Διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών που προβλέπονται στην υπ’ αριθμ. 34674/2008 υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β΄ 669) σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 17 του ν. 3844/2010 (ΦΕΚ Α΄ 63). 

Α) Περί της κυριότητας επί του ευρισκομένου επί της οδού Αγίας Λαύρας 27 ακινήτου (περιοχή Κυπριάδου), ιδιοκτησίας του καταργηθέντος Δ΄ Κρατικού Παιδικού Σταθμού Πατησίων. Β) Περί της κυριότητας όλων των ακινήτων που είχαν αγορασθεί από καταργημένα νομικά πρόσωπα αρμοδιότητας της Γενικής Γραμματείας Πρόνοιας (πλέον Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης) και ειδικότερα κυριότητας κρατικών παιδικών σταθμών οι οποίοι καταργήθηκαν με τη διάταξη του άρθρου 26 του π.δ. 410/1995, όπως αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 12 του ν. 2880/2001, η τύχη των οποίων δε ρυθμίστηκε με την έκδοση σχετικού διατάγματος, όπως προέβλεπε το άρθρο 5 του α.ν. της 2/5-11-1935.999(....)Α) Περί της κυριότητας επί του ευρισκομένου επί της οδού Αγίας Λαύρας 27 ακινήτου, η περιουσία αυτή εξακολουθεί να διέπεται από τις προβλέψεις της διάταξης της παραγράφου 1 του άρθρου 5 του α.ν. 2/5-11-1935 και συνεπώς θεωρούμενη ως δημόσια, παρέμεινε, κατ’ αρχήν, στην κυριότητα του Δημοσίου και ειδικότερα του Υπουργείου Υγείας, ως εποπτεύοντος Υπουργείου και αρμόδιου για την έγκριση της αγοράς του ακινήτου για την στέγαση και λειτουργία του καταργηθέντος με την παράγραφο 1 του άρθρου 12 του ν. 2880/2001 Δ΄ Κρατικού Παιδικού Σταθμού Πατησίων και ακολούθως περιήλθε, στην κυριότητα του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (κατά πλειοψηφία). Β) Ως προς το δεύτερο υποερώτημα, το οποίο αφορά εν γένει την περιουσία όλων των καταργηθέντων με την προαναφερθείσα διάταξη παιδικών σταθμών των οποίων η τύχη παρέμεινε αρρύθμιστη, αυτό δεν δύναται να τύχει απάντησης, διότι δεν περιλαμβάνεται σε αυτό πλήρης εξιστόρηση συγκεκριμένου πραγματικού και ως εκ τούτου δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 6 παράγραφος 6 του ν. 3086/2002 (ομόφωνα).

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: (...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, η διακήρυξη με το προεκτεθέν περιεχόμενο παρίσταται εντελώς αόριστη διότι δεν περιγράφει και προσδιορίζει επακριβώς, με σαφήνεια και πληρότητα το προς ανάθεση τεχνικό αντικείμενο και τις επιμέρους συνιστώσες του τρόπου εκτέλεσης των υπηρεσιών και δεν περιλαμβάνει ουσιώδη στοιχεία, τα οποία κατά τις προαναφερθείσες διατάξεις των π.δ. 59/2007 και 28/1980 πρέπει να περιλαμβάνονται στο ελάχιστο περιεχόμενό της. Περαιτέρω δεν καθορίζει κάποιες ειδικές ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές ως προς τη μεθοδολογία εκτέλεσης των ελεγχόμενων υπηρεσιών από τις οποίες να διασαφηνίζεται το αντικείμενο, με αποτέλεσμα να καθίσταται όλως δυσχερής τόσο η κατανόηση του εύρους των υπηρεσιών από τους υποψηφίους όσο και η εκ μέρους τους προσήκουσα διαμόρφωση προσφοράς αλλά και η ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής να ελέγξει με ισότιμο τρόπο τις προσφορές και να αναθέσει στον κατάλληλο υποψήφιο, εκείνον δηλαδή που ανάμεσα στους υποψηφίους που πληρούν τις προϋποθέσεις για την άρτια εκτέλεση του τεχνικού αντικειμένου της σύμβασης πρόσφερε τη χαμηλότερη τιμή. Ειδικότερα, η διακήρυξη α) αναφέρει όλως ασαφώς ότι το αντικείμενο αφορά «στην απομάκρυνση της παραγόμενης ιλύος από την ΕΕΛ …….. με ή χωρίς επεξεργασία και η ασφαλής διάθεση ή αξιοποίηση της, η οποία θα αποδεικνύεται με την προσκόμιση των απαραίτητων πιστοποιητικών νόμιμης διάθεσης», χωρίς όμως να διευκρινίζει – περιγράφει τεχνικά την έννοια της «επεξεργασίας» της ιλύος, αν υπάρχουν και ποιες είναι οι εναλλακτικές τεχνικές μέθοδοι «επεξεργασίας» σύμφωνα με τα συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά της λάσπης στη συγκεκριμένη εγκατάσταση λυμάτων, τις οποίες δυνητικά μπορεί να επιλέξει ο ανάδοχος και υπό ποιες συνθήκες οι εναλλακτικές λύσεις της επεξεργασίας ή μη της λάσπης είναι ικανές να εξασφαλίσουν την αποτελεσματική και ιδίως την ασφαλή παροχή των οικείων υπηρεσιών, ποιες δηλαδή είναι οι ειδικότερες υποχρεώσεις του αναδόχου στην περίπτωση που επιλέξει τη μία ή την άλλη λύση, β) αναφέρει ότι στις υποχρεώσεις του αναδόχου εμπίπτει και η ασφαλής διάθεση ή αξιοποίηση της λάσπης, χωρίς όμως να διευκρινίζει σε τι διαφέρει εννοιολογικά - τεχνικά η διάθεση από την αξιοποίηση και σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοσθεί η μία ή η άλλη μέθοδος, γ) παρόλο που δίνει στον ανάδοχο τη δυνατότητα να επιλέξει κατά το στάδιο της εκτέλεσης εάν θα «επεξεργαστεί» ή όχι την ιλύ και κάνει διαχωρισμό μεταξύ «διάθεσης» και «αξιοποίησης» αυτής, δεν διευκρινίζει ποιο είναι το είδος των κατάλληλων εγκαταστάσεων που μπορούν να είναι οι τελικοί αποδέκτες της ιλύος γενικά αλλά και ειδικά σε κάθε μία από τις ως άνω περιπτώσεις, ποιοι δηλαδή μπορούν να είναι οι αποδέκτες σε περίπτωση που ανάδοχος επιλέξει τη λύση της επεξεργασίας ή της μη επεξεργασίας καθώς και αν διαφέρουν οι αποδέκτες στην περίπτωση της απλής διάθεσης της λάσπης από αυτούς σε περίπτωση αξιοποίησή της, δ) δεν απαιτεί από τους υποψηφίους να δηλώσουν τις εγκαταστάσεις στις οποίες προτίθενται να διαθέσουν την ιλύ ούτε απαιτεί από τον ανάδοχο να προσκομίσει, έστω και κατά το στάδιο της εκτέλεσης, συμβάσεις συνεργασίας με τις εγκαταστάσεις στις οποίες θα διαθέσει την ιλύ για χρονικό διάστημα ίσο με τη διάρκεια της σύμβασης, ε) δεν αναφέρει, όπως απαιτεί το στοιχείο 15 του Παραρτήματος XIII του π.δ. 59/2007 τους ελάχιστους όρους οικονομικού και τεχνικού χαρακτήρα που πρέπει να πληροί ο ανάδοχος, στ) δεν αναφέρει ιδίως ποιες είναι οι έστω και κατ’ ελάχιστον τεχνικές απαιτήσεις που αφορούν στην απομάκρυνση – μεταφορά της ιλύος λ.χ. εάν απαιτείται ο ανάδοχος να διαθέτει δικό του μηχανολογικό εξοπλισμό (μηχανήματα – οχήματα) και ποια είναι τα τεχνικά χαρακτηριστικά αυτού ή να διαθέτει υπαλληλικό προσωπικό και ποιας ειδικότητας πρέπει να είναι αυτό, ζ) δεν παραθέτει έστω και τις ελάχιστες απαιτήσεις τις σχετικές με τη συχνότητα με την οποία ο ανάδοχος υποχρεούται να απομακρύνει τη λάσπη, η) ενώ αναφέρει αορίστως ότι «ο ανάδοχος θα αναλάβει να εκδώσει και κάθε απαραίτητη άδεια (π.χ. περιβαλλοντική, άδεια λειτουργίας, μεταφοράς κ.λπ.) για τη διαχείριση της ιλύος» και ότι στις υποχρεώσεις του συμπεριλαμβάνεται και «οι τυχόν τροποποιήσεις των περιβαλλοντικών όρων για την τελική διάθεση της λάσπης», δεν αναφέρει τις νομοθετικές διατάξεις που διέπουν τη διαχείριση (συλλογή, φόρτωση, μεταφορά και τελική διάθεση) των αποβλήτων που προσιδιάζουν με τη ιλύ της συγκεκριμένης εγκατάστασης λυμάτων και καθορίζουν ποιες είναι οι άδειες τις οποίες πρέπει να εκδώσει ο ανάδοχος κατά τα στάδιο της εκτέλεσης ανάλογα με τον τρόπο διαχείρισης της ιλύος που θα επιλέξει ή σε ποιες περιπτώσεις απαιτείται έγκριση περιβαλλοντικών όρων, ούτε εξάλλου αναφέρει ποιες είναι αυτές οι ειδικές άδειες ανάλογα με τον τρόπο διαχείρισης που θα επιλέξει ο ανάδοχος καθώς και ποια είναι «τα απαραίτητα πιστοποιητικά νόμιμης διάθεσης» της ιλύος, η προσκόμιση των οποίων, ομοίως, απαιτείται από τον ανάδοχο κατά το στάδιο της εκτέλεσης (βλ. και στοιχείο 6γ του Παραρτήματος XIII του π.δ. 59/2007), θ) δεν αναφέρει τις ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές του αορίστως αναφερόμενου «συστήματος ζύγισης της ιλύος» το οποίο πρέπει να προμηθεύσει ο ανάδοχος και να εγκρίνει η Διευθύνουσα Υπηρεσία κατά το στάδιο της εκτέλεσης, ι) παραθέτει πίνακα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της παραγόμενης λάσπης προς διάθεση, ο οποίος όμως είναι ασαφής δεδομένου ότι, παρόλο που ο ίδιος ο πίνακας αυτός ορίζει στον τίτλο του ότι πρέπει «να προσδιοριστούν οι μονάδες μέτρησης περιεκτικότητας σε βαρέα μέταλλα και άλλες παραμέτρους για κάθε περίπτωση, π.χ. mg/kg», εντούτοις στα στοιχεία του πίνακα αυτού δεν γίνεται τέτοιος προσδιορισμός. Επίσης, η διακήρυξη, κατά παράβαση του στοιχείου 6 β΄ του XIII Παραρτήματος του π.δ. 59/2007, καθιστά ασαφές και δεν προσδιορίζει εν τέλει κατά πόσο η εκτέλεση των ελεγχόμενων υπηρεσιών επιφυλάσσεται σε μια συγκεκριμένη επαγγελματική κατηγορία. Τούτο διότι το άρθρο 10 αυτής, ναι μεν απαιτεί από τους υποψηφίους να καταθέσουν πιστοποιητικό του οικείου Επιμελητηρίου, με το οποίο να πιστοποιείται η εγγραφή τους σε αυτό και το ειδικό επάγγελμά τους ή βεβαίωση άσκησης επαγγέλματος από αρμόδια δημόσια αρχή, πλην όμως δεν διευκρινίζει ποια κατηγορία επαγγελματιών, με ποιο δηλαδή ειδικό επάγγελμα, και με βάση ποιες διατάξεις, μπορεί να εκτελέσει το - σε κάθε περίπτωση, όπως ήδη έγινε δεκτό, αόριστο - αντικείμενο της σύμβασης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να λάβουν μέρος στο διαγωνισμό φυσικά και νομικά πρόσωπα  διαφόρων ειδικοτήτων (λ.χ. αντικείμενο της δραστηριότητας της ……. με βάση το προσκομισθέν από αυτή 8422/2012 πιστοποιητικό του Επιμελητηρίου …….. είναι η παραγωγή ζωϊκών ή φυτικών λιπασμάτων, ενώ το επάγγελμα του εν τέλει ανακηρυχθέντος ως αναδόχου ……, με βάση το προσκομισθέν από αυτόν 1293/53285/24.8.2012 πιστοποιητικό του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας είναι ηλεκτρολόγος μηχανικός), χωρίς να προκύπτει εν τέλει εάν οι επαγγελματίες με τις ειδικότητες αυτές είναι εκείνοι που πράγματι μπορούν να εκτελέσουν το αντικείμενο της σύμβασης.  

Ανακατασκευή Δικτύου Ηλεκτροφωτισμού 2021- 2022»:ζητείται η ανάκληση της 4/2024 Πράξης της Επιτρόπου του τομέα O.T.A. V του Ελεγκτικού Συνεδρίου:Ενόψει των ανωτέρω, το Δικαστήριο κρίνει ότι η απόφαση της αναθέτουσας αρχής, δεχόμενη ως επαρκείς τις παρασχεθείσες από τον προσφεύγοντα εξηγήσεις και διευκρινήσεις και κρίνοντας αποδεκτή την οικονομική του προσφορά, είναι επαρκώς αιτιολογημένη και η ίδια η Αναθέτουσα Αρχή, λαμβάνοντας την απόφαση αυτή, δεν υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής της ευχέρειας. Τούτο, δε, καθόσον για την λήψη της απόφασης αυτής συνεκτιμήθηκαν πρόσφορα συγκριτικά στοιχεία πολλαπλών εργολαβικών συμβάσεων που έχει εκτελέσει ο ίδιος ο προσφεύγων με ίδιο ή υψηλότερο ποσοστό έκπτωσης. Οι συμβάσεις αυτές, για τις οποίες έχουν υποβληθεί τα αντίστοιχα αποδεικτικά στοιχεία (προϋπολογισμοί - τιμολόγια μελέτης, πίνακες συμμετεχόντων, πρακτικά ανάθεσης, πιστοποιητικά περαίωσης εργασιών) αφορούν σε έργα άλλων Δήμων ή λοιπών φορέων με παρόμοιο ή παρεμφερές (τεχνικό) αντικείμενο, τα οποία ανατέθηκαν και εκτελέσθηκαν κατά το πρόσφατο παρελθόν με τα ίδια ή και υψηλότερα ποσοστά έκπτωσης σε έργα ακόμη και μικρότερου οικονομικού αντικειμένου και ενώ, μάλιστα, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, έχουν ήδη μεταβληθεί επί το δυσμενέστερο οι τιμές της αγοράς (πρβλ. ΔΕφΚομ 13/2024, σκ. 15.). Περαιτέρω, νομίμως συνεκτιμήθηκε η ύπαρξη ιδιόκτητων οχημάτων – μηχανημάτων που διαθέτει ο προσφεύγων και θα τα διαθέσει στην εκτέλεση της σύμβασης με βάση τον σχετικό πίνακα που υπέβαλε ενώπιον της επιτροπής του διαγωνισμού (βλ. και σχετικές άδειες που επισυνάπτονται στα στοιχεία του φακέλου). Επίσης, νομίμως συνεκτιμήθηκε η φύση και τα χαρακτηριστικά του επίμαχου έργου, που αφορά σε τυπικό έργο συντήρησης ηλεκτροφωτισμού χωρίς εκ των προτέρων καθορισμένα σημεία επέμβασης, με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτή ειδικότερη ανάλυση του κόστους σε σχέση με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών, κόστος εργοταξίου κ.λ.π.. Από τα παρατεθέντα στοιχεία προκύπτει η βασιμότητα του προβαλλομένου με την προσφυγή ισχυρισμού ότι, γενικότερα, σε ανάλογα έργα  προσφέρονται, κατά το συνήθως συμβαίνον, υψηλά ποσοστά έκπτωσης, γεγονός που επιβεβαιώθηκε και στον επίμαχο διαγωνισμό, στον οποίο άλλωστε η προσφορά του δεύτερου μειοδότη ανήλθε σε ποσοστό 43,07%. Όλα τα ανωτέρω στοιχεία, που εκτιμήθηκαν συνδυαστικά από την αναθέτουσα αρχή, χωρίς κατά τα λοιπά να έχει αμφισβητηθεί η τεχνική ικανότητα του μειοδότη να εκτελέσει το αντικειμένο της σύμβασης, καθιστούν αιτιολογημένη, στην προκειμένη περίπτωση, την κατά διακριτική ευχέρεια ληφθείσα απόφασή της ότι η επίμαχη προσφορά δεν είναι αφερέγγυα αλλά ακριβής και ικανή να διασφαλίσει την προσήκουσα εκτέλεση της σύμβασης. Άλλωστε, στον εν λόγω διαγωνισμό δεν αμφισβητήθηκε από κάποιον υποψήφιο η πληρότητα της σχετικής αιτιολόγησης ούτε προβλήθηκαν συγκεκριμένοι ισχυρισμοί περί του ασυνήθιστα χαμηλού της οικονομικής προσφοράς του προσφεύγοντος, που έχρηζαν ειδικότερης απάντησης εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής. Αντιθέτως, το αποτέλεσμα της διαγωνιστικής διαδικασίας κατακυρώθηκε χωρίς να ασκηθεί κάποια προδικαστική προσφυγή ή αίτηση ασφαλιστικών μέτρων. Ως εκ τούτου, κατά παραδοχή του προβαλλομένου με την ένδικη προσφυγή ισχυρισμού, ο μοναδικός διακωλυτικός λόγος υπογραφής του ελεγχόμενου σχεδίου πρέπει να αρθεί. 
  Ανακαλεί την 4/2024 Πράξη της Επιτρόπου του τομέα O.T.A. V του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον Δήμο Ηλιούπολης.