Συμβάσεις δημοσίων έργων - Καθυστέρηση πληρωμής πιστοποιήσεως δημοσίου έργου - Τόκος υπερημερίας -.

ΘΕΜΑ : «Κοινοποίηση εγγράφου» (ΑΝΑΦΟΡΙΚΆ με παρακράτηση  φόρου τόκων υπερημερίας-Επισυνάπτεται το Β12/1070284/2013 έγγραφο)

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, εφόσον αντικείμενο του εν λόγω Α.Π.Ε. δεν είναι η αύξηση των ποσοτήτων των ήδη προβλεπόμενων συμβατικών εργασιών, εξαιτίας αστοχιών και εσφαλμένων προμετρήσεων της σχετικής μελέτης, αλλά η διενέργεια συμπληρωματικών εργασιών, που συντείνουν στην κατασκευή ενός επιπλέον κάδου, καθ’ επέκταση του υλικού και χρηματικού αντικειμένου της σύμβασης, ήτοι κατά τροποποίηση του βασικού της σχεδίου, το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις του άρθρου 57 παρ. 3 του ν. 3669/2008 για την επιβάρυνση του κονδυλίου των απροβλέπτων της οικείας σύμβασης με τη δαπάνη των εργασιών αυτών, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον Αναπληρωτή Επίτροπο. Εξάλλου, η περίπτωση αυτή δεν συνιστά δαπάνη που προκύπτει από την εφαρμογή κανόνων που καθιερώθηκαν ως υποχρεωτικοί μετά την ανάθεση του έργου, απορριπτομένων ως αβασίμων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών του Δήμου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Συνεπώς, κατά το έτος 2017 που εκδόθηκε το 124 Ε σχετικό χρηματικό ένταλμα πληρωμής, σε αντικατάσταση του οποίου εκδόθηκε το ελεγχόμενο 105 Ε/2018 χρηματικό ένταλμα πληρωμής, η αξίωση καταβολής τόκων για την καθυστέρηση εξόφλησης των ανωτέρω λογαριασμών του έργου «…..» ήταν ήδη παραγεγραμμένη. Όσον αφορά στους τόκους του δεύτερου λογαριασμού του έργου «Ολοκλήρωση ανέγερσης 12/θέσιου Δ.Σ. Ελεούσας», η παραγραφή άρχισε παρομοίως ένα μήνα από την ρητή έγκριση του λογαριασμού από τη Διευθύνουσα υπηρεσία η οποία έγινε 16.07.2009, ήτοι από 18.8.2009. Η όχληση που υπεβλήθη στις 12.11.2010 διέκοψε την παραγραφή, η οποία, εφόσον η αρμόδια υπηρεσία δεν απάντησε, ξανάρχισε ένα εξάμηνο μετά, ήτοι στις 13.5.2011 και συμπληρώθηκε μετά την παρέλευση πενταετίας, ήτοι το έτος 2016. Κατά συνέπεια, κατά το έτος 2017 που εκδόθηκε το 157 Ε σχετικό χρηματικό ένταλμα πληρωμής, σε αντικατάσταση του οποίου εκδόθηκε το ελεγχόμενο 133 Ε/2018 χρηματικό ένταλμα πληρωμής, η αξίωση καταβολής τόκων για την καθυστέρηση εξόφλησης του δεύτερου λογαριασμού του δεύτερου έργου ήταν ήδη παραγεγραμμένη. Τέλος, εν όψει του ότι, κατά τα προεκτεθέντα, η αξίωση καταβολής τόκων γεννάται εντός μηνός από την ρητή εν προκειμένω έγκριση εκάστου λογαριασμού των εκτελεσθέντων έργων, απορριπτέοι ως νόμω αβάσιμοι τυγχάνουν τόσο ο προβαλλόμενος από τον Επίτροπο ισχυρισμός ότι κρίσιμος χρόνος για την έναρξη της παραγραφής χρόνος είναι η ημερομηνία έγκρισης των πρωτοκόλλων οριστικής παραλαβής των ανωτέρω δύο έργων όσο και η άποψη που υποστηρίζει η Περιφέρεια Ηπείρου (Περιφερειακή Ενότητα ....) στο 38593/3576/27.3.2018 έγγραφο επανυποβολής των ενταλμάτων για θεώρηση, ότι η παραγραφή απαιτήσεων του αναδόχου για τόκους υπερημερίας εκκινεί από το πέρας το έτους κατά το οποίο εξοφλήθηκε το χρηματικό ένταλμα που εκδόθηκε για την εξόφληση του αντίστοιχου λογαριασμού. Κατόπιν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες δαπάνες είναι μη κανονικές διότι οι σχετικές απαιτήσεις έχουν υποπέσει στην πενταετή παραγραφή και, ως εκ τούτου, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθούν. 

Eξόφληση του 9ου λογαριασμού της σύμβασης (1ου  λογαριασμού της συμπληρωματικής σύμβασης) εκτέλεσης του έργου «Ανάπλαση και διαγράμμιση με ενίσχυση πρασίνου και σύνδεση χώρων πλατειών με ποδηλατόδρομο δημιουργώντας πράσινη διαδρομή»(...). Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη με το ανωτέρω χρηματικό ένταλμα δαπάνη παρίσταται μη νόμιμη, κατά το μέρος που αφορά στην εκτέλεση των εργασιών εκχωμάτωσης και μεταφοράς σε αποθηκευτικό χώρο των δύο υπόγειων πλαστικών δεξαμενών νερού που αποκαλύφθηκαν, κατόπιν εκσκαφών στην πλατεία ......, καθώς και μεταφύτευσης των υπαρχόντων μεγάλων δέντρων της πλατείας ...... σε νέα θέση, οι οποίες περιλαμβάνονται στην προμνησθείσα 1η συμπληρωματική σύμβαση. Τούτο, διότι οι εν λόγω εργασίες συνιστούν κατ’ ουσία επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του αρχικού έργου, το οποίο συνίστατο αποκλειστικά στην ανάπλαση και διαμόρφωση, με ενίσχυση πρασίνου, των χώρων πλατειών του Δήμου, καθώς και τη σύνδεση των τελευταίων με ποδηλατόδρομο, προκειμένου να δημιουργηθεί πράσινη διαδρομή, ως εκ τούτου, κατά παράβαση των οικείων διατάξεων οι συγκεκριμένες εργασίες αποτέλεσαν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, απορριπτομένων ως αβασίμων όλων των περί του αντιθέτου προβαλλόμενων ισχυρισμών του Δήμου ....... Σε κάθε περίπτωση οι ως άνω εργασίες που προέκυψαν κατά την εκτέλεση του έργου δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις αλλά σε προφανείς παραλείψεις της αρχικής μελέτης του έργου. Κατόπιν των ανωτέρω, το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί. 

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΕΞΟΔΑ:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι εντελλόμενες με τα 33, 239, 243, 244, 249, 256, 257, 261, 262, 263, 264, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297 και 300, οικονομικού έτους 2014, χρηματικά εντάλματα πληρωμής του Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία «Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων» (Ε.Φ.Ε.Τ.), δαπάνες, κατά το μέρος που αφορούν στην καταβολή στους φερόμενους ως δικαιούχους, υπαλλήλους της Περιφερειακής Διεύθυνσης Ε.Φ.Ε.Τ…., ημερήσιας αποζημίωσης για μετακινήσεις τους σε περιοχές που βρίσκονται εκτός του Δήμου … και των όμορων με αυτόν Δήμων (ήτοι σε περιοχές που βρίσκονται εντός του ευρύτερου οικιστικού συγκροτήματος της πόλης της …) και σε απόσταση άνω των δέκα χιλιομέτρων από την έδρα της υπηρεσίας τους, είναι νόμιμες, απορριπτομένων ως αβασίμων των προβαλλόμενων με το 04/Π/14.1.2015 έγγραφο του Προέδρου του Ε.Φ.Ε.Τ. ισχυρισμών, σύμφωνα με τους οποίους ως έδρα της Περιφερειακής Διεύθυνσης Ε.Φ.Ε.Τ. … νοείται, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, ο Δήμος … και οι όμοροι με αυτόν δήμοι, όχι, δε, και οι συνεχόμενοι των εν λόγω συνεχόμενων δήμων, συνοικισμοί.

Η υποχρέωση καταβολής τόκων υπερημερίας επί χρηματικών οφειλών του Δημοσίου,σε εκτέλεση δικαστικής απόφασης,αρχίζει από την επίδοση της καταψηφιστικής αγωγής,ως διαδικαδτικής πράξης και ως πράξης όχλησης του οφειλέτη Δημοσίου ή ΟΤΑ(αρθρ.340 και 345 ΑΚ)

Ως προς την επιβολή τόκων υπερημερίας σε βάρος δημοσίων αρχών λόγω των εκ μέρους τους καθυστερήσεων πληρωμών σε εμπορικές συναλλαγές μεταξύ αυτών και των επιχειρήσεων-δανειστών τους, οι διατάξεις του ως άνω π.δ/τος είναι αποκλειστικώς εφαρμοστέες έναντι της διάταξης της παρ. 10 του άρθρου 5 του ν. 1418/1984, που ρυθμίζει το ζήτημα της επιβολής των οφειλόμενων τόκων υπερημερίας σε περίπτωση καθυστέρησης πληρωμής οφειλόμενων ποσών εκ λογαριασμών και πιστοποιήσεων προς πληρωμή εκτελεσθεισών εργασιών δημόσιων και περαιτέρω και δημοτικών έργων. Τούτο δε διότι στο πεδίο εφαρμογής του ως άνω π.δ/τος υπάγονται και οι πληρωμές εκ συμβάσεων εκτελέσεως δημοσίων και δημοτικών έργων, αφού και οι εν λόγω εργολαβικές συμβάσεις αποτελούν εμπορικές συναλλαγές κατά τον ορισμό της παρ. 1 του άρθρου 3 του διατάγματος αυτού, δοθέντος ότι εν ευρεία εννοία συνεπάγονται παροχή εκ μέρους του εργολήπτη υπηρεσιών έναντι αμοιβής προς την αναθέτουσα (δημόσια) αρχή, για τον προσδιορισμό της οποίας, όπως προκύπτει από το άρθρο 2 παρ. 1 της οδηγίας (και παρά τη ρητή εξαίρεση με την περίπτ. α΄ της παρ. 1 του άρθρου 3 του π.δ/τος 166/2003), λαμβάνονται υπόψη οι ορισμοί που εμπεριέχονται στις οδηγίες περί δημοσίων συμβάσεων, μεταξύ των οποίων και η οδηγία 93/37/ΕΟΚ (11), που αφορά στα δημόσια έργα. Συνακόλουθα, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά στη σχετική σύμβαση, το ύψος του οφειλόμενου τόκου υπερημερίας σε περίπτωση καθυστέρησης πληρωμής από την αναθέτουσα αρχή λογαριασμού εκ της εκτέλεσης δημοτικού έργου υπολογίζεται με βάση το επιτόκιο που εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην πιο πρόσφατη κύρια πράξη αναχρηματοδότησης, η οποία πραγματοποιείται πριν από την πρώτη ημερολογιακή ημέρα του οικείου εξαμήνου, προσαυξημένο κατά επτά εκατοστιαίες μονάδες. Η ως άνω δοθείσα ερμηνεία ενισχύεται και από την ήδη ισχύουσα (από της 18.6.2008) διάταξη της παρ. 9 του άρθρου 53 του ν. 3669/2008 (ΦΕΚ Α΄, 116/18.6.2008 - βλ. και άρθρο δεύτερο αυτού), με την οποία πλέον ρητά προβλέπεται ο υπολογισμός του τόκου υπερημερίας προκειμένου περί καθυστέρησης πληρωμής λογαριασμού δημοσίου έργου σύμφωνα με το άρθρο 4 του π.δ/τος 166/2003.

Καταβολή προσωπικής διαφοράς. (..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη της παρούσας, η επίμαχη παροχή νομίμως καταβάλλεται στον ως άνω δικαιούχο υπάλληλο της Δημοτικής Αστυνομίας του Δήμου ..-.., αφού αποτελεί νομίμως τμήμα των αποδοχών των υπαλλήλων που κατατάσσονται στις επανασυσταθείσες, κατά τα ανωτέρω, θέσεις. Τούτο, δε, ανεξαρτήτως αν η εν λόγω παροχή καταβάλλονταν ή όχι στους υπαλλήλους αυτούς, κατά τον χρόνο ένταξής τους στην Ελληνική Αστυνομία, καθόσον σκοπός των ρυθμίσεων του  ν. 4325/2015 ήταν η αποκατάσταση των αποδοχών τους στο επίπεδο που βρίσκονταν πριν από τη θέση τους σε διαθεσιμότητα, απορριπτομένων ως αβασίμων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών της Επιτρόπου. Συνεπώς, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη και το ένταλμα αυτό πρέπει να θεωρηθεί

Προμήθεια κουτιών γάλακτος...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι, ανεξαρτήτως του ότι δεν αποδεικνύονται οι λόγοι της αντικειμενικής αδυναμίας για έγκαιρη ημερήσια χορήγηση φρέσκου γάλακτος, μη νόμιμα ο Δήμος ενέκρινε τη χορήγηση γάλακτος εβαπορέ στους δικαιούχους υπαλλήλους του για το έτος 2006 σε μαζικές ποσότητες ολοκληρώνοντας τη διαδικασία της προμήθειας ετεροχρονισμένα, ήτοι τρία και πλέον έτη μετά το κρίσιμο έτος χορήγησης του ως άνω είδους, με συνέπεια την καταστρατήγηση των ως άνω διατάξεων, που αποκλειστικό σκοπό έχουν την πρόληψη και προστασία της υγείας των δικαιούχων εργαζομένων. Η εν λόγω καθυστέρηση οφείλεται αποκλειστικώς σε υπαιτιότητα του Δήμου, απορριπτομένων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών, καθ’ ότι δεν αποδείχθηκε η ύπαρξη οποιασδήποτε αντικειμενικής αδυναμίας, η οποία να παρεμπόδιζε τις υπηρεσίες του Δήμου να προβούν στην έγκαιρη χρονικώς έναρξη και ολοκλήρωση της διαδικασίας ανάθεσης της εν λόγω προμήθειας, σε συνδυασμό με την αδιαμφισβήτητη γνώση των αρμοδίων υπηρεσιών του Δήμου για τις δυσχέρειες και τον χρονοβόρο χαρακτήρα της σχετικής διαγωνιστικής διαδικασίας. Επίσης, πρέπει να απορριφθεί και ο ισχυρισμός του Δήμου, που σχετίζεται με την έκδοση της Κ.Υ.Α. 53361/2.10.2006, αφού η αλλαγή του κανονιστικού πλαισίου δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να δικαιολογήσει την προκύπτουσα από τα στοιχεία του φακέλου και τα διδάγματα της κοινής πείρας αδικαιολόγητη καθυστέρηση του Δήμου να προβεί εγκαίρως στη διαδικασία ανάθεσης της προμήθειας, την οποία όφειλε να είχε εκκινήσει σε χρόνο προγενέστερο του έτους 2006. Τέλος, το Τμήμα επισημαίνει, ότι κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 25 παρ.1 εδ. α΄του π.δ/τος 60/2007, προσφυγή στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων, κατόπιν τακτικού διαγωνισμού, χωρεί μόνον όταν είτε δεν υποβλήθηκαν καθόλου προσφορές, είτε όλες όσες υποβλήθηκαν κρίθηκαν απαράδεκτες ή μη κανονικές (βλ. Πράξεις IV Τμ.44/2007, 58/2008), περίπτωση που δεν συνέτρεχε εν προκειμένω, αφού η προσφορά της εταιρείας «….» κρίθηκε αποδεκτή κατά το στάδιο ελέγχου των δικαιολογητικών συμμετοχής (βλ. το από 31.3.2008 πρακτικό της Επιτροπής Αξιολόγησης του διαγωνισμού και την … απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής) χωρίς περαιτέρω τα αρμόδια όργανα του Δήμου να προβούν, ως όφειλαν, στο άνοιγμα της οικονομικής της προσφοράς πριν προχωρήσουν στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων. Κατ’ ακολουθίαν των προεκτεθέντων, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ένταλμα αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.