Συμπληρωματικές εργασίες που δεν περιλαμβάνοντο στο αρχικό αντικείμενο του έργου, ανατέθηκαν, με διαπραγμάτευση, στην ανάδοχο αυτού κοινοπραξία, χωρίς να συντρέχουν οι νόμιμες προς τούτο προϋποθέσεις (άρθρα 8 παρ. 1 του ν.1418/1984 και 8 παρ.3(δ) του π.δ/τος 23/1993), καθόσον δεν επρόκειτο για εργασίες που καταστάθηκαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων

Ανάθεση της εκτέλεσης Δημοσίου έργου χωρίς να διενεργηθεί διαγωνισμός, αλλά εφαρμόστηκε η εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 περ. γ΄ του άρθρου 4 του ν.1418/1984, χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής της διαδικασίας αυτής, αλλά και των προϋποθέσεων του άρθρου 8 παρ. 3 του π.δ.334/2000 (για τη συμπληρωματική σύμβαση).Εννοια "σοβαρού επικείμενου κινδύνου"-Μη αιτιολογημένος χαρακτηρισμός ως έργου "ειδικής φύσης"

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Το Κλιμάκιο κρίνει ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 8 παρ. 3 δ του π.δ. 334/2000 (και οι αντίστοιχες των άρθρων 8 παρ. 1 του ν. 1418/1984, όπως ισχύει και 43 του π.δ./τος 609/1985), καθόσον οι πρόσθετες εργασίες, που αποτελούν το συμβατικό αντικείμενο της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης α)είναι πράγματι συμπληρωματικές, σύμφωνα με όσα ήδη εκτέθηκαν και δεν περιλαμβάνονται στο αρχικό συμβατικό αντικείμενο του έργο (βλ. αρχική σύμβαση και συμβατικό τεύχος τεχνικής περιγραφής), β) κατέστησαν αναγκαίες λόγω απροβλέπτων περιστάσεων .., γ) δεν μπορούν από τη φύση τους να διαχωρισθούν από την εκτέλεση της κύριας σύμβασης χωρίς να δημιουργήσουν προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή, δ) η δε συνολική δαπάνη τους, η οποία ανέρχεται σε 1.370.000 ευρώ χωρίς ΦΠΑ δεν υπερβαίνει το 50% του ποσού (2.945.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.) της κύριας σύμβασης.Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι πρόσθετες εργασίες που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη 1η συμπληρωματική σύμβαση, αποτελούν συμπληρωματικές εργασίες κατά την έννοια των διατάξεων που προαναφέρθηκαν και ως εκ τούτου δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της σύμβασης αυτής.

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ:ζητείται παραδεκτώς η ακύρωση της ... απόφασης του Υφυπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, με την οποία επιβλήθηκε σε βάρος της εκκαλούσας δημοσιονομική διόρθωση ποσού  337.175,09 ευρώ, που φέρεται ότι μη νόμιμα της καταβλήθηκε στο πλαίσιο της συγχρηματοδότησης, κατά 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους, του υποέργου 1 «Μελέτη – Κατασκευή Ανακαίνισης Χειρουργείων, Αιμοδοσίας και λοιπών χώρων, Προμήθειας – Εγκατάστασης Ηλεκτρικού Υποσταθμού και Αποκατάσταση Όψεων Κτιρίου – Εξοπλισμός στο Γ.Ν. Αθηνών ...», της ομώνυμης πράξης, που είχε ενταχθεί στο μέτρο 1.2 «Λειτουργικός Εκσυγχρονισμός Νοσοκομειακών Μονάδων» του άξονα προτεραιότητας 1 «Υγεία» του επιχειρησιακού προγράμματος (ΕΠ) «Υγεία – Πρόνοια» 2000-2006.(...)Εξάλλου, πέραν της ρητής αυτής πρόβλεψης στη σύμβαση περί της συμπληρωματικής εφαρμογής των διατάξεων του ν. 1418/1984,  επρόκειτο για συγχρηματοδοτούμενο έργο, κατά την εκτέλεση του οποίου ήταν υποχρεωτική  η εφαρμογή της σχετικής εθνικής νομοθεσίας, σύμφωνα και με την οικεία απόφαση ένταξης, με αποτέλεσμα και εξ’ αυτού του λόγου να επιβάλλεται η συμπληρωματική εφαρμογή του ν. 1418/1984, για όσα θέματα δεν ρύθμιζε ο ισχύων κανονισμός. Περαιτέρω, ορθώς κρίθηκε ότι μη νομίμως επιβαρύνθηκε το κονδύλι των απροβλέπτων με τις δαπάνες των επίμαχων εργασιών, διότι   δεν συντρέχουν  οι προϋποθέσεις που θέτει η διάταξη του άρθρου 8 παρ. 2 του ν. 1418/1984, όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο. Ειδικότερα,  οι εργασίες αυτές δεν  οφείλονται σε εφαρμογή νέων κανονισμών ή κανόνων μετά την ανάθεση του επίμαχου έργου ή σε προφανείς παραλείψεις ή σφάλματα της προμέτρησης της μελέτης του έργου, αλλά αντίθετα  αποτελούν νέες εργασίες,  που δεν είχαν προβλεφθεί στην αρχική μελέτη του έργου και οφείλονται σε τροποποίηση των σχεδίων και της μορφής του και σε διαφοροποίηση του τεχνικού αντικειμένου του σε σχέση με το προβλεφθέν στην αρχική μελέτη και την οικεία σύμβαση.Απορρίπτει την έφεση.

Τροποποίηση και συμπλήρωση του Ν. 1418/1984 και άλλες διατάξεις.

Ανάδειξη αναδόχου έργου:..Στην προκείμενη περίπτωση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι:i) Το έργο, που αφορά τον οίκο ευγηρίας του .. ...του Δήμου ..., διαιρέθηκε σε δύο τμήματα, τη φάση Α' και τη φάση Β'. Αντικείμενο της Β' φάσης του έργου είναι η ολοκλήρωση της κατασκευής του κτηρίου του οίκου ευγηρίας του .... με όλες τις απαιτούμενες οικοδομικές και ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες, τις εργασίες του περιβάλλοντα χώρου και της εσωτερικής οδοποιίας, τις γενικές εργασίες και τις εργασίες κυκλοφοριακής σύνδεσης με τις οδούς της πόλης με τον απαραίτητο ηλεκτροφωτισμό τους, τις πεζοδρομήσεις, τις σημάνσεις και τη διευθέτηση της απορροής των όμβριων υδάτων. Ο προϋπολογισμός μελέτης των δύο φάσεων του έργου ανέρχεται στο ποσό των 2.050.000,00 και 4.920.000,00 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.) αντίστοιχα, το δε άθροισμα της αξίας των δύο τμημάτων ανέρχεται στο ποσό των 7.070.000,00 ευρώ. Σύμφωνα με όσα αναπτύχθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, τα δύο αυτά τμήματα αποτελούν ενιαίο έργο. Με τις υπ’ αρ. 332/πρ.15/13-9-2005 και 333/πρ.15/13-9-2005 αποφάσεις της Δημαρχιακής Επιτροπής του Δήμου .... εγκρίθηκαν οι όροι δημοπράτησης του έργου και ορίστηκαν τα μέλη της Επιτροπής Διαγωνισμού αντίστοιχα για τη Β' φάση του ως άνω έργου. Το έργο χρηματοδοτείται από πιστώσεις του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Σ.Α.Ε. 093, κωδ. έργου: 2005ΣΕ09300004) και από πιστώσεις του ....ii) Με τη διακήρυξη, περίληψη της οποίας δημοσιεύτηκε στο Τεύχος Διακηρύξεων Δημοσίων Συμβάσεων της Εφημερίδας της Κυβέρνησης και στον ελληνικό τύπο, ορίστηκε ότι η δημοπράτηση του έργου θα γίνει με τη διαδικασία του ανοικτού διαγωνισμού και με σύστημα υποβολής προσφορών εκείνο της προσφοράς επιμέρους ποσοστών έκπτωσης κατά ομάδες τιμών, σε συμπληρωμένο τιμολόγιο ομαδοποιημένων τιμών της Υπηρεσίας με έλεγχο ομαλότητας των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης (άρ. 4 παρ. 4 περ. β’ ν. 1418/84 και άρ. 7 π.δ. 609/85). Με δεδομένα αυτά και ενώ κατά τα ανωτέρω ο συνολικός προϋπολογισμός του όλου έργου, τμήμα του οποίου αποτελούν οι ελεγχόμενες εργασίες, ανέρχεται στο ποσό των 7.070.000,00 ευρώ, η αναθέτουσα αρχή δεν απέστειλε περίληψη της διακήρυξης αυτών στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, ως όφειλε βάσει των άρ. 3 περ. γ' και 11 παρ. 1, 4 και 5 του π.δ. 334/00. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο αποφαίνεται ότι κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

Υπογραφή σχεδίου σύμβασης:..ζητείται η ανάκληση της 148/2006 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά ορθά το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη πράξη του ερμήνευσε και εφάρμοσε το νόμο. Περαιτέρω όμως, λαμβάνοντας υπόψη: α) ότι η κατάτμηση του έργου δεν έγινε με πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων αλλά λόγω του τρόπου χρηματοδότησης του έργου δεδομένου ότι η Α΄φάση χρηματοδοτήθηκε από πιστώσεις του … κληροδοτήματος ενώ η Β΄Φάση από πιστώσεις του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, β) ότι στο ελεγχόμενο διαγωνισμό εκδήλωσαν ενδιαφέρον και παρέλαβαν τεύχη 34 εργοληπτικές επιχειρήσεις τελικά δε συμμετείχαν 16 εξ αυτών, αριθμός ικανός, ενόψει και του προϋπολογισμού και του μεγέθους του συγκεκριμένου έργου, να διασφαλίσει συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού και γ) ότι ενόψει της χρονικής απόστασης μεταξύ των δύο φάσεων και του διαφορετικού τρόπου χρηματοδότησης αυτών η αναθέτουσα αρχή πεπλανημένως πλην συγγνωστώς υπέλαβε ότι δεν πρόκειται για ενιαίο έργο, το Τμήμα κρίνει ότι η αναθέτουσα αρχή χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων, σχημάτισε την πεπλανημένη, πλην όμως συγγνωστή, πεποίθηση, ότι το υπό κρίση έργο δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του π.δ. 334/2000. Δικαιολογείται επομένως στη συγκεκριμένη περίπτωση η αναγνώριση συγγνωστής πλάνης κατά παραδοχή του προβαλλόμενου λόγου της αναθέτουσας αρχής.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης λόγω συγγνωστής πλάνης και να ανακληθεί η 148/2006 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Εξόφληση 4ου Λογαριασμού έργου, μετά από τη σύναψη 1ης συμπληρωματικής σύμβασης. Μη νόμιμη η δαπάνη, διότι κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 8 παρ.1 του ν.1418/1984, του άρθρου 8 παρ. 3 του π.δ. 334/2000 και του άρθρου 43 παρ.1 του π.δ. 609/1985, η εκτέλεση των συμπληρωματικών αυτών εργασιών υπαγορεύθηκε από την ανάγκη βελτίωσης της ποιότητας του έργου («για να γίνει λειτουργικό, ολοκληρωμένο και αυτοτελές το έργο») και όχι από τη συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων. Όμοια η 316/2009 πράξη του ιδίου Τμήματος

Έργο:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη (ΙΙ), η αναθέτουσα αρχή δεν μπορούσε να προβεί στην κάλυψη της δαπάνης που προέκυψε από την εκτέλεση των πρόσθετων εργασιών από το ποσό των απρόβλεπτων που προβλεπόταν στην οικεία σύμβαση, πλην όμως το Τμήμα κρίνει ότι η αναθέτουσα αρχή πεπλανημένα και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων, θεώρησε, ενόψει της διατύπωσης της  διάταξης της παραγράφου 2 του άρθρου 8 του ν.1418/1984 (άρθρο τέταρτο παρ. 1 ν. 2372/1996) που περιέχει ενδεικτική απαρίθμηση των περιπτώσεων που επιτρέπεται η διάθεση των ποσών των απρόβλεπτων, αλλά και της φύσης των εν λόγω εργασιών, ότι μπορούσε να καλύψει την προαναφερόμενη δαπάνη από το εν λόγω ποσό. Περαιτέρω, νόμιμα ανατέθηκαν οι επίμαχες εργασίες, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 44 του π.δ. 609/1985, το οποίο, όπως προεκτέθηκε, εξακολουθεί να ισχύει και υπό την ισχύ του ν. 2376/1996, καθόσον συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του, αφού οι εργασίες αυτές προέκυψαν από την ανάγκη  αρτιότερης εκτέλεσης του έργου, το οποίο λόγω της φύσης του (ολυμπιακό έργο) έπρεπε να παραδοθεί χωρίς καθυστερήσεις, ο δε ανάδοχος όφειλε να τις εκτελέσει πριν από τη σύνταξη του 1ου Α.Π.Ε., ενώ, περαιτέρω, για την εκτέλεση των ως άνω εργασιών δεν απαιτείτο, σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές, η σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Τέλος, σύμφωνα με το ΕΥΔΕ Φ800/405/1784/1.4.2005 έγγραφο του Προϊσταμένου της διευθύνουσας υπηρεσίας για τις εκτελεσθείσες αρχαιολογικές απολογιστικές εργασίες υφίστανται τα σχετικά τιμολόγια, οι ημερήσιες καταστάσεις απασχολούμενου προσωπικού καθώς και οι οικείες μισθοδοτικές καταστάσεις, ενώ, όπως αναφέρεται στο 225/28.3.2007 έγγραφο της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Υπουργείο Πολιτισμού, συμπληρωματικού της από 8.12.2006 έκθεσης διαφωνίας, τα πρωτότυπα νόμιμα αποδεικτικά πληρωμής των εν λόγω  εργασιών έχουν προσκομισθεί στην Υπηρεσία της Επιτρόπου. (...)Κατ’ ακολουθίαν, πρέπει να αρθεί η διαφωνία που ανέκυψε κατά τον έλεγχο των δικαιολογητικών απόδοσης λογαριασμού των 1422, 1423 και 1424, οικονομικού έτους 2002,  χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής, μεταξύ της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Υπουργείο Πολιτισμού και της Υπηρεσίας Δημοσιονομικού Ελέγχου στο ίδιο Υπουργείο, ως προς τη νομιμότητα ή μη των επίμαχων δαπανών, υπέρ των απόψεων της Επιτρόπου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΕΓΓΡΑΦΗ ΕΝΤΟΛΗ-:Επειδή, η αναιρεσιβαλλομένη εδέχθη ότι κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 8 του ν. 1418/84 ο περιορισμός στην αύξηση της δαπάνης του έργου μέχρι 50% του αρχικού προϋπολογισμού αναφέρεται στον κύριο του έργου, ο οποίος αποκλειστικώς εντός του ορίου αυτού δύναται να εγκρίνει ή να υποδεικνύει νέες πρόσθετες εργασίες στην δημοπρατηθείσα εργολαβία. Για τον ανάδοχο του έργου, ο οποίος θα κληθεί να εκτελέσει τις νέες ή πρόσθετες εργασίες, καθιερώνεται αντίστοιχος υποχρέωση εκτελέσεως των εργασιών αυτών, μόνο αν ευρίσκονται μέσα στο επιτρεπόμενο όριο αυξήσεως του αρχικού προϋπολογισμού. Συνεπώς, αν ο ανάδοχος του έργου εκτελέσει αναιτίως μετά από έγκριση η υπόδειξη του κυρίου του έργου, νέες ή πρόσθετες εργασίες καθ’ υπέρβαση του επιτρεπομένου ορίου της αρχικής δαπάνης του έργου, δικαιούται να εισπράξει το αντίστοιχο αντάλλαγμα βάσει των διατάξεων περί αδικαιολόγητου πλουτισμού.