Σύμφωνα με τη διάταξη της παρ.5 του άρθρου 21 του π.δ.28/1980 «Περί εκτελέσεως έργων και προμηθειών Ο.Τ.Α.» (ΦΕΚ Α΄80), οι διατάξεις του οποίου, σύμφωνα με το άρθρο 70 παρ.1 αυτού, εφαρμόζονται γενικώς και κατ΄ αναλογία και επί εργασιών αποκομιδής και διάθεσης απορριμμάτων που ανατίθενται από τους Δήμους, επιτρέπεται επανάληψη δημοπρασίας μόνο μετά την ακύρωση ή μη έγκριση αυτής ενώ η δημοπρασία μπορεί να επαναληφθεί άπαξ εάν κριθεί ασύμφορο το αποτέλεσμά της από το δημοτικό συμβούλιο. Επομένως, ο Δήμος έχει την ευχέρεια να ματαιώσει και να επαναλάβει διαγωνισμό εάν κρίνει αιτιολογημένα μη ικανοποιητικό το αποτέλεσμα αυτού. Η ευχέρεια αυτή διατηρείται και στην περίπτωση συμμετοχής ενός μόνον υποψηφίου, δεδομένου ότι ο Δήμος δεν υποχρεούται να αναθέσει στο μοναδικό διαγωνιζόμενο του οποίου η προσφορά κρίθηκε παραδεκτή, ενώ προς αιτιολόγηση της όποιας (κατακυρωτικής ή απορριπτικής) κρίσης του δεν αρκεί η επίκληση του γεγονότος της υποβολής μίας μόνον παραδεκτής προσφοράς, χωρίς την παράθεση λοιπών στοιχείων, καθόσον αυτό θα ισοδυναμούσε με ανέλεγκτη άσκηση διακριτικής ευχέρειας και θα οδηγούσε σε αδυναμία άσκησης δικαστικού ελέγχου επί της εν λόγω, κατά διακριτική ευχέρεια εκδοθείσας, διοικητικής πράξης. Απαιτείται επομένως η ύπαρξη σχετικής αιτιολογίας από την οποία να προκύπτει ότι η μοναδική υποβληθείσα παραδεκτή προσφορά είναι πράγματι ικανοποιητική για το Δήμο, η οποία (αιτιολογία) δύναται να προκύπτει και από τα στοιχεία του φακέλου.

Δημόσιες Προμήθειες. Όταν σε διενεργούμενο διαγωνισμό, ανεξαρτήτως κριτηρίου κατακυρώσεως, έχουν μεν συμμετάσχει περισσότεροι από ένας υποψήφιοι προμηθευτές, πλην κρίνεται τελικά ως τεχνικώς αποδεκτή η προσφορά ενός μόνον προμηθευτή, η αναθέτουσα αρχή έχει, σε κάθε περίπτωση, την ευχέρεια να ματαιώσει το διαγωνισμό, δεν υποχρεούται δε στην περίπτωση που κριτήριο κατακυρώσεως είναι η πλέον συμφέρουσα προσφορά, να εξετάσει αν η μόνη τεχνικώς παραδεκτή προσφορά μπορεί ή όχι να κριθεί, από τεχνικοοικονομικής απόψεως, αυτοτελώς εκτιμώμενη, συμφέρουσα για το Δημόσιο (αντίθ. μειοψ. - παραπομπή στην επταμελή σύνθεση).

Υπηρεσίες - Εργασίες διάφορες:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε ιδιώτη για την επισκευή ενός οχήματος του Δήμου στα πλαίσια εκτέλεσης σύμβασης, καθόσον μη νομίμως κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του διεξαχθέντος ανοιχτού διαγωνισμού στον ανωτέρω μοναδικό υποψήφιο που συμμετείχε, χωρίς να αιτιολογείται επαρκώς η σχετική κρίση, για το αν η προσφορά του αναδειχθέντος αναδόχου ήταν και συμφέρουσα για το Δήμο, ιδίως ενόψει του γεγονότος της συμμετοχής ενός μόνον υποψηφίου, αλλά και του ότι μέσα στο ίδιο έτος ο ίδιος ανάδοχος, με ομοίου περιεχομένου προμήθεια, είχε προσφέρει ποσοστό έκπτωσης 37% (άρθρα 2, 20 και 21 της 11389/8.3.1993 απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών, ΦΕΚ Β' 185/1993).

Επειδή κατόπιν των ανωτέρω, η υπό κρίση προσφυγή πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή, κατ’ αποδοχή του δεύτερου λόγου αυτής και δη καθ’ ο μέρος έγινε δεκτή άνευ η προσφορά της εταιρείας … και χωρίς προηγούμενη κλήση της προς παροχή διευκρινίσεων ως προς την ελλιπή συμπλήρωση του Πίνακα του Παραρτήματος IV, πρέπει δε κατά τούτο να αναπεμφθεί στον αναθέτοντα φορέα προκειμένου να προβεί στις οφειλόμενες ενέργειας. Να απορριφθεί κατά τους λοιπούς λόγους της. Να γίνει δεκτή η πρώτη παρέμβαση. Να γίνει δεκτή η δεύτερη παρέμβαση καθ’ ο μέρος απορρίπτεται η προσφυγή. Να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη με αριθμ. πρωτ. 9043/24-11- 2021 απόφαση του Προέδρου & Διευθύνοντος Συμβούλου του αναθέτοντος φορέα, καθ΄ο μέρος, κρίθηκε αποδεκτή η οικονομική προσφορά της εταιρείας «…» άνευ ετέρου και χωρίς προηγούμενη κλήση της προς παροχή παραδεκτής διευκρίνισης, κατά το σκεπτικό. 

Ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά.Αιτηση ανάκλησης της αριθμ. 215/2013 πράξεως του Ζ Κλιμακίου.(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας αποφάσεως το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι : Α) Το άρθρο 55 της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ, το οποίο μετά την παρέλευση της προθεσμίας ενσωματώσεως αυτής στο εθνικό δίκαιο (31.1.2006), εφαρμόζεται ευθέως στην ελληνική έννομη τάξη, επιβάλλει, κατά τη διαδικασία διεξαγωγής δημόσιου διαγωνισμού για την ανάδειξη αναδόχου μελετητή, στην αναθέτουσα αρχή, εφόσον αμφιβάλλει για τη φερεγγυότητα κάποιας από τις υποβληθείσες προσφορές, και πρόκειται να την απορρίψει ως απαράδεκτη, να καλεί τον προσφέροντα αυτή για να παράσχει τις διευκρινίσεις που κρίνονται σκόπιμες για την απόδειξη της αξιοπιστίας της. Η άμεση εφαρμογή αυτής της υποχρεώσεως δεν καταργήθηκε ούτε περιορίσθηκε μετά τη θέση σε ισχύ του Ν. 3919/2011 και την κατάργηση των ελαχίστων ορίων αμοιβών για την εκπόνηση μελετών και την εν γένει παροχή υπηρεσιών καθόσον με τις ίδιες διατάξεις διατηρήθηκαν σε ισχύ οι διατάξεις περί του τρόπου υπολογισμού των αμοιβών των μηχανικών για μελέτες και συναφείς υπηρεσίες αναφορικά με το σχηματισμό της προεκτιμώμενης αμοιβής, η οποία αποτελεί και το κριτήριο βάσει του οποίου η αναθέτουσα αρχή έχει διακριτική ευχέρεια να χαρακτηρίσει μία προσφορά ως υπερβολικά χαμηλή προκειμένου να ζητεί διευκρινίσεις ως προς τα οικονομικά στοιχεία που τη συνθέτουν, Β) Η υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής να ζητά διευκρινίσεις προβλέπεται μόνον όταν αυτή, στο πλαίσιο της διακριτικής της ευχέρειας, εντοπίσει προσφορά, η οποία γεννά αμφιβολίες ως προς τη φερεγγυότητά της, και προτίθεται να την απορρίψει ως απαράδεκτη όχι δε και όταν υποβληθούν αιτιάσεις (δι’ ενστάσεως κ.λπ.) από άλλον διαγωνιζόμενο, εφόσον αυτές δεν είναι επαρκείς για να δημιουργήσουν υπόνοιες στην ίδια ότι πρόκειται περί υπερβολικά χαμηλής προσφοράς. Μειοψήφισε ο σύμβουλος Γεώργιος Βοϊλης, ο οποίος διατύπωσε τη γνώμη, προς την οποία συντάχθηκαν και οι έχουσες συμβουλευτική ψήφο, Πάρεδροι, Ευαγγελία Σεραφή και Αντιγόνη Στίνη, ότι η αναθέτουσα αρχή έχει κατ’ αρχάς διακριτική ευχέρεια να εντοπίσει προσφορά η οποία την εμβάλλει σε αμφιβολία ως προς την φερεγγυότητά της και να ζητήσει διευκρινίσεις ως προς τη διαμόρφωση των επιμέρους στοιχείων που τη συνθέτουν, οφείλει όμως (δεσμία αρμοδιότητα), στο πλαίσιο της υποχρεώσεώς της να αιτιολογεί κάθε θετική ή αρνητική ατομική διοικητική πράξη, να ζητεί διευκρινίσεις και κάθε φορά που ένας διαγωνιζόμενος υποβάλλει ένσταση κατά της αποδοχής προσφοράς που ο ίδιος χαρακτηρίζει ως υπερβολικά χαμηλή. Πλην, όμως, η γνώμη αυτή δεν εκράτησε. (...) Ανακαλεί την 215/2013 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Εκπόνηση μελέτης..:Με τα δεδομένα αυτά η κρίση της αναθέτουσας αρχής ότι η ακύρωση του διαγωνισμού δικαιολογείται λόγω της μη επίτευξης ικανοποιητικού επιπέδου ανταγωνισμού, ενόψει, προφανώς, του γεγονότος ότι στον διαγωνισμό υποβλήθηκε μια μόνον προσφορά, αυτή της αιτούσας, πιθανολογείται σοβαρώς ότι είναι πλημμελής. Και τούτο διότι η αναθέτουσα αρχή δεν εξηγεί για ποιους λόγους η προσφορά της αιτούσας, αυτοτελώς εκτιμώμενη, δεν είναι ικανοποιητική, εν όψει, μάλιστα, της βαθμολογίας που συγκέντρωσε η τεχνική της προσφορά και του γεγονότος ότι έδωσε την μεγαλύτερη επιτρεπτή έκπτωση με την οικονομική της προσφορά, ενώ, εξάλλου, η αναθέτουσα αρχή δεν επικαλείται συγκεκριμένα στοιχεία, αναγόμενα στη φύση της υπό ανάθεση μελέτης και τις συνθήκες της διεξαγωγής του διαγωνισμού, από τα οποία να μπορεί να συναχθεί ότι είναι εύλογη η προσδοκία της να επιτύχει μεγαλύτερη συμμετοχή υποψήφιων μελετητών σε περίπτωση επαναπροκηρύξεως του διαγωνισμού, εν όψει, μάλιστα, του ότι η ίδια επικαλείται στην προσβαλλόμενη απόφαση τον πολύπλοκο και ειδικό χαρακτήρα του αντικειμένου της μελέτης. Περαιτέρω, η πρόθεση της αναθέτουσας αρχής να εξετάσει το ενδεχόμενο να κληθούν στον επαναληπτικό διαγωνισμό μελετητές με πτυχία μικρότερης τάξης, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη συμμετοχή διαγωνιζομένων, δεν πιθανολογείται ότι μπορεί να δικαιολογήσει, κατά νόμο, την ακύρωση του διαγωνισμού, διότι η πρόσκληση μελετητών με πτυχία μικρότερης τάξεως από τα προβλεπόμενα με την διέπουσα τον επίδικο διαγωνισμό διακήρυξη αποκλείεται χωρίς τη μείωση της προεκτιμώμενης αμοιβής, η διαμόρφωση, όμως, της οποίας δεν αφίεται, κατά νόμο, στην ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής, σύμφωνα με τα εκτεθέντα ανωτέρω στην ένατη σκέψη...Επειδή, με τα δεδομένα αυτά πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση και να διαταχθεί η μη επαναπροκήρυξη του επιδίκου διαγωνισμού έως ότου δημοσιευθεί οριστική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας επί της αιτήσεως ακυρώσεως, την οποία οφείλει η αιτούσα να ασκήσει, κατά την παρ. 7 του άρθρου 3 παρ. 7 του ν. 2522/1997, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 36 του ν. 3772/2009 (Α΄ 112), προκειμένου να διατηρηθεί η ισχύς του ήδη χορηγουμένου ασφαλιστικού μέτρου. Η αναθέτουσα αρχή, πάντως, έχει την ευχέρεια, εάν το κρίνει σκόπιμο, πριν από την άσκηση της εν λόγω αιτήσεως ή την δημοσίευση οριστικής αποφάσεως επ’ αυτής, να επιληφθεί εκ νέου του ζητήματος της ακυρώσεως του επιδίκου διαγωνισμού, προκειμένου να εκδώσει νέα πράξη περί ακυρώσεώς του, νομίμως αιτιολογημένη.

Έλεγχος των οικονομικών καταστάσεων Δήμου:..Με τα δεδομένα αυτά η εργασία «Έλεγχος ισολογισμού οικονομικού έτους 2012» του Δήμου ..., κατατείνει κατά την κρίση του Κλιμακίου σε διαφορετική οικονομοτεχνική λειτουργία από την «Ανάλυση και κριτική διερεύνηση χρηματοοικονομικών δεικτών έτους 2012» καθόσον, η μεν πρώτη αποσκοπεί στον έλεγχο από τρίτο εξωτερικό ορκωτό λογιστή – ελεγκτή κατ’ εφαρμογή του άρθρου 163 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, της τήρησης των βιβλίων και στοιχείων του Δήμου ... σύμφωνα με τους εσωτερικούς και διεθνείς κανόνες της ελεγκτικής ώστε να αποκλείεται η διάπραξη λαθών και παραλείψεων, ενώ η δεύτερη, αφενός, στη συμβουλευτική υποστήριξη των υπηρεσιών του Δήμου στην ορθή τήρηση των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων, αφετέρου, στην εξαγωγή αριθμοδεικτών ώστε οι πολιτικές αποφάσεις να λαμβάνονται σύμφωνα με την αποδιδόμενη σε αυτούς οικονομική θέση του Δήμου. Η μη ύπαρξη, εξάλλου, εσωτερικής συνάφειας μεταξύ των δύο συμβάσεων υπηρεσιών, αν και αφορούν την ίδια διαχειριστική χρήση, αποδεικνύεται και από το ότι η ανάθεση της πρώτης αποτελεί υποχρέωση του Δήμου ..., κατ’ επιταγή του προαναφερόμενου άρθρου του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα ενώ της δεύτερης ανάγεται στη διακριτική ευχέρεια του Δήμου. (..)η εντελλόμενη με τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα δαπάνη είναι νόμιμη και συνεπώς αυτά θα μπορούσαν να θεωρηθούν εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν.

Η αντίληψη της αναθετούσης αρχής περί του ότι η υποβολή μιας μόνον εγκύρου προσφοράς αρκεί για να αιτιολογήσει την ακύρωση της επίμαχης διαγωνιστικής διαδικασίας δεν μπορεί να βρει έρεισμα στα κριθέντα από το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στην απόφαση επί της υποθέσεως C-27/98, Metalmeccanica Fracasso, την οποία επικαλείται η αναθέτουσα αρχή. Και τούτο, διότι, ανεξαρτήτως αν το επίμαχο ζήτημα της ακυρώσεως διαδικασίας αναθέσεως συμβάσεως παραχωρήσεως δημοσίου έργου διέπεται από τους κανόνες της οδηγίας 93/37/ΕΟΚ (βλ. σχετικώς τα οριζόμενα στο άρθρο 3 της εν λόγω οδηγίας), πάντως από τα κριθέντα με την απόφαση αυτή περί του ότι, κατά την οδηγία 93/37/ΕΟΚ, η αναθέτουσα αρχή ούτε υποχρεούται να αναθέσει το έργο στον μοναδικό διαγωνιζόμενο που κρίθηκε ικανός να μετάσχει στο διαγωνισμό ούτε υποχρεούται να επικαλεσθεί σοβαρούς ή εξαιρετικούς λόγους για τη μη ανάθεση του έργου στον εν λόγω μοναδικό διαγωνιζόμενο, δεν μπορεί να συναχθεί, άνευ ετέρου, όπως φαίνεται να υπολαμβάνει η Διοίκηση, ότι, στην περίπτωση που η Διακήρυξη του διαγωνισμού προβλέπει ευχέρεια της αναθετούσης αρχής προς ακύρωση του διαγωνισμού και έχει υποβληθεί εγκύρως μια μόνον προσφορά, τούτο αρκεί πάντοτε, ανεξαρτήτως των συνθηκών του συγκεκριμένου διαγωνισμού, για να παράσχει αιτιολογικό έρεισμα στην πράξη ακυρώσεως του διαγωνισμού και προκηρύξεως νέου με το αυτό αντικείμενο.

Δήμος ενεργών ως αναθέτων φορέας ο οποίος οργανώνει τις υπηρεσίες μεταφοράς με λεωφορείο και του οποίου μια ανεξάρτητη οικονομικά μονάδα μετέχει στην πρόσκληση για την υποβολή προσφορών υποβάλλοντας προσφορά - Συνεκτίμηση κριτηρίων σχετικών με την προστασία του περιβάλλοντος προκειμένου να καθοριστεί η πλέον συμφέρουσα οικονομικά προσφορά - Επιτρεπτή όταν η δημοτική μονάδα που υπέβαλε προσφορά πληροί ευκολότερα τα κριτήρια αυτά.

Σε ανοικτό διαγωνισμό προμήθειας με κριτήριο κατακύρωσης τη χαμηλότερη τιμή, παρέχεται το δικαίωμα στους υποψήφιους προμηθευτές να υποβάλουν προσφορά για ολόκληρη τη ζητού-μενη ποσότητα ή για μέρος αυτής. Έπιπλέον, η μη υποβολή από συμμετέχοντα στο διαγωνισμό προμηθευτή, εγγυητικής επιστολής συμμετοχής, οδηγεί σε αποκλεισμό του από τη διαγωνιστική διαδικασία. Τελικά, όμως, κρίθηκε μη νόμιμη εν μέρει η διαδικασία του εν λόγω διαγωνισμού, καθόσον είχε λήξει η ισχύς των προσφορών πέντε (5) συμμετεχουσών εταιρειών, με αποτέλεσμα να μη μπορούν να υπογράψουν τα σχετικά σχέδια συμβάσεων. Με την 2047/2010 Απόφασή του το VI Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου ανακάλεσε εν μέρει την Πράξη αυτή και έκρινε ότι η αναθέτουσα αρχή νομίμως προέβη στην κατακύρωση είδους στην συμμετέχουσα στο διαγωνισμό εταιρεία και μετά την υπέρβαση του ανώτατου χρονικού ορίου ισχύος της προσφοράς της ατομικής επιχείρησης, δεδομένου ότι η εν λόγω μειοδότρια ατομική επιχείρηση όχι μόνο δεν προέβαλλε αντιρρήσεις για τη συνέχιση και ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας, αλλά αποδέχθηκε την παράταση της ισχύος της προσφοράς της και η ίδια είχε έννομο συμφέρον για την κατάρτιση της επίμαχης σύμβασης. Κρίθηκε επιπλέον ότι τα χρονικά όρια της ισχύος των προσφορών έχουν τεθεί υπέρ των διαγωνιζομένων, πράγμα που σημαίνει ότι ο μειοδότης υποχρεούται να αποδεχτεί το αποτέλεσμα του διαγωνισμού και να συνάψει τη σχετική σύμβαση, με τις τιμές και τους όρους της προσφοράς του, μόνον εάν δεν έχει ακόμη παρέλθει ο χρόνος ισχύος των προσφορών που ορίστηκε με τη διακήρυξη ή ο χρόνος μέχρι του οποίου μπορεί νομίμως να παραταθεί η προσφορά του, ήτοι χρονικό διάστημα ίσο, κατ' ανώτατο όριο, με το προβλεπόμενο από τη διακήρυξη. Ο διαγωνισμός ματαιώνεται αυτοδικαίως, μόνον στην περίπτωση που όχι απλώς έχει παρέλθει ο χρόνος ισχύος της προσφοράς και της νόμιμης παράτασής της, αλλά και ο μειοδότης, κατά τη διακριτική του ευχέρεια, δεν δέχεται πλέον την κατακύρωση. Μετά δε την εξάντληση των παραπάνω χρονικών ορίων η τυχόν εκδιδόμενη κατακυρωτική απόφαση, δεν πάσχει εξ' αυτού του λόγου ακυρότητας, εφόσον οι υποψήφιοι δεν προβάλλουν αντιρρήσεις και το συμφέρον της αναθέτουσας αρχής επιβάλλει τη συνέχιση του διαγωνισμού.