Ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά.Αίτηση ανάκλησης της 13/2015 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγηθείσες νομικές σκέψεις, η Αναθέτουσα Αρχή δεν όφειλε να ζητήσει διευκρινίσεις από τη μειοδότρια εταιρεία ως προς την αιτιολόγηση της προσφοράς της ως υπερβολικά χαμηλής, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση και την υπέρ αυτής παρέμβαση. Και τούτο, διότι ουδεμία ένσταση ή προσφυγή με συγκεκριμένους σχετικούς ισχυρισμούς κατατέθηκε, ώστε να δημιουργούνται εύλογες υπόνοιες περί υπερβολικά χαμηλής προσφοράς, και, κατά συνέπεια, ουδεμία υποχρέωση περαιτέρω αιτιολόγησης της κατακυρωτικής κρίσης της Αναθέτουσας Αρχής γεννάται εξ αυτού του λόγου.

Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας....Επειδή, περαιτέρω το άρθρο 88 του ν. 4412/2016, έχει ως κύριο σκοπό να μην αποκλείεται προσφέρων από τη διαδικασία χωρίς να του έχει δοθεί η δυνατότητα να δικαιολογήσει το περιεχόμενο της προσφοράς του η οποία φαίνεται υπερβολικά χαμηλή, ενώ δεν προβλέπει όρια ως προς τη δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής να ζητήσει τις αναγκαίες διευκρινίσεις που θα την οδηγήσουν σε ασφαλή κρίση. Επομένως, θα πρέπει ο υποψήφιος να μπορεί να προβάλει λυσιτελώς την άποψή του και να προσκομίσει κάθε είδους δικαιολογητικό σχετικά με τα στοιχεία της προσφοράς του. Η δε αναθέτουσα αρχή οφείλει να αποτυπώνει με σαφήνεια την πρόσκληση-αίτηση προκειμένου να τους παρέχει την δυνατότητα να αποδείξουν κατά πλήρη τρόπο την σοβαρότητα των προσφορών τους (βλ. σκέψη 43 και ΑΕΠΠ 979/2018). Στη συγκεκριμένη, ωστόσο, περίπτωση το ερώτημα της αναθέτουσας αρχής ήταν παντελώς γενικό και ασαφές στηριζόμενο απλώς και μόνο στα συγκριτικά στοιχεία του ενδεικτικού προϋπολογισμού μελέτης και στο εύλογο βάσει της κοινής αντίληψης και λογικής, τα οποία ωστόσο ουδόλως προσδιορίζουν και μάλιστα κατά τρόπο αντικειμενικό το ζητούμενο να απαντηθεί, ήτοι το εύλογο της προσφοράς. Επομένως, ουδεμία πλημμέλεια μπορεί να αποδοθεί στην απάντηση της προσφεύγουσας βάσει του συγκεκριμένου ερωτήματος και, περαιτέρω, ως αυτή βασίμως ισχυρίζεται, εφόσον η αναθέτουσα αρχή ήθελε και περαιτέρω διευκρινίσεις όφειλε να προβεί σε περαιτέρω ερώτημα ώστε να αχθεί σε ασφαλή κρίση.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ.Υπηρεσίες φύλαξης:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από νοσοκομείο σε εταιρεία για παροχή υπηρεσιών φύλαξης των χώρων του νοσοκομείου, καθόσον κατά παράβαση των διατάξεων του αρθ.68 παρ.1 του ν.3863/2010, το Νοσοκομείο αποδέχθηκε σιωπηρά την οικονομική προσφορά της ανάδοχης εταιρείας, η οποία, ως προς το διοικητικό κόστος, τα αναλώσιμα και το εργολαβικό κέρδος εμφανιζόταν εξ' αντικειμένου ως υπερβολικά χαμηλή, με συνέπεια να υπερβεί τα άκρα όρια της διακριτικής του ευχέρειας, κρίνοντας ότι η άνω προσφορά είναι αποδεκτή και παραλείποντας να καλέσει την εν λόγω εταιρεία προς αιτιολόγηση των προαναφερθέντων στοιχείων της (ν.3836/2010 και ν.4144/2013).

ΜΕΛΕΤΕΣ. (ασυνηθιστα χαμηλή προσφορά),ζητείται η ανάκληση της 153/2017 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ της αιτούσας και της παρεμβαίνουσας σύμπραξης για την εκπόνηση της μελέτης «Σχέδιο διαχείρισης (MASTER PLAN) υδατικών πόρων Δήμου ......(..)ζητείται η ανάκληση της ως άνω Πράξης για τους ακόλουθους λόγους, κατ’ εκτίμηση του περιεχομένου τους: Α) Κατά το στάδιο του ελέγχου της πλέον συμφέρουσας προσφοράς ως ασυνήθιστα χαμηλής η Επιτροπή είχε απεκδυθεί κάθε αρμοδιότητας σχετικής με τη διαγωνιστική διαδικασία, συνεπώς νόμιμα απορρίφθηκε από την Προϊστάμενη Αρχή η εν λόγω προσφορά ως ασυνήθιστα χαμηλή και κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού στον υποψήφιο που, σύμφωνα με το σχετικό πρακτικό της Επιτροπής, είχε λάβει την αμέσως επόμενη μεγαλύτερη σταθμισμένη βαθμολογία, χωρίς το θέμα να εισαχθεί εκ νέου ενώπιόν της για γνωμοδότηση.Β) Ουδεμία παράβαση της γενικής αρχής της αμεροληψίας των διοικητικών οργάνωνστοιχειοθετείται από το γεγονός ότι το Διοικητικό Συμβούλιο της αιτούσας ανέθεσε εσωτερικά σε τρία από τα μέλη του, τα οποία διέθεταν την απαιτούμενη εξειδίκευση, τον έλεγχο της πλέον συμφέρουσας προσφοράς ως ασυνήθιστα χαμηλής και στη συνέχεια ο Πρόεδρός του, χωρίς να δεσμεύεται από την έγγραφη διερεύνηση της υπόθεσης από την ως άνω επιτροπή, εισηγήθηκε την αποδοχή της άποψης των ως άνω μελών και το Διοικητικό Συμβούλιο ενέκρινε την εισήγηση. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι οι προβαλλόμενοι λόγοι ανάκλησης είναι βάσιμοι.(..)Ανακαλεί την 153/2017 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΟΥ:..ζητείται η ανάκληση της 42/2015 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγηθείσες νομικές σκέψεις, η Αναθέτουσα Αρχή δεν όφειλε να ζητήσει διευκρινίσεις από τη μειοδότρια εταιρεία ως προς την αιτιολόγηση της προσφοράς της ως υπερβολικά χαμηλής, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση. Και τούτο, διότι ουδεμία ένσταση ή προσφυγή με συγκεκριμένους σχετικούς ισχυρισμούς κατατέθηκε, ώστε να δημιουργούνται εύλογες υπόνοιες περί υπερβολικά χαμηλής προσφοράς, και, κατά συνέπεια, ουδεμία υποχρέωση περαιτέρω αιτιολόγησης της κατακυρωτικής κρίσης της Αναθέτουσας Αρχής γεννάται εξ αυτού του λόγου. Πέραν δε τούτου, όπως βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση, η παροχή υψηλού ποσοστού έκπτωσης σε παρόμοια με το επίμαχο έργα είναι συνήθης, όπως π.χ. προκύπτει από την 332/2014 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου για την ανάθεση εκτέλεσης του έργου «5ο Νηπιαγωγείο στην περιοχή ... του Δήμου ... – οικοδομικές εργασίες και Η/Μ εγκαταστάσεις» με προσφερόμενο ποσοστό έκπτωσης 56%. (...)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω η ένδικη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η 42/2015 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...

Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας(..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας πράξης, το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής:1) Κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο, μη νομίμως έγινε αποδεκτή η οικονομική προσφορά της φερόμενης ως δικαιούχου εταιρείας και κατακυρώθηκε σε αυτήν το αποτέλεσμα του διαγωνισμού, καθόσον αυτή πράγματι υπολειπόταν του ελάχιστου κόστους αποδοχών για εργαζομένους κάτω των 25 ετών. Σύμφωνα δε με τις παρατεθείσες διατάξεις του άρθρου 68 παρ. 1 του ν. 3863/2010, στο πλαίσιο των διαδικασιών ανάθεσης υπηρεσιών φύλαξης και καθαριότητας δεν παρέχεται ευχέρεια στους συμμετέχοντες να υποβάλλουν οικονομική προσφορά που υπολείπεται του ποσού που εκάστοτε απαιτείται για την καταβολή των νόμιμων αποδοχών των εργαζομένων, τούτο δε προς το σκοπό διασφάλισης των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων, ίσης μεταχείρισης των συμμετεχουσών στις διαγωνιστικές διαδικασίες εταιρειών και ύπαρξης ενιαίου μέτρου κρίσης για την αναθέτουσα αρχή. Αντιστοίχως δεν παρέχεται ευχέρεια στην αναθέτουσα αρχή να αποδεχθεί προσφορά, η οποία υπολείπεται του ποσού που εκάστοτε απαιτείται για την καταβολή των νόμιμων αποδοχών των εργαζομένων. Συνεπώς, η σύμφωνα με το από 12.1.2016 Πρακτικό της Επιτροπής διαγωνισμού αποδοχή της προσφοράς της φερόμενης ως δικαιούχου εταιρείας, με την αιτιολογία ότι η ίδια η εταιρεία θα επιβαρυνθεί με το μη υπολογισθέν στην προσφορά της πρόσθετο κόστος αποδοχών των εργαζομένων δεν είναι νόμιμη. Αβασίμως προβάλλει δε η φερόμενη ως δικαιούχος του χρηματικού εντάλματος εταιρεία στο από 6.9.2016 υπόμνημά της ότι και αν ακόμη είχε προστεθεί το ποσό των 20,20 ευρώ στην οικονομική της προσφορά, και πάλι η προσφορά της θα ήταν χαμηλότερη και θα της κατακυρωνόταν το αποτέλεσμα και συνεπώς δεν επηρεάσθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού από την αναδειχθείσα πλημμέλεια. Τούτο διότι η οικονομική προσφορά που παραβιάζει την εργατική νομοθεσία απορρίπτεται ως απαράδεκτη και δεν μετέχει στη διαγωνιστική διαδικασία, τυχόν δε αποδοχή της αλλοιώνει το αποτέλεσμα του διαγωνισμού. (..)2) Περαιτέρω, ομοίως κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο, η επίμαχη προσφορά εμφανιζόταν επιπροσθέτως ως υπερβολικά χαμηλή ως προς το κόστος αναλωσίμων, το διοικητικό κόστος και το εργολαβικό κέρδος, με συνέπεια, ενόψει των ρυθμίσεων του άρθρου 68 του ν. 3863/2010, να καθίσταται επιβεβλημένη η κλήση της ανωτέρω εταιρείας από το Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. για παροχή διευκρινίσεων. Το ότι η προσφορά εμφανιζόταν ως υπερβολικά χαμηλή προκύπτει από τη συνεκτίμηση τόσο του αντικειμένου της σύμβασης και του χρονικού διαστήματος διάρκειας αυτής (ένα έτος), όσο και από το γεγονός ότι οι οικονομικές προσφορές των λοιπών εταιρειών ανέφεραν σημαντικά υψηλότερες τιμές στα στοιχεία αυτά. Ειδικότερα, η αναδειχθείσα ως μειοδότρια εταιρεία προσέφερε: α) ως κόστος αναλωσίμων ετήσια τιμή 26,89 ευρώ έναντι ποσού 240,00 ευρώ της δεύτερης κατά σειρά μειοδοσίας «….», 180,00 ευρώ της τρίτης κατά σειρά μειοδοσίας «….» και 720,00 ευρώ της τέταρτης κατά σειρά μειοδοσίας «…», β) ως διοικητικό κόστος ετήσια τιμή 13,45 ευρώ έναντι 120,00 ευρώ της δεύτερης κατά σειρά μειοδοσίας «….» καθώς και της τρίτης κατά σειρά μειοδοσίας «….» και 180,00 ευρώ της τέταρτης κατά σειρά μειοδοσίας «…», και γ) ως εργολαβικό κέρδος τιμή 94,79 ευρώ έναντι ποσού 210,49 ευρώ της δεύτερης κατά σειρά μειοδοσίας «…», 480,00 ευρώ της τρίτης κατά σειρά μειοδοσίας «…», καθώς και της τέταρτης κατά σειρά μειοδοσίας «…» (βλ. συγκριτικό πίνακα προσφορών, που επισυνάπτεται στο από 12.1.2016 πρακτικό αξιολόγησης προσφορών της Επιτροπής διαγωνισμού). Συνεπώς, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 68 του ν. 3863/2010 η αναθέτουσα αρχή αποδέχθηκε σιωπηρά την οικονομική προσφορά της φερόμενης ως δικαιούχου εταιρείας καθώς αυτή εμφανιζόταν εξ αντικειμένου ως υπερβολικά χαμηλή ως προς τα προαναφερόμενα στοιχεία. Ειδικότερα, η αναθέτουσα αρχή όφειλε, αφού ζητήσει διευκρινίσεις από την ως άνω επιχείρηση επί των συστατικών στοιχείων της προσφοράς της, ώστε να της δώσει έτσι τη δυνατότητα να αποδείξει τη σοβαρότητα της προσφοράς της, να εκτιμήσει περαιτέρω τη λυσιτέλεια των εξηγήσεων που θα παρείχε αυτή και να αποφασίσει αιτιολογημένα για την αποδοχή ή την απόρριψη της προσφοράς της. Άρα, η αναθέτουσα αρχή, η οποία μη νομίμως αποδέχθηκε σιωπηρώς ως νόμιμα όλα τα στοιχεία που αναφέρονται στην οικονομική προσφορά της εν λόγω εταιρείας και στον πίνακα ανάλυσης αυτής και δεν κάλεσε, ως όφειλε, αυτή να αιτιολογήσει το ασυνήθιστα χαμηλό της προσφοράς της, υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής της ευχέρειας.(...)

Περίληψη 1 . Η οδηγία 71/305 τού Συμβουλίου πρέπει νά ερμηνευθεί υπό τήν έννοια οτι αντίκειται πρός αυτήν η απαίτηση ενός Κράτους μέλους από προσφέροντα εγκατεστημένο σε άλλο Κράτος μέλος να αποδείξει οτι συγκεντρώνει τούς όρους πού τάσσονται στα άρθρα 23 έως 26 της οδηγίας αυτής καί ανάγονται στην εντιμότητα και στα επαγγελματικά του προσόντα μέ άλλα μέσα , οπως είναι η άδεια εγκαταστάσεως , πλήν εκείνων πού ορίζονται από τίς εν λόγω διατάξεις . Τό αποτέλεσμα μιάς τέτοιας ερμηνείας τής οδηγίας είναι εξ άλλου σύμφωνο προς το σύστημα τών διατάξεων τής συνθήκης περί παροχής υπηρεσιών . Πράγματι , τό νά εξαρτάται σέ ενα Κράτος μέλος η εκτέλεση παροχών υπηρεσιών από μία επιχείρηση πού ειναι εγκατεστημένη σέ άλλο Κράτος μέλος από τήν κτήση αδείας εγκαταστάσεως στό πρώτο κράτος θά ειχε ως συνέπεια νά αφαιρείται κάθε πρακτικό αποτέλεσμα από τό άρθρο 59 τής συνθήκης , αντικείμενο τού οποίου ειναι ακριβώς η κατάργηση τών περιορισμών τής ελεύθερης παροχής υπηρεσιών από πρόσωπα μή εγκατεστημένα στό κράτος στό έδαφος τού οποίου πρέπει νά εκτελεσθεί η παροχή . 2 . Όταν , κατά τήν γνώμη τού αναθέτοντος δημόσια έργα , οι προσφορές ενός εργολήπτου εμφανίζονται κατά τρόπο έκδηλο υπερβολικά χαμηλές εν σχέσει πρός τίς πρός εκτέλεση παροχές , τό άρθρο 29 παράγραφος 5 τής οδηγίας 71/305 υποχρεώνει τόν αναθέτοντα , πρίν αποφασίσει τήν κατακύρωση τού έργου , νά καλέσει τόν προσφέροντα νά δικαιολογήσει τίς τιμές πού προσφέρει ή νά πληροφορήσει τόν προσφέροντα , ποιές από τίς προσφορές εμφανίζονται ως υπερβολικά χαμηλές καί νά τού τάξει εύλογη προθεσμία γιά νά υποβάλει συμπληρωματικές διευκρινίσεις .

Μη νόμιμη η καταβολή μέρους συμβατικού τιμήματος από Νοσοκομείο σε ιδιωτική εταιρεία για την παροχή υπηρεσιών φύλαξης Νοσοκομείου  και Κέντρων Υγείας, καθόσον: α) κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 68 παρ.1 του ν. 3863/2010, το Νοσοκομείο αποδέχθηκε την οικονομική προσφορά της ανωτέρω εταιρείας, η οποία ως προς το διοικητικό κόστος, το εργολαβικό όφελος και τα λοιπά έξοδα εμφανιζόταν εξ αντικειμένου ως υπερβολικά χαμηλή και β) η εταιρεία διαμόρφωσε την προσφορά της με βάση τα κατώτατα όρια αποδοχών για τους εργαζόμενους κάτω των 25 ετών, εντούτοις χρησιμοποίησε τελικά εργαζόμενους άνω των 25 ετών, με συνέπεια την παραβίαση, κατά την εκτέλεση της σύμβασης, ουσιώδους στοιχείου της προσφοράς της

Παροχή υπηρεσιών φύλαξης:Το Τμήμα, μετά από νέα έρευνα της υπόθεσης, κρίνει ότι δεν συντρέχει νόμιμος λόγος να αποστεί από όσα δέχθηκε το Κλιμάκιο με την 113/2016 πράξη του, στις ορθές σκέψεις και λεπτομερείς αιτιολογίες της οποίας εμμένοντας, αναφέρεται εκ νέου, προς αποφυγή περιττών επαναλήψεων. Περαιτέρω, ως προς τους ισχυρισμούς που προβάλλονται με την αίτηση ανάκλησης, κρίνει, σύμφωνα και με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις ΙΙΙ, ΙV και V της παρούσας, τα εξής: α) Η προσφορά της αιτούσας ως προς το διοικητικό κόστος, το κόστος αναλωσίμων και το εργολαβικό κέρδος -ανερχόμενα αθροιστικά σε 0,02 ευρώ μηνιαίως- εμφανιζόταν εξ αντικειμένου ως υπερβολικά χαμηλή (σχεδόν μηδενική), με συνέπεια να καθίσταται επιβεβλημένη η υποχρέωση του Νοσοκομείου να καλέσει αυτήν προκειμένου να παράσχει τις αναγκαίες διευκρινίσεις σχετικά με τις εξαιρετικές περιστάσεις και τις ειδικές συνθήκες, οι οποίες καθιστούσαν, ενόψει των δεδομένων της συγκεκριμένης σύμβασης, εύλογα τα ανωτέρω ποσά, ώστε στη συνέχεια το Νοσοκομείο, λαμβάνοντας υπόψη τις εν λόγω διευκρινίσεις, να αιτιολογήσει ειδικώς την κρίση του. Συνεπώς, υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής του ευχέρειας κρίνοντας (σιωπηρά) ότι η εν λόγω προσφορά είναι αποδεκτή και παραλείποντας να καλέσει την αιτούσα να παράσχει διευκρινίσεις...(...). β) Ο ισχυρισμός περί συγγνωστής πλάνης πρέπει να απορριφθεί, προεχόντως ως απαράδεκτος, καθόσον τη συνδρομή της συγγνωστής πλάνης δύνανται να την επικαλεσθούν μόνο τα αρμόδια όργανα της αρχής που εξέδωσε τα χρηματικά εντάλματα, στο πρόσωπο των οποίων, άλλωστε, θα έπρεπε να συντρέχει η εσφαλμένη πεποίθηση για τη νομιμότητα της εντελλόμενης δαπάνης (βλ. Ε.Σ. Πρ. Ι Τμ. 277/2011, 7, 40/2014). γ) Ενόψει της διάταξης του άρθρου 30 του ν. 3528/2007 (βλ. σκ. V), η αναθέτουσα αρχή δεν μπορεί να επικαλείται την (σε κάθε περίπτωση προσωρινή) τοποθέτηση των εν λόγω υπαλλήλων σε αλλότρια καθήκοντα, προκειμένου να αποφύγει την τήρηση των νόμιμων διαδικασιών ανάθεσης, λαμβανομένου μάλιστα υπόψη του γεγονότος ότι η επίμαχη σύμβαση έχει διάρκεια δύο (2) έτη. (..)Τέλος, απορριπτέος τυγχάνει και ο ισχυρισμός της αιτούσας ότι σύμφωνα με τη διακήρυξη, έπρεπε να συντρέχουν εξειδικευμένα χαρακτηριστικά στο πρόσωπο των φυλάκων και ως εκ τούτου, οι συγκεκριμένοι 3 υπάλληλοι ειδικότητας θυρωρών δεν θα μπορούσαν να εκπληρώσουν τις ζητούμενες υπηρεσίες. Και τούτο διότι, σύμφωνα με τους όρους του Παρατηρητηρίου Τιμών της Ε.Π.Υ., εφόσον το Νοσοκομείο διαθέτει μόνιμους υπαλλήλους του Κλάδου Φυλάκων ή/και Θυρωρών, ο αριθμός αυτός πρέπει να αφαιρείται από τον ανώτατο αριθμό ατόμων φύλαξης, σε κάθε δε περίπτωση, ο ισχυρισμός αυτός προβάλλεται παντελώς αορίστως....η αίτηση της εταιρείας με την επωνυμία «…..», για την ανάκληση της 113/2016 πράξης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο Τμήμα τούτο πρέπει να απορριφθεί.

Με την υπό εξέταση Προδικαστική Προσφυγή ο προσφεύγων αιτείται να ακυρωθεί η υπ’ αριθμ. 331/2021 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου … κατά το μέρος αυτής που απέρριψε μεν τις προσφορές της «….» και της εταιρείας «…», παρέλειψε όμως να εντοπίσει και να καταδείξει ως λόγους αποκλεισμού περαιτέρω σημαντικές πλημμέλειες των προσφορών τους καθώς και β) κάθε άλλη συναφής πράξη ή παράλειψη προγενέστερη ή μεταγενέστερη.