Ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά.Αιτηση ανάκλησης της αριθμ. 215/2013 πράξεως του Ζ Κλιμακίου.(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας αποφάσεως το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι : Α) Το άρθρο 55 της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ, το οποίο μετά την παρέλευση της προθεσμίας ενσωματώσεως αυτής στο εθνικό δίκαιο (31.1.2006), εφαρμόζεται ευθέως στην ελληνική έννομη τάξη, επιβάλλει, κατά τη διαδικασία διεξαγωγής δημόσιου διαγωνισμού για την ανάδειξη αναδόχου μελετητή, στην αναθέτουσα αρχή, εφόσον αμφιβάλλει για τη φερεγγυότητα κάποιας από τις υποβληθείσες προσφορές, και πρόκειται να την απορρίψει ως απαράδεκτη, να καλεί τον προσφέροντα αυτή για να παράσχει τις διευκρινίσεις που κρίνονται σκόπιμες για την απόδειξη της αξιοπιστίας της. Η άμεση εφαρμογή αυτής της υποχρεώσεως δεν καταργήθηκε ούτε περιορίσθηκε μετά τη θέση σε ισχύ του Ν. 3919/2011 και την κατάργηση των ελαχίστων ορίων αμοιβών για την εκπόνηση μελετών και την εν γένει παροχή υπηρεσιών καθόσον με τις ίδιες διατάξεις διατηρήθηκαν σε ισχύ οι διατάξεις περί του τρόπου υπολογισμού των αμοιβών των μηχανικών για μελέτες και συναφείς υπηρεσίες αναφορικά με το σχηματισμό της προεκτιμώμενης αμοιβής, η οποία αποτελεί και το κριτήριο βάσει του οποίου η αναθέτουσα αρχή έχει διακριτική ευχέρεια να χαρακτηρίσει μία προσφορά ως υπερβολικά χαμηλή προκειμένου να ζητεί διευκρινίσεις ως προς τα οικονομικά στοιχεία που τη συνθέτουν, Β) Η υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής να ζητά διευκρινίσεις προβλέπεται μόνον όταν αυτή, στο πλαίσιο της διακριτικής της ευχέρειας, εντοπίσει προσφορά, η οποία γεννά αμφιβολίες ως προς τη φερεγγυότητά της, και προτίθεται να την απορρίψει ως απαράδεκτη όχι δε και όταν υποβληθούν αιτιάσεις (δι’ ενστάσεως κ.λπ.) από άλλον διαγωνιζόμενο, εφόσον αυτές δεν είναι επαρκείς για να δημιουργήσουν υπόνοιες στην ίδια ότι πρόκειται περί υπερβολικά χαμηλής προσφοράς. Μειοψήφισε ο σύμβουλος Γεώργιος Βοϊλης, ο οποίος διατύπωσε τη γνώμη, προς την οποία συντάχθηκαν και οι έχουσες συμβουλευτική ψήφο, Πάρεδροι, Ευαγγελία Σεραφή και Αντιγόνη Στίνη, ότι η αναθέτουσα αρχή έχει κατ’ αρχάς διακριτική ευχέρεια να εντοπίσει προσφορά η οποία την εμβάλλει σε αμφιβολία ως προς την φερεγγυότητά της και να ζητήσει διευκρινίσεις ως προς τη διαμόρφωση των επιμέρους στοιχείων που τη συνθέτουν, οφείλει όμως (δεσμία αρμοδιότητα), στο πλαίσιο της υποχρεώσεώς της να αιτιολογεί κάθε θετική ή αρνητική ατομική διοικητική πράξη, να ζητεί διευκρινίσεις και κάθε φορά που ένας διαγωνιζόμενος υποβάλλει ένσταση κατά της αποδοχής προσφοράς που ο ίδιος χαρακτηρίζει ως υπερβολικά χαμηλή. Πλην, όμως, η γνώμη αυτή δεν εκράτησε. (...) Ανακαλεί την 215/2013 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

ΜΕΛΕΤΕΣ.ζητείται παραδεκτά η ανάκληση της 5/2017 Πράξης της Αναπληρώτριας Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ..., με την οποία κρίθηκε πως κωλύεται η σύναψη της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης της μελέτης «Μελέτη 4ου Γ.Ε.Λ. ...».(..).. κρίθηκε πως κωλύεται το υποβληθέν προς προσυμβατικό έλεγχο σχέδιο της ανωτέρω συμπληρωματικής σύμβασης, με την αιτιολογία ότι οι περιλαμβανόμενες σε αυτό μελετητικές υπηρεσίες (επικαιροποίηση μελέτης εφαρμογής αρχιτεκτονικών καθώς και τεύχη δημοπράτησης) συνιστούν επέκταση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης και δεν δύνανται να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, σε κάθε περίπτωση δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις.(..) Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι, οι επίμαχες υπηρεσίες συνιστούν επέκταση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, καθόσον αποσκοπούν αφενός στην επικαιροποίηση της αρχιτεκτονικής μελέτης και την προσαρμογή της προς τις λοιπές μελέτες που εκπόνησε η ανάδοχος, αφετέρου στην σύνταξη των τευχών δημοπράτησης, προκειμένου μελλοντικά να ενταχθεί το αντίστοιχο έργο στα επιχειρησιακά προγράμματα 2014 – 2020. ... Ενόψει όμως του ότι οι επίμαχες ανατεθείσες υπηρεσίες έχουν όλως περιορισμένο οικονομικό αντικείμενο (9.855,68 ευρώ χωρίς ΦΠΑ) σε σχέση με αυτό της αρχικής σύμβασης (αξίας 69.999,79 ευρώ χωρίς ΦΠΑ) και ακολουθούν το υψηλό ποσοστό έκπτωσης που η ανάδοχος προσέφερε επί της προϋπολογιζόμενης δαπάνης του υποκείμενου ανοικτού διαγωνισμού (284.164,78 ευρώ χωρίς ΦΠΑ), στο αντικείμενο του οποίου περιλαμβανόταν και μελέτη κατηγορίας 06 (Αρχιτεκτονική Μελέτη) επί άλλου ζητήματος συνεκτιμωμένων και των ισχυρισμών του αιτούντος Δήμου, ότι υπό τις παρούσες περιστάσεις δεν παραβλάπτεται το δημόσιο συμφέρον, τουναντίον όπως προέκυψε αυτό εξυπηρετείται, αφού οι επίμαχες υπηρεσίες ανατέθηκαν τελικώς κατά τον οικονομικότερο δυνατό τρόπο, το Τμήμα κρίνει πως στην ελεγχόμενη περίπτωση δικαιολογείται κατ’ εξαίρεση η σύναψη της επίμαχης σύμβασης.

Ανάκληση της 118/2013 πράξης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου δαπανών στο παρόν Τμήμα, με την οποία κρίθηκε, ύστερα από διαφωνία της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ......,οτι εν πρέπει να θεωρηθεί το 29, οικονομικού έτους 2013, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του ως άνω Δήμου, που αφορούσε στη καταβολή ποσού 13.310,00 ευρώ στον φερόμενο ως δικαιούχο ......, Αγρονόμο Τοπογράφο Μηχανικό, ως αμοιβή του για την εκπόνηση της μελέτης «Τροποποιήσεις σχεδίου και σύνταξη πράξεων τακτοποίησης και αναλογισμού αποζημιώσεως προκειμένου να αξιοποιηθούν εγκεκριμένοι κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι της πόλεως της ......», Ειδικότερα δε κρίθηκε ότι η ως άνω απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής, η οποία αναφέρει ότι «μια τέτοιας φύσεως μελέτη δεν μπορεί να συνταχθεί από την Υπηρεσία μας» περιέχει εντελώς γενική και αόριστη αιτιολογία, καθόσον αναφέρεται απλώς συμπερασματικά ότι η αρμόδια Διεύθυνση Πολεοδομίας αδυνατούσε να συντάξει την ως άνω μελέτη.(….) Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχει νόμιμος λόγος να αποστεί από την κρίση του Κλιμακίου ως προς τη μη νομιμότητα της υπό κρίση δαπάνης, κατά παραδοχή του λόγου διαφωνίας της Επιτρόπου, στις ορθές σκέψεις και νόμιμες αιτιολογίες του οποίου εμμένει. Όμως, συνεκτιμώντας τον προβαλλόμενο ισχυρισμό του αιτούντος δήμου περί συγγνωστής πλάνης των αρμοδίων οργάνων του, ενόψει του ότι όμοιες δαπάνες για παρασχεθείσες υπηρεσίες σύνταξης παρόμοιων μελετών, η ανάθεση των οποίων είχε αποφασιστεί κατά τα έτη 2008 και 2009 από τη Δημαρχιακή Επιτροπή (αποφάσεις. 313/2008 και 34/2009), είχαν θεωρηθεί από τον αρμόδιο Επίτροπο, το Τμήμα κρίνει ότι τα όργανα του Δήμου, πεπλανημένως, πλην συγγνωστώς και όχι από πρόθεση καταστρατήγησης των εφαρμοζόμενων στην παρούσα υπόθεση διατάξεων, υπέλαβαν ότι η ανωτέρω σύμβαση ανάθεσης σύνταξης μελέτης ανατέθηκε νομίμως, κατ’ εφαρμογή της ίδιας ακολουθούμενης και στο παρελθόν διαδικασίας ανάθεσης σε ιδιώτη μελετητή.

Παροχή υπηρεσιών υλοποίησης δράσης (διοικητικές δαπάνες) (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, οι ανατεθείσες υπηρεσίες δεν υπάγονται στην έννοια της μελέτης του άρθρου 1 του ν. 3316/2005, διότι, ούτε εντάσσονται εννοιολογικά σε κάποια από τις αναφερόμενες στο άρθρο 2 παρ. 2 του ίδιου ως άνω νόμου κατηγορίες μελετών, ούτε συνδέονται με τη διαδικασία παραγωγής τεχνικού έργου ή επέμβασης σε αυτό. Περαιτέρω, δεν πληρούνται τα κριτήρια για την υπαγωγή τους στην έννοια της παροχής υπηρεσιών του ν. 3316/20015, αφού, δεν αφορούν σε υπηρεσίες υποστηρικτικές σχετικές με την προετοιμασία της ανάθεσης, την ανάθεση καθ’ εαυτή και την εκτέλεση μελέτης ή έργου, και δεν συνδέονται με τη σύνταξη τευχών δημόσιου διαγωνισμού ανάθεσης σύμβασης μελέτης, έργου ή υπηρεσίας, ούτε με τον έλεγχο και την επίβλεψη έργου ή μελέτης, ούτε, τέλος, με την υποστήριξη της Υπηρεσίας στη διεξαγωγή ανάθεσης σύμβασης μελέτης, έργου ή υπηρεσίας. Αντιθέτως, με την επίμαχη σύμβαση ο Δήμος αποβλέπει στην υποστήριξή του μέσω της παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών από τον ανάδοχο στο πλαίσιο της υλοποίησης του προμνησθέντος επιχειρησιακού προγράμματος. Ως εκ τούτου, οι ανατεθείσες υπηρεσίες, όπως αυτές περιγράφονται και στην τεχνική μελέτη, δεν συνδέονται άμεσα με την εκτέλεση δημόσιου τεχνικού έργου, αλλά με την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης των Υπηρεσιών του Δήμου από τεχνικό σύμβουλο για την παρακολούθηση υλοποίησης, την τήρηση στοιχείων, τον εντοπισμό προβλημάτων, τον συντονισμό και έλεγχο εργασιών και την πιστοποίηση εργασιών, απορριπτομένου, συνεπώς, ως αβασίμου του πρώτου λόγου διαφωνίας. Ωστόσο, βασίμως προβάλλει η Αναπληρώτρια Επίτροπος με τον δεύτερο λόγο διαφωνίας της, ότι οι ανατεθείσες εργασίες ανάγονται στα συνήθη καθήκοντα των υπαλλήλων του Τμήματος Προγραμματισμού και Διαφάνειας της Διεύθυνσης Προγραμματισμού, Διαχείρισης Ανθρωπίνου Δυναμικού και Υποστήριξης Αιρετών Οργάνων του Δήμου, όπως αυτά αναλυτικώς περιγράφονται στις διατάξεις του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας που προπαρατέθηκαν, ο δε Δήμος αορίστως ισχυρίζεται ότι οι Υπηρεσίες του δεν είναι επαρκώς στελεχωμένες για την υποστήριξη του εν λόγω έργου, δεδομένου ότι ναι μεν στο αρμόδιο Τμήμα υπηρετούν δύο υπάλληλοι, πλην όμως, στη Διεύθυνση στην οποία αυτό υπάγεται υπηρετούν ακόμη επτά υπάλληλοι οι οποίοι δύνανται, με απόφαση του Δημάρχου, να συνδράμουν στην εκτέλεση των επίμαχων υπηρεσιών. Εξάλλου, δεν αποδεικνύονται από τον Δήμο ούτε οι ιδιαίτερες απαιτήσεις της εν λόγω σύμβασης, ούτε συγκεκριμένες ελλείψεις στη στελέχωση των υπηρεσιών του, που να καθιστούν αδύνατη ή δυσχερή την εκτέλεση των ανατεθεισών υπηρεσιών από το υπηρετούν προσωπικό, ενώ, περαιτέρω, δεν προκύπτει η επικαλούμενη προστιθέμενη αξία στην οποία οδηγεί η ανάθεση. Άλλωστε, όλως αορίστως προβάλλεται ότι «οι λοιπές υπηρεσιακές αρμοδιότητες των υπηρετούντων» στην εν λόγω Διεύθυνση εμποδίζουν την ενασχόληση με τις ανατεθείσες υπηρεσίες, ενώ ελλείπει οποιαδήποτε τεκμηρίωση της ειδικής εμπειρίας των στελεχών της εταιρείας που επιλέχθηκε από τον Δήμο για την εκτέλεση των επίμαχων υπηρεσιών. Επομένως μη νομίμως ανατέθηκε η εκτέλεση των ανωτέρω υπηρεσιών στη φερόμενη ως δικαιούχο του εντάλματος εταιρεία, ο δε σχετικός λόγος διαφωνίας πρέπει να γίνει δεκτός.

Ελ.Συν./Τμ.VII/78/2008.Σκοπός της σύναψης των προγραμματικών συμβάσεων μεταξύ των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των λοιπών φορέων που αναφέρονται στις προεκτεθείσες διατάξεις είναι η ανάπτυξη της περιοχής στην οποία εκτελούνται τα έργα ή προγράμματα ή παρέχονται οι υπηρεσίες που αποτελούν το αντικείμενο της οικείας προγραμματικής σύμβασης. Ο αναπτυξιακός σκοπός της σύναψης των ανωτέρω συμβάσεων προκύπτει τόσο από τα αναφερόμενα στην εισηγητική έκθεση του ν.1416/1984, με τις διατάξεις του άρθρου 11 του οποίου προβλέφθηκε το πρώτον ο θεσμός των προγραμματικών συμβάσεων, στην οποία έκθεση αναφέρεται (σελίδα 4) ότι με τις συμβάσεις αυτές «εξασφαλίζεται η κοινωνική συναίνεση στην εφαρμογή συγκεκριμένων αναπτυξιακών προγραμμάτων, η οικονομική αποκέντρωση καθώς και η αξιοποίηση των τοπικών πόρων και του ανθρώπινου δυναμικού της περιοχής, όπου θα συγκεντρώνεται η αναπτυξιακή προσπάθεια» καθώς και από τα πρακτικά της ΝΣΤ συνεδρίασης της Βουλής της 9 Ιανουαρίου 1984, κατά την οποία συζητήθηκε το οικείο σχέδιο νόμου, στα οποία αναφέρεται (σελίδα 2807), ότι στόχος του θεσμού των προγραμματικών συμβάσεων είναι η ανάπτυξη μιας περιοχής. Αλλά και με τις ήδη ισχύουσες διατάξεις του άρθρου 25 του ν.2738/1999, με τις οποίες αντικαταστάθηκε το άρθρο 35 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, στο οποίο είχαν κωδικοποιηθεί οι προαναφερθείσες διατάξεις του άρθρου 11 του ν.1416/1984, υπενθυμίζεται ο αναπτυξιακός χαρακτήρας του θεσμού των προγραμματικών συμβάσεων, εφόσον στην εισηγητική έκθεση του νόμου αυτού αναφέρεται ότι η εφαρμογή των συμβάσεων αυτών στο δημόσιο τομέα «συνέβαλε στην εκτέλεση πλείστων έργων και προγραμμάτων ανάπτυξης, καθώς και στην παροχή υπηρεσιών που δεν θα μπορούσαν να προωθηθούν χωρίς την εφαρμογή του θεσμού αυτού». Συνεπώς, τόσο τα έργα και τα προγράμματα που εκτελούνται στο πλαίσιο σύναψης μιας προγραμματικής σύμβασης, όσο και οι υπηρεσίες που παρέχονται κατ΄ εφαρμογή της πρέπει να έχουν αναπτυξιακό χαρακτήρα (βλ. Πρακτικά 14ης Συν /9.5.2006 και Πράξη 304/2006 VII Τμ. Ελ. Συν.) και να μη μπορούν –όσον αφορά ειδικότερα τις υπηρεσίες- να παρασχεθούν με άλλο τρόπο εκτός της σύναψης της οικείας προγραμματικής σύμβασης (βλ. Πράξη 205/2007 VII Τμ. Ελ. Συν.). Για το λόγο αυτό, δεν επιτρέπεται να εμπίπτουν οι ως άνω υπηρεσίες στα συνήθη καθήκοντα και αρμοδιότητες των υπηρεσιών του συμβαλλόμενου Δήμου, όπως αυτά περιγράφονται στις οικείες οργανικές διατάξεις, καθόσον η εκτέλεση τέτοιων υπηρεσιών στα πλαίσια προγραμματικής σύμβασης θα προκαλούσε αδικαιολόγητη οικονομική επιβάρυνση της υπηρεσίας και θα ήταν δυνατόν, επίσης, να οδηγήσει σε ανεπίτρεπτη, κατά το άρθρο 277 παρ. 8 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, επιχορήγηση της δημοτικής επιχείρησης (πρβλ. Πράξη 137/2007 VII Τμ. Ελ. Συν.), ενώ επιτρέπεται, στο πλαίσιο εκτέλεσης μιας τέτοιας σύμβασης, με αντικείμενο σύμφωνο με το νόμο, δηλαδή αναπτυξιακού χαρακτήρα, να απασχολείται προσωπικό ενός από τους συμμετέχοντες φορείς σε άλλο φορέα, εφόσον τούτο κρίνεται απαραίτητο για την εξυπηρέτηση των σκοπών της σύμβασης (βλ. Πράξεις 304/2006, πρβλ. 171/2007 VII Τμ. Ελ. Συν.).

Μη ανάκληση της πράξης Ελ.Συν/Τμ.7(ΚΠΕ)/34/2013.Υπηρεσίες έρευνας, μετρήσεων – προσημειώσεων κλιματολογικών συνθηκών για το βιοκλιματικό σχεδιασμό ανοικτών δημόσιων χώρων(…) Το Τμήμα, επανεξετάζοντας την υπόθεση και αφού επανεκτίμησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου και έλαβε υπόψη τα διαλαμβανόμενα στην κρινόμενη αίτηση, κρίνει ότι δεν συντρέχει νόμιμος λόγος, να αποστεί από την κρίση της προσβαλλόμενης πράξης, της οποίας ζητείται η ανάκληση, στις ορθές σκέψεις και ειδικές αιτιολογίες της οποίας εμμένει. Ειδικότερα, απορριπτέος ως αβάσιμος τυγχάνει ο προβαλλόμενος ισχυρισμός, ότι η εν λόγω ανάθεση δεν αφορά σε μελέτη ή σύμβαση παροχής υπηρεσιών του ν. 3316/05, αλλά σε εργασία, για την ανάθεση της οποίας, ορθώς, ο δήμος εφάρμοσε το άρθρο 209 παρ. 9 του Δ.Κ.Κ. Και τούτο, διότι αντικείμενο της εν λόγω ανάθεσης, όπως προκύπτει τόσο από την τεχνική μελέτη της Δ/νσης τεχνικών υπηρεσιών του δήμου, όσο και από την απόφαση ανάθεσης αλλά και από την ίδια την σύμβαση, το περιεχόμενο των οποίων εκτίθεται αναλυτικά στην υπό ανάκληση πράξη του Κλιμακίου, είναι το μεν, η εκπόνηση απαιτητικών επιστημονικών μελετών (αρχιτεκτονική, βιοκλιματική, φυτοτεχνική, φωτοτεχνική, Η/Μ εγκαταστάσεων), το δε η εκτέλεση τεχνικών εργασιών και ερευνών (μετρήσεις, υπολογισμός και εκτίμηση κλιματολογικών παραμέτρων πριν και μετά την υλοποίηση του έργου), σε συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο, με στόχο την πολεοδομική ανάπλαση επιλεγμένου σε πιλοτική βάση κοινόχρηστου χώρου με βάση βιοκλιματικές παραμέτρους, στο πλαίσιο αναζήτησης μεθόδου ανάπτυξης και σχεδιασμού του ευρύτερου χώρου, προκειμένου στη συνέχεια να εκπονηθεί και υλοποιηθεί σχέδιο ευρύτερης βιοκλιματικής αναβάθμισης των όμορων οικιστικών περιοχών του Δήμου, με αναπλάσεις πεζόδρομων, πλατειών και άλλων ανοιχτών υπαίθριων δημόσιων χώρων. Άλλωστε, στην ίδια την σύμβαση, η οποία προσκομίζεται ενώπιον του Τμήματος, αναφέρεται ως αντικείμενο η εκπόνηση μελέτης κλιματολογικών / θερμοκρασιακών παραμέτρων και προγραμμάτων προσομοίωσης με χρήση εξειδικευμένων μετρήσεων, καθώς και προμελέτη βιοκλιματικής αναβάθμισης. Αλυσιτελώς δε προβάλλεται από την αιτούσα ότι παραδοτέα από την ίδια ήταν μόνο το τεύχος περιγραφής του έργου και η έκθεση υπολογισμού/εκτίμησης κλιματολογικών παραμέτρων, και, ως εκ τούτου, ότι η ανάθεση αφορά σε εργασίες βιοκλιματικών μετρήσεων, ως αυτόνομα στοιχεία της μελέτης του έργου «βιοκλιματικές αναβαθμίσεις ανοικτών δημόσιων χώρων δήμου ......», δεδομένου ότι, ακόμη και υπό την εκδοχή ότι αντικείμενο της επίμαχης ανάθεσης δεν ήταν η σύνταξη προμελετών, αλλά μόνο οι βιοκλιματικές μετρήσεις και η επεξεργασία και καταγραφή αυτών μέσω του ειδικού λογισμικού προγράμματος ENVIMET 3.1, η τεχνική αυτή εργασία δεν συνιστά απλή υπηρεσία, αλλά το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής έρευνας σε συγκεκριμένο σύνθετο γνωστικό αντικείμενο (για το οποίο απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις υπολογιστικής ρευστομηχανικής και μετεωρολογίας), όπως ρητώς αναφέρεται και στο αναφερόμενο στην υπό ανάκληση πράξη από 8.1.2013 έγγραφο του ομότιμου Καθηγητή ΕΜΠ ......, που αποβλέπει στην παραγωγή τεχνικού έργου, ήτοι στην κατάρτιση της βιοκλιματικής μελέτης(…)

Με τα παραπάνω δεδομένα και σύμφωνα με όσα στη μείζονα σκέψη έγιναν δεκτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση οι προτεινόμενες με το ελεγχόμενο σχέδιο σύμβασης υπηρεσίες δεν μπορούν νομίμως να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων που αναφέρθηκαν στην σκέψη ΙΙ της παρούσας, καθόσον: α) οι επίμαχες υπηρεσίες είναι πρόσθετες υπηρεσίες, με τις οποίες απλώς επεκτείνεται το αρχικό συμβατικό αντικείμενο (δηλαδή η διευθέτηση του ρέματος Ραφήνας) και δεν τελούν σε σχέση συμπληρωματικότητας με τις υπηρεσίες της αρχικής σύμβασης κατά την έννοια του νόμου, β) η ανάγκη ανάθεσης των ως άνω πρόσθετων υπηρεσιών δεν ανέκυψε, όπως απαιτεί ο νόμος, κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης των υπηρεσιών της αρχικής σύμβασης, αλλά αυτές ανατέθηκαν, με τη Δ1021997/3.2.2006 απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, μετά τη λήξη της ισχύος της αρχικής σύμβασης, η οποία σύμφωνα με τον αντίστοιχο υποχρεωτικό όρο της οικείας διακήρυξης έληξε με την πάροδο 20 μηνών από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης προέγκρισης χωροθέτησης (11.10.2001), δηλαδή τον Ιούνιο του 2003, και γ) δεν προκύπτει, (ούτε η αναθέτουσα αρχή το επικαλείται), η συνδρομή καμίας απρόβλεπτης περίστασης, κατά την έννοια που προεκτέθηκε, που να κατέστησε αναγκαία την ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών. Εξάλλου, η εν λόγω απευθείας ανάθεση παροχής υπηρεσιών δεν μπορεί να υπαχθεί ούτε στην περίπτωση του άρθρου 31 παρ. 4β΄ της 2004/18 οδηγίας της ΕΕ, διότι δεν συντρέχουν στην προκειμένη περίπτωση όλες οι προϋποθέσεις εφαρμογής της, αφού, ανεξαρτήτως της συνδρομής των λοιπών προϋποθέσεων, η δυνατότητα αυτή ενεργοποιήθηκε το πρώτον με την προαναφερθείσα Δ1021997/3.2.2006 εγκριτική απόφαση του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., ήτοι μετά την παρέλευση τριετίας από την υπογραφή της αρχικής σύμβασης. Κατ’ ακολουθίαν των προαναφερθέντων, κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης λόγω της μη συνδρομής των νομίμων προϋποθέσεων για τη σύναψή της, σύμφωνα με όσα προεκτέθηκαν.

Ανάκληση της 16/2010 πράξης του 4ου τμήματος.Το Τμήμα, μετά από νέα έρευνα της υπόθεσης, κρίνει ότι δεν συντρέχει νόμιμος λόγος να αποστεί από όσα δέχθηκε σχετικά με τη μη νομιμότητα των εντελλόμενων με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπανών με την καθ’ ης η αίτηση πράξη του, στις ορθές και νόμιμες σκέψεις της οποίας παραπέμπει προς αποφυγή επαναλήψεων. Πλην όμως, συνεκτιμώντας τους ανωτέρω προβαλλόμενους ισχυρισμούς του Νοσοκομείου περί θεώρησης χρηματικών ενταλμάτων που αφορούσαν στην αμοιβή μελετητών για την εκτέλεση αντίστοιχων υπηρεσιών και το γεγονός ότι ουδέποτε επισημάνθηκε σ’ αυτό ότι στην ανάθεση παρόμοιων υπηρεσιών τυγχάνουν εφαρμογής οι περί μελετών διατάξεις του ν. 3316/2005 και όχι αυτές του ν. 2286/1995 και του π.δ/τος 118/2007, το Τμήμα κρίνει, περαιτέρω, ότι τα αρμόδια όργανα του Σισμανόγλειου Γενικού Νοσοκομείου δεν ενήργησαν με σκοπό την καταστρατήγηση των εφαρμοστέων διατάξεων, αλλά επειδή πεπλανημένως πλην συγγνωστώς υπέλαβαν ότι οι ανατεθείσες υπηρεσίες δεν εμπίπτουν στις υπηρεσίες του άρθρου 1 παρ.2 β του ν. 3316/2005 αλλά στις λοιπές υπηρεσίες που διενεργούνται κατ’ ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων περί προμηθειών.

Προγραμματική σύμβαση....Εξάλλου, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη έχουν κοινή αφετηρία και ότι συμπράττουν ισόρροπα στη σύμβαση, καθόσον οι μεν καταστατικοί σκοποί της …. Α.Ε. σχετίζονται με τη διοίκηση, καλή λειτουργία των κεντρικών αγορών που η ίδια διαχειρίζεται, η δε συμβολή του Δήμου στην προγραμματική σύμβαση αποτελεί δευτερεύον σκέλος της συμφωνίας. Τούτο αποδεικνύεται από την παρεπόμενη φύση των συμβατικών του υποχρεώσεων, όπως η άσκηση εποπτείας, η εισφορά στοιχείων για την διευκόλυνση της παροχής των συμβατικών υποχρεώσεων της Α.Ε. και η οργάνωση, από κοινού με την αντισυμβαλλόμενη ομάδων εργασίας, καθώς και η συμμετοχή του στην Επιτροπή Παρακολούθησης Έργου, ενώ πρωτεύουσα σημασία, όπως έχει παγίως κριθεί από το παρόν Τμήμα, έχει η καταβολή του συμφωνηθέντος ανταλλάγματος στην αντισυμβαλλόμενη εταιρεία (βλ. Πράξεις 29/2015, 3/2017, 28/2017 VII Τμ. Ελ. Συν.). Περαιτέρω, ο ισχυρισμός ότι το σύνολο των υπηρεσιών που πρόκειται να παρασχεθούν στο πλαίσιο της προγραμματικής σύμβασης θα ανατεθούν μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας είναι απορριπτέος ως ερειδόμενος επί εσφαλμένης προϋπόθεσης, διότι αναφέρεται στην ανάθεση μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας των εκτελεστικών συμβάσεων της προγραμματικής σύμβασης, ενώ με την προσβαλλομένη κρίθηκε ότι μη νομίμως ανατέθηκαν απευθείας, χωρίς την τήρηση διαγωνιστικής διαδικασίας, οι υπηρεσίες που αποτελούν το αντικείμενο της ίδιας της προγραμματικής σύμβασης. Τέλος, ο ισχυρισμός περί συνδρομής λόγων συγγνωστής πλάνης ως προς την κατά προσέγγιση παράθεση του κόστους των συμπεριλαμβανομένων στη σύμβαση αντικειμένων πρέπει να απορριφθεί ως αλυσιτελής, καθόσον και αληθής υποτιθέμενος δεν μπορεί να οδηγήσει σε ανάκληση της προσβαλλόμενης, η οποία ερείδεται σε περισσότερες νομικές βάσεις, ούτε, εξάλλου, μπορεί να γίνει δεκτή η πλάνη των υπηρεσιών του Δήμου ενόψει, ιδίως, και του γεγονότος ότι όμοιο νομικό ζήτημα είχε αντιμετωπιστεί με την 51/2015 Πράξη του Τμήματος, που δεν ανακάλεσε την 141/2015 Πράξη του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο VII Τμήμα η οποία αφορούσε σε προγραμματική σύμβαση του ίδιου Δήμου.

Εκπόνηση μελέτης...Επειδή, η αιτούσα εταιρεία απεκλείσθη από τον διαγωνισμό διότι «[στην οικονομική προσφορά της] δεν αναφέρονται οι προσφερόμενες τιμές ανά μονάδα φυσικού αντικειμένου, σύμφωνα με το άρθρο 23.3 της Προκήρυξης». Η ανωτέρω αιτιολογία του αποκλεισμού της αιτούσης, η οποία ανταποκρίνεται στα στοιχεία του φακέλου, είναι νόμιμη και επαρκής εν όψει των εκτεθέντων στην προηγούμενη σκέψη, και, ως εκ τούτου, πρέπει να απορριφθούν τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση ακυρώσεως. Ειδικότερα, η υποχρέωση προσφοράς τιμών ανά μονάδα φυσικού αντικειμένου, και μάλιστα επί ποινή αποκλεισμού, προκύπτει από τις διατάξεις που παρατίθενται στην πέμπτη σκέψη και αναφέρονται ειδικώς στο επίμαχο ζήτημα. Συνεπώς, αβασίμως προβάλλει η αιτούσα, επικαλουμένη άλλες διατάξεις της προκήρυξης και του νόμου, ότι η προσφορά της, η οποία περιελάμβανε επί μέρους προσφερόμενες τιμές ανά κατηγορία μελέτης, ήταν σύμφωνη με την προκήρυξη του διαγωνισμού ή ότι, πάντως, οι αντιφάσεις των όρων της προκήρυξης ως προς το περιεχόμενο των οικονομικών προσφορών δεν μπορούσαν να αποβούν σε βάρος των διαγωνιζομένων. Άμοιρη επιρροής είναι και η Εγκύκλιος Ε.1/22.1.2007 του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, την οποία επικαλείται η αιτούσα εταιρεία. ..κατόπιν τούτων πρέπει να απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση.