Εργασίες εκβραχισμού....Επειδή, με άλλο λόγο προβάλλεται ότι η προσβαλλόμενη απόφαση εκδόθηκε χωρίς να ληφθούν μέτρα προστασίας για το εξωκλήσι του «...», το οποίο αποτελεί αυτοτελώς προστατευτέο μνημείο δυνάμει του ν. 3028/2002, εφόσον αναφέρεται στις ιστορικές πηγές της ... και στους καταλόγους των εξοχικών ναΐσκων από το έτος 1500 και εντεύθεν. Ανεξαρτήτως του ότι στα έγγραφα 1420/3.7.2002 της 2ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και 833/28.6.2002 της 1ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων αναφέρεται ότι η περιοχή κατασκευής του έργου δεν βρίσκεται κοντά σε ζώνη προστασίας μνημείου αρμοδιότητας των Εφορειών αυτών, στο ... έγγραφο της παραπάνω 2ης Ε.Β.Α. και στη μ.π.ε. βεβαιώνεται ότι το εκκλησάκι που βρίσκεται στην επίδικη περιοχή δεν επηρεάζεται από την κατασκευή του έργου. Πέραν τούτων, ωστόσο, στην α.ε.π.ο. διαλαμβάνεται ειδικός όρος με τον οποίο απαγορεύεται οποιαδήποτε επέμβαση, αλλοίωση ή πρόκληση ζημίας στο ναΐσκο και επιτάσσεται η λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων για την προστασία του κτίσματος και του περιβάλλοντος χώρου του [περ. ε.2) 8]. Συνεπώς, και αυτός ο λόγος ακυρώσεως είναι απορριπτέος.

«Επισκευή-συντήρηση κτιρίου Λαογραφικού Μουσείου».(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, η κατασκευή του έργου «επισκευή-συντήρηση κτιρίου Λαογραφικού Μουσείου .......», παρόλο που αφορά σε ακίνητο τυπικά ιδιοκτησίας ιδιώτη κατά το χρόνο ανάθεσης και περαίωσης του έργου αυτού, εξυπηρετεί την αποτελεσματική εκπλήρωση των σκοπών του Δήμου ......., καθόσον επάγεται ωφέλεια για το Δήμο, στον οποίο από ετών έχει νομίμως παραχωρηθεί η χρήση και ήδη έχει περιέλθει η ψιλή κυριότητα του ακινήτου αυτού. Ο Δήμος, άλλωστε, εκμεταλλεύεται για μεγάλο χρονικό διάστημα το ως άνω κτίριο χρησιμοποιώντας το για τη στέγαση του Λαογραφικού Μουσείου ........ Επιπλέον, η παράλειψη έκδοσης οικοδομικής άδειας για τις εκτελεσθείσες στο ανωτέρω κτίριο εργασίες δόμησης δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα και κανονικότητα της δαπάνης, διότι δύναται μεν να επισύρει την επιβολή των προβλεπόμενων κυρώσεων εκ μέρους των αρμοδίων πολεοδομικών αρχών, πλην όμως δεν αναιρεί ούτε επηρεάζει την αναληφθείσα υποχρέωση του Δήμου ......., ο οποίος οφείλει να καταβάλει τη συμφωνηθείσα αμοιβή στο δικαιούχο εργολάβο, που έχει αντίστοιχη νόμιμη αξίωση, εφόσον αυτός έχει εκτελέσει το συμφωνηθέν έργο.

Χορήγηση ή μη άδειας από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠΠΟΑ) για την έναρξη εργασιών αποκατάστασης νεότερου μνημείου.(...)Για την έναρξη εργασιών αποκατάστασης του Ιερού Ναού Εισοδίων της Θεοτόκου στο Αίγιο, Π.Ε. Αχαΐας, ιδιοκτησίας της Ιεράς Μητρόπολης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, κηρυγμένου νεότερου μνημείου, δεν απαιτείται επιπλέον άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (ομόφωνα).

Αποκατάσταση κτιρίου....Ήδη, με το μοναδικό λόγο της κρινόμενης αίτησης προβάλλεται ότι οι εργασίες της ελεγχόμενης σύμβασης δεν χρήζουν αυτοτελούς εγκρίσεως από τον Υπουργό Πολιτισμού σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 10 του ν.3028/2002, καθόσον α) η μελέτη του αρχικού έργου είχε εγκριθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού, οι δε επίμαχες εργασίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τη φύση και το σκοπό του έργου και ως εκ τούτου αναγκαίες για την άρτια ολοκλήρωσή του και β) δεν είναι παρεμβατικές αλλά απαραίτητες για τη διασφάλιση της ασφάλειας των εργαζομένων, της πυρασφάλειας και της προσβασιμότητας του Τελωνείου από Α.Μ.Ε.Α..Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δεδομένου ότι, όπως ορθά κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη, οι επίμαχες εργασίες δεν καλύπτονται, από την ΥΠΠΟ/ΔΑΝΣΜ/5060/ 106/11.1.2007 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, με την οποία εγκρίθηκε η αρχιτεκτονική, στατική και ηλεκτρομηχανολογική μελέτη για την εκτέλεση του αρχικού έργου «Αποκατάσταση και διαρρύθμιση του κτηρίου Παλαιού Τελωνείου .... για τη δημιουργία κέντρου πολλαπλών δραστηριοτήτων». Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται από το ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΜΤΕ/ΔΠΑΝΣΜ/ΤΜΑΝΣΜΠΚ/ 577709/60690/4427/1092/11.2.2020 έγγραφο, το οποίο εκδόθηκε σε απάντηση του 55991/27.11.2018 αιτήματος του Δήμου .... και προσκομίστηκε ενώπιον του Τμήματος σε εκτέλεση της 1249/2019 προδικαστικής απόφασης του Τμήματος. Όπως προκύπτει από το περιεχόμενο του εγγράφου αυτού, το επίμαχο έργο περιλαμβάνει την πραγματοποίηση εννέα (9) πρόσθετων εργασιών, που δεν περιλαμβάνονται στην ανωτέρω ΥΠΠΟ/ΔΑΝΣΜ/5060/106/11.1.2007 εγκριτική απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, για τρεις εκ των οποίων διατυπώθηκαν παρατηρήσεις από τη Διεύθυνση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεώτερων και Σύγχρονων Μνημείων και ως εκ τούτου συνεστήθη η υποβολή επικαιροποιημένων σχεδίων και τεχνικής μελέτης, τα οποία να περιλαμβάνουν τις προτεινόμενες τροποποιήσεις, προκειμένου να θεωρηθούν από την ανωτέρω υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η αίτηση ανάκλησης πρέπει να απορριφθεί και να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη.

Κατασκευή έργου...Επειδή, σε αντίθεση με τα ως άνω γενόμενα δεκτά, η αναθέτουσα αρχή, δεν απέδειξε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι ο επίμαχος όρος είναι απολύτως ανάλογος και συνδεδεμένος με το αντικείμενο των προκηρυσσόμενων υπηρεσιών, δεδομένου ότι όπως ισχυρίζεται η προσφεύγουσα, πράγματι, υπάρχουν και σε αλλοδαπές χώρες, εκκλησιαστικά κτίρια ή σύνολα, τα οποία εμπίπτουν στην έννοια των προστατευόμενων μνημείων, ωστόσο δεν τυγχάνει εφαρμογής για αυτά ο Ν. 3028/2002 είτε γιατί πρόκειται για μνημεία που δεν βρίσκονται εντός της ελληνικής επικράτειας είτε γιατί πρόκειται για πολιτιστικά αγαθά που, ακόμα και αν βρίσκονται στην αλλοδαπή, δεν συνδέονται με την Ελλάδα, κατά την έννοια του ανωτέρω νόμου, όπως επικαλείται τις ίδιες τις διατάξεις αυτού και η αναθέτουσα αρχή. Ωστόσο, η βασιμότητα των ως άνω ισχυρισμών της αναθέτουσας αρχής, δεν τεκμηριώθηκε επαρκώς, καθώς, όσα αναφέρονται στις απόψεις της, δεν καταρρίπτουν άνευ άλλου τινός τους ισχυρισμούς της προσφεύγουσας. Ειδικότερα, παρά το γεγονός ότι γίνεται αντιληπτή η αναγκαία απόδειξη προηγούμενης εμπειρίας σε παρόμοιες εργασίες σε προστατευόμενα εκκλησιαστικά μνημεία, δεν απεδείχθη πέραν πάσης αμφιβολίας και εντός των πλαισίων της αναλογικότητας, όπως αναπτύχθηκε στην αμέσως προηγούμενη σκέψη, για ποιο λόγο, απολείεται η απόκτηση εμπειρίας εκ μέρους του οικονομικού φορέα, σε συναφές αντικείμενο, ακόμα και αν πρόκειται για προστατευόμενα εκκλησιαστικά μνημεία που δεν εμπίπτουν στην έννοια του Ν. 3028/2002, μέσω των διατάξεων του οποίου, ρητά απαιτείται κατ’ αποκλειστικότητα να προσδιορίζεται η αναγκαία εμπειρία, ως μέρος της τεχνικής και επαγγελματικής επάρκειας του υποψήφιου οικονομικού φορέα. Σε κάθε περίπτωση, η αναθέτουσα αρχή δεν απέδειξε άνευ άλλου τινός την αναγκαιότητα θέσπισης ενός τόσο περιοριστικού του ανταγωνισμού όρου ούτε δικαιολόγησε την αναγκαιότητα θέσπισής του από επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, ειδικά υπό το πρίσμα διεξαγωγής ενός διεθνούς διαγωνισμού που απευθύντεται και σε οικονομικούς φορείς, με ανάλογη εμπειρία, όπως αυτή που τεκμηριώνεται μέσω της εκτέλεσης έργων επί μνημείων του Ν. 3028/2002, έστω και αν τα εν λόγω έργα, για τους λόγους που εκτέθηκαν αμέσως παραπάνω, δεν εντάσσονται στο ρυθμιστικό πλαίσιο  του εν λόγω νόμου. Κατά συνέπεια, ενόψει των ανωτέρω εκτεθέτνων, ο έκτος λόγος προσφυγής πρέπει να γίνει δεκτός ως νόμω και ουσία βάσιμος, ενώ κρίνονται απορριπτέοι οι περί του αντιθέτου προβαλλόμενοι ισχυρισμοί της αναθέτουσας αρχής.

Αναγνώριση κυριότητας αρχαίων κινητών μνημείων.(...)Δεν μπορεί να γίνει δεκτή η από 2.8.2021 αίτηση της Ε.-Κ. Ι., και να αναγνωριστεί η κυριότητα των 17 αρχαίων αντικειμένων για τα οποία της έχει αναγνωριστεί η κατοχή τόσο με την παλιά, όσο και με τη νέα αρχαιολογική νομοθεσία, υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις της παραγράφου 3 του άρθρου 33 του ν. 3028/2002, όπως κωδικοποιήθηκε και ισχύει με το ν. 4858/2021 (ομόφωνα).

ΜΕΛΕΤΕΣ: Μη νόμιμη η καταβολή ποσού από Δήμο σε σύμπραξη εταιρειών, σε εκτέλεση σύμβασης, αντικείμενο της οποίας ήταν η εκπόνηση της μελέτης με τίτλο «ΜΕΛΕΤΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ……….», καθόσον μη νομίμως ο Δήμος προέβη στην ανάθεση της ανωτέρω μελέτης, διότι: α) ο Δήμος, στα χωρικά όρια του οποίου κείται το ιστορικό μνημείο, δεν όφειλε να αποτανθεί στο Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) για την υλοποίηση της μελέτης και β) δεν προκύπτει ότι ο Δήμος είχε λάβει από την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού οιαδήποτε έγκριση για την εκπόνηση της μελέτης, πριν και μετά τη σύνταξη των τεχνικών προδιαγραφών, παρόλο που αυτή η εξ αντικειμένου εξειδικευμένη μελέτη αποσκοπεί στην αντιμετώπιση καταπτώσεων στον περιβάλλοντα χώρο του μνημείου (απόφαση 34593/1108/23.6-8.7.1983 του Υπουργού Πολιτισμού, ΦΕΚ Β΄ 398/1983, ν. 1126/1981,ΦΕΚ  Α΄ 32/1981 και άρθρο 75 ΚΔΚ).

Δυνατότητα παρουσίασης, σε περιοδικές εκθέσεις του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, αρχαίων αντικειμένων που παραδόθηκαν από ιδιώτες, για τα οποία δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία χορήγησης της αντιστοιχούσας αμοιβής.(..)Επιτρέπεται η παρουσίαση, σε περιοδικές εκθέσεις του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, εντός της χώρας και στο εξωτερικό, υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις του ν. 3028/2002, αρχαίων έργων που χρονολογούνται έως το 1453 (τα οποία ανήκουν κατά κυριότητα στο Δημόσιο), τα οποία έχουν παραδοθεί στην αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΠΟΑ και για τα οποία έχουν κατατεθεί σχετικές αιτήσεις για χορήγηση αμοιβής, ανεξάρτητα από τη βούληση των παραδοσάντων και ανεξάρτητα από την ολοκλήρωση ή μη της διαδικασίας καταβολής αμοιβής στους δικαιούχους, η αξίωση των οποίων είναι ενοχική, πηγάζει ευθέως από το νόμο και περιορίζεται στη διεκδίκηση της νόμιμης αμοιβής (ομοφ.).

Προγραμματική σύμβαση που αφορά χρηματοδότηση της ΚΓ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, για εκτέλεση έργου. Νομοθετικό πλαίσιο αρχαιολογικών έργων. Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών συνάγεται το μεν ότι τα αρχαιολογικά εν γένει έργα, στα οποία περιλαμβάνονται και οι κάθε είδους ανασκαφές, λόγω της ιδιαίτερης επιστημονικής και καλλιτεχνικής φύσης τους, είναι δυνατόν να εκτελούνται από την υπηρεσία δια αυτεπιστασίας. Το δε ότι οι αρχαιολογικές αυτεπιστασίες λόγω της δυσχερούς προμετρήσεως τους, είναι δυνατόν να εκτελούνται από την υπηρεσία βάσει προκαταρκτικής έκθεσης και ενδεικτικού χρονοδιαγράμματος και προϋπολογισμού, χωρίς την προηγούμενη σύνταξη μελέτης. Τέλος, ότι η εκτέλεση των έργων αυτών δύναται να αποτελέσει αντικείμενο προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης που συνάπτεται μεταξύ Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού και των αρμοδίων υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού, οπότε στην περίπτωση αυτή η χρηματοδότηση της ανασκαφής νομίμως γίνεται, κατά τα οριζόμενα στην οικεία σύμβαση, από τον Ο.Τ.Α. και δεν τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις του άρθρου 37 του ν. 3028/2002.

Αμοιβές δικηγόρων.(..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η αμοιβή της φερόμενης ως δικαιούχου δικηγόρου για την εκπροσώπηση του εναγόμενου Δήμου ... ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου ... (..) νομίμως καθορίστηκε στο ποσό των 6.039,06 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α., καθόσον η αμοιβή αυτή, η οποία είναι προϊόν συμφωνίας που καταρτίστηκε ύστερα από την από 2.3.2015 έγγραφη οικονομική προσφορά της δικηγόρου .... και την ../4.3.2015 απόφαση (θέμα 23ο) της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ..., δεν υπερβαίνει τα εύλογα όρια, δεδομένου ότι, όπως ορθώς έχει υπολογιστεί με βάση την αξία του αντικειμένου της δίκης, είναι σύμφωνη με τις οριζόμενες στον Κώδικα Δικηγόρων ως νόμιμες αμοιβές. Περαιτέρω, λαμβανομένου υπόψη ότι η Οικονομική Επιτροπή ανέθεσε το χειρισμό της συγκεκριμένης υπόθεσης στη φερόμενη ως δικαιούχο δικηγόρο με την αιτιολογία ότι στο Δήμο δεν έχει προσληφθεί δικηγόρος με μηνιαία αντιμισθία, καθώς και το γεγονός ότι η συμφωνηθείσα αμοιβή δεν είναι υψηλότερη της προβλεπόμενης στον Κώδικα Δικηγόρων νόμιμης αμοιβής, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν ήταν απαραίτητη στην προκειμένη περίπτωση αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για τον καθορισμό του ύψους της αμοιβής.