Αρχαιολογικά έργα -Κατάτμηση/Ειδικότερα δε όσον αφορά τα δημόσια έργα, το εάν επιμέρους εργασίες συνιστούν ή όχι ενιαίο έργο κρίνεται επί τη βάσει λειτουργικών κριτηρίων και, πιο συγκεκριμένα, βάσει της οικονομικής και της τεχνικής λειτουργίας του αποτελέσματος στο οποίο αποβλέπουν οι εργασίες αυτές, λαμβανομένων υπόψη στοιχείων, όπως είναι, ιδίως, η ταυτόχρονη έναρξη των διαδικασιών ανάθεσής τους και η ενότητα του γεωγραφικού πλαισίου, εντός του οποίου πρόκειται αυτές να εκτελεστούν (βλ. Πράξεις 18/2007, 26/2005, 133/2004, 72/2003 IV Τμ. Ελ. Συν.). Συνεπώς, είναι παράνομη η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης για καθεμιά κατηγορία εργασιών με κατάτμηση της συνολικής δαπάνης του έργου, αφού με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται η περιγραφή των άνω διατάξεων και ειδικότερα η αποφυγή της διενέργειας πρόχειρου διαγωνισμού, που παρέχει περισσότερες εγγυήσεις για την τελική επιλογή της πράγματι συμφερότερης προσφοράς. Συνακόλουθα, είναι άκυρη η σύμβαση που συνάπτεται για την εκτέλεση των παρανόμως (με κατάτμηση της συνολικής δαπάνης) ανατεθεισών εργασιών και μη νόμιμη η δαπάνη που γίνεται για την εκτέλεση των άκυρων αυ

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας πράξεως, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι οι ως άνω εργασίες συνιστούν δημόσιο έργο διότι αφορούν στη συντήρηση υπαρχουσών υποδομών του αεροδρομίου, δηλαδή στη συντήρηση ενός ήδη υφιστάμενου δημοσίου έργου που συμβάλλει στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας (με την εισροή τουριστών), καθώς και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών που διακινούνται από και προς αυτό.  Ακολούθως, για την εκτέλεσή του απαιτείται χρήση ειδικών τεχνικών γνώσεων και μέσων το δε αποτέλεσμα των εργασιών αφενός ελέγχεται ώστε να διαπιστωθεί εάν ανταποκρίνεται στα πρότυπα και στους κανονισμούς ασφαλείας αφετέρου συνδέεται σταθερά με το έδαφος και καθίσταται συστατικό του.

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ.Ανάθεση:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε εργοληπτικές εταιρείες για την εκτέλεση συμβάσεων, με αντικείμενο την αποκατάσταση οδών από θεομηνία και τις εργασίες συντήρησης ασφαλτοτάπητα, καθόσον το αντικείμενο εκάστης σύμβασης, συνιστά τεχνικό έργο, κατά την έννοια του άρθρου 1 παρ. 3 του ν. 3669/2008, δεδομένου ότι, από την οικονομική και τεχνική λειτουργία του αποτελέσματος των εργασιών, συνάγεται ότι με τις επίμαχες συμβάσεις, για την εκτέλεση των οποίων απαιτούνται τεχνικές γνώσεις-μέθοδοι και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, ανατέθηκαν έργα οδοποιίας, που συνδέονται με το έδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό. Κατά συνέπεια, η ανάθεση εκτέλεσής τους διέπεται από τις διατάξεις του ν. 3669/2008 και, ως εκ τούτου, μη νομίμως, ο Δήμος προσέφυγε στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης κατ'εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 209 του ν. 3463/2006 και 83 του ν. 2362/1995, που αφορούν στην εκτέλεση εργασιών, αφού η συνολική αξία εκάστου έργου υπερβαίνει το ποσό των 10.271,46 ευρώ

ΚΑΤΑΤΜΗΣΗ.Προμήθειες τροφίμων(...)Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες. Ειδικότερα, το σύνολο των αγαθών που αποτελούν το αντικείμενο των ως άνω αναθέσεων του Ε.Α.Ν.Π. «...» συνιστούν ομοειδή, κατά την αντίληψη των συναλλαγών, είδη, αφού εντάσσονται στην ίδια κατηγορία αγαθών (τρόφιμα) και εξυπηρετούν τις ίδιες ανάγκες τροφοδοσίας (βλ. σχετ. Ελ.Συν. Κ.Π.Ε.Δ. στο ΙV Tμ. 13/2017, 183/2016, 42/2015). Περαιτέρω, λαμβανομένου υπόψη ότι α) οι αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου του Νοσοκομείου για τη διενέργεια των επίμαχων πρόχειρων διαγωνισμών ελήφθησαν εντός του έτους 2015, χωρίς κρίσιμη χρονική απόκλιση μεταξύ τους και χωρίς να έχει υπάρξει ο αναγκαίος προγραμματισμός για την ενιαία κάλυψη των σχετικών ετήσιων αναγκών του Νοσοκομείου, β) η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη ακόμα και μόνο των συγκεκριμένων ειδών τροφίμων -που δεν αντιστοιχούν στις συνολικές ετήσιες ανάγκες του Νοσοκομείου σε τρόφιμα-, ανερχόμενη σε74.748,5 ευρώ (39.828,50 + 12.320 + 22.600), υπερβαίνει το τιθέμενο σε ετήσια βάση, για τη νόμιμη προσφυγή στη διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού, όριο των 60.000 ευρώ (άνευ ΦΠΑ), γ) δεν προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, ούτε το Νοσοκομείο επικαλείται ότι συνέτρεξε περίπτωση επείγουσας ανάγκης οφειλόμενης σε απρόβλεπτες περιστάσεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι μη νομίμως προσέφυγε το Ε.Α.Ν.Π. «...» σε πρόχειρους διαγωνισμούς, καθόσον έπρεπε να διενεργηθεί ένας ενιαίος ανοικτός διαγωνισμός, τα δε επίμαχα είδη θα μπορούσαν να κατακυρωθούν σε έναν ή περισσότερους προμηθευτές, με επιμερισμό κατ’ είδος της προϋπολογισθείσας αξίας τους. .

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ:Από τα ανωτέρω εκτιθέμενα πραγματικά περιστατικά, το Τμήμα κρίνει ότι τα επίμαχα έργα, που εκτελέστηκαν στο Δήμο …, δεν είναι χωριστά και αυτοτελή έργα, αλλά αποτελούν ένα ενιαίο δημοτικό έργο, διότι περιλαμβάνουν παρεμφερείς εργασίες για την κατασκευή τους – ήτοι κυρίως εργασίες οδοποιίας και οικοδομικές που σκοπό έχουν την αντιμετώπιση προβλημάτων απορροής των ομβρίων υδάτων -  οι οποίες εκτελούνται στον ίδιο γεωγραφικό χώρο (Δ.Δ. ..), κατά την ίδια χρονική περίοδο, επιπλέον δε ανατέθηκαν την ίδια ημερομηνία (22.6.2009). Κατά συνέπεια, δεν είναι νόμιμη η κατάτμηση του ενιαίου αυτού έργου σε τρία επιμέρους έργα, με σκοπό την αποφυγή διενέργειας δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού και την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού, δεδομένου ότι ναι μεν ο προϋπολογισμός καθενός από τα τρία αυτά έργα δεν υπερβαίνει το ποσό που τίθεται από τις προαναφερόμενες διατάξεις ως όριο για την προσφυγή στη διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού (45.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.), πλην όμως ο προϋπολογισμός της συνολικής τους δαπάνης ανέρχεται στο ποσό των 135.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α., που υπερβαίνει το προαναφερόμενο όριο για τη διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού..

Από τις παρατεθείσες διατάξεις (π.δ. 118/2007, ν. 3801/2009 (Α΄ 163/4.9.2009 ) συνάγεται κατ’ αρχήν ότι, σε αντίθεση με τα ισχύοντα για τους τακτικούς (ανοικτούς ή κλειστούς) διαγωνισμούς, επί πρόχειρου διαγωνισμού, η μη δημοσίευση στον τύπο σχετικής προκήρυξης δεν καθιστά νομικώς πλημμελή τη διαγωνιστική διαδικασία. Δοθέντος, όμως, ότι σκοπός της εξαιρετικής ρύθμισης του άρθρου 2 παρ. 4 του π.δ/τος 118/2007 είναι να καταστήσει περισσότερο ευέλικτη τη διαδικασία ανάθεσης, σε όσες περιπτώσεις το οικονομικό αντικείμενο της υπό σύναψη δημόσιας σύμβασης είναι τέτοιου ύψους (μέχρι του ποσού των 45.000 ευρώ και, ήδη από 12.11.2010, μέχρι του ποσού των 60.000 ευρώ ετησίως - βλ. τις Π1/7446/2002 και Π1/3305/2010 υπουργικές αποφάσεις), ώστε να δικαιολογείται η κάμψη της αρχής της διαφάνειας χάριν της ταχείας διενέργειας της προμήθειας ή της παροχής των υπηρεσιών, ουδόλως με την επίμαχη διάταξη εισάγεται απόλυτη απαγόρευση δημοσίευσης της προκήρυξης πρόχειρου διαγωνισμού, απλώς η τήρηση της διατύπωσης αυτής απόκειται, υπό το πρίσμα της γενικής αρχής του δημοσιολογιστικού δικαίου περί λειτουργικότητας των δημοσίων δαπανών, στη διακριτική ευχέρεια της Αναθέτουσα Αρχής, στο μέτρο που, κατά την κρίση των αρμοδίων οργάνων της, συντελεί στην προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού υποψηφίων και, κατ’ επέκταση, στην επίτευξη καλύτερου αποτελέσματος του διαγωνισμού. Η άσκηση, ωστόσο, της εν λόγω ευχέρειας, που ελέγχεται ως προς τη μη υπέρβαση των άκρων ορίων της, δεν εκτείνεται μέχρι τη δημοσίευση των οικείων προκηρύξεων στο νομαρχιακό τύπο, όπως ο τελευταίος προσδιορίζεται με τις διατάξεις του ν. 3548/2007 για τα μη πανελλήνιας κυκλοφορίας έντυπα, με έδρα εκτός των Νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης, στα οποία καταχωρούνται οι εκ του νόμου υποχρεωτικές δημοσιεύσεις των διαγωνισμών των φορέων του Δημοσίου. Και τούτο διότι οι εν προκειμένω δυνητικές δημοσιεύσεις δεν θα μπορούσαν να επιβαρύνουν τον ανάδοχο, προεχόντως ως εκ του προαιρετικού τους χαρακτήρα και της έλλειψης σχετικής ρύθμισης, ούτε, όμως, και την Αναθέτουσα Αρχή, αφού, διαφορετικά, θα καταστρατηγείτο εμμέσως η τεθείσα προς περιστολή των δημοσίων δαπανών διάταξη του άρθρου 46 του ν. 3801/2009, η οποία, ακόμη και για τις κατ’ ελάχιστο υποχρεωτικές δημοσιεύσεις στο νομαρχιακό τύπο προκηρύξεων τακτικών διαγωνισμών, αποκλείει την με οποιονδήποτε τρόπο επιβάρυνση της Αναθέτουσας Αρχής, επιβάλλοντας το κόστος των δημοσιεύσεων αυτών να καταβάλλεται από τον ανάδοχο (πρβλ. την 23/2011 Πράξη IV Τμ. Ελ. Συν.).

"Εργασίες επιδιόρθωσης δημοτικού κτιρίου"Εντούτοις, ενόψει του ότι με το άρθρο 377 παρ. 1 περ. (67) του ν. 4412/ 2016 καταργούνται ρητά μόνο τα άρθρα 9, 10, 14, 16 και 17 του π.δ/τος 171/1987, πεπλανημένα, πλην συγγνωστά, τα μέλη της Οικονομικής Επιτροπής του άνω Δήμου υπέλαβαν ότι μπορούσαν νόμιμα να αναθέσουν το προαναφερόμενο μικρό έργο στον προαναφερόμενο, κατά την κρίση τους κατάλληλο, εργολήπτη, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 15 παρ. 1 του π.δ/τος 171/1987, χωρίς την προηγούμενη διενέργεια δημόσιας ηλεκτρονικής κλήρωσης. Η εν λόγω εσφαλμένη ερμηνευτική εκδοχή είχε άλλωστε αποτυπωθεί και στην εγκύκλιο ΥΠΥΜΕΔΙ ΔΝΣα/οικ. 68559/ Φ.18/19.10.2016, που ίσχυε κατά την έκδοση της απόφασης απευθείας ανάθεσης του επίμαχου έργου, ενώ η ορθή ερμηνεία των επίμαχων διατάξεων, ήτοι η εφαρμογή των παρ. 5 και 6 του άρθρου 118 του ν. 4412/2016 και για την ανάθεση μικρών έργων του άρθρου 15 του π.δ/τος 171/1987 υποδείχθηκε από την Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων στις 23.10.2017, ήτοι μετά την υπογραφή της επίμαχης σύμβασης, δια της ανάρτησης στην ιστοσελίδα της σχετικής ανακοίνωσης. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-ΑΓΟΡΕΣ.Ανάθεση-διαδικασία διαγωνισμού-κατάτμηση:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από το Δημόσιο σε ιδιωτικές εταιρείες για την προμήθεια ειδών επισκευής και συντήρησης οχημάτων του Στρατού Ξηράς, καθόσον λαμβάνοντας υπόψη ότι η συνολική αξία των προμηθευθέντων ειδών, υπερβαίνει το τιθέμενο για τη νόμιμη προσφυγή στη διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού όριο των 60.000 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.), μη νομίμως το Δημόσιο προέβη στη διενέργεια δύο πρόχειρων και όχι ενός ενιαίου τακτικού διαγωνισμού, δεδομένου ότι οι διαγωνισμοί αυτοί διενεργήθηκαν κατά κατάτμηση της συνολικής ετήσιας δαπάνης ομοειδών αγαθών, τα οποία θα μπορούσαν να κατακυρωθούν σε έναν ή περισσότερους προμηθευτές κατόπιν διενέργειας τακτικού διαγωνισμού, ενώ σε κάθε περίπτωση δεν προκύπτει, ούτε αποδεικνύεται η συνδρομή λόγων επείγουσας ανάγκης οφειλόμενης σε απρόβλεπτες περιστάσεις (άρθρο 2 παρ. 12 και 13 του ν. 2286/1995, ΦΕΚ Α' 19/1995 και Π1/3305/3-11-2010,ΦΕΚ Β' 1789/2010 υπουργική απόφαση). (Ανακλήθηκε με την 8/2016 Πράξη του IV Τμήματος λόγω συγγνωστής πλάνης)

Eπισκευή σαρώθρων του Δήμου(....) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, ο λόγος της διαφωνούσας Επιτρόπου ότι μη νομίμως απερρίφθη η προσφορά  του ..... διότι δεν ήταν σύμφωνη με το άρθρο 3 της διακήρυξης του ήδη διενεργηθέντος διαγωνισμού που κηρύχθηκε άγονος, ερείδεται επί εσφαλμένης προϋπόθεσης και τούτο διότι ο Δήμος, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 3 του ΕΚΠΟΤΑ προσέφυγε στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, χωρίς προηγούμενη προκήρυξη διαγωνισμού για λόγους κατεπείγοντος. Ως εκ τούτου, δεν ίσχυαν οι όροι της διακήρυξης του πρόχειρου διαγωνισμού, ο οποίος κηρύχθηκε άγονος και νομίμως η αναθέτουσα Αρχή δεν αξιολόγησε τις προσφορές των ενδιαφερομένων με βάση τον τρόπο συμπλήρωσης του τιμολογίου προσφοράς και του προϋπολογισμού, όπως ορίζεται στο άρθρο 3 της ως άνω διακήρυξης.

Εργασίες αποκατάστασης δημοτικής οδού (...) Εντούτοις, ενόψει του ότι με το άρθρο 377 παρ. 1 περ. (67) του ν. 4412/ 2016 καταργούνται ρητά μόνο τα άρθρα 9, 10, 14, 16 και 17 του π.δ/τος 171/ 1987, πεπλανημένα, πλην συγγνωστά, τα μέλη της Οικονομικής Επιτροπής του άνω Δήμου υπέλαβαν ότι μπορούσαν νόμιμα να αναθέσουν το προαναφερόμενο μικρό έργο στον προαναφερόμενο, κατά την κρίση τους κατάλληλο, εργολήπτη, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 15 παρ. 1 του π.δ/τος 171/1987, χωρίς την προηγούμενη διενέργεια δημόσιας ηλεκτρονικής κλήρωσης. Η εν λόγω εσφαλμένη ερμηνευτική εκδοχή είχε άλλωστε αποτυπωθεί και στην εγκύκλιο ΥΠΥΜΕΔΙ ΔΝΣα/οικ. 68559/Φ.18/19.10.2016, που ίσχυε κατά την έκδοση της απόφασης απευθείας ανάθεσης του επίμαχου έργου, ενώ η ορθή ερμηνεία των επίμαχων διατάξεων, ήτοι η εφαρμογή των παρ. 5 και 6 του άρθρου 118 του ν. 4412/2016 και για την ανάθεση μικρών έργων του άρθρου 15 του π.δ/τος 171/1987 υποδείχθηκε από την Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων στις 23.10.2017, ήτοι μετά την υπογραφή της επίμαχης σύμβασης, δια της ανάρτησης στην ιστοσελίδα της σχετικής ανακοίνωσης (Ε.Σ. Πρ. ΚΠΕΔ στο VII Τμ. 57/2018). Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.