Παροχή εργασιών σε Δήμο-απευθείας ανάθεση:Υπό τις περιστάσεις αυτές και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην μείζονα σκέψη της παρούσας, οι εντελλόμενες με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες, όπως βασίμως προβάλλει η διαφωνούσα Αναπληρώτρια Επίτροπος. Ειδικότερα, οι επίμαχες υπηρεσίες «του καθαρισμού όλων των χώρων των κοιμητηρίων του δήμου», στην οποία, σύμφωνα με την τεχνική περιγραφή, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, και οι αποψιλώσεις χόρτων, το κλάδεμα δέντρων, οι απομακρύνσεις τάφων…η συγκομιδή και κατάλληλη αποκομιδή και μεταφορά όλων των απορριμμάτων, μπαζών, χόρτων και κλαδιών και «της Αποψίλωσης Χόρτων όλων των κοινόχρηστων χώρων Δήμου ...», που αφορούν σχεδόν ταυτόσημο χρονικό διάστημα (με διαφορά λίγων μόνο ημερών), μη νομίμως ανατέθηκαν στον ίδιο φερόμενο ως άνω δικαιούχο με την εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, μετά την μη νόμιμη κατάτμηση αυτών. Και τούτο διότι, οι εν λόγω υπηρεσίες, όπως το αντικείμενο αυτών περιγράφεται στις οικείες τεχνικές εκθέσεις και στις υπογραφείσες συμβάσεις (βλ. σκέψη ΙΙΙ), είναι, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, ομοειδείς, αφού, ως εκ της φύσης, του αντικειμένου και της εν γένει λειτουργικότητάς τους εντάσσονται σε όμοιες ή παρεμφερείς κατηγορίες εργασιών..

Διάκριση σύμβασης έργου από τη σύμβαση παροχής υπηρεσιών.Ως "συμβάσεις υπηρεσιών", νοούνται συμβάσεις πλην των συμβάσεων έργων ή προμηθειών, που έχουν ως αντικείμενο την παροχή των υπηρεσιών, οι οποίες αναφέρονται στο παράρτημα XVII. Σύμβαση, η οποία έχει ως αντικείμενο ταυτοχρόνως προϊόντα και υπηρεσίες κατά την έννοια του παραρτήματος XVII, θεωρείται ως "σύμβαση υπηρεσιών", εφόσον η αξία των συγκεκριμένων υπηρεσιών υπερβαίνει την αξία των προϊόντων που περιλαμβάνονται στη σύμβαση. Σύμβαση, η οποία έχει ως αντικείμενο υπηρεσίες, κατά την έννοια του παραρτήματος XVII και η οποία δεν περιλαμβάνει δραστηριότητες που αναφέρονται στο παράρτημα XII παρά μόνο παρεμπιπτόντως σε σχέση με το κύριο αντικείμενο της σύμβασης, θεωρείται ως "σύμβαση υπηρεσιών"».

Δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών - Οδηγία 92/50/ΕΟΚ - Πεδίο εφαρμογής - Μετακόμιση κεντρικής τράπεζας - Σύμβαση που έχει ως αντικείμενο υπηρεσίες του παραρτήματος ΙΑ της οδηγίας 92/50 και υπηρεσίες του παραρτήματος ΙΒ αυτής - Υπεροχή των υπηρεσιών του παραρτήματος ΙΒ, από πλευράς αξίας.

«Παράβαση κράτους μέλους — Άρθρα 8, 11, παράγραφος 1, και 15, παράγραφος 2, της οδηγίας 92/50/ΕΟΚ — Διαδικασία συνάψεως δημοσίων συμβάσεων υπηρεσιών — Σύμβαση με αντικείμενο τη διάθεση των απορριμμάτων — Έλλειψη προσκλήσεως προς υποβολή προσφορών» Δεδομένου ότι η σύμβαση διαθέσεως των απορριμμάτων του Δήμου του Modling συνήφθη χωρίς να τηρηθούν οι κανόνες διαδικασίας και δημοσιότητας που προβλέπουν οι συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 8, 11, παράγραφος 1, και 15, παράγραφος 2, της οδηγίας 92/50/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 18ης Ιουνίου 1992, για τον συντονισμό των διαδικασιών συνάψεως δημοσίων συμβάσεων υπηρεσιών, η Δημοκρατία της Αυστρίας παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από την οδηγία αυτή.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, από το περιεχόμενο της επίμαχης σύμβασης προκύπτει ότι, αν και η ελεγχόμενη σύμβαση φέρεται ως προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, αυτή συνιστά κατ’ ουσία απευθείας ανάθεση υπηρεσιών από το Δήμο ... στην «... Α.Ε.». Ειδικότερα, από το αντικείμενό της και, κυρίως, από τον προσδιορισμό των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των μερών προκύπτει ότι η εταιρεία υποχρεούται, έναντι ανταλλάγματος, σε παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών προς το Δήμο, που συνίστανται στη σύνταξη του ΣΔΑΕΚ, καθώς και στην οργάνωση και πραγματοποίηση Ενημερωτικής Ημερίδας, προκειμένου να ενημερωθεί η τοπική κοινωνία για το Σύμφωνο των Δημάρχων και τα οφέλη που προκύπτουν για το Δήμο από αυτό. Η συμβολή του Δήμου ..., που περιορίζεται στην αποτύπωση ενεργειακών δεδομένων, στη συλλογή στοιχείων, καθώς και στην καταγραφή των προγραμματισθέντων ή υλοποιηθέντων δράσεων του Δήμου, αποτελεί δευτερεύον σκέλος της συμφωνίας και δεν αναιρεί το γεγονός ότι η σύμβαση εμπεριέχει απευθείας ανάθεση υπηρεσιών στην ως άνω ανώνυμη εταιρία..

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (...) Με την αίτηση αυτή επιδιώκεται η ανάκληση της 56/2014 Πράξεως του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι : Α) Η ελεγχόμενη σύμβαση δεν συνιστά γνήσια προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του Ν. 3852/2010, αλλά, υπό το μανδύα αυτής, υποκρύπτονται δύο αυτοτελείς εξ επαχθούς αιτίας συμβάσεις με την ίδια αναθέτουσα αρχή : α) η εκτέλεση υπηρεσιών επεξεργασίας απορριμμάτων με την επιχείρηση ... ... και β) η μελέτη για τη διατύπωση προτάσεων για τη βελτίωση της μονάδας επεξεργασίας απορριμμάτων και την αξιολόγηση-υποτίμηση του παραγόμενου κόμποστ με το Πανεπιστήμιο …. Τούτο δε καθόσον τα μέρη που φέρονται ως συμβαλλόμενα δεν εκκινούν από κοινή αφετηρία για την επίτευξη δημόσιου σκοπού, αλλά επιδιώκουν ο μεν Δήμος την εκτέλεση των υπηρεσιών διαχειρίσεως των απορριμμάτων και καλής λειτουργίας της μονάδας, τα δε αντισυμβαλλόμενα μέρη το αντάλλαγμα για την εκτέλεση των υπηρεσιών που αποτελεί το αντικείμενο των αναλαμβανόμενων από αυτά δράσεων. Προς τούτο προβλέπεται μονομερής περιουσιακή μετακίνηση από τις πιστώσεις του Δήμου προς την ... του συνόλου του ποσού που κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό αποτελεί το αντάλλαγμα για την προς το Δήμο παροχή των ως άνω υπηρεσιών και μελετών και στη συνέχεια η κατανομή του ποσού από την τελευταία, η οποία καλείται να παρακρατήσει μέρος αυτού (ύψους 1.810.400,00 ευρώ) που αντιστοιχεί στο αντάλλαγμα των δικών της υπηρεσιών και το υπόλοιπο (ύψους 70.000,00 ευρώ) να το μεταβιβάσει στο Πανεπιστήμιο …, ως αντάλλαγμα των παρεχόμενων υπ’ αυτού υπηρεσιών – μελετών. 

Πολιτιστικές εκδηλώσεις-απευθείας ανάθεση:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, καθόσον οι εκτελεσθείσες υπηρεσίες έχουν, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, ομοειδές αντικείμενο, που συνίσταται στην ηχητική και φωτιστική κάλυψη των προαναφερομένων εκδηλώσεων του ..., η δε συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη για την εκτέλεσή τους, ανερχόμενη στο συνολικό ποσό των 23.280,00 ευρώ, υπερβαίνει το τιθέμενο με την ως άνω υπουργική απόφαση όριο των 15.000,00 ευρώ, μέχρι το οποίο επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση αυτών. Ως εκ τούτου, μη νομίμως επιμερίσθηκαν οι ως άνω παρεχόμενες υπηρεσίες σε χωριστές πιστώσεις και ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, χωρίς να διενεργηθεί διαγωνισμός για το σύνολό τους.

Προγραμματικές Συμβάσεις. (..) ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 207/2013 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου (Δ΄ Διακοπών) του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο νομιμότητας σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου .... και του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού .... (.....), με αντικείμενο την κατασκευή και λειτουργία Σταθμού Μεταφορτώσεως Απορριμμάτων..(..)Με την προσβαλλόμενη πράξη κρίθηκε ότι μη νομίμως με την επίμαχη προγραμματική συμφωνία μεταβιβάζονται οι αρμοδιότητες της κατασκευής, λειτουργίας και συντήρησης του Σ.Μ.Α. στον .... .... από τον έχοντα την σχετική αρμοδιότητα ..... στον Δήμο .... και μάλιστα για 27 συνολικώς έτη. (..). Με τα δεδομένα αυτά (..) , το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι οι αρμοδιότητες της Προϊσταμένης και Αναθέτουσας Αρχής κατά την κατασκευή του Σ.Μ.Α. και η αρμοδιότητα λειτουργίας του μπορούν νομίμως, με βάση τις ρυθμίσεις του άρθρου 28 παρ. 6 του ν. 4122/2013, να μεταβιβασθούν από τον κατ’ αρχήν αρμόδιο ..... στον Δήμο ..... (..) Ως εκ τούτου, η πρόβλεψη του σχεδίου της ελεγχόμενης σύμβασης ότι κατά το στάδιο εκτέλεσής της οι εν λόγω αρμοδιότητες θα ασκηθούν από το Δήμο .... είναι νόμιμη, υπό τον όρο ότι θα προηγηθεί της ασκήσεώς τους η διαδικασία μεταβιβάσεώς τους από τον κατ’ αρχήν αρμόδιο .....,  η οποία θα δημοσιευθεί σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 17 παρ. 12 του ν. 4071/2012, 79 παρ. 4 και 284 παρ. 2 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων και 8 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 3469/2006.(..). Περαιτέρω, κατά την κρίση του Κλιμακίου, ο Δήμος .... αναλαμβάνει εν τοις πράγμασι το κόστος διαχειρίσεως των απορριμμάτων κατ’ αρχήν του Δήμου ...., ο οποίος ουδεμία οικονομική υποχρέωση αναλαμβάνει έναντι του πρώτου, κατά παρέκκλιση του συστήματος τιμολογιακής πολιτικής των ΦΟΔΣΑ, που δεν προβλέπει την απαλλαγή, ως αντιστάθμισμα, αλλά την προσμέτρηση πρόσθετων κριτηρίων για την εξαγωγή του τελικού ποσού της αναλογούσας εισφοράς, αλλά και δυνητικώς και άλλων δήμων. Επιπροσθέτως, δεν προκύπτει με σαφήνεια το σύνολο των οικονομικών επιπτώσεων της υλοποιήσεώς της ως άνω συμφωνίας και κυρίως η επίδραση της κατασκευής και λειτουργίας ΣΜΑ στην διαμόρφωση του ύψους της εισφοράς του Δήμου .... και των λοιπών Δήμων προς τον ...... Τέλος, δεν προκύπτει πώς εκτιμήθηκε, με βάση την αρχή της οικονομικότητας, από τον Δήμο .... η ανάληψη του σχετικού κόστους κατασκευής και λειτουργίας του Σταθμού με ίδια μέσα.(..) ΣΤ. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα παρατίθενται στη σκέψη IV Γ της παρούσας, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι είναι νόμιμη η πρόβλεψη του άρθρου 5 του ελεγχόμενου σχεδίου ότι, δηλαδή, ο Δήμος .... αναλαμβάνει να καλύψει το σύνολο των δαπανών κατασκευής και λειτουργίας του Σ.Μ.Α.. Και τούτο διότι, εφόσον με βάση όσα έγιναν ανωτέρω δεκτά (βλ. σκ. III Γ), οι αρμοδιότητες σχετικά με την κατασκευή και λειτουργία του έργου μπορούν να μεταβιβασθούν στο Δήμο ...., νομίμως ορίζεται ότι η σχετική δαπάνη θα καλυφθεί αποκλειστικά από τον ασκούντα τις αρμοδιότητες αυτές Δήμο. Εξάλλου, η εκτέλεση με ίδια μέσα του αντικειμένου της σύμβασης και η ανάληψη από το Δήμο .... του κόστους διαχείρισης των απορριμμάτων του Δήμου Αιγάλεω δεν παρίσταται υπέρμετρα επαχθής για το Δήμο ...., διότι αφενός παρέχεται ως αντισταθμιστικό όφελος κατά την έννοια του άρθρου 9 παρ. 4 του ν. 3854/2010 από τον ίδιο ως ωφελούμενο Δήμο..(..)VIΙ. Συνακόλουθα, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, πρέπει, κατά παραδοχή ως βασίμων των σχετικών επιμέρους λόγων ανάκλησης, να γίνει δεκτή η υπό κρίση αίτηση και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το δε οικείο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης μπορεί να υπογραφεί, εφόσον: α) προστεθεί όρος περί αζημίου λύσεως της συμβάσεως σε περίπτωση μη ανευρέσεως εκ μέρους του Δήμου .... των πόρων, που απαιτούνται για την εκτέλεσή της και β) απαλειφθεί ο όρος του δευτέρου εδαφίου του άρθρου 10 αυτής. Περαιτέρω, επισημαίνεται, με βάση όσα έγιναν ανωτέρω δεκτά, ότι προϋπόθεση της εκτέλεσης των αναλαμβανομένων από το Δήμο υποχρεώσεων σχετικά με την κατασκευή και τη λειτουργία του Σ.Μ.Α. αποτελεί η τήρηση της προβλεπόμενης στην παρ. 6 του άρθρου 28 του ν. 4122/2013 διαδικασίας μεταβίβασης σε αυτόν των σχετικών αρμοδιοτήτων, δηλαδή η έκδοση, κατόπιν γνωμοδότησης του Περιφερειακού Συμβουλίου ...., σχετικής απόφασης της Εκτελεστικής Επιτροπής του ....., (..) Ανακαλεί την 207/2013 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου (Δ΄ Διακοπών) του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΕΡΓΑ-ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ: Νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε ανώνυμη εταιρεία για εκτέλεση της σύμβασης «Προμήθεια σκυροδέματος», που διενεργήθηκε με απευθείας ανάθεση, μετά την κήρυξη ως άγονου του ανοικτού διαγωνισμού που προηγήθηκε, καθόσον δεν πρόκειται για σύμβαση εκτέλεσης έργου με αυτεπιστασία (για να απαιτείται μελέτη, απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων), αλλά για σύμβαση προμήθειας αγαθών, αφού είναι  μικτή σύμβαση που υπερέχει η προμήθεια σκυροδέματος, (εφόσον δεν προσδιορίζεται η αξία των υπηρεσιών μεταφοράς και τοποθέτησης του), και η οποία δεν συνδέεται με κάποιο έργο, αλλά με τις υπηρεσίες διάστρωσης του σκυροδέματος στο οδόστρωμα, οι οποίες  παρέχονται από το προσωπικό που διαθέτει η αναθέτουσα αρχή, (άρθρο 209 του ν. 3463/2006,  άρθρο 2 παρ. 13 του ν. 2286/1995 και άρθρο 13 παρ. 3 του ν. 2503/1997).

Νομιμότητα του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου ...και της «....», για την υλοποίηση του προγράμματος «ΠΡΟΣΟΨΗ», (...)Με τα δεδομένα αυτά, η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση δεν είναι νόμιμη, για τους ακόλουθους λόγους: Α) Δεν συνιστά γνήσια προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, αλλά, υπό το μανδύα αυτής, υποκρύπτεται μία εξ επαχθούς αιτίας σύμβαση μεταξύ του Δήμου και της ως άνω δημοτικής αναπτυξιακής επιχείρησης, η οποία έχει ως αντικείμενο την παροχή εκ μέρους της δεύτερης υπηρεσιών στο Δήμο που προσιδιάζουν σε: i) υπηρεσίες παροχής συμβουλών σε θέματα διαχείρισης και συναφείς υπηρεσίες (κατηγορία 11 του Παραρτήματος ΙΙΑ της Οδηγίας 2004/18, όπως αυτό έχει τροποποιηθεί με το Παράρτημα VI του Κανονισμού 213/2008) και ειδικότερα υπηρεσίες marketing (CPV 79342000-3), προώθησης (CPV 79342200-5) και εξυπηρέτησης πελατών (CPV 79342320-2), ii) υπηρεσίες αρχιτέκτονα και μηχανικού (κατηγορία 12 του Παραρτήματος ΙΙ Α της Οδηγίας 2004/18) iii) υπηρεσίες πληροφορικής (κατηγορία 7 του ως άνω Παραρτήματος), iv) διαφημιστικές υπηρεσίες (κατηγορία 13 του Παραρτήματος), όπως προκύπτει από τις αναλαμβανόμενες βάσει της προγραμματικής σύμβασης υποχρεώσεις της ... . και τις αναφερόμενες στο Παράρτημα 1 της προγραμματικής σύμβασης ειδικότητες των στελεχών που θα απασχοληθούν. Τούτο δε καθόσον τα μέρη που φέρονται ως συμβαλλόμενα δεν εκκινούν από κοινή αφετηρία για την επίτευξη δημόσιου σκοπού, αλλά επιδιώκουν ο μεν Δήμος την ενεργοποίηση του προγράμματος «ΠΡΟΣΟΨΗ» ιδίως μέσω της επικοινωνιακής προβολής του προγράμματος και του σχεδιασμού και της υλοποίησης χορηγικού προγράμματος, η δε αντισυμβαλλόμενη αναπτυξιακή εταιρεία το αντάλλαγμα για την εκτέλεση των υπηρεσιών που αποτελεί το αντικείμενο της αναλαμβανόμενης από αυτήν δράσης. Προς τούτο προβλέπεται μονομερής περιουσιακή μετακίνηση από τις πιστώσεις του Δήμου προς την αναπτυξιακού εταιρεία του συνόλου του ποσού των 922.500 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.) που κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό αποτελεί το αντάλλαγμα για την προς το Δήμο παροχή των ως άνω υπηρεσιών. (...)Από όλα τα ανωτέρω συνάγεται ότι δεν πρόκειται για προγραμματική σύμβαση, αλλά για απευθείας ανάθεση υπηρεσιών χωρίς δημοσίευση προκήρυξης, χωρίς την τήρηση των προϋποθέσεων προσφυγής στην εξαιρετική αυτή διαδικασία (βλ. άρθρο 25 του π.δ. 60/2007).