ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ: (...)Επειδή, με την προσβαλλόμενη απόφαση της Διευθύντριας της Διευθύνσεως Εσωτερικών της Νομαρχίας Αθηνών (Τμήμα Αστικής και Δημοτικής Κατάστασης), εκδοθείσα «με εντολή Νομάρχη», ανακλήθηκαν οι αποφάσεις εγγραφής του πρώτου και τέταρτου των αιτούντων στα μητρώα αρρένων του Δήμου Αθηναίων, καθώς και οι αποφάσεις εγγραφής της δεύτερης και τρίτης των αιτούντων στα δημοτολόγια του ίδιου δήμου, που είχαν εκδοθεί από την Τμηματάρχη (Προϊσταμένη) του Τμήματος Αστικής και Δημοτικής Κατάστασης της Διευθύνσεως Εσωτερικών της ίδιας Νομαρχίας Αθηνών, υπογράφουσα επίσης «με εντολή Νομάρχη». Όμως, ούτε στο προοίμιο της ανακλητικής ούτε των ανακαλουμένων αποφάσεων γίνεται επίκληση αποφάσεως του Νομάρχη Αθηνών περί μεταβιβάσεως αρμοδιότητας ή εξουσίας υπογραφής στα όργανα που εξέδωσαν τις εν λόγω αποφάσεις, ούτε, άλλωστε, προκύπτει από τα λοιπά στοιχεία του φακέλου η ύπαρξη υποστατής κανονιστικής αποφάσεως του Νομάρχη Αθηνών, με την οποία να μεταβιβάστηκε στα εν λόγω όργανα το δικαίωμα υπογραφής «με εντολή Νομάρχη». Με τα ανωτέρω δεδομένα, αναρμοδίως, σε κάθε περίπτωση, η προαναφερθείσα Τμηματάρχης είχε προβεί στην έκδοση των πράξεων που ανακλήθηκαν. Απορρίπτει την αίτηση.

Δημόσιες δαπάνες – Δημόσια έργα – Τεκμήριο νομιμότητας διοικητικών πράξεων. Δεν κωλύεται η πληρωμή του εργολαβικού ανταλλάγματος του έργου «…….», με βάση τους δύο λογαριασμούς πληρωμής, στους οποίους έχουν κατανεμηθεί οι εργασίες του έργου, μετά και την έγκριση από τα αρμόδια όργανα των λογαριασμών αυτών και των τελικών επιμετρήσεων, καθώς και την έκδοση βεβαίωσης περάτωσης εργασιών και πρωτοκόλλου προσωρινής παραλαβής του έργου, εκ του λόγου ότι: α) Η περίληψη της διακήρυξης της δημοπρασίας, ενώ είχε αναρτηθεί στη «Διαύγεια» και δημοσιευθεί στο ΦΕΚ, είχε δημοσιευθεί σε μία, μόνο, εφημερίδα της πρωτεύουσας του νομού που εκτελέστηκε το έργο και β) Η απόφαση κατακύρωσης εκδόθηκε, σύμφωνα με όρο της διακήρυξης, από την Προϊσταμένη Αρχή (Διεύθυνση Τεχνικών Έργων της Περιφερειακής Ενότητας Φθιώτιδας) και όχι, σύμφωνα με το άρθρο 176 παρ.1 εδαφ.δ’ του ν. 3852/2010, από την οικεία Οικονομική Επιτροπή και για το λόγο αυτό δεν πραγματοποιήθηκε έλεγχος νομιμότητας της απόφασης κατακύρωσης από την αρμόδια Αποκεντρωμένη Διοίκηση πριν την υπογραφή της σύμβασης. (ομοφ.) ΑΠΟΔΕΚΤΗ

Αρμοδιότητα θεώρησης τεχνικών στοιχείων μελετών ιδιωτικού λιμενικού έργου.Φορέας της αρμοδιότητας για τη θεώρηση των τεχνικών στοιχείων των μελετών που αφορούν τη νομιμοποίηση ιδιωτικών λιμενικών έργων, είναι η Διεύθυνση Έργων της οικείας αυτοδιοικητικής Περιφέρειας (ομόφ.).

«Ανακατασκευή του Πολιτιστικού Κέντρου “Παλαιού Δημαρχείου” που επλήγη από το σεισμό της 7.9.1999 στο Χαϊδάρι Αττικής» (...)Περαιτέρω, τα συμβατικά τεύχη δημοπρατήσεως, η διακήρυξη του διαγωνισμού και το επιλεγέν σύστημα νομίμως εγκρίθηκαν από τη νομαρχιακή επιτροπή Προγραμματισμού – Τεχνικών Έργων – Πολεοδομίας του Νομαρχιακού Διαμερίσματος Αθηνών (με την 53/12.6.2007 απόφασή της) αφού το έργο αναλήφθηκε από τη Νομαρχία, λόγω αδυναμίας του Δήμου ... να το εκτελέσει. Εκτός αυτού, με την 333/20.7.2005 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου, εγκρίθηκε η προμελέτη που συντάχθηκε από την Τεχνική του Υπηρεσία και η επιλογή του συστήματος δημοπρατήσεως, όχι όμως τα συμβατικά τεύχη και η διακήρυξη, τα οποία, ως αναφέρθη, εγκρίθηκαν από την αρμόδια νομαρχιακή επιτροπή, μετά την 399/12.10.2005 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ... με την οποία διαπιστώθηκε ότι δεν διαθέτει την αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή για την εκτέλεση του έργου και το 892/26.10.2005 έγγραφο αυτού, με το οποίο ο φάκελος της υποθέσεως μεταβιβάσθηκε στη Νομαρχία Αθηνών. Η τελευταία άλλωστε εισηγήθηκε (βλ. την από 27.6.2006 εισήγηση της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας Αθηνών) προς τον Υπουργό ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. την εκτέλεση του έργου με σύστημα προσφοράς αυτό που περιλαμβάνει μελέτη – κατασκευή. Κατ’ ακολουθίαν αυτών που προηγουμένως έγιναν δεκτά η κρινόμενη αίτηση και η παρέμβαση πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η 221/2011 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και να αναπεμφθεί η υπόθεση σε αυτό προκειμένου να προβεί στον έλεγχο της χρηματοδοτήσεως του έργου της διαδικασίας αναδείξεως αναδόχου και του οικείου σχεδίου συμβάσεως.

Η αρμοδιότητα συμμετοχής εκπροσώπου του Υπουργού Γεωργίας (ήδη Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων) στην Νομαρχιακή Επιτροπή Λαϊκής Επιμόρφωσης (ΝΕΛΕ), την οποία είχε η αρμόδια υπηρεσία της Νομαρχίας, ως Περιφερειακό όργανο του Κράτους, περιήλθε στις αρμοδιότητες της αντίστοιχης Διεύθυνσης της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης ως τοπική υπόθεση.

Από τις ανωτέρω διατάξεις του ν.3669/2008 καθώς και της διακήρυξης, η οποία κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου τούτου, ως κανονιστική πράξη, δεσμεύει με τους όρους της τους συμμετέχοντες στο διαγωνισμό, αλλά και το νομικό πρόσωπο που τον έχει προκηρύξει, το οποίο υποχρεούται από την έναρξη και μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας του διαγωνισμού να εφαρμόζει όσα ορίζονται σ’ αυτή (VI Τμ. Ελ. Συν. Απόφ. 291/2010 και Πρ. 78/2007, 19/2005, 31/2003), συνάγεται ότι για την παραδεκτή συμμετοχή στο διαγωνισμό αυτό απαιτείται η υπογραφή του εντύπου της οικονομικής προσφοράς της διαγωνιζόμενης εργοληπτικής επιχείρησης από το νόμιμο εκπρόσωπο αυτής, τούτο δε ανεξάρτητα από την ειδικότερη νομική μορφή της. Για την απόδειξη δε της ιδιότητας αυτής προβλέπεται η προσκόμιση υπεύθυνης δήλωσης του προσώπου που θέτει την υπογραφή του στην προσφορά ότι αποτελεί νόμιμο εκπρόσωπο της επιχείρησης για την οποία υπογράφει και ότι έχει το εκ του καταστατικού δικαίωμα εκπροσώπησης αυτής στο διαγωνισμό. Σύμφωνα με τις ως άνω διατάξεις της διακήρυξης, το πρόσωπο που υπογράφει την προσφορά εργοληπτικής επιχείρησης τεκμαίρεται ότι αποτελεί το νόμιμο εκπρόσωπο αυτής, ενώ την ιδιότητά του αυτή μπορούν να αμφισβητήσουν η εταιρεία μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας, αλλά και η Επιτροπή Διαγωνισμού και η Προϊσταμένη Αρχή, οι οποίες δικαιούνται να ζητήσουν από την επιχείρηση που αναδείχθηκε μειοδότρια, πριν από τη σύναψη της οικείας σύμβασης, να προσκομίσει οποιοδήποτε έγγραφο θεωρούν αναγκαίο για την απόδειξη της νομιμοποίησης. Ούτε, όμως, από τις διατάξεις αυτές ούτε από άλλη διάταξη της διακήρυξης απαιτείται η θεώρηση του γνησίου της υπογραφής που έχει τεθεί στην προαναφερόμενη υπεύθυνη δήλωση και συνεπώς δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο αποκλεισμού διαγωνιζόμενου η έλλειψη αυτή.

Δημόσια έργα.Μελέτη-Κατασκευή,συμβάσεις παραχώρησης.1)Σύμφωνα, όμως, με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη νομική σκέψη δεν υπάρχει πρότυπο τεύχος διακηρύξεως για το σύστημα μελέτη-κατασκευή και, συνεπώς, η μη τήρηση του προτύπου τεύχους τύπου Α για την υπό κρίση διακήρυξη, δεν αποτελεί πλημμέλεια, η οποία να κωλύει την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης κατά τα βασίμως προβαλλόμενα προς τούτο από τους αιτούντες. 2)Εκ τούτων έπεται ότι σε περίπτωση κατά την οποία δημόσιο έργο προγραμματίζεται και εκτελείται από Δήμο, η αρμοδιότητα ως προς τούτο της Δημαρχιακής Επιτροπής ανάγεται στην κατάρτιση των όρων, τη σύνταξη της οικείας διακήρυξης, τη διεξαγωγή της προκηρυχθείσας δημοπρασίας και την κατακύρωση του αποτελέσματος αυτής, μετά την οποία και εξαντλείται η καθιδρυθείσα αρμοδιότητά της, το δε Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου, υπέρ του οποίου λειτουργεί κατά νόμο το τεκμήριο αρμοδιότητας (αρ. 93 και 103 παρ. 4 και 5 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων), αποτελεί την προϊσταμένη αρχή του έργου, έχοντας εντεύθεν κατά την εννοιολογική σημασία αυτής την εποπτεία κατασκευής τούτου και την αρμοδιότητα να αποφασίζει για κάθε μεταβολή των όρων της εργολαβικής σύμβασης.

ΟΔΟΠΟΙΙΑ ΚΑΙ ΜΙΚΡΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ.Σε κάθε περίπτωση, και ανεξαρτήτως επιλογής εν προκειμένω- κατά τη διαμόρφωση της οικείας διακήρυξης – ενσωμάτωσης του άρθρου 102 του Ν. 4412/2016 ως είχε προ της τροποποίησης του Ν. 4782/2021 (βλ. αρ. 9 της διακήρυξης που αναφέρεται στη διακριτική ευχέρεια της αναθέτουσας να ζητήσει διευκρινίσεις επί της προσφοράς), ακόμη και η εφαρμογή του εν λόγω άρθρου κατά την τρέχουσα μορφή του, η οποία ίσχυε και κατά τον κρίσιμο χρόνο δημοσίευσης της διακήρυξης, θέτει ως αίρεση παραδεκτού αιτήματος της αναθέτουσας αρχής προς συμπλήρωση στοιχείων του ΕΕΕΣ, την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης, η οποία εν πολλοίς ταυτίζεται με την αποφυγή τυχόν τροποποίησης της οικείας προσφοράς κατά τρόπο που να ευνοεί τον επίμαχο οικονομικό φορέα έναντι έτερου ή έτερων συμμετεχόντων. Επομένως, η δυνητική συμπλήρωση παράλειψης δεν δύναται να βαίνει έως του σημείου πλήρους καταστρατήγησης υποχρεωτικών όρων της διακήρυξης, που έθεσαν την βάση της επί ίσοις όροις συμμετοχή των υποψηφίων και ως εκ τούτου εν προκειμένω από εξέταση του οικείου φακέλου υπό το φως των σχετικών υποχρεωτικών διατάξεων του κανονιστικού πλαισίου του διαγωνισμού, προκύπτει δέσμια αρμοδιότητα της αναθέτουσας περί απόρριψης της οικείας προσφοράς (βλ. απόφαση ΔΕΕ της 2.5.2019 C-309/18, Lavorga, σκ. 32, πρβλ. ΣτΕ 505/2021, ΔεφΠατ 11/2020). Εξάλλου, ουδόλως η γενική ένδειξη του Μέρους IV, εφόσον δεν υφίσταται ρητή μνεία περί τούτου στην διακήρυξη δύναται να καλύψει την σχετική παράλειψη απάντησης στο επίμαχο πεδίο (βλ. ενδεικτικά ΔεφΑθ 105/2021).

Εγκατάσταση επεξεργασίας και διάθεσης λυμάτων...Επειδή, όπως έχει κριθεί, όταν προσβάλλεται διοικητική πράξη που έχει εκδοθεί κατά δέσμια αρμοδιότητα και ο αιτών δεν αμφισβητεί τα κρίσιμα πραγματικά περιστατικά, εφόσον πιθανολογείται σοβαρώς ότι, από πλευράς εσωτερικής νομιμότητας, η πράξη αυτή βάλλεται αβασίμως, τότε, και υπό την προϋπόθεση ότι δεν πρόκειται για περίπτωση ανυπόστατης πράξεως, παρέλκει ως αλυσιτελής η έρευνα τυπικών λόγων, όπως είναι οι λόγοι περί αναρμοδιότητας, μη νόμιμης συγκρότησης ή κακής σύνθεσης του συλλογικού οργάνου που εξέδωσε την πράξη, ή οργάνου που γνωμοδότησε κατά την διαδικασία εκδόσεώς της, καθώς και οι λόγοι περί μη τηρήσεως των τύπων που έχουν ταχθεί από το νόμο για την έκδοσή της. Και τούτο διότι το διοικητικό όργανο, ακόμη και αν δεν είχε συντελεσθεί η προβαλλόμενη παραβίαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας, θα όφειλε να εκδώσει την πράξη με το ίδιο ακριβώς περιεχόμενο. Επομένως, αλυσιτελώς προβάλλονται αιτιάσεις περί παραβάσεως ουσιώδους τύπου για το λόγο ότι η Προϊσταμένη αρχή υιοθέτησε γνωμοδότηση αναρμοδίου οργάνου, του νομικού συμβούλου, εφόσον, κατά τα προεκτεθέντα, η αιτούσα κοινοπραξία αποκλείσθηκε κατά δέσμια αρμοδιότητα, λόγω πλημμέλειας της τεχνικής προσφοράς της, της οποίας η πραγματική βάση δεν αμφισβητείται (βλ. ΣΕ 1968/2013, Ε.Α. 82, 44/2014, 256/2012 κ.ά.).

Μεταφορά της αρμοδιότητας εκτέλεσης και εποπτείας των τεχνικών έργων του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών από τη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στη Διεύθυνση Τεχνικής Υπηρεσίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.