξόφληση του 1ου λογαριασμού εκτέλεσης των ανωτέρω εργασιών εκδόθηκε αρχικά το 1116, οικονομικού έτους 2009, ποσού 10.245,40 ευρώ και στη συνέχεια, αφού αυτό ακυρώθηκε, εκδόθηκαν τα 1611, οικονομικού έτους 2009 και 813, οικονομικού έτους 2010 χρηματικά εντάλματα πληρωμής ποσού 8.004,23 και 2.241,17 ευρώ, αντίστοιχα, το δεύτερο εκ των οποίων και ήδη ελεγχόμενο, αφορά στην καταβολή γενικών εξόδων και εργολαβικού οφέλους. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι το κύριο αντικείμενο της προαναφερόμενης σύμβασης, όπως εκτέθηκε ανωτέρω, δεν αφορά σε εκτέλεση έργου, καθόσον οι εκτελούμενες κυρίως εργασίες καθαιρέσεως κτισμάτων και αποξηλώσεων υλικών δεν συνίστανται σε κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή, συντήρηση ή ερευνητική εργασία. Ούτε, εξάλλου για την εκτέλεσή τους απαιτούν ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις και μεθόδους, αλλά δύνανται να εκτελεστούν προσηκόντως από επαγγελματίες, που διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα και τη σχετική εμπειρία. Επομένως, η εν λόγω σύμβαση αφορά στην εκτέλεση εργασιών, για τις οποίες ο ανάδοχος δεν δικαιούται εργολαβικό όφελος, το οποίο προβλέπεται και καταβάλλεται μόνο στην εξόφληση λογαριασμών που αφορούν στην εκτέλεση δημοσίων έργων, όπως βάσιμα υποστηρίζει και η διαφωνούσα Επίτροπος. Εξάλλου, ο προβαλλόμενος ισχυρισμός ότι ο Δήμος θα επιβαρυνθεί με τόκους υπερημερίας αν ο εργολάβος προσφύγει στα δικαστήρια, δεν ασκεί επιρροή όσον αφορά τη νομιμότητα της εντελλόμενης δαπάνης, στην εξέταση της οποίας και μόνον περιορίζεται το Ελεγκτικό Συνέδριο κατά την παρούσα διαδικασία και δεν δύναται επ’ ουδενί να δικαιολογήσει τη θεώρηση του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος (πρβλ. Πράξεις VII Τμ. 215/2008 και IV Tμ. 143/2007). Τέλος, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, θα πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος και ο ισχυρισμός του Δήμου ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν δικαιούται να προβαίνει σε παρεμπίπτοντα έλεγχο νομιμότητας των ατομικών διοικητικών πράξεων, που αποτελούν το έρεισμα της ελεγχόμενης δαπάνης, για τις οποίες ισχύει το τεκμήριο νομιμότητας. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και γι’ αυτό δεν πρέπει τούτο να θεωρηθεί.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Συμπληρωματικές Συμβάσεις:Κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή κλειστού γυμναστηρίου …», καθόσον: α) η παράλειψη εγγραφής στον προϋπολογισμό του Δήμου οικονομικού έτους 2014 πίστωσης, ίσης τουλάχιστον με την προϋπολογιζόμενη δαπάνη των εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης, που επρόκειτο να εκτελεστούν εντός του έτους, συνιστά ουσιώδη νομική πλημμέλεια στη διαδικασία σύναψης της ελεγχόμενης σύμβασης, καθώς επίσης και η παράλειψη δέσμευσης πίστωσης για το σύνολο της προϋπολογιζόμενης για το έτος 2014 δαπάνης της σύμβασης, δεδομένου ότι η έκδοση απόφασης ανάληψης υποχρέωσης, με την οποία δεσμεύεται η αναγκαία πίστωση και βεβαιώνεται η δέσμευση στα οικεία λογιστικά βιβλία, αποτελεί προϋπόθεση για την εκτέλεση οποιασδήποτε διοικητικής πράξης που προκαλεί δαπάνη σε βάρος του προϋπολογισμού Ο.Τ.Α. (άρθρα 155 παρ. 1 και 158 παρ. 6 του ν. 3463/2006, ΦΕΚ Α΄ 114/2006) και β) οι εργασίες της ελεγχόμενης σύμβασης, πέραν του ότι δεν προσδιορίζονται ούτε αιτιολογούνται ειδικά, δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, διότι δεν προκύπτει ότι αυτές κατέστησαν αναγκαίες, λόγω απροβλέπτων περιστάσεων κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, δηλαδή πραγματικών γεγονότων που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, τα οποία επηρεάζουν την τεχνική αρτιότητα του έργου και αντικειμενικά δεν ήταν δυνατό να προβλεφθούν στο στάδιο της οριστικής μελέτης, δεδομένου ότι η σύσταση και τα χαρακτηριστικά του υπεδάφους της περιοχής έπρεπε να είχαν εντοπισθεί και ληφθεί υπόψη, με την εκπόνηση ολοκληρωμένων μελετών, σε χρόνο προγενέστερο της κατάρτισης της κύριας σύμβασης (άρθρο 28 του ν. 3669/2008, ΦΕΚ Α΄ 116/2008, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 35 παρ.1 του ν.4053/2012, ΦΕΚ Α΄ 44/2012).

Εκτέλεση εργασιών συντήρησης δικτύου άρδευσης:Ειδικότερα, σύμφωνα και με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το αποτέλεσμα των εργασιών αυτών δεν καθίσταται συστατικό του εδάφους ούτε για την εκτέλεσή τους απαιτείται η χρήση ειδικών τεχνικών γνώσεων και μεθόδων καθώς και η χρησιμοποίηση εξειδικευμένου τεχνικού ή επιστημονικού προσωπικού και ανάλογων τεχνικών μέσων και εγκαταστάσεων, αλλά είναι δυνατόν να εκτελεστούν προσηκόντως από επαγγελματίες, όπως οι φερόμενοι ως δικαιούχοι των επίμαχων ενταλμάτων, οι οποίοι διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα και τη σχετική εμπειρία. Συνεπώς οι ανωτέρω εργασίες μη νομίμως επιμερίστηκαν και ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, αντί της διενέργειας τακτικού διαγωνισμού, καθόσον: α) όσο μεν αφορά τις εργασίες συντήρησης δικτύου άρδευσης ο Δήμος ........ έχει ήδη υπογράψει με τον Σταύρο Σηφάκη την από 23.1.2010 σύμβαση παροχής υπηρεσιών για τον έλεγχο και τη συντήρηση των δικτύων άρδευσης του Δήμου, διάρκειας ενός έτους και ποσού 15.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.., με αποτέλεσμα να έχει ήδη καλυφθεί το ανώτατο επιτρεπτό κατά νόμο όριο για απευθείας ανάθεση εργασιών, ενώ άλλωστε σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του Δήμου ........ οικονομικού έτους 2010 η ετήσια δαπάνη για συντήρηση δικτύου άρδευσης στα διάφορα τοπικά διαμερίσματα ανέρχεται στο ποσό των 189.614,75 ευρώ, β) ως προς τις εργασίες συντήρησης δικτύου ύδρευσης έχουν ήδη θεωρηθεί τα 130, 131 και 153, οικονομικού έτους 2010, χρηματικά εντάλματα πληρωμής του Δήμου ........, συνολικού ποσού 14.410,17 ευρώ, με αποτέλεσμα αθροιζόμενη με το ποσό αυτό η εντελλόμενη με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνη, συνολικού ποσού 25.222,45 ευρώ, να έχει ήδη καλυφθεί το ανώτατο επιτρεπτό κατά νόμο όριο για απευθείας ανάθεση εργασιών, ενώ εξάλλου σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του Δήμου οικονομικού έτους 2010 η ετήσια δαπάνη για συντήρηση δικτύου ύδρευσης στα διάφορα τοπικά διαμερίσματα ανέρχεται στο ποσό των 174.614,75 ευρώ και γ) ως προς τη δαπάνη για τις εργασίες συντήρησης δικτύου αποχέτευσης έχουν ήδη θεωρηθεί τα 152, 181 και 185, οικονομικού έτους 2010, χρηματικά εντάλματα πληρωμής του Δήμου ........, συνολικού ποσού 15.857,05 ευρώ, με αποτέλεσμα και η δαπάνη αυτή να έχει υπερβεί το όριο των 15.000,00 ευρώ, πέραν του οποίου δεν επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση, ενώ άλλωστε σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του Δήμου  οικονομικού έτους 2010 η ετήσια δαπάνη για συντήρηση δικτύου αποχέτευσης στα διάφορα τοπικά διαμερίσματα ανέρχεται στο ποσό των 174.614,75 ευρώ. Κατ΄ ακολουθίαν αυτών, οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες. Περαιτέρω, ο Δήμος ........ ισχυρίσθηκε ότι στον προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2010 προέβλεψε σαν έργα ανά τοπικό διαμέρισμα πιστώσεις για συντήρηση δικτύων ύδρευσης, άρδευσης και αποχέτευσης ποσού 6.984,59 ευρώ έκαστη, ενώ τα τελευταία έτη με τον ίδιο τρόπο προβλέπει στους προϋπολογισμούς του και εκτελεί τις σχετικές εργασίες χωρίς μέχρι σήμερα να έχει προκύψει διαφωνία από την Υπηρεσία Επιτρόπου για τον τρόπο εκτέλεσής τους, συνυπέβαλε δε αντίγραφα θεωρημένων από την Επίτροπο ενταλμάτων του οικονομικού έτους 2009 για δαπάνες αποχέτευσης, ύδρευσης και άρδευσης, συνολικού ποσού 19.887,28, 73.175,14 και 24.023,72 ευρώ. Ως προς τον ισχυρισμό αυτό η Επίτροπος αναφέρει στην από 27.5.2010 έκθεση διαφωνίας της ότι στο τέλος του έτους 2008 έστειλε τη σχετική με έργα και εργασίες νομολογία του παρόντος Τμήματος για να ληφθεί υπόψη κατά τη σύνταξη των επόμενων προϋπολογισμών, σε συνεργασία με την ΤΥΔΚ Νομού ........, ενώ ενημερώθηκαν «όλοι» οι Δήμοι του Νομού και προφορικά ότι οι ομοειδείς δαπάνες άνω των 15.000,00 ευρώ σε ετήσια βάση απαιτούν διαγωνισμό και όχι κατάτμηση. Κατόπιν αυτών, το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχει συγγνωστή πλάνη στο πρόσωπο των αρμοδίων οργάνων του Δήμου, καθώς είναι γνωστή η νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σύμφωνα με την οποία οι αναθέτουσες αρχές δεν πρέπει να προβαίνουν σε κατατμήσεις ομοειδών δαπανών προκειμένου να γίνονται απευθείας αναθέσεις και να αποφεύγεται με τον τρόπο αυτό η διενέργεια διαγωνισμών, ούτε συντρέχει δυσερμήνευτο των σχετικών διατάξεων, πέραν του ότι στην κρινόμενη υπόθεση ήδη από το τέλος του έτους 2008 ο Δήμος ........ είχε σχετική ενημέρωση από την ανωτέρω Επίτροπο, η οποία απέστειλε και τη σχετική με έργα και εργασίες νομολογία του παρόντος Τμήματος για να ληφθεί υπόψη κατά τη σύνταξη των επόμενων προϋπολογισμών. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες και επομένως τα εντάλματα αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Aντικατάσταση αγωγών ομβρίων...Οι προβλεπόμενες εργασίες ήταν κυρίως αφανείς εργασίες εντός του εδάφους, η ακριβής προμέτρηση ποσοτήτων των οποίων θα ήταν δυνατή, κατά το στάδιο της μελέτης, μόνο με την πραγματοποίηση διερευνητικών τομών στην οδό, διαδικασία που δεν προκρίθηκε, διότι επρόκειτο για οδό σε λειτουργία, με αποτέλεσμα η μελέτη να στηριχθεί σε επιφανειακή εκτίμηση – προμέτρηση ποσοτήτων. Σύμφωνα με το ίδιο ως άνω έγγραφο, κατά την εκτέλεση του έργου προέκυψε αύξηση στις εργασίες κυρίως των εκσκαφών και μεταφοράς των προϊόντων προς απόρριψη και εγκιβωτισμού με σκυρόδεμα του αγωγού στο σημείο σύνδεσης με τον συλλεκτήριο αγωγό στη ..., οι οποίες ήταν αναπόφευκτες προκειμένου το έργο να αποδοθεί, το συντομότερο δυνατό, ολοκληρωμένο, λειτουργικό και άρτια τεχνικά κατασκευασμένο. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι αντικείμενο του 1ου Α.Π.Ε. του έργου «Αντικατάσταση αγωγών ομβρίων» ήταν πράγματι η επανόρθωση ποσοτικών σφαλμάτων της μελέτης και ως εκ τούτου, νομίμως η σχετική δαπάνη για την πληρωμή των προαναφερόμενων υπερσυμβατικών εργασιών βάρυνε το κονδύλιο των απρόβλεπτων της οικείας σύμβασης. Κατ’ ακολουθίαν, η δαπάνη που εντέλλεται με το 414, οικονομικού έτους 2010, χρηματικό ένταλμα είναι νόμιμη, ωστόσο, το ένταλμα αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί λόγω λήξης του οικονομικού έτους 2010.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Μη νόμιμη καταβολή που αφορούσε στην εξόφληση του 3ου λογαριασμού του έργου «……(συνεχ.)»,(...)Περαιτέρω, από τα λοιπά στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι για την εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη συντάχθηκε μεν η από 31.1.2014 πρόταση ανάληψης υποχρέωσης που υπογράφεται από τον Αντιδήμαρχο της Διοικητικής - Οικονομικής υπηρεσίας του Δήμου και από τον Προϊστάμενο του Οικονομικού Τμήματος, πλην όμως δεν προσκομίζεται, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις προηγούμενες νομικές σκέψεις, η προβλεπόμενη από το άρθρο 13 παρ. 4 του β.δ/τος της 17.5/15.6.1959 απόφαση του αρμόδιου διατάκτη,       με την οποία εγκρίνεται η εκτέλεση της δαπάνης και δεσμεύεται η αναγκαία πίστωση εντός του οικονομικού έτους 2013, στο οποίο ανάγεται η συμπληρωματική σύμβαση, ούτε συνακόλουθα και εφόσον αυτή δεν εκτελέστηκε εντός του έτους 2013, η απόφαση του ίδιου ως άνω οργάνου         περί ανατροπής της δεσμευθείσας πίστωσης κατά το ανεκτέλεστο μέρος της       και η εν συνεχεία εγγραφή του υπολοίπου αυτής στους οικείους κωδικούς Π.Ο.Ε. του προϋπολογισμού του Δήμου οικονομικού έτους 2014. Η παράλειψη τήρησης της ως άνω δημοσιονομικής διαδικασίας ανάληψης της δαπάνης,          η οποία σύμφωνα με όσα ήδη εκτέθηκαν προηγείται υποχρεωτικά κάθε       άλλης πράξης (νομικής ή υλικής) πραγματοποίησής της, καθιστά αυτήν (τη δαπάνη) μη κανονική, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από το διαφωνούντα Επίτροπο και συνεπώς, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής μη θεωρητέο.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτίθενται στις προηγούμενες σκέψεις το Τμήμα κρίνει ότι οι εργασίες που περιλαμβάνει η προς σύναψη συμπληρωματική σύμβαση αποτέλεσαν αντικείμενο της αρχικής σύμβασης. Συγκεκριμένα, οι συμπληρωματικές εργασίες: είτε α. αποτέλεσαν εξαρχής τμήμα των ομάδων εργασιών του αρχικού συμβατικού αντικειμένου και αυξήθηκαν κατά ποσότητα με τον 1ο Α.Π.Ε. (εργασίες εξυγίανσης) είτε β. εντάχθηκαν και ενσωματώθηκαν στο αρχικό έργο ήδη με τον 1ο ΑΠΕ και για την κάλυψη της δαπάνης τους (ειδικώς, εργασίες εξυγίανσης, για τις οποίες συντάχθηκε το 1ο Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε.) διατέθηκε το ποσό των απροβλέπτων –ανεξαρτήτως αν τούτο διατέθηκε νομίμως ή μη, εφόσον με το ποσό των απροβλέπτων δεν επιτρέπεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 57 παρ. 3 της κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων να καλύπτονται δαπάνες από νέες εργασίες ή από προβλεπόμενες συμβατικές εργασίες των οποίων αυξήθηκε η ποσότητα για την αρτιότητα και λειτουργικότητα του έργου, χωρίς να έχουν εφαρμοσθεί πλήρως οι σχετικές προδιαγραφές κατά την κατάρτιση των μελετών, όπως εν προκειμένω, δεδομένου ότι της κατάρτισης της μελέτης του αρχικού έργου δεν προηγήθηκε εκπόνηση γεωτεχνικής μελέτης, παρότι από το ισχύον νομοθετικό καθεστώς δεν προβλέπεται τέτοια εξαίρεση, ενώ δεν γίνεται επίκληση απρόβλεπτων περιστάσεων που μετέβαλαν τις συνθήκες εκτέλεσης του έργου σε σχέση με αυτές που επικρατούσαν κατά την εκπόνηση της μελέτης δημοπράτησής του- γ. είτε προβλέπονταν ως συμβατικό αντικείμενο, περικόπηκαν δε στη συνέχεια προκειμένου να αντιμετωπιστεί το κόστος των εργασιών εξυγίανσης –ανεξάρτητα αν μπορούσαν νομίμως ή μη να μειωθούν, καθώς οι συμβατικές ποσότητες εργασιών δεν επιτρέπεται να μειώνονται αν θίγεται η πληρότητα, λειτουργικότητα, και ποιότητα του έργου, όπως εν προκειμένω προκύπτει- και μέσω της συμπληρωματικής σύμβασης επιχειρείται η επανένταξή τους στο προς κατασκευή έργο, προκειμένου αυτό να είναι λειτουργικό και ασφαλές (εργασίες επιστρώσεων).

Συμπληρωματική σύμβαση. Οι εργασίες εγκατάστασης δικτύων φυσικού αερίου, οι οποίες δεν προβλέπονται στην τεχνι¬κή περιγραφή δεν είναι, συμπληρωματικές, αλλά νέες εργασίες, που διαφοροποιούν το τεχνικό αντικείμενο του έργου και αποσκοπούν στη βελτίωσή του. Σε κάθε περίπτωση, και αν ακόμα υποτεθεί ότι οι εργασίες αυτές από τη φύση τους δεν μπορούσαν να διαχωριστούν από το αντι-κείμενο της αρχικής σύμβασης ή ότι αυτές ήταν αναγκαίες για την καλύτερη λειτουργία του έργου, δεν αποδεικνύεται ότι η αναγκαιότητα εκτέλεσής τους οφείλεται σε απρόβλεπτα γεγονό¬τα ή καταστάσεις, ήτοι σε πραγματικά γεγονότα, που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, τα οποία επηρεάζουν την τεχνική αρτιότητα του έργου και δεν μπορούσαν αντικειμενικά να προβλεφθούν στο στάδιο της οριστικής μελέτης. Για τις λοιπές εργασίες η αναθέτουσα αρχή δεν επικαλείται ότι δεν ήταν δυνατό αντικειμενι¬κά να προβλεφθούν λόγω συνδρομής απροβλέπτων περιστάσεων κατά τη σύνταξη και έγκριση της μελέτης, σύμφωνα με τους κανόνες επιμέλειας του μέσου συνετού ανθρώπου του οικείου κλάδου. Ούτε η επίκληση από την αναθέτουσα αρχή της καλής κατασκευής και λειτουργίας, καθώς και της βελτίωσης της ποιότητας του έργου, δύναται να δικαιολογήσει τη σύναψη συμπληρωματι¬κής σύμβασης, καθόσον οι εργασίες αυτές καλύπτονται από το κονδύλιο των απροβλέπτων.

Αποπεράτωση αποχέτευσης -συμπληρωματική σύμβαση...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην τρίτη σκέψη (ΙΙΙ), το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω εργασίες που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, δεν αποδεικνύεται από τον αναθέτοντα φορέα ότι οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, δηλαδή σε αιφνίδια πραγματικά περιστατικά, που αντικειμενικά, κατά τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης δημοπράτησης του έργου. Τέτοιες δε απρόβλεπτες περιστάσεις δεν συνιστούν σε καμιά περίπτωση οι επισημάνσεις της αναδόχου, αναφορικά με ορισμένα κατασκευαστικά ζητήματα, καθόσον από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ο λόγος για τον οποίο δεν κατέστη δυνατή η πρόβλεψή τους στο στάδιο σύνταξης της ανωτέρω αρχικής μελέτης. Ούτε εξάλλου η αόριστη αναφορά στην αιτιολογική έκθεση του 4ου Α.Π.Ε., ότι οι επιβαλλόμενες εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω των ανωτέρω απροβλέπτων περιστάσεων, αρκεί για να αποδείξει ότι οι εργασίες αυτές δεν οφείλονται σε αστοχίες και παραλείψεις ή σφάλματα της αρχικής μελέτης, ενόψει και του ότι σε κανέναν από τους προεγκριθέντες Α.Π.Ε., στους οποίους συμπεριλήφθηκαν ομοειδείς εργασίες, γίνεται αναφορά σε τέτοια αιφνίδια περιστατικά, ενώ στο 39/10.7.2009 έγγραφο του κυρίου του έργου ρητώς αναφέρεται ότι οι επιπλέον εργασίες οφείλονται σε αδυναμίες της αρχικής μελέτης δημοπράτησης του επίμαχου έργου. Και ναι μεν, αναφορικά τουλάχιστον με τις εργασίες αποκατάστασης βλαβών σε υφιστάμενα δίκτυα κοινής ωφέλειας, δεν παρίσταται εφικτός ο ακριβής εντοπισμός τους εκ των προτέρων, πλην στην οικεία αιτιολογική έκθεση δεν παρατίθεται καμία ειδικότερη αιτιολογία ως προς το γιατί δεν μπορούσε να προβλεφθεί εξ αρχής και να ληφθεί υπόψη η έλλειψη χαρτογράφησης των δικτύων αυτών και, ως εκ τούτου, η ενδεχόμενη πρόκληση ζημιών από τις εργασίες της αναδόχου, γεγονός που ανάγεται στο χρόνο σύνταξης της αρχικής μελέτης και θα συνεπαγόταν και την πρόβλεψη ενός αντίστοιχου κονδυλίου στον προϋπολογισμό του αρχικού έργου. Εξάλλου, σε κάθε περίπτωση, απαιτείται να συντρέχουν σωρευτικά οι προβλεπόμενες από το νόμο προϋποθέσεις για την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών και δεν αρκεί η συνδρομή κάποιας μόνο από αυτές, όπως το ότι οι εργασίες που αποτελούν το αντικείμενο της συμπληρωματικής σύμβασης δεν μπορούν, τεχνικά ή οικονομικά, να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή, ούτε ασκεί εν προκειμένω επιρροή το γεγονός της χρηματοδότησης του αρχικού έργου από κοινοτικούς πόρους.

Δαπάνη αμοιβής σε τεχνολόγο γεωπόνο, για την εκτέλεση του έργου «Συντήρηση πρασίνου στο Δήμο». Μη νομίμως ανατέθηκαν οι επίμαχες εργασίες, καθόσον αφορούν, στη φροντίδα, συντήρηση και βελτίωση του πρασίνου του Δήμου και ανάγονται στα καθήκοντα του υπηρετούντος, στο Γραφείο Κήπων και Δενδροστοιχιών της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, προσωπικού. Οι εργασίες αυτές δεν απαιτούν ειδικότερες γνώσεις και εμπειρία από αυτές που κατέχει το, ήδη, υπηρετούν προσωπικό και ως εκ τούτου δεν δικαιολογείται η ανάθεσή της σε τρίτο και η διενέργεια πρόσθετης δαπάνης. Η ανεπάρκεια του υπηρετούντος προσωπικού, λόγω της μη κάλυψης όλων των προβλεπόμενων οργανικών θέσεων, δεν καθιστά, σε καμία περίπτωση, τη δαπάνη λειτουργική, καθόσον στην περίπτωση αυτή επιβάλλεται η κάλυψη από το Δήμο, με την προβλεπόμενη νόμιμη διαδικασία, των κενών θέσεων.

Αντιπλημμυρικά έργα......Εξάλλου, οι απολογιστικές εργασίες, όπως συνάγεται από το άρθρο 9 της Κωδικοποίησης Δημοσίων Έργων (ν.3669/2008) χαρακτηρίζονται ιδίως από το ότι είναι ιδιαίτερα δύσκολο να τιμολογηθούν ή συνίστανται σε δοκιμαστικές εργασίες και έρευνες, ήδη δε με τις νεότερες διατάξεις του ν.4412/2016 (άρθρα 154 και 126) στις απολογιστικές εργασίες ρητώς περιλαμβάνονται και οι αρχαιολογικές εργασίες. Λαμβανομένων υπόψη των εκτιθέμενων στην σκέψη 3 ανωτέρω, η επιβάρυνση λόγω της χρηματικής εισφοράς που συνδέεται με τη διαχείριση αποβλήτων (ΑΕΚΚ) δεν εμπίπτει σε καμία από τις ανωτέρω περιπτώσεις εργασιών που μπορούν νομίμως να χαρακτηριστούν απολογιστικές, συνεπώς έπρεπε να συνυπολογιστεί, σύμφωνα με το τιμολόγιο μελέτης, στο οικείο άρθρο εργασιών των ομάδων εργασιών του προϋπολογισμού. Επομένως, πέραν της εσφαλμένης κατάρτισης του προϋπολογισμού της συμπληρωματικής σύμβασης κατά το μέρος που αφορά το διαχωρισμό με τον ανωτέρω τρόπο της επιβάρυνσης για τη διαχείριση ΑΕΚΚ από τις οικείες εργασίες, το ποσό των απολογιστικών εργασιών μη νομίμως θεωρείται βάσει της αιτιολογικής έκθεσης που συνοδεύει τον 1ο ΑΠΕ, ως ποσό το οποίο δεν συνυπολογίζεται στο σύνολο της αξίας της συμπληρωματικής σύμβασης και εσφαλμένως περιορίζεται το ποσό της συμπληρωματικής σύμβασης κατά 283.591,80 ευρώ, σε 513.429,62 ευρώ, ώστε να εμφανίζεται υπολειπόμενο κατά ποσοστό του 50% της αρχικής σύμβασης, ενώ κατά τον ορθό υπολογισμό υπερβαίνει το ποσοστό αυτό, όπως ήδη ανωτέρω εκτίθεται. Εξάλλου, ο ισχυρισμός που περιέχεται στην αιτιολογική έκθεση ότι η δαπάνη των απολογιστικών δεν αντιστοιχεί σε εργασίες αλλά μόνο σε προσαύξηση δαπάνης, καθιστά το κονδύλιο των απολογιστικών εργασιών μη νόμιμο, διότι αυτό προβλέπεται όταν αποδίδεται αποκλειστικά στην εκτέλεση εργασιών και μάλιστα ιδιαίτερης φύσης και δεν επιτρέπεται να ενσωματώνει οποιοδήποτε άλλο οικονομικό βάρος, ιδίως αν αυτό εμφανίζεται ανεξάρτητο από την εκτέλεση εργασίας. Σε κάθε περίπτωση, οι επιβαρύνσεις που οφείλονται στη διαχείριση αποβλήτων εκσκαφών (ανταποδοτικά τέλη, χρηματικές εισφορές, κ.λπ.) προβλέπονται από τις διατάξεις της ΚΥΑ 36259/1757/2010 (βλ. ιδίως άρθρο 8), που ισχύουν από πολλών ετών και πριν τη δημοπράτηση του έργου, επομένως δεν μπορεί να δικαιολογηθεί ότι προέκυψαν κατά τρόπο απρόβλεπτο, ενώ και από τις διατάξεις των τευχών δημοπράτησης που παρατίθενται στη σκέψη 4 ανωτέρω («Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων» άρθρο 6, παρ. 6.1.1 και 6.6.1 περ. ζ και η, «Τιμολόγιο» παρ. 1.1.2), συνάγεται ότι γενικώς οι σχετικές επιβαρύνσεις και υποχρεώσεις περιλαμβάνονται στην τιμολόγηση των οικείων άρθρων εργασιών.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/1043/2019