Επειδή, δέον όπως επισημανθεί ότι η ΕΑΔΗΣΥ δεν δύναται να απορρίψει προσφορά ως ασυνήθιστα χαμηλή, χωρίς προηγουμένως να έχει τοποθετηθεί αιτιολογημένα η αναθέτουσα αρχή στους ουσιώδεις ισχυρισμούς της προσφεύγουσας σχετικά με τις ελλείψεις στις εξηγήσεις της για την αιτιολόγηση της προσφοράς της. Περαιτέρω, κατά τα ως άνω αναφερόμενα, η ΕΑΔΗΣΥ δεν δύναται το πρώτον, καθ’ υποκατάσταση της αναθέτουσας αρχής, να απορρίψει την προσφορά της προσφεύγουσας κρίνοντάς την ως ασυνήθιστα χαμηλή, αφ’ ης στιγμής στην προσφορά της περιλαμβάνονται όλα τα επιμέρους κόστη και έχει προσηκόντως συμπληρωθεί το έντυπο της οικονομικής της προσφοράς, η δε προσβαλλόμενη πάσχει ακυρότητα λόγω μη νόμιμης, ήτοι σαφούς, ειδικής και επαρκούς, αιτιολογίας. Ως εκ τούτου, η προσβαλλόμενη πρέπει να ακυρωθεί, κατά τα ειδικώς αναφερόμενα στις ανωτέρω σκέψεις, και η υπόθεση πρέπει να αναπεμφθεί στην αναθέτουσα αρχή, προκειμένου αυτή να ασκήσει τις κατά νόμο αρμοδιότητές της

Προμήθεια θερμογραφικού χαρτιού....Επειδή, ως προς τη ματαίωση λόγω της λήξης ισχύος των προσφορών, κρίνονται τα κάτωθι. Από τους εκατέρωθεν προβαλλόμενους  ισχυρισμούς και από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι η προσφεύγουσα είχε ολοκληρώσει την υποβολή των δικαιολογητικών κατακύρωσης σε χρόνο (29.07.2020) προγενέστερο από αυτόν της λήξης ισχύος των προσφορών (14.08.2020). Υπό τα δεδομένα αυτά, της ωριμότητας δηλαδή της διαγωνιστικής διαδικασίας που επήλθε με την αποσφράγιση των οικονομικών προσφορών, μετά από πλήρη ανάπτυξη του ανταγωνισμού μεταξύ των οικονομικών φορέων που συμμετείχαν εντός του χρόνου ισχύος των προσφορών τους, η αναθέτουσα αρχή δεν είχε υποχρέωση να ματαιώσει τον διαγωνισμό ούτε κωλυόταν να ζητήσει την παράταση της ισχύος των προσφορών και μετά την τυπική λήξη της (πρβλ. ΣτΕ 2384/2020, ΣτΕ 1189, 1190, 1193/2009 Ολομ.). Τούτο δε, λαμβανομένου υπόψη και ότι η λήξη ισχύος των προσφορών κατά το άρθρο 97 παρ. 4 του ν. 4412/2016 περιλαμβάνεται, πάντως, στους δυνητικούς λόγους ματαιώσεως της διαδικασίας αναθέσεως (ΣτΕ 2384/2020, πρβλ. ΕΑ 63/2020). Συνεπώς, μη νομίμως με την προσβαλλόμενη απόφαση και με τις απόψεις της αναθέτουσας αρχής γίνεται δεκτό ότι η αναθέτουσα αρχή είχε υποχρέωση να ματαιώσει τη διαδικασία αναθέσεως

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΥΠΟΔΟΜΩΝ.«Με βάση τη σχετική διάταξη του άρθρου 88 του ν. 4412/2016 όπως ισχύει για τον παρόντα διαγωνισμό, η κρίση της Αναθέτουσας Αρχής ως προς το θέμα αυτό δεν απαιτεί ειδική αιτιολόγηση και είναι απρόσβλητη», και τούτο διότι αφενός ο χαρακτηρισμός μιας προσφοράς ως εμφαινόμενης ως ασυνήθιστα χαμηλής εναπόκειται μεν στη διακριτική ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής, ωστόσο, ως πράξη διακριτικής ευχέρειας υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο, καταρχήν δε της ΑΕΠΠ, και ουδόλως αυτή καθίσταται απρόσβλητη (ΣτΕ 3439/2014, Επ.Αν. 220/2017, 236/2015, Δ.Εφ.Αθ. 87/2019), αφετέρου η αναθέτουσα αρχή ουδέν αναφέρει επί των ισχυρισμών του προσφεύγοντος ούτε καν επιχειρεί να αποκρούσει τοιοαύτους, ισχυριζόμενη έστω ότι τυχόν δεν είναι ουσιώδεις, παρά μόνο ισχυρίζεται όλως αορίστως ότι « Στην προκείμενη περίπτωση η Αναθέτουσα Αρχή δεν έκρινε αναγκαίο να ζητήσει αιτιολόγηση για οιανδήποτε εκ των Οικονομικών Προσφορών που υποβλήθηκαν». Επομένως, η προσβαλλόμενη πάσχει ακυρότητας λόγω πλημμελούς αιτιολογίας ( βλ. μεταξύ άλλων ad hoc AEΠΠ 349/2018 Εισ. Χ.Ζαράρη) και πρέπει να αναπεμφθεί στην αναθέτουσα αρχή κατά τα γενόμενα δεκτά εκ της Εισήγησης».

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΤΕ/725/2022 ΚΑΙ ΣΤΕ/726/2022.

Συντηρήσεις – αποκαταστάσεις  τεχνικών έργων – αντιπλημμυρικά έργα.(...) Ενόψει των ανωτέρω, ο επίμαχος διαγωνισμός διέπεται από τα άρθρα 97 και 106 του ν. 4412/2016, όπως ίσχυαν πριν από την τροποποίηση και διαμόρφωσή τους με τα άρθρα 39 και 46 του ν. 4782/2021 που ισχύουν από 1.6.2021 και, ελλείψει ειδικής νομοθετικής πρόβλεψης, δεν καταλαμβάνουν εκκρεμείς διαγωνιστικές διαδικασίες ως η επίμαχη (Ε.Σ. Ολ. 1827/2021, σκ. 7,  Έβδομο Τμήμα 197/2022, σκ. 7 και 9, ΣτΕ 1000/2022, σκ. 15, πρβλ. ΣτΕ 2141/2019, σκ. 16,  ΣτΕ 1904/2020, σκ. 13). Εξάλλου, η παράλειψη της αναθέτουσας αρχής να ζητήσει από τους διαγωνιζόμενους την παράταση των προσφορών και των εγγυήσεων συμμετοχής τους πριν από την λήξη του προβλεπόμενου στη διακήρυξη χρόνο ισχύος τους, δεν αποτελεί, κατά το κρίσιμο νομοθετικό καθεστώς, λόγο ματαίωσης της διαγωνιστικής διαδικασίας ως άγονης. Νομίμως, δε ζητήθηκε η σχετική παράταση εκ των υστέρων, αφού, σε κάθε περίπτωση, συνέτρεχαν εξαρχής πρόδηλοι λόγοι δημοσίου συμφέροντος που δικαιολογούσαν τούτο και η παράταση ζητήθηκε, πάντως, εντός ευλόγου χρόνου (στις 18.4.2022), και δη αμέσως μετά την ψήφιση του νέου προϋπολογισμού του Δήμου (στις 4.3.2022) και την άρνηση του αρχικού αναδόχου να συναινέσει σε αυτήν (μετά την κλήση του στις 16.3.2022).Ανακαλεί την 21/2022 Πράξη προσυμβατικού ελέγχου του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Στην προκείμενη περίπτωση, ούτε στην, από 24.05.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία του προσφεύγοντος (η οποία παραπέμπει στην, από 14.02.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία του), αλλά κυρίως ούτε και στην, από 14.02.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία, προβλήθηκαν ειδικοί και συγκεκριμένοι ισχυρισμοί ως προς το «ασυνήθιστα χαμηλό» ποσό της Προσφοράς του οικονομικού φορέα με την επωνυμία «…», ώστε να έχει γεννηθεί υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής να τους εξετάσει (βλ. σκ. 8 της παρούσας). Όπως μάλιστα προκύπτει από το περιεχόμενο των προαναφερθέντων, δύο (2) Εξώδικων Δηλώσεων, ο εξωδίκως διαμαρτυρόμενος οικονομικός φορέας αναφέρεται γενικώς και αορίστως στην ανάγκη αιτιολόγησης της συγκεκριμένης Προσφοράς για λόγους δημοσίου συμφέροντος, χωρίς να αναφέρει συγκεκριμένα τους λόγους εκείνους για τους οποίους η επίμαχη Προσφορά χρήζει περαιτέρω διερεύνησης, υπό την έννοια του άρ. 88 του Ν. 4412/2016. Επίσης, δέον επισημανθεί ότι στην προγενέστερη, υπό ΓΑΚ 348/04.03.2022 Προσφυγή του (νυν) προσφεύγοντος, επί της οποίας εκδόθηκε η με αρ. 656/2022 Απόφαση της Αρχής, δεν γινόταν καμία αναφορά στην, από 14.02.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία του προς την αναθέτουσα αρχή και επομένως, ορθώς κρίθηκε από την Αρχή, ότι απόκειται στη διακριτική Αριθμός απόφασης: 1098 /2022 24 ευχέρεια του υπόψη Δήμου, όπως εντοπίσει τις «ασυνήθιστα χαμηλές» Προσφορές και όπως προβεί - εν συνεχεία - στη διαδικασία του ως άνω άρθρου, προκειμένου να αξιολογήσει τις παρασχεθείσες διευκρινίσεις, εκτός και εάν έχουν προβληθεί συγκεκριμένοι ισχυρισμοί από άλλον διαγωνιζόμενο. Ακόμη, όμως, και στην περίπτωση που η, από 14.02.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία είχε ρητώς αναφερθεί στην προγενέστερη Προσφυγή του οικονομικού φορέα με την επωνυμία «…», ήτοι, είχε περιέλθει σε γνώση της Αρχής κατά την εξέταση της προγενέστερης Προσφυγής του, ο επίμαχος λόγος Προσφυγής θα είχε απορριφθεί (όπως πράγματι απορρίφθηκε), λόγω του ότι στην εν λόγω Διαμαρτυρία δεν περιλαμβάνονται, ως προελέχθη, ειδικοί και συγκεκριμένοι ισχυρισμοί ως προς το δήθεν «ασυνήθιστα χαμηλό» ποσό της εν λόγω Προσφοράς. Ως, εξάλλου, κρίθηκε με την με αρ. 656/2022 Απόφαση της Αρχής, ο υπόψη Δήμος, αφενός μεν, είχε δικαίωμα να μην θεωρήσει ως «ασυνήθιστα χαμηλή» την εν λόγω Προσφορά, αφετέρου δε, ουδόλως υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής του ευχέρειας στην προκείμενη περίπτωση. Τέλος, γίνονται δεκτοί οι ισχυρισμοί της οικείας αναθέτουσας αρχής, ότι δηλαδή η Οικονομική Επιτροπή (αποφασιστικό όργανο), μπορεί νομίμως να απόσχει από την γνώμη της Επιτροπής Διενέργειας Διαγωνισμού (γνωμοδοτικό όργανο). Με βάση το σύνολο των προλεχθέντων και δοθέντος ότι η Απόφαση της αναθέτουσας αρχής, με την οποία συμμορφώνεται με την Απόφαση της ΕΑΔΗΣΥ δεν μπορεί να προσβληθεί παραδεκτά ως προς τα ήδη κριθέντα με την Απόφαση της ΕΑΔΗΣΥ (άλλως, θα παραβίαζε τις διατάξεις των άρθρων 367 και 372 του Ν. 4412/2016, σύμφωνα με τα οποία οι κρίσεις της ΕΑΔΗΣΥ δύνανται να προσβληθούν μόνο με τα συγκεκριμένα ένδικα βοηθήματα της αίτησης αναστολής και ακύρωσης (ΣτΕ 54/2018), καθώς και τις διατάξεις που προβλέπουν την ταχεία άσκηση αίτησης αναστολής και την αποκλειστική προθεσμία εντός της οποίας υποχρεούται να εκδώσει απόφαση η ΕΑΔΗΣΥ (ΔΕφΠειρ ΕΑ 219/2018), οι αιτιάσεις της προσφεύγουσας, που αφορούν στον οικονομικό φορέα με την επωνυμία «…», θα πρέπει να απορριφθούν ως απαράδεκτες

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Επειδή, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση της οικείας διάταξης (102 του Ν. 4412/2016) «Η προτεινόμενη τροποποίηση αποτελεί ουσιαστική μετατόπιση του εθνικού θεσμικού πλαισίου πλησιέστερα προς το πνεύμα της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ (παρ. άρθρου 56) της οποίας τη διατύπωση, ουσιαστικά, υιοθετεί». Γνώμονας εφαρμογής υπό οιανδήποτε ερμηνευτική οδό της διάταξης του άρθρου 102 ως τροποποιήθηκε με τον Ν. 4782/2021 είναι η απαρέγκλιτη τήρηση των αρχών της ίσης μεταχειρίσεως και της απαγορεύσεως Αριθμός Απόφασης: 1521/2021 56 των διακρίσεων (βλ. απόφαση του ΔΕΕ της 25.2.2018, MA.T.I. SUD, C-523/16, EU:C:2018:122, σκ. 48-49), που εξυπηρετείται με την τήρηση των οικείων κανονιστικών διατάξεων της διακήρυξης. Επομένως, δεν παρίσταται νόμιμη υπό το φως των αποφάσεων του ΔΕΕ η πλήρης παράβαση του οικείου κανονιστικού πλαισίου που θέτει όρους επί ποινή απόρριψης στον «βωμό» μιας ερμηνείας διάσωσης προσφοράς, η οποία είναι καθόλα ελλιπής και απαιτεί την το πρώτον δήλωση υποχρεωτικών στοιχείων σε χρόνο μεταγενέστερο της υποβολής προσφοράς και εν τοις πράγμασι την αντικατάσταση του ΤΕΥΔ, δηλαδή, του ουσιώδους εκείνου δικαιολογητικού συμμετοχής, το οποίο, σύμφωνα με το άρθρο 79 του ν. 4412/2016, επέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης, με τις συνέπειες του ν. 1599/1986, και λειτουργεί ως προκαταρκτική απόδειξη ότι ο εν λόγω οικονομικός φορέας πληροί τις προϋποθέσεις συμμετοχής που ορίζονται στην οικεία προκήρυξη και στην κείμενη νομοθεσία (πρβλ. Ε.Α. 135/2018, Δ.Εφ.Θεσ/νίκης Ν166/2018). Επομένως, δεδομένης της δέσμιας αρμοδιότητας της αναθέτουσας αρχής να απορρίψει προσφορά που παραβιάζει υποχρεωτικό όρο της διακήρυξης, δεν χωρεί εν προκειμένω εφαρμογή του άρθρου 102 του Ν. 4412/2016 (πρβλ. Δ.Εφ. Χανίων 13/2019 σκ. 14, βλ. Δεφ Χαν 10/2019, πρβλ ΕΑ ΣτΕ 30/2019, ΑΕΠΠ 702/2019, 668/2019, 242/2019, 36/2019)

Kατά γενική αρχή του δικαίου που διέπει τους δημόσιους διαγωνισμούς, η διακήρυξη αποτελεί το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τον διαγωνισμό. Αποκλεισμός τεχνικής προσφοράς προβλέπεται μόνο στην περίπτωση απόκλισης αυτής από ρητούς και σαφείς όρους της διακήρυξης που είτε χαρακτηρίζονται ως απαράβατοι (ως τέτοιοι θεωρούνται στο σύνολό τους οι τεχνικές προδιαγραφές, βλ. ΣτΕ ΕΑ 1740/2004, 563/2006), είτε συνάγεται ότι είναι απόλυτα ουσιώδεις για την αποτελεσματική λειτουργία του τελικού αποτελέσματος της σύμβασης (πρβλ. ΣτΕ 395/2004, 557/2005, 725/2006, 1052/2008). Αν δεν υπάρχει, σύμφωνα με τα ανωτέρω, απόκλιση από ορισμένη τεχνική προδιαγραφή, ο αποκλεισμός προσφοράς λόγω έλλειψης ιδιότητας, η οποία εκ των υστέρων κρίνεται επιθυμητή, είναι μη νόμιμη (βλ. ΣτΕ ΕΑ 61/2011 και πρβλ απόφ. 524/2012 VI Τμ.Ελ.Συν.). Και τούτο, διότι η αρχή της ίσης μεταχείρισης και η υποχρέωση διαφάνειας απαγορεύουν στην αναθέτουσα αρχή να απορρίψει προσφορά που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της προκήρυξης διαγωνισμού στηριζόμενη σε λόγους οι οποίοι δεν προβλέπονται ρητώς και σαφώς από την εν λόγω προκήρυξη (βλ. ενδεικτικά ΔΕΚ 14.6.2006, Medipac-Kαζαντζίδης AE, C-6/05)(....)Το δε γεγονός ότι το σύστημα που προσέφερε ένας εκ των δύο διαγωνιζομένων, κρίθηκε από τα αρμόδια όργανα του αιτούντος, λιγότερο εύχρηστο ή λιγότερο λειτουργικό, όπως προβάλλεται με την εξεταζόμενη αίτηση, μπορούσε να δικαιολογήσει τη βαθμολόγηση του προσφερόμενου από αυτόν συστήματος (στα αντίστοιχα κριτήρια αξιολόγησης Α2 και Α5) με χαμηλότερη βαθμολογία σε σχέση με το προσφερόμενο από τον άλλο διαγωνιζόμενο σύστημα, εντός, όμως, της οριζόμενης στο νόμο και στη διακήρυξη βαθμολογικής κλίμακας (100-110 βαθμοί), σε καμία, όμως, περίπτωση δεν μπορούσε να οδηγήσει σε αποκλεισμό του προσφέροντος το σύστημα αυτό από την περαιτέρω διαδικασία του διαγωνισμού και στην επιστροφή της οικονομικής του προσφοράς.

Αναθεωρήθηκε με την ΕΣ/ΤΜ.6/2446/2012

Αυτοδίκαιη έγκριση λογαριασμών δημοσίων έργων και μελετών.Εγκ.1/2009 .Επισυνάπτεται η αριθ. 1497/06 απόφαση του ΣτΕ.(πρβλ. ΑΕΔ 8/04, ΣτΕ 2226/2002,2227/2002)

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Επειδή, ο ανωτέρω λόγος, κατά το μέρος που αφορά το ζήτημα του ανεπικαίρου της εγκριθείσας με την προσβαλλόμενη απόφαση μ.π.ε είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι πράγματι η έγκριση περιβαλλοντικών όρων πρέπει να ερείδεται σε επίκαιρη μ.π.ε., δηλαδή πρόσφατη μελέτη η οποία λαμβάνει υπ’ όψη την υπάρχουσα πραγματική κατάσταση (πρβλ. ΣτΕ 2675/2003 σκ. 12), το επίκαιρο όμως της μ.π.ε. κρίνεται σε σχέση με χρόνο που μεσολαβεί μέχρι την έκδοση της απόφασης περί έγκρισης περιβαλλοντικών όρων. Άλλωστε, ενόψει των αρχών της ασφάλειας δικαίου και δεδομένου ότι βάσει της περιβαλλοντικής αδειοδότησης δημιουργούνται νομικές και πραγματικές καταστάσεις που χρήζουν προστασίας, δεν δικαιολογείται ακύρωση της έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων λόγω μεταβολής των απόψεων της Διοικήσεως, επί ζητημάτων, επί των οποίων διατυπώθηκε η γνώμη των αρμοδίων υπηρεσιών κατά την αρχική έγκριση περιβαλλοντικών όρων, στηριζομένη σε διαφορετική αξιολόγηση των στοιχείων που είχαν ήδη ληφθεί υπόψη κατά την έγκριση, εκτός αν συνέτρεξε πλάνη περί τα πράγματα ή μεταβλήθηκαν πραγματικά δεδομένα, οπότε και στην περίπτωση αυτή τίθεται ζήτημα άρνησης της ανανέωσης των περιβαλλοντικών όρων σε μεταγενέστερο στάδιο της διαδικασίας, κατόπιν ειδικής αιτιολογημένης γνώμης της αρμόδιας υπηρεσίας (πρβλ. ΣτΕ 4357/2011 σκ. 8). Τα περαιτέρω προβαλλόμενα από τους αιτούντες περί πλάνης περί τα πράγματα σε σχέση με τη δυσχέρανση των κυκλοφοριακών συνθηκών, ανεξαρτήτως της αοριστίας τους, έχουν εξετασθεί και ανωτέρω. Εξάλλου ο λόγος ακυρώσεως, με τον οποίο προβάλλεται, καθ’ ερμηνεία των ανωτέρω, ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι μη νόμιμη διότι τελικώς δεν πραγματοποιήθηκε η υπογειοποίηση των γραμμών του ΗΣΑΠ, η οποία ήταν κατά τους ισχυρισμούς των αιτούντων αρρήκτως συνδεδεμένη με τη χάραξη της ζώνης διέλευσης του τραμ, είναι απορριπτέος ως απαραδέκτως προβαλλόμενος, δοθέντος ότι με αυτόν δεν προβάλλεται πλημμέλεια της προσβαλλομένης πράξεως, αλλά άλλης διαδικασίας, που δεν εντάσσεται στη διαδικασία της εγκρίσεως περιβαλλοντικών όρων ούτε αποτελεί προϋπόθεση ή έρεισμα της προσβαλλομένης (πρβλ. ΣτΕ 258/2004 σκ. 39), ενώ άλλωστε ούτε από την προσβαλλόμενη απόφαση τέθηκε ως προϋπόθεση για την πραγματοποίηση του επίμαχου έργου η προηγούμενη υπογειοποίηση των γραμμών του ΗΣΑΠ. Ούτε άλλωστε μπορούσε να θεωρηθεί ως παραδεκτώς συμπροσβαλλόμενη, ως μη συναφής, η μεταγενεστέρως εκδοθείσα 203342/23.11.2012 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής περί έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για την υπογειοποίηση της γραμμής του ΗΣΑΠ από το σταθμό ........ έως το σταθμό Φαλήρου και την υλοποίηση νέου σταθμού στη θέση ........», ως αφορώσα άλλο έργο, ανεξάρτητο από το επίμαχο έργο της κατασκευής του τραμ.

Προμήθεια και εγκατάσταση οδοντιατρικών μονάδων....Επειδή, ειδικότερα, όπως είναι γνωστό, το ζήτημα του εννόμου συμφέροντος του μη οριστικώς αποκλεισθέντος έχει απασχολήσει επανειλημμένα τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλ. ΔΕΕ, αποφάσεις της 2.7.2013, C-100/12 Fastweb SpA, της 11.5.2017 C131/16, Arhus sp.z. o.o and Gama Jacek Lipik (Archus and Gama), της 5.4.2016, C-689/13 Puligienica Facility Esco SpA (PFE), της 21.12.2016, C355/15 Bietergemeinschaft Technische Gebӓudebetreuung und Caverion Österreich (BTG&CÖ), και της 5.9.2019, C-333/18 Lombardi Srl) και του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΕΑ ΣτΕ 349/17, 22/18, 30/19, 180/19), ήδη δε με την απόφαση 235/2019 της Επιτροπής Αναστολών της Ολομελείας του Συμβουλίου Επικρατείας υποβάλλονται σχετικά προδικαστικά ερωτήματα προς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πρόσφατη νομολογία (ΕΑ ΣτΕ 22/18, 30/19) που δέχεται το έννομο συμφέρον του μη οριστικώς αποκλεισθέντος ακολουθώντας τη σχετική νομολογία του ΔΕΕ, ενώ αναμφισβήτητα συνιστά μεταστροφή έναντι της παλαιότερης νομολογίας (έως και την ΕΑ ΣτΕ 349/2017) που απέρριπτε το έννομο συμφέρον του, ακόμη κυμαίνεται και δεν έχει καταλήξει πλήρως στον καθορισμό των προϋποθέσεων υπό τις οποίες αναγνωρίζεται το έννομο συμφέρον του αποκλεισθέντος. Στην πλέον πρόσφατη νομολογία (ΕΑ ΣτΕ 180/19) διακρίνεται τάση εκ νέου περιστολής του έννομου συμφέροντος (σε σύγκριση με τις ΕΑ ΣτΕ 22/18 και 30/19), η οποία ίσως δεν είναι άσχετη με τον ορατό κίνδυνο εκθετικής αύξησης των δικαστικών αντιδικιών και εκτροπής της διαγωνιστικής διαδικασίας στην «ηθική της με κάθε μέσο και στρεψοδικία εξόντωσης κάθε ανταγωνιστή και εν τέλει και του ίδιου του διαγωνισμού, ώστε να προκηρυχθεί ο επαναληπτικός» Αριθμός απόφασης: 206 /2020 14 (βλ. Ν. Μαρκόπουλου, «Το έννομο συμφέρον αποκλεισθέντος οικονομικού φορέα για προσβολή πράξεων της διαγωνιστικής διαδικασίας ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων», εισήγηση στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών, διαθέσιμη στο διαδίκτυο υπό https://www.esdi.gr/nex/images/stories/pdf/epimorfosi/2018/markopoulos_Oktob er2018.pdf). Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, θα πρέπει να δηλώνεται άλλως να καθίσταται σαφές ότι επιδιώκεται η απόρριψη της έτερης προσφοράς επί τη βάσει της ματαίωσης και επαναπροκήρυξης του διαγωνισμού. Ωστόσο, εν προκειμένω, ουδέν σχετικό αναφέρει η προσφεύγουσα και ως εκ τούτου κρίνεται απαράδεκτη λόγω έλλειψης εννόμου συμφέροντος η εξέταση των λόγων που αφορούν την έτερη συμμετέχουσα στο διαγωνισμό. 19. Επειδή, περαιτέρω, ελέγχονται οι ισχυρισμοί κατά της προσφοράς έτερου συμμετέχοντος όταν χωρεί εφαρμογή του ίσου μέτρου κρίσης. Ωστόσο, όπως, έχει γίνει δεκτό (ΕΑ ΣτΕ 235/2019, ΣτΕ 2768-2770/2013), για την θεμελίωση παραβάσεως του ίσου μέτρου κρίσεως, κρίσιμο είναι το αν εχώρησε διαφορετική εκτίμηση των αυτών πλημμελειών των προσφορών των διαγωνιζομένων (και όχι αν οι διαφορετικές πλημμέλειες αφορούν στο ίδιο, εν γένει, ζήτημα).