Οι προαναφερόμενες διαταγές πληρωμής, ως εκτελεστοί τίτλοι, δεν εμπίπτουν κατά ρητή επιταγή του άρθρου 20 του ν. 3301/2004 στην έννοια των δικαστικών αποφάσεων του άρθρου 1 του ν. 3068/2003 και, επομένως, δεν υποχρεώνουν, πλην άλλων, τους οφειλέτες Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού σε συμμόρφωση προς αυτές, αλλά ούτε μπορούν νόμιμα να εκτελεστούν αναγκαστικά κατ’ αυτών. Αλλά και στην περίπτωση που τηρήθηκε η διαδικασία του άρθρου 633 παρ. 2 του Κ.Πολ.Δ. η διαταγή πληρωμής πάλι δεν δεσμεύει το Ελεγκτικό Συνέδριο, δοθέντος ότι και στην περίπτωση αυτή η διαταγή πληρωμής δεν παράγει δεδικασμένο, αλλά απλώς «αποκτά ισχύν δεδικασμένου». η δε έννοια και η λειτουργία του εκ διαταγής πληρωμής δεδικασμένου δεν ταυτίζονται προς την έννοια και τη λειτουργία του εκ της δικαστικής αποφάσεως παραγόμενου δεδικασμένου, ενώ η έκδοση αυτής κατά την ειδική διαδικασία των άρθρων 623 επόμ. Κ.Πολ.Δ. αποβλέπει κατ’ άρθρο 631 και 904 παρ. 2 εδάφ. β΄ του ιδίου Κώδικα στην επίτευξη και μόνο εκτελεστού τίτλου για απαίτηση.

Αναγκαστική εκτέλεση-Διαταγές πληρωμής-Ασφαλιστικά μέτρα

Από τις ανωτέρω διατάξεις και ενόψει των προπαρατιθέμενων άρθρων 2 παρ.3 και 14 παρ.1 του Διεθνούς Συμφώνου για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, τα οποία δεν ιδρύουν μόνο διεθνή ευθύνη των συμβαλλομένων κρατών, αλλά έχουν άμεση εφαρμογή και υπερνομοθετική ισχύ θεμελιώνοντας δικαιώματα υπέρ των προσώπων που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής τους, επιπροσθέτως δε εγγυώνται την ελεύθερη πρόσβαση στο δικαστήριο, καθώς και την πραγματική ικανοποίηση του δικαιώματος που επιδικάστηκε από αυτό, δηλαδή το δικαίωμα αναγκαστικής εκτέλεσης, χωρίς την οποία η προσφυγή στο δικαστήριο θα απέβαλλε την ουσιαστική αξία και χρησιμότητά της, συνάγεται ότι η νομοθετική ρύθμιση του άρθρου 1 του ν. 3068/2002, όπως το τρίτο εδάφιο αυτού προστέθηκε με το άρθρο 20 του ν. 3301/2004, σύμφωνα με την οποία δεν εκτελούνται οι αναφερόμενοι σ΄ αυτή εκτελεστοί τίτλοι, μεταξύ των οποίων και η διαταγή πληρωμής, αποβαίνει ανίσχυρη ως αντικειμένη προς τις αρχές της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας, που οι ως άνω εκτεθείσες διατάξεις κατοχυρώνουν (Πρακτικά Ολομ. Ελ. Συν. της 9ης Γεν. Συν./19.5.2010, Α.Π. 2347/2009, βλ. και Ολομ. Α.Π. 21/2001). Επομένως, υπάρχει υποχρέωση της Διοίκησης να συμμορφώνεται και στις διαταγές πληρωμής, οι οποίες ναι μεν εκδίδονται από δικαστή, χωρίς προηγουμένως να ακουστεί και να αναπτύξει τις απόψεις του ο καθού, μετά από εξέταση της συνδρομής των κατά νόμο προϋποθέσεων για την έκδοσή τους και όχι από συγκροτημένο δικαστήριο, πλην όμως εξομοιώνονται λειτουργικώς με τις δικαστικές αποφάσεις, διότι αφενός επιλύουν διαφορές, αφετέρου ανταποκρίνονται στα βασικά λειτουργικά γνωρίσματα της προβλεπόμενης από το άρθρο 20 του Συντάγματος δικαστικής προστασίας, δεδομένου ότι παρέχεται η δυνατότητα στον καθού να ασκήσει ανακοπή και να προβάλει τους ισχυρισμούς του, τόσο ως προς τη συνδρομή των προϋποθέσεων έκδοσης της διαταγής πληρωμής όσο και ως προς την απαίτηση. Ενόψει τούτων, όταν για την αξίωση του φερόμενου ως δικαιούχου δαπάνης το δικαίωμα αυτού για την πραγμάτωση της δαπάνης στηρίζεται σε διαταγή πληρωμής δικαστηρίου που εκδόθηκε στο πλαίσιο των διατάξεων 623 επ. του Κ.Πολ.Δικ., το Ελεγκτικό Συνέδριο υποχρεούται σε θεώρηση του οικείου χρηματικού εντάλματος, διότι δεν αποτελεί παρεμπιπτόντως αναφυόμενο ζήτημα κατά τον ασκούμενο έλεγχο του Συνεδρίου ο έλεγχος της ορθότητας ή μη της διαταγής πληρωμής, δηλαδή η νομιμότητα και βασιμότητα των λόγων και των όρων που την δικαιολογούν, η οποία αποτελεί γι’ αυτό νόμιμο δικαιολογητικό με το οποίο αποδεικνύεται η οικεία απαίτηση (πρβλ. Πρακτικά Ολομ. Ελ. Συν. της 9ης Γεν. Συν./19.5.2010).

Ο Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου κατά τον ασκούμενο από αυτόν προληπτικό έλεγχο των δαπανών υποχρεούται σε θεώρηση χρηματικού εντάλματος πληρωμής που εκδίδεται από τη Διοίκηση σε συμμόρφωση : α) προσωρινής διαταγής που εκδόθηκε κατά το άρθρο 691 παρ. 2 Κ.Πολ.Δ. από το δικαστήριο στο πλαίσιο της διαδικασίας των ασφαλιστικών μέτρων και β) σε απόφαση ασφαλιστικών μέτρων του αρμοδίου πολιτικού δικαστηρίου (αρθρ. 682 επόμ. Κ.Πολ.Δ.).

Διαταγή πληρωμής.(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη των Πρακτικών, στα ερωτήματα του Επιτρόπου προσήκει η ακόλουθη απάντηση: α) η υποχρέωση καταβολής των τόκων υπερημερίας πηγάζει από την υποχρέωση συμμόρφωσης προς τις ως άνω εκδοθείσες διαταγές πληρωμής, οι οποίες, εφόσον δεν ασκήθηκε ανακοπή, κατέστησαν τελεσίδικες και εξομοιώνονται με δικαστικές αποφάσεις που παράγουν δεδικασμένο και δεσμεύουν το Ελεγκτικό Συνέδριο κατά τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών, αποτελούσες νόμιμο και πλήρες δικαιολογητικό, με το οποίο αποδεικνύεται νόμιμη απαίτηση. Τούτο ειδικότερα σημαίνει ότι δεν είναι επιτρεπτός ο έλεγχος της ορθότητας ή μη των ως άνω αποφάσεων επί των προσωρινών διαταγών και άρα η συμμόρφωση προς αυτές δεν συναρτάται με οιαδήποτε πλημμέλεια του Δήμου κατά την κατάρτιση ή την εκτέλεση τους, β) η μη άσκηση ανακοπής εκ μέρους του Δήμου …παρά την επίδοση των διαταγών πληρωμής δύο φορές, στις 27.2.2014 και στις 28.2.2014, και την ύπαρξη αμφισβήτησης ως προς την εγκυρότητα ή το ύψος της απαίτησης που επιδικάσθηκε, δημιουργούν ενδεχομένως πειθαρχικές κυρώσεις σε βάρος των υπαιτίων οργάνων που αμέλησαν την προάσπιση των οικονομικών συμφερόντων του Δήμου και εγείρουν ζητήματα καταλογισμού του ελλείμματος που δημιουργείται από την τοιαύτη καταβολή, αλλά δεν αποσείουν την υποχρέωση συμμόρφωσης προς αυτές, καθόσον, ως ήδη εξετέθη, οι διαταγές πληρωμής από την τελεσιδικία τους, εξομοιώνονται με δικαστικές αποφάσεις και παράγουν δεδικασμένο και γ) η μη ύπαρξη εκτελεστικών της προγραμματικής συμβάσεων και αληθής υποτιθέμενη, καθώς και η συνάρτηση της τοκοφορίας με την ανυπαρξία τοιούτων συμβάσεων, ανάγεται στην αμφισβήτηση του ουσιαστικού δικαιώματος που κρίθηκε με τις ως άνω διαταγές πληρωμής, κατά των οποίων δεν ασκήθηκαν ένδικα βοηθήματα (ανακοπές ή εφέσεις κατά της απόρριψης αυτών), με συνέπεια αυτές να καταστούν τελεσίδικες.

Εκ του νόμου εγγυοδοσία υπέρ του Δημοσίου κατά την εκτέλεση μη αμετακλήτων αποφάσεων – Υπαγωγή στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 4 παρ.1 του Ν. 3068/2002, των αποφάσεων ασφαλιστικών μέτρων, διαταγών πληρωμής και προσωρινών διαταγών – Εξαίρεση δικαστικών αποφάσεων ή εκτελεστών τίτλων από την εφαρμογή της ως άνω διατάξεως – Κρίσιμη ημερομηνία για τον υπολογισμό των τόκων – Απρόθεσμα ένδικα βοηθήματα.Οι αποφάσεις επί αιτήσεων ασφαλιστικών μέτρων, οι διαταγές πληρωμής και οι προσωρινές διαταγές δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων της παρ.1 του άρθρου 4 του Ν. 3068/2002, όπως συμπληρώθηκε με την παρ.5 του άρθρου 326 του Ν. 4072/2012, για την αναγκαστική εκ του νόμου εγγυοδοσία υπέρ του Δημοσίου κατά την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων. (πλειοψ.) Στο πεδίο εφαρμογής των ως άνω διατάξεων δεν υπάγονται: α) οι καταψηφιστικές αποφάσεις των πολιτικών δικαστηρίων και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με εξαίρεση καταψηφιστική απόφαση που δίκασε διαφορά από δημόσιο έργο, β) οι τίτλοι που αναφέρονται στις περιπτώσεις γ’ έως και ζ’ της παρ.2 του άρθρου 904 Κ.Πολ.Δ., με εξαίρεση τις αποφάσεις αλλοδαπών δικαστηρίων που κηρύχθηκαν εκτελεστές, γ) οι αναγνωριστικές και οι διαπλαστικές δικαστικές αποφάσεις και δ) οι καταψηφιστικές αποφάσεις, εφόσον δεν επιδικάζουν χρηματική απαίτηση. (πλειοψ.) Κρίσιμη ημερομηνία για τον υπολογισμό των τόκων θεωρείται: αα) όσον αφορά μεν την έναρξη τοκοφορίας, η ημερομηνία επιδόσεως της αγωγής, εκτός αν από το διατακτικό του εκτελεστού τίτλου προκύπτει διαφορετική ημερομηνία, ββ) όσον αφορά δε τη λήξη, η ημερομηνία εκτελέσεως του τίτλου εκ μέρους του Δημοσίου, δηλαδή η ημερομηνία πληρωμής. (ομοφ.) Σε χρονικό περιορισμό δεν υπάγονται τα ένδικα βοηθήματα των άρθρων 313, 586, 696 παρ.3, 901 Κ.Πολ.Δ. και 205 παρ.5 και 215 παρ.2 Κ.Διοικ.Δικ. (ομοφ.) 

ΘΕΜΑ: Κοινοποίηση της αριθ. 466/2012 γνωμοδότησης του Α1 Τμήματος  Διακοπών του Ν.Σ.Κ. Με την ανωτέρω γνωμοδότηση διατυπώθηκε, κατά πλειοψηφία, η άποψη           ότι: α) οι αποφάσεις επί αιτήσεων ασφαλιστικών μέτρων δεν υπάγονται για συγκεκριμένους λόγους  στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων της παρ. 5 του άρθρου 326 του ν. 4072/2012, καθώς επίσης και οι αποφάσεις που εκδίδονται επί προσωρινών διαταγών των δικαστών και  διαταγών πληρωμής, επειδή αυτές δεν αποτελούν εκτελεστό τίτλο έναντι του Δημοσίου και δεν εκτελούνται   β) από την εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων εξαιρούνται: i) οι καταψηφιστικές αποφάσεις των πολιτικών δικαστηρίων που επιδικάζουν χρηματικές απαιτήσεις σε βάρος του Δημοσίου, (με εξαίρεση καταψηφιστική απόφαση πολιτικού Εφετείου που δικάζει διαφορά από δημόσιο έργο), καθώς και οι καταψηφιστικές αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου οι εκδιδόμενες επί αγωγών κατ’ άρθρο 105 Εισ.  Ν.Α.Κ., διότι δεν τίθεται ζήτημα εκτελέσεως τους, προτού καταστούν αμετάκλητες, ii) οι τίτλοι που αναφέρονται στις περιπτώσεις γ΄ έως και ζ΄ της παρ. 2 του άρθρου 904 Κ.Πολ.Δ, (με εξαίρεση τις αποφάσεις αλλοδαπών δικαστηρίων που κηρύχθηκαν εκτελεστές), επειδή οι ως άνω τίτλοι δεν εκτελούνται κατά του Δημοσίου, iii) οι αναγνωριστικές και οι διαπλαστικές αποφάσεις των δικαστηρίων, επειδή δεν παράγουν εκτελεστότητα, iv) οι καταψηφιστικές αποφάσεις εφόσον δεν επιδικάζουν χρηματική απαίτηση.  

ΘΕΜΑ Α .Όταν,για την ύπαρξη δικαιώματος δανειστή υπάρχει δεδικασμένο από απόφαση των πολιτικών δικαστηρίων (άρθρο 322 επ. Κ.Πολ.Δ.) το Ελεγκτικό Συνέδριο δεσμεύεται από αυτό. Περαιτέρω, με βάση τα ανωτέρω, όταν για την αξίωση του φερόμενου ως δικαιούχου δαπάνης σε βάρος του Δημοσίου ή ο.τ.α. ή ν.π.δ.δ., το δικαίωμα αυτού για την πραγματοποίηση της δαπάνης στηρίζεται στον εκτελεστό τίτλο της διαταγής πληρωμής, η οποία υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 633 παρ.1 και 2 του Κ.Πολ.Δ., κατέστη τελεσίδικη, εξομοιώνεται με δικαστική απόφαση και παράγει δεδικασμένο, το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά το γενόμενο υπ' αυτού έλεγχο υποχρεούται σε θεώρηση του χρηματικού εντάλματος που εκδίδεται υπέρ του αιτηθέντος την έκδοση διαταγής πληρωμής και σε συμμόρφωση προς αυτήν,

ΘΕΜΑ Β .Με βάση τα ανωτέρω, όταν για την αξίωση του φερομένου ως δικαιούχου δαπάνης σε βάρος του Δημοσίου ή ο.τ.α. ή ν.π.δ.δ., το δικαίωμα αυτού για την πραγματοποίηση της δαπάνης στηρίζεται στον εκτελεστό τίτλο της διαταγής πληρωμής, η οποία, υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 633 παρ. 1 και 2 του Κ.Πολ.Δ., κατέστη τελεσίδικη, εξομοιώνεται με δικαστική απόφαση και παράγει δεδικασμένο, το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά το γενόμενο υπ' αυτού έλεγχο υποχρεούται σε θεώρηση του χρηματικού εντάλματος που εκδίδεται υπέρ του αιτηθέντος την έκδοση διαταγής πληρωμής και σε συμμόρφωση προς αυτήν, αφού και το Ελεγκτικό Συνέδριο πρέπει να συμμορφωθεί με αυτήν, διότι δεν αποτελεί κατά την έννοια της παρ. 3 του άρθρου 17 του π.δ. 774/1980 παρεμπιπτόντως αναφυόμενο ζήτημα κατά τον ασκούμενο έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ο έλεγχος της ορθότητας ή μη της απόφασης επί της προσωρινής διαταγής, ο οποίος, σε κάθε περίπτωση, κατά τα προαναφερθέντα, ανήκει στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων και μάλιστα ανεξαρτήτως του ζητήματος εάν τα τελευταία έχουν δικαιοδοσία εκδόσεως διαταγής πληρωμής σε περίπτωση που η χρηματική απαίτηση προέρχεται από υποκείμενη σχέση δημοσίου δικαίου.

Σε περίπτωση που προσληφθέντες σε ΟΤΑ α΄ βαθμού αποχωρήσουν από την υπηρεσία μετά τη λήξη της σχετικής σύμβασης εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου που έχουν συνάψει και στη συνέχεια, σε εκτέλεση προσωρινής διαταγής του άρθρου 691 παρ. 2 του Κ.Πολ.Δ., επανέλθουν στην υπηρεσία τους και εξακολουθήσουν να απασχολούνται σ’ αυτή, η κατά τον τρόπο αυτό παρεχόμενη εργασία τους δεν είναι νόμιμη - ζήτημα που ελέγχεται παρεμπιπτόντως από το Ελεγκτικό Συνέδριο κατά τον έλεγχο της νομιμότητας των σχετικών δαπανών - αφού οι συναφθείσες μεταξύ αυτών και του οικείου Ο.Τ.Α. συμβάσεις έχουν λήξει, η δε εκδοθείσα, μη εκτελεστή, κατά τα προεκτεθέντα, προσωρινή διαταγή δεν δύναται να αποτελέσει νόμιμο έρεισμα της, μετά τη λήξη της οικείας σύμβασης, απασχόλησής τους (βλ. Πράξεις Ι Τμ. 51, 130/2005).