Δημόσια έργα.Πρόχειρος διαγωνισμός.(,,,)Σύμφωνα με το άρθρα 3 περ. γ΄ και δ΄, 28 παρ. 1 περ. α΄ (όπως αυτό ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο) και 29 παρ. 1 και 2 της κυρωθείσας με το άρθρο πρώτο του ν.3669/2008 (ΦΕΚ 116 Α΄) «Κωδικοποίησης της Νομοθεσίας Κατασκευής Δημοσίων Έργων», που, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 της ίδιας ως άνω Κωδικοποίησης, εφαρμόζονται και στα έργα που προγραμματίζονται και εκτελούνται από τους δήμους: Η κατασκευή ενός δημοτικού έργου, ο προϋπολογισμός του οποίου είναι μεγαλύτερος από το όριο που επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση και μέχρι του ποσού που καθορίζεται κάθε φορά, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 83 παρ. 1 εδ. β΄ του ν.2362/1995 (ΦΕΚ 247 Α΄), ήτοι μέχρι του ποσού των εξήντα χιλιάδων (60.000,00) ευρώ (βλ. την ισχύουσα κατά τον κρίσιμο χρόνο 35130/739/9.8.2010 «Αύξηση των χρηματικών ποσών του άρθρου 83 παρ. 1 του Ν.2362/95 για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων που αφορούν ... εκτέλεση έργων» απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, ΦΕΚ 1291 Β΄), μπορεί να ανατεθεί με πρόχειρο διαγωνισμό, ο οποίος διενεργείται με συνοπτική διαδικασία από τριμελή επιτροπή. Εξάλλου, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 9 παρ. 1 του π.δ/τος 171/1987 (ΦΕΚ 84 Α΄) περί αποφαινόμενων οργάνων σε θέματα έργων που εκτελούνται από τους δήμους, σε συνδυασμό με τις ισχύουσες κατά τον κρίσιμο χρόνο ρυθμίσεις των άρθρων 93 παρ. 1 και 103 παρ. 2 περ. δ΄ του «Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων» (ν.3463/2006, ΦΕΚ 114 Α΄), στην ως άνω περίπτωση ανάθεσης κατασκευής δημοτικού έργου, η μεν προσφυγή στον εν λόγω τρόπο επιλογής της αναδόχου εργοληπτικής επιχείρησης εγκρίνεται με απόφαση του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου, η δε σχετική αρμοδιότητα της οικείας Δημαρχιακής Επιτροπής ανάγεται στην κατάρτιση των όρων και τη σύνταξη της αντίστοιχης διακήρυξης καθώς, επίσης, και στη συγκρότηση της επιτροπής που θα διενεργήσει το διαγωνισμό (πρβλ. Ελ.Συν., VI Τμ. απόφ. 702/2010).

«Ανακατασκευή του Πολιτιστικού Κέντρου “Παλαιού Δημαρχείου” που επλήγη από το σεισμό της 7.9.1999 στο Χαϊδάρι Αττικής» (...)Περαιτέρω, τα συμβατικά τεύχη δημοπρατήσεως, η διακήρυξη του διαγωνισμού και το επιλεγέν σύστημα νομίμως εγκρίθηκαν από τη νομαρχιακή επιτροπή Προγραμματισμού – Τεχνικών Έργων – Πολεοδομίας του Νομαρχιακού Διαμερίσματος Αθηνών (με την 53/12.6.2007 απόφασή της) αφού το έργο αναλήφθηκε από τη Νομαρχία, λόγω αδυναμίας του Δήμου ... να το εκτελέσει. Εκτός αυτού, με την 333/20.7.2005 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου, εγκρίθηκε η προμελέτη που συντάχθηκε από την Τεχνική του Υπηρεσία και η επιλογή του συστήματος δημοπρατήσεως, όχι όμως τα συμβατικά τεύχη και η διακήρυξη, τα οποία, ως αναφέρθη, εγκρίθηκαν από την αρμόδια νομαρχιακή επιτροπή, μετά την 399/12.10.2005 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ... με την οποία διαπιστώθηκε ότι δεν διαθέτει την αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή για την εκτέλεση του έργου και το 892/26.10.2005 έγγραφο αυτού, με το οποίο ο φάκελος της υποθέσεως μεταβιβάσθηκε στη Νομαρχία Αθηνών. Η τελευταία άλλωστε εισηγήθηκε (βλ. την από 27.6.2006 εισήγηση της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας Αθηνών) προς τον Υπουργό ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. την εκτέλεση του έργου με σύστημα προσφοράς αυτό που περιλαμβάνει μελέτη – κατασκευή. Κατ’ ακολουθίαν αυτών που προηγουμένως έγιναν δεκτά η κρινόμενη αίτηση και η παρέμβαση πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η 221/2011 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και να αναπεμφθεί η υπόθεση σε αυτό προκειμένου να προβεί στον έλεγχο της χρηματοδοτήσεως του έργου της διαδικασίας αναδείξεως αναδόχου και του οικείου σχεδίου συμβάσεως.

Μη νόμιμη διαδικασία ανάθεσης δημοσίου έργου, καθόσον:α) δεν δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της κυβέρνησης και στον ελληνικό τύπο ουσιώδης όρος της διακήρυξης του διαγωνισμού, που αφορά στις δικαιούμενες συμμετοχής κοινοπραξίες εργοληπτικών επιχειρήσεων και β) η ανάδοχος κοινοπραξία του ελεγχόμενου έργου δεν πληρούσε τις απαιτούμενες από τη διακήρυξη προϋποθέσεις ως προς τη δυνατότητα συμμετοχής της στο διαγωνισμό, καθόσον δεν κάλυπτε τις καλούμενες για τις εργασίες του συγκεκριμένου έργου, τάξεις του ΜΕΕΠ. Το VI Τμήμα του Έλεγκτικού Συνεδρίου με την 1892/2010 απόφασή του ανακάλεσε την προ- μνησθείσα Πράξη του Κλιμακίου, καθόσον ως προς την πρώτη νομική πλημμέλεια, λαμβάνοντας υπόψη και το γεγονός ότι 38 εργοληπτικές επιχειρήσεις έλαβαν γνώση του πλήρους περιεχομένου της διακήρυξης, σε συνδυασμό μάλιστα και με το ότι από τις 5 συμμετέχουσες εργοληπτικές επιχειρήσεις και κοινοπραξίες οι 4 ήταν κοινοπραξίες με αναβάθμιση του ανωτάτου ορίου της τάξης τους, αναγνώρισε συγγνωστή πλάνη στα όργανα της αναθέτουσας αρχής. Ως προς τη δεύτερη νομική πλημμέλεια έκρινε ότι ήταν νόμιμη η συμμετοχή στη διαδικασία της αναδόχου κοινοπραξίας, αφού αυτή αποτελείτο από 2 ατομικούς εργολήπτες 2ης τάξης (2η+ 2η, ανώτατο όριο με την αναβάθμιση 2.062.500,00 ευρώ) για την κατηγορία οικοδομικά, που είχε προϋπολογισμό 1.898.457,14 ευρώ, και μία ομόρρυθμο εταιρεία 1ης τάξης (ανώτατο όριο 1ης τάξης 750.000 ευρώ) για την κατηγορία Η/Μ, που είχε προϋπολογισμό 374.482,53 ευρώ.

ΕΡΓΑ. (..)ζητείται η ανάκληση της 391/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης μεταξύ του Δήμου ... και της εργοληπτικής επιχείρησης «....», για την εκτέλεση του έργου «Εργασίες επισκευής και ενίσχυσης κερκίδας του Δημοτικού Σταδίου ...». (..) Ενόψει των ανωτέρω, και λαμβάνοντας υπόψη ότι α) η εξάρτηση του παραδεκτού της προσφοράς των διαγωνιζομένων από τη συμμετοχή τους σε ενώσεις εργοληπτών και συνακόλουθα από την ταμειακή ενημερότητά τους σε αυτές, αντίκειται κατά τα ανωτέρω στις διατάξεις του άρθρου 12 παρ. 1 του Συντάγματος, β) η υποχρέωση απόδειξης της ταμειακής ενημερότητας προς τις ανωτέρω ενώσεις θεσπίζει εμπόδιο στη δυνατότητα των ενδιαφερομένων επιχειρήσεων να συμμετάσχουν στη διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση δημοσίου έργου, χωρίς ο περιορισμός αυτός να εξυπηρετεί (πλέον) οποιονδήποτε δημόσιο σκοπό και γ) στον κρίσιμο όρο της διακήρυξης, κατά παρέκκλιση από τις διατάξεις του άρθρου 20 παρ. 9 του Κ.Δ.Ε., προβλέπεται σαφώς η δυνατότητα μη υποβολής του ζητούμενου πιστοποιητικού, το Τμήμα κρίνει ότι, κατά την έννοια του σχετικού όρου της διακήρυξης, η προσκόμιση από τους διαγωνιζομένους του πιστοποιητικού εκπλήρωσης των οικονομικών τους υποχρεώσεων προς τις εργοληπτικές ενώσεις δεν τίθεται επί ποινή απόρριψης της αντίστοιχης προσφοράς.(..)Περαιτέρω, ως προς την αναδειχθείσα από το Κλιμάκιο πλημμέλεια της έλλειψης πίστωσης για την εκτέλεση του ελεγχόμενου έργου,.....Εφόσον όμως δεν προσκομίζεται από το Δήμο κανένα σχετικό δικαιολογητικό, ιδίως δε η απόφαση για τη χρηματοδότηση του έργου από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ή η απόφαση του αρμοδίου διατάκτη με την οποία δεσμεύεται η αναγκαία πίστωση από τον αντίστοιχο ΚΑΕ του προϋπολογισμού του Δήμου (απόφαση ανάληψης υποχρέωσης), το Τμήμα κρίνει ότι ο ανωτέρω ισχυρισμός πρέπει να απορριφθεί ως αναπόδεικτος.....Απορρίπτει την αίτηση ανάκλησης....Αποφαίνεται ότι η 391/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου δεν πρέπει να ανακληθεί.

Δημόσια έργα.Ελεύθερη συμπλήρωση τιμολογίου.Από τις ανωτέρω διατάξεις (άρθρο 7 3669/20080 προκύπτει ότι το σύστημα υποβολής προσφοράς με ελεύθερη συμπλήρωση τιμολογίου εφαρμόζεται στις περιπτώσεις δημοπράτησης έργων, όταν οι ποσότητες των εργασιών τους έχουν προμετρηθεί χωρίς κίνδυνο συμβατικών σφαλμάτων και δεν αναμένονται κατασκευαστικές αποκλίσεις. Οι διαγωνιζόμενοι στο σύστημα αυτό καταχωρίζουν στο ασυμπλήρωτο τιμολόγιο της υπηρεσίας τις προσφερόμενες από αυτούς τιμές, χωρίς όμως καμία δέσμευση ομαλότητας, ενώ η τεκμαρτή έκπτωση προκύπτει από τη σύγκριση του τελικού προϋπολογισμού προσφοράς με τον προϋπολογισμό της υπηρεσίας. Κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, με το ανωτέρω σύστημα ο συνολικός προϋπολογισμός της προσφοράς δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερος από τον προϋπολογισμό της υπηρεσίας, ο οποίος αποτελεί και το ανώτατο όριο προσφοράς, ούτε μπορούν να υποβληθούν αρνητικές εκπτώσεις σε καμία από τις επιμέρους ομάδες εργασιών. Και τούτο διότι, όπου ο νομοθέτης θέλησε μηδενικές ή αρνητικές εκπτώσεις σε ομάδες εργασιών τιμολογίου το πρόβλεψε ρητά, όπως στη διάταξη του άρθρου 6 παρ. 3 του ίδιου νόμου. Κατά συνέπεια, στις περιπτώσεις εφαρμογής του συστήματος της ελεύθερης συμπλήρωσης τιμολογίου, είναι απαράδεκτη προσφορά διαγωνιζόμενου, ο οποίος προσφέρει μεν θετική έκπτωση επί του συνολικού προϋπολογισμού της υπηρεσίας, προσφέρει όμως, αρνητική έκπτωση σε επιμέρους ομάδες εργασιών (βλ Πρ Ε΄ Κλιμ. 429/2010).

Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών προκύπτει ότι οι διακηρύξεις των δημοπρατούμενων έργων προσαρμόζονται κάθε φορά στο αντίστοιχο πρότυπο τεύχος διακηρύξεως. Πλην, όμως, κατά την άποψη που κράτησε στο Δικαστήριο τα πρότυπα τεύχη διακηρύξεως δεν εφαρμόζονται στις περιπτώσεις διαγωνισμών που γίνονται με το σύστημα μελέτη-κατασκευή, όταν δηλαδή αξιολογείται πρώτα η ποιότητα της μελέτης και μετά εξετάζεται η οικονομική προσφορά. Η ερμηνεία αυτή ενισχύεται και από την υποσημείωση 17 του πρότυπου τεύχους τύπου Α΄ της ανωτέρω Υπουργικής απόφασης (σελ. 23748) στην οποία σημειώνεται ότι: «Ιδιαιτέρως επισημαίνεται ότι η παρούσα διακήρυξη αφορά τα συστήματα δημοπράτησης του άρθρου 7 (κυρίως), αλλά και των άρθρων 9 και 11 (εφόσον συντρέχουν οι σχετικές προϋποθέσεις) του π.δ. 609/1985.», αφορά, δηλαδή, τα συστήματα προσφοράς με επιμέρους ποσοστά έκπτωσης (άρθρο 7 του π.δ. 609/1985 και ήδη άρθρο 6 του κώδικα νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων), προσφοράς με ελεύθερη συμπλήρωση Τιμολογίου (άρθρο 9 του π.δ. 609/1985 και ήδη άρθρο 7 του κώδικα νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων) και μειοδοσίας στο ποσοστό οφέλους απολογιστικών εργασιών (άρθρο 11 του π.δ. 609/1985 και ήδη άρθρο 9 του κώδικα νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων) και όχι το σύστημα προσφοράς που περιλαμβάνει μελέτη και κατασκευή (άρθρο 10 του π.δ. 609/1985 και ήδη άρθρο 8 του κώδικα νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων) (πρβλ. πράξη VI Τμήματος 58/2006).

Καθορισμός των ειδών των τεχνικών έργων που πληρούν τις προϋποθέσεις για δημοπράτησή τους με το σύστημα προσφοράς μελέτη και κατασκευή (ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 28) 

Προμήθειες.Υποβολή προσφοράς μόνο για το σύνολο των προς προμήθεια ειδών.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, νομίμως επέλεξε η αναθέτουσα Αρχή τη δυνατότητα υποβολής προσφοράς μόνο για το σύνολο των προς προμήθεια ειδών, τα οποία μάλιστα δε θα μπορούσαν να είναι λειτουργικά χωρίς έστω ένα από αυτά. Εξάλλου, ο ως άνω όρος των τεχνικών προδιαγραφών δεν είναι φωτογραφικός, καθώς δεν αφορά σε συγκεκριμένο προϊόν, κατασκευαστή ή εταιρεία (βλ. και το από 27.11.2014 έγγραφο του φερόμενου ως δικαιούχου του χρηματικού εντάλματος, σύμφωνα με το οποίο το συγκεκριμένο σύστημα μετάδοσης κίνησης χρησιμοποιείται από διάφορους διεθνείς κατασκευαστικούς οίκους, όπως οι οίκοι Caterpillar, Komatsu, John Deere, Dressta, Terex, κ.λπ..). Συνεπώς, ενόψει του περιεχομένου της ένστασης της εταιρείας «......» κατά των ως άνω όρων της διακήρυξης, αιτιολογημένα απορρίφθηκε αυτή με την 7-43/23.4.2013 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ......, σε συνδυασμό και με τα λοιπά στοιχεία του φακέλου.

Κατασκευή ΧΥΤΑ. Σύστημα υποβολής προσφοράς μελέτη- κατασκευή. Δεν διαπιστώθηκαν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες, που να κωλύουν την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης. Με την 2734/2010 απόφαση του VI Τμήματος απορρίφθηκε ως εκπρόθεσμη αίτηση ανάκλησης κατά της προμνησθείσας Πράξης του Κλιμακίου, καθόσον αυτή ασκήθηκε μετά την παρέλευση 22 ημερών από την κοινοποίηση της προσβαλλόμενης πράξης.

Σύστημα υποβολής προσφοράς μελέτη κατασκευή σε κατασκευή δημοτικού σχολείου. Κατόπιν αυτών, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι συντρέχουν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που κωλύουν την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης, ήτοι: α) η χρηματοδότηση του ελεγχόμενου έργου από τον Ο.Σ.Κ. Α.Ε. δεν είναι εξασφαλισμένη (βλ. τα Ε.Γ. 38.Τ3/17748/18.8.2010, Ε.Γ. 38/Τ1/17941/ 25.8.2010 Ε.Γ. 38.Τ1/19351/13.9.2010 και Ε.Γ. 38.Τ1/25030/19.11.2010 έγγραφα του ΟΣ.Κ. Α.Ε. – σκέψη VII i) β) η Δ17α/224/2/ΦΝ440/17.9.2009 απόφαση του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ., περί έγκρισης εφαρμογής του εξαιρετικού συστήματος μελέτη – κατασκευή, παρίσταται ανεπαρκώς αιτιολογημένη και καθιστά πλημμελή την ελεγχόμενη διαδικασία δημοπράτησης (βλ. σκέψεις ΙΙ και VII i), γ) η 225/20.11.2009 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ... με την οποία καθορίστηκαν, οι όροι δημοπράτησης του έργου και οι 54/2010 και 154/2010 αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου ... με τις οποίες συγκροτήθηκε η επιτροπή του διαγωνισμού από το Δημοτικό Συμβούλιο αντί της κατά νόμο αρμόδιας προς τούτο Δημαρχιακής Επιτροπής δεν είναι νόμιμες, καθόσον από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι το Δημοτικό Συμβούλιο με αιτιολογημένη απόφασή του είχε αποφασίσει ότι θα ασκήσει, λόγω ιδιαίτερης κατά την κρίση του σοβαρότητας, το ίδιο τις αρμοδιότητες αυτές και ότι οι σχετικές αρμοδιότητες είχαν παραπεμφθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο από τη Δημαρχιακή Επιτροπή, λόγω ιδιαίτερης σοβαρότητας (βλ. σκέψεις ΙΙΙ, VII i και iii), δ) Μη νομίμως αποκλείσθηκε από την περαιτέρω διαδικασία του διαγωνισμού η εργολητπική επιχείρηση … (βλ. σκέψεις ΙV και VII iii), ε) Μη νομίμως αποκλείσθηκε από την περαιτέρω διαδικασία του διαγωνισμού η εργοληπτική επιχείρηση … Α.Ε. (βλ. σκέψη VII iii) και στ) δεν είναι νόμιμη η αξιολόγηση και βαθμολόγηση των τεχνικών προσφορών, καθόσον το οικείο πρακτικό τεχνικής αξιολόγησης της Επιτροπής Διαγωνισμού δεν είναι αιτιολογημένο (...) Για τους λόγους αυτούς Κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης για την εκτέλεση του έργου ««Μελέτη – κατασκευή 15θέσιου Δημοτικού Σχολείου και Αίθουσας Πολλαπλών Χρήσεων