Ανάθεση εκτέλεσης έργου:..δεδομένου ότι: α) το επίμαχο έργο δεν παρουσιάζει τεχνικές δυσκολίες που να σχετίζονται με την εφαρμογή ειδικών διατάξεων που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος ή τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, και ως εκ τούτου εκτιμάται ότι η έκδοση της οικοδομικής άδειας δε θα επιφέρει ουσιώδεις τροποποιήσεις στο σχεδιασμό της εκτέλεσής του και β) σύμφωνα με το προσκομισθέν φύλλο ελέγχου της οικοδομικής μελέτης έχει ήδη πραγματοποιηθεί αφενός ο έλεγχος τήρησης των πολεοδομικών διατάξεων και αφετέρου ο έλεγχος της στατικής μελέτης, το Τμήμα κρίνει ότι η μη ολοκλήρωση της διαδικασίας έκδοσης της οικοδομικής άδειας δεν συνιστά εν προκειμένω ουσιώδη πλημμέλεια που να κωλύει την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και ν’ ανακληθεί η 15/2013 πράξη του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό …, μη υπάρχοντος δε άλλου λόγου που να κωλύει την υπογραφή της υπό έλεγχο σύμβασης, πρέπει αυτή να υπογραφεί.

Εργασίες ελαιοχρωματισμού:(...)Από όσα προεκτέθηκαν καθίσταται σαφές ότι, παρά τα περί του αντιθέτου υποστηριζόμενα από την Υπηρεσία, οι εργασίες ελαιοχρωματισμού αποσκοπούσαν στην αποκατάσταση των συνήθων φθορών από τη χρήση του μισθίου για τη στέγαση του Παραρτήματος Ι.Κ.Α. ....., χρήση που είχε συμφωνηθεί από τα μέρη και στην οποία, ως εκ του προορισμού του, προφανώς ενέπιπτε και η μεγάλη προσέλευση ασφαλισμένων στο ακίνητο αυτό. Σύμφωνα, επομένως, με τις διατάξεις των άρθρων 575 και 592 Α.Κ. και τα οριζόμενα στο άρθρο 7 της σύμβασης της μίσθωσης, που αυτή ακριβώς την έννοια έχει (πρβλ. την 109/2002 Πράξη IV Τμ. Ελ. Συν.), το κόστος των επίμαχων εργασιών δεν βαρύνει το Ίδρυμα, αλλά τον εκμισθωτή του κτιρίου. Κατά συνέπεια, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Προμήθεια τριών αιθουσών ελαφριάς προκατασκευής.(..)Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, ότι η προμήθεια και εγκατάσταση των τριών αιθουσών ελαφριάς προκατασκευής στο 25ο Δημοτικό Σχολείο ..., που αφορούν προσθήκη παραρτημάτων σε κτίριο, αποτελούν εργασίες δόμησης σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 4 του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, για τις οποίες απαιτείται η έκδοση άδειας δόμησης από την αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία. Για την εκτέλεση δε του εν λόγω έργου της εγκατάστασης των αιθουσών ελαφριάς προκατασκευής ο Δήμος δεν μερίμνησε για την έκδοση άδειας δόμησης. Πρόκειται συνεπώς για αυθαίρετη κατασκευή, η οποία, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, δεν έχει νομιμοποιηθεί. Δοθέντος δε ότι η ύπαρξη άδειας δόμησης συνδέεται άρρηκτα με την σύμφωνη με την κείμενη πολεοδομική νομοθεσία εκτέλεση του έργου, η έλλειψη δε αυτής παράγει και δημοσιονομικές συνέπειες που απορρέουν από την επιβολή προστίμων για τη νομιμοποίησή της ή σε περίπτωση μη νομιμοποίησης για την κατεδάφιση ή τη διατήρηση της αυθαίρετης κατασκευής, η έλλειψη άδειας δόμησης καθιστά μη νόμιμες τις δαπάνες που απορρέουν από την εκτέλεση της αυθαίρετης κατασκευής. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Η έλλειψη οικοδομικής άδειας, σε όσες περιπτώσεις απαιτείται επηρεάζει τη νομιμότητα της αμοιβής του εργολάβου δημοσίου τεχνικού έργου, το στοιχείο αυτό - η ύπαρξη ή μη άδειας - ερευνάται από το Ελεγκτικό Συνέδριο κατά τον προληπτικό έλεγχο των οικείων δαπανών.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΟΥ:ζητείται η ανάκληση της 332/2010 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Δεδομένου όμως ότι η μελέτη του έργου είχε υποβληθεί για έλεγχο στην Επιτροπή Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ΕΠΑΕ) η οποία γνωμοδότησε θετικά στις 20.2.2009 (6η συνεδρία), ενώ εξάλλου και με την από 24.4.2009 αιτιολογική έκθεση της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Υποδομών του Υπουργείου … προτείνεται η έκδοση απόφασης συμπληρωματικών όρων και περιορισμών δόμησης με έγκριση όλων των εργασιών του διαγωνισμού, οι οποίες κρίνεται ότι δεν αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία και μορφολογία του κτιρίου, το Τμήμα κρίνει ότι η αναθέτουσα Αρχή πεπλανημένως πλην συγγνωστώς υπέλαβε ότι μπορούσε να περιλάβει και τις ανωτέρω εργασίες στο αντικείμενο του διαγωνισμού. Άλλωστε και οι αντιρρήσεις του ιδιοκτήτη του κτιρίου (Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης) στις οποίες αναφέρεται η 6398/23.6.2010 απόφαση της Υφυπουργού Εσωτερικών, αφορούν όπως προκύπτει από το από 9.6.2009 έγγραφο, την μη ολοκλήρωση μέχρι τότε της διαδικασίας παραχώρησης και όχι τις παραπάνω εργασίες. Η παραχώρηση του κτιρίου εγκρίθηκε τελικά με την 167326/3.6.2010 απόφαση της Υπουργού Υγείας. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω η υπό κρίση αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή λόγω συγγνωστής πλάνης, να ανακληθεί η 332/2010 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου και να υπογραφεί η σχετική σύμβαση.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτίθενται στις προηγούμενες σκέψεις το Τμήμα κρίνει ότι οι εργασίες που περιλαμβάνει η προς σύναψη συμπληρωματική σύμβαση αποτέλεσαν αντικείμενο της αρχικής σύμβασης. Συγκεκριμένα, οι συμπληρωματικές εργασίες: είτε α. αποτέλεσαν εξαρχής τμήμα των ομάδων εργασιών του αρχικού συμβατικού αντικειμένου και αυξήθηκαν κατά ποσότητα με τον 1ο Α.Π.Ε. (εργασίες εξυγίανσης) είτε β. εντάχθηκαν και ενσωματώθηκαν στο αρχικό έργο ήδη με τον 1ο ΑΠΕ και για την κάλυψη της δαπάνης τους (ειδικώς, εργασίες εξυγίανσης, για τις οποίες συντάχθηκε το 1ο Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε.) διατέθηκε το ποσό των απροβλέπτων –ανεξαρτήτως αν τούτο διατέθηκε νομίμως ή μη, εφόσον με το ποσό των απροβλέπτων δεν επιτρέπεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 57 παρ. 3 της κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων να καλύπτονται δαπάνες από νέες εργασίες ή από προβλεπόμενες συμβατικές εργασίες των οποίων αυξήθηκε η ποσότητα για την αρτιότητα και λειτουργικότητα του έργου, χωρίς να έχουν εφαρμοσθεί πλήρως οι σχετικές προδιαγραφές κατά την κατάρτιση των μελετών, όπως εν προκειμένω, δεδομένου ότι της κατάρτισης της μελέτης του αρχικού έργου δεν προηγήθηκε εκπόνηση γεωτεχνικής μελέτης, παρότι από το ισχύον νομοθετικό καθεστώς δεν προβλέπεται τέτοια εξαίρεση, ενώ δεν γίνεται επίκληση απρόβλεπτων περιστάσεων που μετέβαλαν τις συνθήκες εκτέλεσης του έργου σε σχέση με αυτές που επικρατούσαν κατά την εκπόνηση της μελέτης δημοπράτησής του- γ. είτε προβλέπονταν ως συμβατικό αντικείμενο, περικόπηκαν δε στη συνέχεια προκειμένου να αντιμετωπιστεί το κόστος των εργασιών εξυγίανσης –ανεξάρτητα αν μπορούσαν νομίμως ή μη να μειωθούν, καθώς οι συμβατικές ποσότητες εργασιών δεν επιτρέπεται να μειώνονται αν θίγεται η πληρότητα, λειτουργικότητα, και ποιότητα του έργου, όπως εν προκειμένω προκύπτει- και μέσω της συμπληρωματικής σύμβασης επιχειρείται η επανένταξή τους στο προς κατασκευή έργο, προκειμένου αυτό να είναι λειτουργικό και ασφαλές (εργασίες επιστρώσεων).

Προμήθεια, μεταφορά και τοποθέτηση δύο λυόμενων οικίσκων για τις ανάγκες σχολείων. (..) Με τα δεδομένα αυτά η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη. Ειδικότερα, η προμήθεια και εγκατάσταση των δύο λυόμενων αιθουσών σε σχολεία των δημοτικών κοινοτήτων … και … αποτελούν εργασίες δόμησης, σύμφωνα με το άρθρο 4 του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, για τις οποίες απαιτείται η έκδοση άδειας δόμησης από την αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία, που όμως ο Δήμος δεν φρόντισε να εκδοθεί. Η εν λόγω εγκατάσταση, συνεπώς, συνιστά αυθαίρετη κατασκευή, η οποία, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, δεν έχει νομιμοποιηθεί. Δοθέντος δε ότι η ύπαρξη άδειας δόμησης συνδέεται άρρηκτα με την σύμφωνη με την κείμενη πολεοδομική νομοθεσία εκτέλεση του έργου, η έλλειψη δε αυτής παράγει και δημοσιονομικές συνέπειες που απορρέουν από την επιβολή προστίμων για τη νομιμοποίησή της ή σε περίπτωση μη νομιμοποίησης για την κατεδάφιση ή τη διατήρηση της αυθαίρετης κατασκευής, η έλλειψη άδειας δόμησης καθιστά μη νόμιμες τις δαπάνες που απορρέουν από την εκτέλεση της αυθαίρετης κατασκευής. Ενόψει, όμως, του ότι αφενός υφίσταται οξύ και επείγον πρόβλημα σχολικής στέγης στις προαναφερόμενες δημοτικές κοινότητες και ότι, αφετέρου, μετά τη διατύπωση της υπό κρίση διαφωνίας έχουν υποβληθεί οι 605/03/11.1.2018 και 606/03/ 11.1.2018 αιτήσεις έγκρισης δόμησης, συγγνωστώς και χωρίς πρόθεση κατα-στρατήγησης των κείμενων διατάξεων τα αρμόδια όργανα του Δήμου υπέλαβαν ότι η μη τήρηση από την αρχή της ως άνω διαδικασίας έκδοσης άδειας δόμησης δεν καθιστά μη νόμιμη την ελεγχόμενη δαπάνη.(συγγνωστή πλάνη)

Εφόσον η ανάγκη του ελαιοχρωματισμού δεν δημιουργήθηκε από τη συνήθη χρήση του μισθίου, αλλά από το έκτακτο γεγονός της αναδιαρρύθμισης των χώρων του, ώστε να επιτευχθεί μεγαλύτερη λειτουργικότητα αυτού, έπεται ότι υπόχρεος για την πληρωμή της δαπάνης του ελαιοχρωματισμού δεν είναι ο εκμισθωτής του ακινήτου, κατά την έννοια του άρθρου 36 παρ. 1 του π.δ/τος 715/1977, αλλά ότι η δαπάνη αυτή νομίμως βαρύνει τον μισθωτή του ακινήτου, ως λειτουργική δαπάνη αυτού

Επισκευή και συντήρηση πλωτών εγκαταστάσεων:..Με αυτά τα δεδομένα προέχων χαρακτήρας της συναφθείσας σύμβασης είναι αυτός των υπηρεσιών/εργασιών και δεν πρόκειται για σύμβαση έργου κατά τους ορισμούς του άρθρου 2 του ν. 4412/2016. Τούτο διότι οι ανατεθείσες εργασίες είναι απλές, δεν απαιτούν ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις και μεθόδους, το δε εξειδικευμένο προσωπικό (δύτης) που ανέλαβε τη διεκπεραίωσή τους δεν εφάρμοσε ειδική τεχνική μελέτη, η σύνταξη και εφαρμογή της οποίας απαιτείται πριν από την εκτέλεση δημόσιου έργου. Άλλωστε την ύπαρξη σύμβασης υπηρεσιών / εργασιών καταδεικνύει εν προκειμένω και η ύπαρξη μιας απλής τεχνικής περιγραφής των προς εκτέλεση εργασιών (πρβλ. Πρ. 56/2017 Ε΄ Κλιμ.). Συνακόλουθα, η … δεν υποχρεούνταν να τηρήσει τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 118 παρ. 5 του ν. 4412/2016 για τις απευθείας αναθέσεις των δημοσίων έργων.

Ασφαλτοστρώσεις Δήμου...Με τα δεδομένα αυτά και κατόπιν συνεκτίμησης του συνόλου των υποβληθέντων ενώπιον του στοιχείων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις σύναψης της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης.4.1. Ειδικότερα, οι εργασίες οδοποιίας επί της οδού από τον Ζωολογικό Κήπο έως τον … συνιστούν ανεπίτρεπτη, εκ των υστέρων, ήτοι μετά τη δημοπράτηση του έργου, ουσιώδη τροποποίηση και επέκταση του τεχνικού του αντικειμένου, καθώς δεν προβλέπονταν στην αρχική σύμβαση, δεν ήταν γνωστές στο σύνολο των διαγωνιζομένων κατά την υποβολή της προσφοράς τους και δεν αποτέλεσαν τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου. Ειδικότερα, στο αρχικό έργο είχε προβλεφθεί η πραγματοποίηση εργασιών ηλεκτροφωτισμού σε εντοπισμένες θέσεις επί της «Λεωφόρου του ΌΧΙ», ήτοι,  σύμφωνα με την τεχνική περιγραφή του έργου και τα τοπογραφικά διαγράμματα που προσκομίστηκαν, με σημειωμένες επ’ αυτών τις θέσεις του αρχικού έργου και των νέων εργασιών, «εμπρός του Ναού …, απέναντι δίπλα χώρου πρασίνου, στην είσοδο από το Δήμο … και προς …». Αντιθέτως, με την ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση επιδιώκεται η πραγματοποίηση εκτεταμένων εργασιών άλλης φύσης, ήτοι εργασιών οδοποιίας, σε μεγάλο μήκος της οδού που αποτελεί τη συνέχεια της «Λεωφόρου του ΌΧΙ» εκτός του αστικού ιστού της Δ.Ε. …. Επομένως, οι προτεινόμενες εργασίες συνιστούν ένα νέο, αυτοτελές, τεχνικό έργο, που ουδόλως συνδέεται με τις πραγματοποιηθείσες εργασίες ηλεκτροφωτισμού επί της «Λεωφόρου του ΌΧΙ». Ούτε, προφανώς, πρόκειται για εργασίες που δεν μπορούν να διαχωριστούν από τις εργασίες ηλεκτροφωτισμού επί της «Λεωφόρου του ΌΧΙ» χωρίς βλάβη για την αναθέτουσα αρχή ή που είναι αναγκαίες για την άρτια ολοκλήρωση και λειτουργικότητα του έργου. Τέλος, η ανάγκη άμεσης αποκατάστασης των βλαβών επί της εν λόγω οδού, που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, δεν καθιστά επιτρεπτή τη συμπερίληψη των εργασιών αυτών στην τρέχουσα εργολαβία, αφού δεν πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, οι οποίες πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την εκτέλεση των ανωτέρω συμπληρωματικών εργασιών και, ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.