ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:Επειδή, σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ.696/1974, η προκαταρκτική μελέτη κτιριακών έργων περιλαμβάνει τη σύλληψη της ιδέας, τη σκοπιμότητα του έργου, την πρώτη διερεύνηση της επιθυμητής έκτασης και των συνθηκών πραγματοποιήσεως αυτού. Στην προκείμενη περίπτωση η εκπονηθείσα από το … Πανεπιστήμιο … Τεχνική Έκθεση  «Έρευνα Κατάρτισης Γενικού Σχεδίου Ανάπτυξης (MASTER PLAN) Κρατικού Αερολιμένα …», αποτελεί θεώρηση της μελλοντικής ανάπτυξης του αεροδρομίου … και περιλαμβάνει τη σκοπιμότητα ανάπτυξης αυτού, τη θέση των εγκαταστάσεων, το μέγεθος τους σε σχέση με τις προβλέψεις της επιβατικής και εμπορευματικής κίνησης σύμφωνα, με τους διεθνείς και εθνικούς κανονισμούς ICAO, ANNEX 14, DOC 9184, με βάση δε αυτή, ως προκαταρκτική μελέτη, η Υπηρεσία … προχώρησε στην εκπόνηση της απαιτούμενης μελέτης για την υλοποίηση της κατασκευής του έργου. Περαιτέρω, σύμφωνα με τις ως άνω διατάξεις, αντικείμενο  της προμελέτης είναι, οι βασικές ιδέες και λύσεις για τη λειτουργία, τη μορφή και τη δαπάνη του έργου. Περιλαμβάνει δε, μεταξύ άλλων, την εκπόνηση προσχεδίων αρχιτεκτονικής λύσεως, ενδεχομένως με τις απαιτούμενες παραλλαγές και εναλλακτικές λύσεις, προκειμένου να εξευρεθεί η καλύτερη και αποτελεσματικότερη λύση για την τελική κατασκευή του έργου. Στη προκείμενη δε περίπτωση αντικείμενο της ανατεθείσας μελέτης, είναι μεταξύ άλλων η μελέτη της επέκτασης του κτιρίου του Αεροσταθμού, της αναδιαρρύθμισης ή ανακατασκευής του υπάρχοντος αερο-σταθμού και τα στάδια της εκπόνησης της αρχιτεκτονικής αυτής μελέτης είναι η προμελέτη, η οριστική μελέτη και η μελέτη εφαρμογής (άρθρο 2ο Ε.Σ.Υ. σκέψη 4 της παρούσας). Εξάλλου, από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει ότι δόθηκε εντολή στους μελετητές-αναδόχους να εκπονήσουν προ-καταρκτική μελέτη, η οποία προϋπήρχε και με βάση αυτή ξεκίνησε η εκπόνηση της μελέτης του έργου, εξάλλου, η σύνταξη του κτιριολογικού προγράμματος ανήκε στις συμβατικές υποχρεώσεις αυτών (άρθρο 7ο Ε.Σ.Υ, σκέψη 4 της παρούσας), για τις οποίες είχε καθορισθεί η συμβατική αμοιβή. Ως εκ τούτου, η υιοθέτηση ως καλύτερης και αποτελεσματικότερης, της εναλλακτικής λύσης της κατεδάφισης του υπάρχοντος κτιρίου του Αεροσταθμού αντί της επέκτασης αυτού,  έγινε στα πλαίσια σύνταξης της προμελέτης, για την οποία ενδεχομένως οι μελετητές να δικαιούνταν πρόσθετης αμοιβής (άρθρο 10ο Ε.Σ.Υ. σκέψη 4). Συνεπώς, εφόσον η παραπάνω μελέτη την οποία εκπόνησαν οι προσφεύγοντες δεν αποτελεί προκαταρκτική μελέτη, για το λόγο αυτό το δικαστήριο κρίνει ότι δεν δικαιούνται τη σχετική νόμιμη αμοιβή, απορριπτόμενων ως αβασίμων των ισχυρισμών τους.

Δημόσια έργα:..ζητείται παραδεκτώς η αναθεώρηση της 1332/2018 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Σε κάθε περίπτωση, η απαίτηση από τη διακήρυξη της τήρησης των διατάξεων της πολεοδομικής νομοθεσίας δεν αποτελεί παρά αναγκαίο προαπαιτούμενο για τη σύνταξη κάθε μελέτης κατασκευής κτιρίου, θέτοντας απλώς το γενικό πλαίσιο σύνταξής της, ενώ, περαιτέρω, η ζητηθείσα και τελικώς υποβληθείσα αρχιτεκτονική προμελέτη, ανεξαρτήτως αν αποτελεί, κατά τα προβαλλόμενα, ουσιαστικά πλήρη αρχιτεκτονική μελέτη, δεν αναιρεί το γεγονός ότι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, δεν έχουν υποβληθεί από την ανάδοχο εταιρεία οι υπόλοιπες απαραίτητες για την ολοκληρωμένη τεχνική εξειδίκευση του επίμαχου κτιριακού έργου επιμέρους μελέτες, ήτοι στατική μελέτη, μελέτη εγκαταστάσεων, μελέτη υποδομής και διαμορφώσεως του χώρου (βλ. άρθρα 220 επ. του π.δ. 696/1974), εν προκειμένω δε, για τις ανάγκες του συγκεκριμένου έργου και μελέτη LEED για την ενεργειακή αποδοτικότητα του κτιρίου. Ο προβαλλόμενος από το αιτούν ισχυρισμός ότι δεν συντάχθηκε προμελέτη για να μην προκαθοριστεί η χρήση του επίμαχου ακινήτου και, έτσι, να καταστεί πιο ευέλικτος ο διαγωνισμός, πέραν του ότι δεν ερείδεται στο νόμο, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, ενόψει του ότι η έναντι αμοιβής ανάθεση στην εταιρεία ..... μελέτης αξιοποίησης του ακινήτου είχε γίνει ακριβώς για αυτό το λόγο, ήτοι για την ανεύρεση της πλέον συμφέρουσας για το αιτούν χρήσης. Επίσης, ως αβάσιμος πρέπει να απορριφθεί ο ισχυρισμός περί συγγνωστής πλάνης, καθόσον τα όργανα του αιτούντος όφειλαν, ως εκ της ιδιότητάς τους, να γνωρίζουν και να εφαρμόσουν ορθώς τις προκείμενες διατάξεις, οι οποίες είναι σαφείς, ισχύουν επί σειρά ετών (άρθρο 12 π.δ. 609/1985, Α΄ 223, άρθρο 4 ν. 1418/1984, Α΄ 23) και συνάπτονται με τη λογική αναγκαιότητα της ωριμότητας του φακέλου της διαδικασίας που αφορά, εν γένει, κάθε έργο προς δημοπράτηση. Στο πλαίσιο δε αυτό ομοίως είναι απορριπτέος ως αβάσιμος ο ειδικότερος ισχυρισμός περί πεποίθησης των οργάνων του αιτούντος ότι η μελέτη αξιοποίησης της εταιρείας .... και η έκθεση σκοπιμότητας της εταιρείας .... μπορούσαν να υποκαταστήσουν τις απαιτήσεις της παραγράφου 2 του άρθρου 8 του ν. 3669/2008. Τέλος, απορριπτέος τυγχάνει και ο ισχυρισμός περί της ανάγκης υπογραφής της ελεγχόμενης σύμβασης, για λόγους δημοσίου συμφέροντος, διότι, πέραν του ότι εξαιτίας των ανωτέρω πλημμελειών της συγκεκριμένης διαδικασίας δεν προκύπτει με ασφάλεια η επίτευξη του βέλτιστου της αξιοποίησης του επίμαχου ακινήτου, σε κάθε περίπτωση, το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται πρωτίστως με την τήρηση της νομιμότητας στη διαδικασία ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων (Ελ.Συν. αποφ. Μείζ.-Επτ. Συνθ. 682/2017, 7593/2015).Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-Συμπληρωματικές συμβάσεις.:Με τα  δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, δεν συντρέχουν,  εν προκειμένω,  οι προβλεπόμενες στο νόμο προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με τον ανάδοχο  της αρχικής σύμβασης εκτέλεσης του οικείου έργου. Ειδικότερα, από τα στοιχεία του φακέλου, δεν προκύπτει ότι  οι εργασίες αυτές   κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, ήτοι λόγω πραγματικών γεγονότων που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και επηρεάζουν την τεχνική αρτιότητα του έργου, ενώ αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν στο στάδιο της οριστικής μελέτης. Οι  επικαλούμενες  εκ μέρους του Δήμου  «καταστάσεις που δεν ήταν γνωστές και δεν αντιμετωπίστηκαν στην αρχική μελέτη» αφορούν δε στην ύπαρξη υπόγειου αγωγού ομβρίων  υδάτων στο δρόμο της αγοράς,  δεν στοιχειοθετούν απρόβλεπτες περιστάσεις. Και τούτο διότι,  η άγνοια της ύπαρξης του αγωγού αυτού  και της σύνδεσής του με τις  αποχετεύσεις των  παρακείμενων οικιών, που δεν έχουν συνδεθεί  με το υπάρχον  δίκτυο ακαθάρτων,  συνιστά σφάλμα και παράλειψη  της αρχικής μελέτης, δεδομένου ότι  οι θέσεις των υφιστάμενων αγωγών και συνδέσεων   επιβαλλόταν,  κατά την κοινή πείρα,  με την καταβολή της ενδεδειγμένης επιμέλειας,  να αποτελέσουν περιεχόμενο της μελέτης δημοπράτησης του κύριου έργου, το οποίο αποσκοπούσε, μεταξύ άλλων,  στην  απορροή και αποχέτευση των ομβρίων υδάτων  και  τη σύνδεση  του  υπό κατασκευή δικτύου με τον υφιστάμενο κεντρικό αγωγό αποχέτευσης ομβρίων υδάτων. Κατά συνέπεια, η  εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη, κατά το μέρος που αφορά στην πληρωμή εργασιών της 1ης Συμπληρωματικής σύμβασης του έργου  «Πεζοδρομήσεις Δημοτικών Οδών»,  δεν είναι νόμιμη, και, ως εκ τούτου,  το χρηματικό αυτό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Εκτέλεση έργου:ΚΑΤΑΤΜΗΣΗ.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας αποφάσεως, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι : Α) Η ελεγχόμενη σύμβαση δεν αποτελεί μεικτή σύμβαση αλλά συνένωση δύο διακριτών μεταξύ τους συμβάσεων (αυτής της κατασκευής των ηχοπετασμάτων και αυτή της εκπονήσεως της μελέτης ηχοπροστασίας), εκάστη των οποίων είναι πλήρης, αυτοτελής και κατατείνει στην επίτευξη διαφορετικών στόχων και συγκεκριμένα η μεν μία στην αποπεράτωση του φυσικού αντικειμένου της κατασκευής των ηχοπετασμάτων που άρχισαν να κατασκευάζονται με παλαιότερες εργολαβίες, η δε άλλη στη μελέτη του θορύβου σε περιοχές (θέσεις) διάφορες της κατασκευής του έργου, οι οποίες άλλωστε προσδιορίσθηκαν με την 107640/29.1.2010 εγκριθείσα μελέτη. Τούτο αναφέρεται ρητώς στο οικ.13693/2.12.2013 έγγραφο του αναπληρωτή Διευθυντή της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας .., όπου, ως εκτέθηκε ήδη ανωτέρω, ρητώς αναγράφεται ότι «… αποφασίσθηκε η εκπόνηση μελέτης σε νέες θέσεις που δεν περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη εργολαβία … Η μελέτη … αφορά σε λήψη μέτρων ηχοπροστασίας σε περιοχές της Λεωφόρου … και Λεωφόρου … οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη εργολαβία … Η μελέτη … θα εγκριθεί αρμοδίως με σκοπό την αντιμετώπιση του θορύβου μέσω μελλοντικών εργολαβιών …», ενώ και στην ασκηθείσα παρέμβαση δεν γίνεται οιαδήποτε μνεία σχετικά με την πιθανή χρησιμοποίηση της μελέτης που πρόκειται να εκπονηθεί, στην κατασκευή των ηχοπετασμάτων που αποτελούν αντικείμενο της συμβάσεως έργου. Ο διακριτός χαρακτήρας των δύο συμβάσεων και το γεγονός ότι κατατείνουν σε διαφορετικό οικονομικό και λειτουργικό αποτέλεσμα αποτρέπει την ενιαία αντιμετώπιση αυτών (με βάση τον κανόνα του κύριου και παρεπόμενου αντικειμένου της ίδιας συμβάσεως) και επιτάσσει την εφαρμογή σε κάθε ιδιαίτερη σύμβαση των κανόνων δικαίου που ρυθμίζουν το αντικείμενό της. Ομοίως, δεν είναι δυνατόν η κριθείσα σύμβαση να αντιμετωπισθεί βάσει των διατάξεων του άρθρου 19 του Ν. 3316/2005 και του άρθρου 8 του Κώδικα Κατασκευής Δημοσίων Έργων, ως σύμβαση μελέτης – κατασκευής αφενός διότι το ρυθμιστικό πλαίσιο και οι προϋποθέσεις που απαιτούνται για την επιλογή του εξαιρετικού αυτού συστήματος είναι τελείως διαφορετικές από αυτές που υπάρχουν εν προκειμένω, αφετέρου δε διότι και στο σύστημα αυτό, η ζητούμενη μελέτη κατατείνει στην έντεχνη και άρτια εκτέλεση του προκηρυχθέντος έργου και δεν αφορά σε διαφορετικό, έστω και παρεμφερές αντικείμενο.(...)η κρινόμενη αίτηση ανακλήσεως και η υπέρ αυτής ασκηθείσα πρόσθετη παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν στο σύνολό τους καθόσον η μελέτη είναι διακριτή και αυτοτελής σε σχέση με τη σύμβαση έργου και ανατέθηκε χωρίς την τήρηση των διατάξεων του Ν. 3316/2005, (έλεγχο καταλληλότητας, υποβολή και αξιολόγηση τεχνικής και οικονομικής προσφοράς).

Κατασκευή και δημοπράτηση έργου- συμπληρωματική σύμβαση: Για τους παραπάνω λόγους, στα πλαίσια της συμπληρωματικής σύμβασης θα πρέπει να γίνει η προετοιμασία των καταστημάτων του ισογείου προκειμένου να καταστεί δυνατή η ενοικίαση τους κατά την αμέσως επόμενη περίοδο και να ολοκληρωθούν οι εξωτερικώς επενδύσεις του κτιρίου στο σύνολό τους προκειμένου να μην επιβαρύνεται αισθητικά για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα η ιδιαίτερα σημαντική περιοχή του παλαιού ... Λιμένα των ... ... . Αναφορικά με τις εργασίες επένδυσης των όψεων, εξαιτίας του είδους και του πάχους των λίθων που προβλέπονταν στην εγκεκριμένη αρχιτεκτονική μελέτη, αλλά και του ιδιαιτέρως μεγάλου συνολικού ύψους των όψεων του κτιρίου, τα οποία δεν είχαν εκτιμηθεί επαρκώς στην αρχική μελέτη εφαρμογής και που οδήγησαν σε ιδιαίτερα μεγάλο βάρος που έπρεπε να στερεωθεί πάνω στον φέροντας οργανισμό, κρίθηκε τελικά αναγκαίο να γίνουν συμπληρωματικές εργασίες προκειμένου να ενισχυθεί η στήριξη των λιθοσωμάτων και να υλοποιηθεί με ασφάλεια η μεταφορά των φορτίων πάνω στο φυσικό έδαφος. Η επιλογή που έγινε στο στάδιο της αρχικής μελέτης εφαρμογής για την χρήση απλής σουηδικής ξυλείας στην κατασκευή των κουφωμάτων του εξωτερικού κελύφους ήταν ιδιαίτερα ατυχής για το είδος, την θέση, το μέγεθος και την σημασία του συγκεκριμένου κτιρίου, αφού κατά κοινή ομολογία , η χρήση της συγκεκριμένης κατηγορίας ξυλείας δεν συνάδει με τις ιδιαιτέρως αυξημένες συνθήκες διάβρωσης που επικρατούν στο βόρειο παραλιακό μέτωπο και που θα οδηγούσε πολύ σύντομα στην φθορά την απαξίωση και την αντικατάστασή τους. Για τους λόγους αυτούς προτείνεται τελικά να χρησιμοποιηθεί κατηγορία ξύλινου κουφώματος βιομηχανικής κατασκευής από ξυλεία τύπου μαόνι, που κρίνεται και η πλέον κατάλληλη επιλογή για κτίριο και τις συγκεκριμένες συνθήκες διάβρωσης. Στην περίπτωση αυτή υπάγονται οι εργασίες που προτείνονται με την παρούσα Συμπληρωματική Σύμβαση, η οποία επισυνάπτεται στον 3ο Α.Π.Ε. ... . Στο 3ο Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε. προβλέπονται για την συμπληρωματική σύμβαση, η εκτέλεση δώδεκα (12) Νέων Εργασιών, οι οποίες καθίστανται αναγκαίες για την ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου ... Οι προαναφερόμενες μεταβολές, οι παραλείψεις και τα σφάλματα της Αρχικής Μελέτης είναι μικρές σε σχέση με το συνολικό τεχνικό αντικείμενο του έργου, το οποίο εκτελείται χωρίς αποκλίσεις από τη θέση που προέβλεπε η αρχική Τεχνική Έκθεση και επιτυγχάνεται η ανέγερση του κτιρίου .... ». Σε εκτέλεση της ανωτέρω απόφασης έχει ήδη υποβληθεί ενώπιον του Κλιμακίου σχέδιο συμπληρωματικής σύμβασης για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου.Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, οι εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, αλλά, όπως ευθέως προκύπτει από το περιεχόμενο της αιτιολογικής έκθεσης του 3ου Α.Π.Ε., σε ηθελημένη αλλαγή της χρήσης δύο ορόφων του κτιρίου και σε σφάλματα και παραλείψεις της αρχικής μελέτης. Ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

Δεν ανακλήθηκε με την ΕλΣυνΤμ.6/46/2018

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:..ζητείται η αναθεώρηση της 2122/2015 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 3 της παρούσας το Τμήμα κρίνει ότι ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω απρόβλεπτες περιστάσεις που δικαιολογούν τη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμα. Ειδικότερα, οι μεγάλες ποσότητες υλικών κατεδαφίσεων και απορριμμάτων, που αποκαλύφθηκαν κατά την εξέλιξη των εργασιών εκσκαφής στο τμήμα (Γ) του υπό εκτέλεση έργου, καθώς και σε μεγάλη επιφάνεια του περιβάλλοντος χώρου αυτού και οι οποίες, κατά τους ισχυρισμούς του αιτούντος, είχαν ως αποτέλεσμα την αλλαγή του τρόπου θεμελίωσης του εν λόγω τμήματος, δεν συνιστούν απρόβλεπτες περιστάσεις υπό την έννοια ότι δεν μπορούσαν να έχουν προβλεφθεί κατά το χρόνο εκπόνησης της 75/2009 μελέτης, ο δε μη έγκαιρος εντοπισμός τους οφείλεται στη μη πληρότητα της μελέτης αυτής. Τούτο, διότι μετά τη διάλυση της αρχικής εργολαβίας και πριν την εκ νέου δημοπράτηση του έργου διενεργήθηκε μακροσκοπικός έλεγχος των εκσκαφών που είχαν ήδη εκτελεστεί στο ανωτέρω τμήμα του έργου, από τον οποίο προέκυψε η διαφορετική σε σχέση με την αρχικώς προβλεφθείσα σύσταση του υπεδάφους της περιοχής. Για το λόγο αυτό άλλωστε, τροποποιήθηκε η στατική μελέτη, η τροποποίηση δε αυτή περιελήφθη στην 75/2009 μελέτη δημοπράτησης. Πλην όμως, κατά την εκπόνηση της μελέτης 75/2009 τα ειδικότερα χαρακτηριστικά του υπεδάφους έπρεπε να είχαν ληφθεί υπόψη, καθόσον τα χαρακτηριστικά αυτά (εναπόθεση μπάζων και απορριμμάτων) προϋπήρχαν της ημερομηνίας σύνταξης αυτής και δεν δημιουργήθηκαν σε χρόνο μεταγενέστερο, όπως άλλωστε προκύπτει και από την από 28.7.2014 εισήγηση της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου ... Συνεπώς, η υφιστάμενη πραγματική κατάσταση θα μπορούσε ευχερώς να είχε εντοπισθεί με τη διάνοιξη κατάλληλων διερευνητικών φρεατίων στον άνω περιβάλλοντα το επίμαχο τμήμα χώρο, πριν από τη σύνταξη της μελέτης δημοπράτησης, αφού, από τον μακροσκοπικό έλεγχο του υπεδάφους θεμελίωσης του έργου είχε καταδειχθεί η ανάγκη πλήρους επίχωσης του επίμαχου τμήματος, η δυνατότητα πραγματοποίησης της οποίας εξαρτιόταν άμεσα από τα χαρακτηριστικά και τη σύσταση του υπεδάφους του περιβάλλοντος αυτό χώρου.(..)Κατ’ ακολουθία αυτών, που προηγουμένως έγιναν δεκτά, εφόσον συντρέχει έστω και ένας λόγος που κωλύει τη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί, ενώ παρέλκει η εξέταση του έτερου λόγου μη σύναψης αυτής που ανάγεται στην κανονικότητα της οικείας δαπάνης.(,,,)

Στην υπό κρίση υπόθεση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα ακόλουθα: Με την από 15.6.2010 σύμβαση που υπεγράφη μεταξύ του Δήμου ..... και της εταιρείας «.....», ανατέθηκε στο δεύτερο των συμβαλλομένων, έναντι αμοιβής ποσού 1.656.788,85 ευρώ (με Φ.Π.Α.), η εκτέλεση του έργου «Διαμόρφωση Πλατείας ..... .....». Το έργο αυτό που αφορούσε στη διαμόρφωση της ισόγειας επιφάνειας της πλατείας, στην οποία κατά το χρόνο σύναψης της σχετικής σύμβασης λειτουργούσε υπόγειος σταθμός αυτοκινήτων, η ευθύνη διαχείρισης του οποίου ανήκει στο Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων (ΥΠΟΜΕΔΙ), εντάχθηκε στο πρόγραμμα «Πράσινη Ζωή στην Πόλη», χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ και δημοπρατήθηκε μετά από κοινοποίηση της σχετικής μελέτης στο Τμήμα Μελετών του ΥΠΟΜΕΔΙ (σχετικό έγγραφο 20964/19.5.2010). Όπως δε προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τον 1ο Α.Π.Ε. και την 1η Συμπληρωματική Σύμβαση, κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του προαναφερόμενου έργου, σειρά εργασιών που άρχισαν να εκτελούνται δημιούργησαν προβλήματα στην αδιάλειπτη λειτουργία του σταθμού αυτοκινήτων και στη διασφάλιση της προστασίας του από έντονα καιρικά φαινόμενα, με αποτέλεσμα το ΥΠΟΜΕΔΙ, με το ΕΥΔΕΚ/326/15.7.2010, έγγραφό του προς Δήμο ....., να ζητήσει την τροποποίηση της μελέτης του έργου. Κατόπιν αυτού, ο Δήμος ....., με το 32948/22.7.2010 έγγραφό του ανέθεσε στην ανάδοχο του έργου την τροποποίηση της σχετικής μελέτης. Λόγω δε της τροποποίησης αυτής ανατράπηκε ο τρόπος στήριξης των υπέργειων κατασκευών, καθώς και η μεθοδολογία μονώσεων δαπέδων και φυτεμένων χώρων, με αποτέλεσμα να προκύψει ανάγκη εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών στις κατηγορίες των χωματουργικών εργασιών, των σκυροδεμάτων, των επενδύσεων – επιστρώσεων, των ξύλινων και μεταλλικών κατασκευών, των ηλεκτρομηχανολογικών και των λοιπών – τελειωμάτων. Η ανάγκη δε εκτέλεσης των εργασιών αυτών, όπως διαλαμβάνεται στην άνω αιτιολογική έκθεση, δεν μπορούσε να προβλεφθεί κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης, αφού προέκυψε κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης, η εκτέλεσή τους δε κατέστη αναγκαία λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων και κατόπιν παρεμβάσεων του ΥΠΟΜΕΔΙ και είναι απαραίτητη τόσο για την απρόσκοπτη λειτουργία του υποκείμενου σταθμού αυτοκινήτων, με τη μικρότερη δυνατή επέμβαση στην υπάρχουσα κατασκευή, όσο και για την αρτιότητα και λειτουργικότητα του έργου.

ΕΡΓΑ-ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΑ :Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, αντικείμενο του 1ου Α.Π.Ε. ήταν η διενέργεια νέων εργασιών, οι οποίες, παρότι δεν είχαν προβλεφθεί στην αρχική 161/2013 μελέτη, εντούτοις ήταν επιβεβλημένες τόσο για την έντεχνη και άρτια εκτέλεση του έργου της συντήρησης – επισκευής και ανακατασκευής της υπάρχουσας στέγης του Κληροδοτήματος, όσο και για την εξασφάλιση της λειτουργικότητας του εν λόγω κτιρίου και της δημόσιας ασφάλειας κατά τη χρήση του από το κοινό. Ως εκ τούτου, συντρέχουν εν προκειμένω οι   νόμιμες προϋποθέσεις για την επιβάρυνση του κονδυλίου των απροβλέπτων της οικείας σύμβασης με τη δαπάνη των εργασιών αυτών, προεχόντως διότι με  την ανάθεση αυτών δεν τροποποιείται το βασικό προς εκτέλεση αντικείμενο  της οικείας σύμβασης. Επομένως, η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη  και το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής θα μπορούσε να θεωρηθεί, εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2013, σε βάρος των πιστώσεων του οποίου εκδόθηκε.

Συμπληρωματικές συμβάσεις – πρόσθετες εργασίες:Μη νόμιμη η εξόφληση του 2ου λογαριασμού και του 1ου λογαριασμού της πρώτης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ασφαλτοστρώσεις - Διαμορφώσεις οδών πόλης και οικισμών 2010», καθόσον δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες στο άρθρο 57 του ν. 3669/2008 (ΦΕΚ Α΄ 116/2008) προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με την ανάδοχο της αρχικής σύμβασης, διότι δεν προκύπτει ότι  οι  συμπληρωματικές εργασίες κατέστησαν αναγκαίες, λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, δηλαδή λόγω πραγματικών γεγονότων που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, τα οποία επηρεάζουν την τεχνική αρτιότητα του έργου και αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν στο στάδιο της οριστικής μελέτης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ. (Συμπληρωματικές συμβασεις) Αίτηση αναθεώρησης της 2124/2015 απόφασης του VI Τμήματος Με την απόφαση αυτή απορρίφθηκε η αίτηση ανάκλησης του νυν αιτούντος Δήμου ..... κατά της 460/2014 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου  (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 3 της παρούσας, το Τμήμα άγεται, κατά πλειοψηφία, στην κρίση ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 125 του Κ.Δ.Ε. για τη νόμιμη σύναψη της υπό κρίση συμπληρωματικής σύμβασης, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον αιτούντα Δήμο. Ειδικότερα, φυσικό αντικείμενο του έργου αποτελεί η αποκατάσταση των όψεων ενός διατηρητέου κτιρίου κτισμένου τα έτη 1901 – 1902 και χαρακτηρισμένου ως έργου τέχνης. Κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου και συγκεκριμένα στις 15.1.2013, μετά από προφορική εντολή της αρμόδιας Διεύθυνσης του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την έγγραφη εντολή της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου έγινε η καθαίρεση των εξωτερικών επιχρισμάτων για να διαπιστωθεί το μέγεθος των προβλημάτων του διατηρητέου κτιρίου και κυρίως του φέροντα οργανισμού αυτού, όπου διαπιστώθηκε η πολύ κακή ποιότητα των υλικών κατασκευής με αποτέλεσμα να παρατηρείται η φυσική πτώση – αποκόλληση των σαθρών υλικών ακόμη και ολόκληρων λίθων σε ολόκληρη την επιφάνεια των εξωτερικών όψεων και όχι μόνο σε τμήμα αυτής, όπως αναφέρεται στην αρχική σχετική αρχιτεκτονική μελέτη, που έχρηζαν άμεσης επέμβασης προς αποφυγή κατάρρευσης στοιχείων του κτιρίου. Λαμβανομένης δε υπόψη της παλαιότητας του εν λόγω κτιρίου, τα ανωτέρω γεγονότα συνιστούν απρόβλεπτες περιστάσεις, καθώς τα προβλήματα του φέροντος οργανισμού, η διάβρωση των μεταλλικών πρεκιών και οι εντονότατες φθορές των εξωτερικών όψεων αποκαλύφθηκαν μετά την, κατ' εντολή των αρμόδιων υπηρεσιών του αρμόδιου Υπουργείου Πολιτισμού, πλήρη αφαίρεση των εξωτερικών επιχρισμάτων και δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά το χρόνο ανάθεσης της αρχικής σύμβασης, η οποία αφορούσε στην αποκατάσταση των όψεων του κτιρίου. Η εκτέλεση δε των εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης είναι αναγκαία για την ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης και δεν μπορεί να διαχωριστεί από αυτή, καθώς αφενός μεν η αποκατάσταση των ζημιών του φέροντα οργανισμού και της τοιχοποιίας του κτιρίου προηγείται τεχνικώς και λογικώς της βελτίωσης των όψεων αυτού και αφετέρου ο διαχωρισμός των εργασιών αυτών θα δημιουργούσε ανυπέρβλητο πρόβλημα στον αιτούντα Δήμο, ο οποίος δεν είναι δυνατό να αναθέσει την αποκατάσταση των φθορών του φέροντα οργανισμού μετά την ολοκλήρωση των εργασιών των όψεων του κτιρίου. Δεδομένου δε ότι τόσο οι εργασίες της αρχικής σύμβασης όσο και αυτές της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης αποσκοπούν στην εν γένει αποκατάσταση των ζημιών ενός διατηρητέου κτίσματος, η επίμαχη σύμβαση δεν συνιστά επέκταση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, αλλά αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα αυτής. Τούτων δοθέντων, συντρεχουσών όλων των τιθέμενων στο άρθρο 125 Κ.Δ.Ε. προϋποθέσεων οι επίμαχες εργασίες νομίμως αποτελούν αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Κατά τη γνώμη, όμως, του Προέδρου του Τμήματος Νικόλαου Αγγελάρα και του Συμβούλου Κωνσταντίνου Κωστόπουλου ορθώς το Κλιμάκιο έκρινε εν προκειμένω ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην επίμαχη συμπληρωματική σύμβαση συνιστούν επέκταση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης. Και τούτο, διότι σύμφωνα με το τεύχος δημοπράτησης «Τεύχος Αποκατάστασης όψεων κτιρίων» και την από 19.7.2010 «Αρχιτεκτονική Μελέτη», οι εργασίες της αποκατάστασης των όψεων του διατηρητέου κτιρίου του 1ου Δημοτικού Σχολείου Λαυρίου, αφορούσαν σε τοπικές αποκαταστάσεις μόνο του ορατού τμήματος των όψεων του κτιρίου. Οι τοπικές αυτές πολυποίκιλες (επιχρίσματα, χρωματισμοί, κουφώματα κλπ) και διάσπαρτες επιδιορθώσεις-επισκευές ήταν σχετικά μικρού εύρους και με εξειδικευμένο χαρακτήρα, ενώ «σε καμία περίπτωση δεν αφορούσαν στην ολική στατική ενίσχυση του κτιρίου» (βλ. σχετικά την 22551/16.10.2014 εισήγηση της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου .....). Αντιθέτως, οι νέες εργασίες, οι οποίες αποτελούν αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, συνίστανται σε ευρείες παρεμβάσεις που αφορούν στη στατική αποκατάσταση του κτιρίου, σε ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες, στη διατήρηση και προστασία των οροφογραφιών και των υπολοίπων εσωτερικών διακόσμων και στην εσωτερική δομική ενίσχυση όλων των στατικών φορέων του κτιρίου. Αναθεωρεί την 2124/2015 Απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.