ΘΕΜΑ Α .Όταν,για την ύπαρξη δικαιώματος δανειστή υπάρχει δεδικασμένο από απόφαση των πολιτικών δικαστηρίων (άρθρο 322 επ. Κ.Πολ.Δ.) το Ελεγκτικό Συνέδριο δεσμεύεται από αυτό. Περαιτέρω, με βάση τα ανωτέρω, όταν για την αξίωση του φερόμενου ως δικαιούχου δαπάνης σε βάρος του Δημοσίου ή ο.τ.α. ή ν.π.δ.δ., το δικαίωμα αυτού για την πραγματοποίηση της δαπάνης στηρίζεται στον εκτελεστό τίτλο της διαταγής πληρωμής, η οποία υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 633 παρ.1 και 2 του Κ.Πολ.Δ., κατέστη τελεσίδικη, εξομοιώνεται με δικαστική απόφαση και παράγει δεδικασμένο, το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά το γενόμενο υπ' αυτού έλεγχο υποχρεούται σε θεώρηση του χρηματικού εντάλματος που εκδίδεται υπέρ του αιτηθέντος την έκδοση διαταγής πληρωμής και σε συμμόρφωση προς αυτήν,

ΘΕΜΑ Β .Με βάση τα ανωτέρω, όταν για την αξίωση του φερομένου ως δικαιούχου δαπάνης σε βάρος του Δημοσίου ή ο.τ.α. ή ν.π.δ.δ., το δικαίωμα αυτού για την πραγματοποίηση της δαπάνης στηρίζεται στον εκτελεστό τίτλο της διαταγής πληρωμής, η οποία, υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 633 παρ. 1 και 2 του Κ.Πολ.Δ., κατέστη τελεσίδικη, εξομοιώνεται με δικαστική απόφαση και παράγει δεδικασμένο, το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά το γενόμενο υπ' αυτού έλεγχο υποχρεούται σε θεώρηση του χρηματικού εντάλματος που εκδίδεται υπέρ του αιτηθέντος την έκδοση διαταγής πληρωμής και σε συμμόρφωση προς αυτήν, αφού και το Ελεγκτικό Συνέδριο πρέπει να συμμορφωθεί με αυτήν, διότι δεν αποτελεί κατά την έννοια της παρ. 3 του άρθρου 17 του π.δ. 774/1980 παρεμπιπτόντως αναφυόμενο ζήτημα κατά τον ασκούμενο έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ο έλεγχος της ορθότητας ή μη της απόφασης επί της προσωρινής διαταγής, ο οποίος, σε κάθε περίπτωση, κατά τα προαναφερθέντα, ανήκει στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων και μάλιστα ανεξαρτήτως του ζητήματος εάν τα τελευταία έχουν δικαιοδοσία εκδόσεως διαταγής πληρωμής σε περίπτωση που η χρηματική απαίτηση προέρχεται από υποκείμενη σχέση δημοσίου δικαίου.

«Κατασκευή φρεατίων υδροσυλλογής δημοτικής ενότητας Καπνικού Σταθμού» και «Κατασκευή φρεατίων υδροσυλλογής δημοτικής ενότητας «Εθνικού Σταδίου»(…)ΕΚΔΟΣΗ ΔΙΑΤΑΓΗΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΑΠΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗ(..) Εξάλλου, ενόψει του προβλεπόμενου από τις διατάξεις του άρθρου 93 και 94 του Συντάγματος οργανωτικού σχήματος των χωριστών δικαιοδοσιών, ο έλεγχος των αποφάσεων και των λοιπών διαδικαστικών πράξεων ενεργείται υποχρεωτικά από όργανα που ανήκουν στον ίδιο δικαιοδοτικό κλάδο, υπό την επιφύλαξη ότι δεν πρόκειται για πράξεις που συνιστούν άσκηση αρμοδιότητας διοικητικής φύσεως (πρβλ. ΑΕΔ 23/1990). Ως εκ τούτου και δεδομένου ότι η έκδοση διαταγής πληρωμής από πολιτικό δικαστή, κατά τη διαδικασία των άρθρων 624 έως 634 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, εντάσσεται στην άσκηση δικαστικής και όχι διοικητικής αρμοδιότητας, ο έλεγχος της ορθότητας της αποφάσεως του δικαστικού λειτουργού της πολιτικής δικαιοδοσίας, που δέχθηκε την αίτηση εκδόσεως διαταγής πληρωμής έστω και για απαίτηση από υποκείμενη σχέση δημοσίου δικαίου, ανήκει, κατά τα ανωτέρω εκτεθέντα, αποκλειστικά στα πολιτικά δικαστήρια (ΑΕΔ 18/2005, Ολομ. Σ.τ.Ε. 2490/2006). Το δε Ελεγκτικό Συνέδριο, στο πλαίσιο άσκησης του επιβαλλόμενου από το Σύνταγμα (άρθρο 98), προληπτικού ελέγχου των δαπανών, όπως αυτός διαγράφεται στη διάταξη του άρθρου 17 του π.δ/τος 774/1980, προβαίνει επιτρεπτώς στην εξέταση και των παρεμπιπτόντως αναφυομένων ζητημάτων «επιφυλασσομένων των περί δεδικασμένου διατάξεων», συμπεριλαμβανομένου και του ελέγχου της ύπαρξης δικαιώματος του πιστωτή του Δημοσίου, των ο.τ.α. και λοιπών ν.π.δ.δ.. Όταν, όμως, για το ως άνω δικαίωμα υπάρχει δεδικασμένο από απόφαση των πολιτικών δικαστηρίων (άρθρο 322 επ. Κ.Πολ.Δ.) το Ελεγκτικό Συνέδριο δεσμεύεται από αυτό. Περαιτέρω, στην περίπτωση που η αξίωση του φερομένου ως δικαιούχου στηρίζεται στον εκτελεστό τίτλο της διαταγής πληρωμής, η οποία, εφόσον έχει καταστεί τελεσίδικη, υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 633 παρ. 1 και 2 του Κ.Πολ.Δ., εξομοιώνεται με δικαστική απόφαση και παράγει δεδικασμένο, το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά το γενόμενο υπ’ αυτού έλεγχο υποχρεούται σε θεώρηση του χρηματικού εντάλματος που εκδίδεται υπέρ του αιτηθέντος την έκδοση διαταγής πληρωμής και σε συμμόρφωση προς αυτήν. Τούτο, διότι δεν αποτελεί κατά την έννοια της παρ. 3 του άρθρου 17 του π.δ/τος 774/1980 παρεμπιπτόντως αναφυόμενο ζήτημα, στο πλαίσιο του ασκούμενου από το Ελεγκτικό Συνέδριο προληπτικού ελέγχου των δαπανών, η εξέταση της ορθότητας ή μη της απόφασης επί της διαταγής πληρωμής, που, σε κάθε περίπτωση, ανήκει στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων και, μάλιστα, ανεξαρτήτως εάν αυτά έχουν δικαιοδοσία εκδόσεως διαταγής πληρωμής όταν η υποκείμενη σχέση είναι δημοσίου δικαίου. Συνεπώς, η διαταγή πληρωμής, υπό τις προϋποθέσεις που προαναφέρθηκαν αποτελεί νόμιμο και πλήρες δικαιολογητικό, με το οποίο αποδεικνύεται νόμιμη απαίτηση. (βλ. Πρακτικά Ολ. Ελ. Συν. 3η/ 26.1.2011, Πρ. VII Τμ. 99/2011).(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, οι εντελλόμενες δαπάνες είναι νόμιμες, καθόσον οι 113/2012 και 114/2012 διαταγές πληρωμής, κατά των οποίων δεν έχει ασκηθεί το ένδικο μέσο της ανακοπής των άρθρων 632 και 633 παρ. 2 του Κ.Πολ.Δ., έχουν καταστεί τελεσίδικες και παράγουν δεδικασμένο. Ως εκ τούτου, συνιστούν νόμιμο και πλήρες δικαιολογητικό των ελεγχόμενων χρηματικών ενταλμάτων, που δεσμεύουν το Ελεγκτικό Συνέδριο ως προς την ύπαρξη της επίδικης απαίτησης της φερόμενης ως δικαιούχου εταιρείας κατά του Δήμου ....... Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες δαπάνες είναι νόμιμες και τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα πρέπει να θεωρηθούν.

Οι προαναφερόμενες διαταγές πληρωμής, ως εκτελεστοί τίτλοι, δεν εμπίπτουν κατά ρητή επιταγή του άρθρου 20 του ν. 3301/2004 στην έννοια των δικαστικών αποφάσεων του άρθρου 1 του ν. 3068/2003 και, επομένως, δεν υποχρεώνουν, πλην άλλων, τους οφειλέτες Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού σε συμμόρφωση προς αυτές, αλλά ούτε μπορούν νόμιμα να εκτελεστούν αναγκαστικά κατ’ αυτών. Αλλά και στην περίπτωση που τηρήθηκε η διαδικασία του άρθρου 633 παρ. 2 του Κ.Πολ.Δ. η διαταγή πληρωμής πάλι δεν δεσμεύει το Ελεγκτικό Συνέδριο, δοθέντος ότι και στην περίπτωση αυτή η διαταγή πληρωμής δεν παράγει δεδικασμένο, αλλά απλώς «αποκτά ισχύν δεδικασμένου». η δε έννοια και η λειτουργία του εκ διαταγής πληρωμής δεδικασμένου δεν ταυτίζονται προς την έννοια και τη λειτουργία του εκ της δικαστικής αποφάσεως παραγόμενου δεδικασμένου, ενώ η έκδοση αυτής κατά την ειδική διαδικασία των άρθρων 623 επόμ. Κ.Πολ.Δ. αποβλέπει κατ’ άρθρο 631 και 904 παρ. 2 εδάφ. β΄ του ιδίου Κώδικα στην επίτευξη και μόνο εκτελεστού τίτλου για απαίτηση.

Καταβολή οφειλόμενου ποσού και δικαστικών εξόδων σε δικηγόρο Δήμου, σε εκτέλεση διαταγής πληρωμής Ειρηνοδικείου και του σχετικού κατασχετηρίου. Μη νόμιμη δαπάνη, καθόσον οι διαταγές πληρωμής που εκδίδονται σύμφωνα με τα άρθρ. 623 και επ. Κ.Πολ.Δ. δεν παράγουν δεδικασμένο, αφού δεν εκδίδονται ύστερα από διαγνωστική δίκη. Οι διαταγές πληρωμής, ως εκτελεστοί τίτλοι (άρθρ. 904 παρ. 2 περ. ζ΄του Κ.Πολ.Δ.)δεν εμπίπτουν στην έννοια των δικαστικών αποφάσεων του άρθρ. 1 ν. 3068/2003, κατά ρητή επιταγή του άρθρ. 20 ν. 3301/2004 και επομένως δεν υποχρεώνουν τους Ο.Τ.Α. σε συμμόρφωση ούτε νόμιμα εκτελούνται κατ΄αυτών με τη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης.

Στο πλαίσιο του κατ’ άρθρο 98 του Συντάγματος (βλ. και άρθρο 17 του Οργανισμού του Ελεγκτικού Συνεδρίου και ήδη άρθρο 28 του Κώδικος Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο) προληπτικού ελέγχου των δαπανών από το Ελεγκτικό Συνέδριο που προηγείται της εκταμιεύσεως του δημοσίου χρήματος, όταν πρόκειται για ικανοποίηση χρηματικής αξιώσεως αναγνωρισθείσης με τελεσίδικη δικαστική απόφαση ακόμη και όταν αυτή  υπόκειται σε περαιτέρω ένδικα μέσα, το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά την εξέταση της υπάρξεως αξιώσεως στο πρόσωπο του φερομένου ως δικαιούχου δεσμεύεται από το δεδικασμένο της αποφάσεως αυτής που παρήχθη στο πλαίσιο διαγνωστικής δίκης (βλ. Πρακτικά Ολομ. Ελ. Συν. 7ης Γεν. Συν/σεως της 19.3.2003, Θέμα Α΄, άρθρο 17 παρ. 3 του Οργανισμού του Ελεγκτικού Συνεδρίου και ήδη άρθρο 28 παρ. 3). Συντρεχουσών δε και των λοιπών προϋποθέσεων νομιμότητος και κανονικότητος της δαπάνης το Ελεγκτικό Συνέδριο υποχρεούται σε θεώρηση του οικείου τίτλου πληρωμής, δοθέντος ότι η εκταμίευση συνιστά την αναγκαία πράξη συμμορφώσεως προς το περιεχόμενο της δικαστικής αποφάσεως κατά τα  άρθρα 95 παρ. 5 του Συντάγματος και 1 του ν. 3068/2002, χωρίς να συνιστά πρόσθετο όρο νομιμότητος της δαπάνης και κανονικότητος της πληρωμής η προσκόμιση εγγυητικής επιστολής εκ μέρους του δικαιούχου της απαιτήσεως. 

Στο άρθρο 98 παρ. 1 εδ. β΄ του Συντάγματος, όπως αναθεωρήθηκε με το από 6.4.2001 Ψήφισμα της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής (ΦΕΚ Α΄ 84/17.4.2001), ορίζεται ότι «1. Στην αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου ανήκουν ιδίως: α) ... β) Ο έλεγχος συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας στις οποίες αντισυμβαλλόμενος είναι το Δημόσιο ή άλλο νομικό πρόσωπο που εξομοιώνεται με το Δημόσιο από την άποψη αυτή όπως νόμος ορίζει ...». Από την προαναφερόμενη διάταξη συνάγεται ότι σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο υπάγονται, πλέον, όλες ανεξαιρέτως οι συμβάσεις μεγάλης οικονομικής αξίας στις οποίες αντισυμβαλλόμενοι είναι το Δημόσιο ή άλλο Νομικό Πρόσωπο που εξομοιώνεται με το Δημόσιο από την άποψη αυτή, όπως οι συμβάσεις αυτές ειδικότερα θα καθοριστούν από το νόμο (κατά κατηγορία - είδος συμβάσεων ή ύψος ποσού) και τέτοιες είναι οι συμβάσεις που συνάπτονται είτε μεταξύ διαφόρων φορέων της δημόσιας διοίκησης (ομοιογενείς συμβάσεις) είτε μεταξύ ενός φορέα της δημόσιας διοίκησης (ανεξαρτήτως της μορφής της νομικής του οργάνωσης) και ενός ιδιώτη (ετερογενείς συμβάσεις). Αντίθετη άποψη σύμφωνα με την οποία στον ανωτέρω έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου εμπίπτουν μόνο οι εξ’ επαχθούς αιτίας συμβάσεις, ήτοι οι συμβάσεις εκείνες κατά τις οποίες α) ο δημόσιος φορέας και ο αντισυμβαλλόμενός του συνομολογούν στην ανταλλαγή παροχών (αμφοτεροβαρείς συμβάσεις), β) προέχον κίνητρο για τον ως άνω αντισυμβαλλόμενο είναι το κέρδος και γ) ο εν λόγω αντισυμβαλλόμενος αναλαμβάνει στο πλαίσιο της επιχειρηματικής του δραστηριότητας τον εκ των πράξεων και επιλογών του οικονομικό - επιχειρηματικό κίνδυνο δε βρίσκει έρεισμα στο γράμμα αλλά ούτε και στη βούληση του συνταγματικού νομοθέτη, σκοπός του οποίου είναι η εξασφάλιση της νομιμότητας και της διαφάνειας στην εν γένει συμβατική δραστηριότητα του Δημοσίου και των άλλων φορέων της δημόσιας διοίκησης, από την άσκηση της οποίας αναλαμβάνονται σημαντικές οικονομικές υποχρεώσεις σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού ή των ειδικότερων προϋπολογισμών τους. Για την άσκηση, όμως, της ως άνω γενικής επί όλων των ανωτέρω συμβάσεων αρμοδιότητας ελέγχου που ανατέθηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο με την ως άνω διάταξη του Συντάγματος δηλαδή της αρμοδιότητας πέραν αυτής που ανατέθηκε στο Συνέδριο για τον έλεγχο συμβάσεων προμηθειών αγαθών, εκτέλεσης έργου και παροχής υπηρεσιών με το άρθρο 8 παρ. 1 ν. 2741/1999, όπως αυτή ισχύει, απαιτείται, περαιτέρω, η έκδοση νόμου εκτελεστικού της διάταξης αυτής του Συντάγματος με τον οποίο θα επεκτείνεται ο υποχρεωτικός έλεγχος νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και σε άλλες κατηγορίες συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας υπό τον όρο ότι η ευχέρεια αυτή του κοινού νομοθέτη δεν μπορεί να επεκταθεί σε σημείο που να καταλυθεί η γενική ελεγκτική αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου επί των δημοσίων συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας, η διατήρηση της οποίας τίθεται ως όριο στη σχετική νομοθετική ευχέρεια (Πράξη VI Τμ. 70/2003, Ζ΄ Κλιμ. 42, 159/2008).

Διαταγής πληρωμής. Κατά την έννοια των ως άνω διατάξεων,  το Ελεγκτικό Συνέδριο κατά την άσκηση του προληπτικού ελέγχου των δαπανών υποχρεούται να συμμορφώνεται με διαταγές πληρωμής που έχουν αποκτήσει δύναμη δεδικασμένου, ενώ η εξέταση του ζητήματος της δικαιοδοσίας του πολιτικού ή διοικητικού δικαστηρίου που τις εξέδωσε ανήκει αποκλειστικά στα δικαστήρια του οικείου κλάδου (Ολ. ΕΣ αποφ. 1023/2017, πρακτ. 3ηςΓεν. Συν/σης, 26.1.2011, Θ. Α ́ και Β ́, VIIΤμ. πράξεις 99, 77/2011, ΚΠΕΔ στο VIIΤμ. πράξεις 108/2016, 188/2013) Με τα δεδομένα αυτά, η 88/2018 διαταγή πληρωμής του Ειρηνοδικείου  έχει αποκτήσει δύναμη δεδικασμένου και δεσμεύει κατά την άσκηση του προληπτικού ελέγχου των δαπανών το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Εκτέλεση δικαστικής απόφασης-προσκόμιση εγγυητικής επιστολής.Κατά την συμμόρφωση της Διοικήσεως σε τελεσίδικη απόφαση διοικητικού δικαστηρίου που υπόκειται σε ένδικα μέσα, διά της οποίας αναγνωρίζεται χρηματική αξίωση σε βάρος του Δημοσίου, δεν απαιτείται η κατάθεση από τον δικαιούχο εγγυητικής επιστολής, ισόποσης προς την αναγνωριζόμενη με την απόφαση αξίωση, καθόσον η προσκόμιση τέτοιων επιστολών απαιτείται μόνο σε περίπτωση εκτελέσεως δικαστικών αποφάσεων ή άλλων εκτελεστών τίτλων. Συνακόλουθα, στο πλαίσιο του κατ’ άρθρο 98 του Συντάγματος (βλ. και άρθρο 17 του Οργανισμού του Ελεγκτικού Συνεδρίου και ήδη άρθρο 28 του Κώδικος Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο) προληπτικού ελέγχου των δαπανών από το Ελεγκτικό Συνέδριο που προηγείται της εκταμιεύσεως του δημοσίου χρήματος, όταν πρόκειται για ικανοποίηση χρηματικής αξιώσεως αναγνωρισθείσης με τελεσίδικη δικαστική απόφαση ακόμη και όταν αυτή υπόκειται σε περαιτέρω ένδικα μέσα, το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά την εξέταση της υπάρξεως αξιώσεως στο πρόσωπο του φερομένου ως δικαιούχου δεσμεύεται από το δεδικασμένο της αποφάσεως αυτής που παρήχθη στο πλαίσιο διαγνωστικής δίκης (βλ. Πρακτικά Ολομ. Ελ. Συν. 7ης Γεν. Συν/σεως της 19.3.2003, Θέμα Α΄, άρθρο 17 παρ. 3 του Οργανισμού του Ελεγκτικού Συνεδρίου και ήδη άρθρο 28 παρ. 3). Συντρεχουσών δε και των λοιπών προϋποθέσεων νομιμότητος και κανονικότητος της δαπάνης το Ελεγκτικό Συνέδριο υποχρεούται σε θεώρηση του οικείου τίτλου πληρωμής, δοθέντος ότι η εκταμίευση συνιστά την αναγκαία πράξη συμμορφώσεως προς το περιεχόμενο της δικαστικής αποφάσεως κατά τα άρθρα 95 παρ. 5 του Συντάγματος και 1 του ν. 3068/2002, χωρίς να συνιστά πρόσθετο όρο νομιμότητος της δαπάνης και κανονικότητος της πληρωμής η προσκόμιση εγγυητικής επιστολής εκ μέρους του δικαιούχου της απαιτήσεως.

Κατά τον ενεργούμενο από τον Ελεγκτικό Συνέδριο έλεγχο των δαπανών, ως δικαιολογητικό της δαπάνης προσκομίζεται ο εκτελεστός τίτλος της διαταγής πληρωμής, το Ελεγκτικό Συνέδριο έχει τη δυνατότητα σύμφωνα με το άρθρο 17 παρ. 3 του π.δ./τος 774/1980 να προέρχεται σε παρεμπίπτοντα έλεγχο ζητημάτων που άπτονται της νομιμότητας και κανονικότητας της δαπάνης και υπάγονται στη δικαιοδοσία και καθ’ ύλην αρμοδιότητα άλλων δικαστηρίων. Κατά τον έλεγχο αυτό παρακολουθεί και το θέμα της υποχρέωσης για συμμόρφωση ή μη του ελεγχόμενου φορέα προς εκδοθείσα διαταγή πληρωμής. Κατά συνέπεια, εάν ο εκδοθείς τίτλος πληρωμής της δαπάνης δεν συνοδεύεται από άλλα, πλην της διαταγής πληρωμής, δικαιολογητικά στα οποία να ερείδεται η καταβολή αυτού, η οποία, όπως προεκτέθηκε δεν δύναται να στηρίξει αυτοτελώς την νομιμότητα της δαπάνης αφού δεν ενέχει αυθεντική διάγνωση των αξιώσεων που περιέχει, δεν δημιουργείται υποχρέωση συμμόρφωσης των ΟΤΑ προς αυτή, ούτε εκτελείται κατ’ αυτών, το δε Ελεγκτικό Συνέδριο δεν δεσμεύεται να καταλήξει σε κρίση ότι η προαναφερόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη (βλ. Πρακτικά της 4ης Γεν. Συν. της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου της 27.2.2008, της 7ης Γεν. Συν. της Ολομ. του Ε.Σ. της 19-3-2003,Θέμα Α΄, Πράξεις VII Τμήματος 14/2005, 27/2006, 237/2007, IV.Τμήμ.17/2001, 30, 31/2004, Ι Τμήμ. 51, 71/2005 και Πρακτικά Ι τμήματος Συν.14η/5.6.2007 Θέμα Β΄).