Κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση ασφάλειας, προστασίας και υπηρεσιών σε ποδοσφαιρικούς αγώνες και λοιπά αθλητικά γεγονότα.

Περίληψη της αποφάσεως Προσέγγιση των νομοθεσιών – Διαδικασίες συνάψεως δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών – Οδηγία 2004/18 – Πεδίο εφαρμογής (Οδηγία 2004/18 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου) Η οδηγία 2004/18, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, έχει την έννοια ότι σε περίπτωση συνάψεως συμβάσεως μεταξύ αναθέτουσας αρχής και ιδιωτικής εταιρίας, ανεξάρτητης από αυτήν, προς σύσταση κοινής εταιρίας υπό τη μορφή ανώνυμης εταιρίας, με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών στον τομέα της υγείας και της ευεξίας στους χώρους εργασίας, η ανάθεση από την εν λόγω αρχή της παροχής των προοριζόμενων για τους υπαλλήλους της υπηρεσιών, αξίας υπερβαίνουσας το προβλεπόμενο από την ως άνω οδηγία κατώτατο όριο, η οποία ανάθεση μπορεί να αποσπασθεί από την ιδρυτική της εταιρίας αυτής σύμβαση, πρέπει να γίνεται τηρουμένων των διατάξεων της συγκεκριμένης οδηγίας που έχουν εφαρμογή στις υπηρεσίες του παραρτήματος II B. Ειδικότερα, καίτοι η σύσταση εκ μέρους αναθέτουσας αρχής και ιδιωτικού οικονομικού φορέα κοινής επιχειρήσεως δεν εμπίπτει αυτή καθεαυτή στην οδηγία 2004/18, εντούτοις, μια πράξη κεφαλαιακής συναλλαγής δεν μπορεί να υποκρύπτει στην πραγματικότητα την ανάθεση σε εταίρο του ιδιωτικού τομέα συμβάσεων που δύνανται να χαρακτηριστούν ως δημόσιες συμβάσεις ή συμβάσεις παραχωρήσεως. Εξάλλου, το γεγονός ότι ένας ιδιωτικός φορέας και μια αναθέτουσα αρχή συνεργάζονται στο πλαίσιο ενός φορέα μικτού κεφαλαίου δεν μπορεί να δικαιολογήσει την αθέτηση των διατάξεων των σχετικών με τις δημόσιες συμβάσεις και τις συμβάσεις παραχώρησης κατά την ανάθεση δημόσιων συμβάσεων και συμβάσεων παραχώρησης στον εν λόγω ιδιωτικό φορέα ή στον φορέα μικτού κεφαλαίου. Επομένως, σε περίπτωση που δεν αποδεικνύεται αντικειμενικώς η ανάγκη συνάψεως της μικτής συμβάσεως με ένα αποκλειστικώς αντισυμβαλλόμενο και το σκέλος της μικτής συμβάσεως που συνίσταται στη δέσμευση της αναθέτουσας αρχής να απευθύνεται στην κοινή εταιρία για την παροχή υπηρεσιών στον τομέα της υγείας στους υπαλλήλους του είναι αποσπαστό από τη σύμβαση αυτή, οι κρίσιμες διατάξεις της οδηγίας 2004/18 έχουν εφαρμογή επίσης επί της αναθέσεως του σκέλους αυτού. (βλ. σκέψεις 33-34, 45-47 και διατακτ.)

Περίληψη της αποφάσεως 1.Προσφυγή λόγω παραβάσεως – Προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία – Όχληση (Άρθρο 226 ΕΚ) 2.Προσέγγιση των νομοθεσιών – Διαδικασίες συνάψεως συμβάσεων δημοσίων προμηθειών – Οδηγία 93/36 – Παρεκκλίσεις από τους κοινούς κανόνες – Συσταλτική ερμηνεία (Οδηγία 93/36 του Συμβουλίου, άρθρα 6 §§ 2 και 3) 3.Προσέγγιση των νομοθεσιών – Διαδικασίες συνάψεως συμβάσεων δημοσίων προμηθειών – Οδηγίες 77/62 και 93/36 – Σύναψη συμβάσεων (Οδηγίες 93/36 και 77/62 του Συμβουλίου) 1.Κατά την προ της ασκήσεως της προσφυγής λόγω παραβάσεως διαδικασίας, μολονότι η αιτιολογημένη γνώμη του άρθρου 226 ΕΚ πρέπει να εκθέτει με λογική πληρότητα και λεπτομερώς τους λόγους που οδήγησαν την Επιτροπή να σχηματίσει την πεποίθηση ότι το οικείο κράτος μέλος παρέβη υποχρέωση που υπέχει από τη Συνθήκη, προκειμένου περί του εγγράφου οχλήσεως δεν μπορεί να απαιτείται τόσο μεγάλη ακρίβεια, δεδομένου ότι το έγγραφο αυτό κατ’ ανάγκη συνίσταται σε μια πρώτη σύντομη περίληψη των αιτιάσεων. (βλ. σκέψη 23) 2.Όπως προκύπτει, μεταξύ άλλων, από τη δωδέκατη αιτιολογική σκέψη της οδηγίας 93/36, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων προμηθειών, η διαδικασία με διαπραγμάτευση έχει εξαιρετικό χαρακτήρα και πρέπει να εφαρμόζεται μόνο στις περιοριστικώς απαριθμούμενες περιπτώσεις. Προς τούτο, το άρθρο 6, παράγραφοι 2 και 3, της οδηγίας αυτής απαριθμεί ρητώς και περιοριστικώς τις περιπτώσεις κατά τις οποίες και μόνον μπορεί να γίνει προσφυγή στη διαδικασία με διαπραγμάτευση. Συγκεκριμένα, οι αποκλίσεις από τους κανόνες που σκοπό έχουν να εξασφαλίσουν τη δυνατότητα άσκησης των δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται από τη Συνθήκη στον τομέα των συμβάσεων δημοσίων έργων πρέπει να ερμηνεύονται στενά. Προκειμένου η οδηγία 93/36 να μην απολέσει την πρακτική αποτελεσματικότητά της, τα κράτη μέλη δεν μπορούν, επομένως, να προβλέπουν περιπτώσεις προσφυγής στη διαδικασία με διαπραγμάτευση που δεν προβλέπονται από την οδηγία αυτή ή να συνοδεύουν τις ρητώς προβλεπόμενες από την εν λόγω οδηγία περιπτώσεις με νέους όρους που έχουν ως αποτέλεσμα να καθιστούν ευκολότερη την προσφυγή στην εν λόγω διαδικασία. Εξάλλου, το βάρος αποδείξεως σχετικά με τη συνδρομή των έκτακτων περιστάσεων που δικαιολογούν την παρέκκλιση από τους εν λόγω κανόνες φέρει ο διάδικος που τις επικαλείται. (βλ. σκέψεις 56-58) 3.Ένα κράτος μέλος, έχοντας καθιερώσει από παλιά και εξακολουθώντας να εφαρμόζει την πρακτική της απευθείας σύναψης συμβάσεων αγοράς ελικοπτέρων ορισμένης εθνικής μάρκας για την κάλυψη των αναγκών πολλών στρατιωτικών και πολιτικών σωμάτων, χωρίς την προκήρυξη διαγωνισμού και, μεταξύ άλλων, χωρίς την τήρηση των διαδικασιών που προβλέπει η οδηγία 93/36 περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων προμηθειών, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 97/52 και προέβλεπε προηγουμένως η οδηγία 77/62 περί συντονισμού των διαδικασιών συνάψεως συμβάσεων κρατικών προμηθειών, όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με τις οδηγίες 80/767 και 88/295, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τις οδηγίες αυτές. Μια τέτοιου είδους πρακτική δεν δικαιολογείται από την ύπαρξη «εσωτερικής» σχέσης στην περίπτωση της, έστω και κατά μειοψηφία, συμμετοχής μιας ιδιωτικής επιχείρησης στο κεφάλαιο της εταιρίας που κατασκευάζει τα εν λόγω ελικόπτερα, στην οποία συμμετέχει και η οικεία αναθέτουσα αρχή κατά τρόπο που να μην έχει τη δυνατότητα να ασκεί επί της εταιρίας αυτής έλεγχο ανάλογο προς αυτόν που ασκεί στις δικές της υπηρεσίες. Εξάλλου, όσον αφορά τις θεμιτές επιταγές εθνικού συμφέροντος που προβλέπουν τα άρθρα 296 ΕΚ και 2, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, της οδηγίας 93/36, καθόσον τα ελικόπτερα αυτά είναι προϊόντα διπλής χρήσεως, κάθε κράτος μέλος δύναται, δυνάμει του άρθρου 296, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, ΕΚ, να λαμβάνει τα μέτρα που θεωρεί αναγκαία για την προστασία ουσιωδών συμφερόντων της ασφαλείας του, που αφορούν την παραγωγή ή εμπορία όπλων, πυρομαχικών και πολεμικού υλικού, υπό την προϋπόθεση, πάντως, ότι τα μέτρα αυτά δεν αλλοιώνουν τους όρους του ανταγωνισμού εντός της κοινής αγοράς σχετικά με τα προϊόντα που δεν προορίζονται για στρατιωτικούς ειδικά σκοπούς. Επομένως, κατά την αγορά εξοπλισμού, ο οποίος δεν προορίζεται με βεβαιότητα να χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικούς σκοπούς, πρέπει απαραιτήτως να τηρούνται οι κανόνες περί συνάψεως δημοσίων συμβάσεων. Κατά την προμήθεια ελικοπτέρων από στρατιωτικά σώματα για πολιτική χρήση πρέπει να τηρούνται οι ίδιοι κανόνες. (βλ. σκέψεις 38-41, 46-49, 60 και διατακτ.) 

Σύμφωνα με το άρθρο 20 του π.δ/τος 60/2007 «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18/ΕK «περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών» (…)» (Α΄ 64), οι δημόσιες συμβάσεις με αντικείμενο υπηρεσίες του Παραρτήματος IIΒ του π.δ/τος αυτού υπόκεινται μόνον στις διατάξεις των άρθρων 53 και 29 παρ. 4 του ιδίου νομοθετήματος για τις υποχρεώσεις της Αναθέτουσας Αρχής όσον αφορά, αντιστοίχως, τον καθορισμό των τεχνικών προδιαγραφών των ζητούμενων υπηρεσιών και τη γνωστοποίηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή των αποτελεσμάτων της διαδικασίας ανάθεσής τους. Κατά τα λοιπά δε, οι συμβάσεις της κατηγορίας αυτής, στις οποίες συγκαταλέγονται και εκείνες με αντικείμενο υπηρεσίες «ερευνών και ασφάλειας», ως τέτοιων νοουμένων και των υπηρεσιών φύλαξης και επιτήρησης (βλ. το Παράρτημα I του Κανονισμού (ΕΚ) 2195/2002 «περί του κοινού λεξιλογίου για τις δημόσιες συμβάσεις (CPV)», L 340), εξαιρούνται από την εφαρμογή του παράγωγου κοινοτικού δικαίου και η ανάθεσή τους διέπεται από τις διατάξεις της εθνικής νομοθεσίας, επομένως, και από αυτή του άρθρου 83 παρ. 3(στ) του ν. 2362/1995 «Περί Δημοσίου Λογιστικού, ελέγχου των δαπανών του Κράτους και άλλες διατάξεις» (Α΄ 247), που ορίζει ότι, κατά παρέκκλιση από τον κανόνα της διενέργειας διαγωνισμού, «επιτρέπεται με έγκριση του αρμοδίου οργάνου η σύναψη σύμβασης παροχής υπηρεσιών με διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση σχετικής προκήρυξης» (απευθείας ανάθεση), μεταξύ άλλων, «στην περίπτωση νέων υπηρεσιών που συνιστούν επανάληψη παρόμοιων υπηρεσιών που είχαν ανατεθεί με τακτικό διαγωνισμό στον αρχικό ανάδοχο και αποτελούν συνέχεια ή συμπλήρωση της αρχικής σύμβασης, με την προϋπόθεση ότι δεν έχει παρέλθει 3ετία από αυτή και εξασφαλίζονται οι ίδιοι όροι και προϋποθέσεις με δυνατότητα τιμαριθμικής αναπροσαρμογής».(...)σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι, ναι μεν παράταση της διάρκειας της 5826/ΧΡΜ/3.3.2009 σύμβασης δεν προβλεπόταν από τη σύμβαση αυτή, ούτε, πολύ περισσότερο, από την οικεία διακήρυξη, η απευθείας ανάθεση, όμως, στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρία της φύλαξης των κτηρίων, για το μεταγενέστερο της λήξης της χρονικό διάστημα, εύρισκε νόμιμο έρεισμα στη διάταξη του άρθρου 83 παρ. 3(στ) του ν. 2362/1995, κατ’ επίκληση της οποίας εχώρησε, αφού οι απευθείας ανατεθείσες υπηρεσίες περιλαμβάνονταν στο αντικείμενο της προαναφερόμενης σύμβασης, η οποία είχε συναφθεί κατόπιν τακτικού διαγωνισμού, η δε παροχή των υπηρεσιών αυτών από την μέχρι τότε ανάδοχο συνεχίσθηκε, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις, επί χρόνο που δεν υπερέβη την τριετία από τη σύναψή της.

ΚΑΤΑΤΜΗΣΗ.ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:(...)με τα δεδομένα της κοινής πείρας και την αντίληψη των συναλλαγών, καθώς εντάσσονται στην αυτή κατηγορία συστημάτων πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, αποβλέποντας στην ολοκληρωμένη και αποτελεσματική διαχείριση των οικείων δικτύων του Πανεπιστημίου ...., δύνανται δε να παρασχεθούν στο σύνολό τους από τον ίδιο κύκλο προμηθευτών, ήτοι από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο συγκεκριμένο τομέα της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών, παρέχοντας ολοκληρωμένες λύσεις στο σχεδιασμό, την προμήθεια και την εγκατάσταση πληροφοριακών συστημάτων,  ενσύρματων και ασύρματων δικτύων, συστημάτων διαχειρίσεως δικτύων και συστημάτων ασφάλειας πληροφοριακών συστημάτων και δικτύων. Προς τούτο, άλλωστε, συνηγορεί και το ότι η εταιρεία που αναδείχθηκε ανάδοχος στο διαγωνισμό της 9.11.2016 για την προμήθεια συστήματος ασφαλείας και προστασίας της συνδέσεως του Πανεπιστημίου με το διαδίκτυο, …., έλαβε μέρος και στο διαγωνισμό της 4.11.2016 για την προμήθεια ενεργού εξοπλισμού σημείων ασύρματης πρόσβασης στο δίκτυο της Πανεπιστημιούπολης. Το δε γεγονός ότι οι λοιπές εταιρείες στις οποίες ανατέθηκαν οι επίμαχες προμήθειες έλαβαν μέρος σε έναν μόνο διαγωνισμό η καθεμία, προβάλλεται αλυσιτελώς από το Πανεπιστήμιο, προς ενίσχυση του ισχυρισμού του ότι πρόκειται για μη ομοειδή αγαθά. Και τούτο διότι, ανεξαρτήτως του ότι το γεγονός αυτό ουδόλως αποδεικνύει ότι οι εν λόγω εταιρείες αδυνατούσαν να παράσχουν και τα λοιπά προαναφερθέντα συμβατικά είδη, ακόμα και τυχόν αδυναμία τους προς τούτο δεν αναιρεί τον ομοειδή χαρακτήρα των ειδών αυτών, ούτε τη δυνατότητα προμήθειάς τους από τον αυτό κύκλο προμηθευτών. Συναφώς, τυχόν αδυναμία κάποιων προμηθευτών να υποβάλουν προσφορές και στους τρεις προαναφερθέντες συνοπτικούς διαγωνισμούς, δεν αναιρεί ούτε και τη δυνατότητα διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού για το σύνολο των επίμαχων προμηθειών, καθόσον η οικεία διακήρυξη μπορούσε να προβλέψει τη δυνατότητα υποβολής προσφοράς και για μέρος μόνο των ζητουμένων ειδών, ώστε να εξασφαλισθεί η ανάπτυξη ευρύτερου ανταγωνισμού, με τη συμμετοχή στον σχετικό διαγωνισμό και επιχειρήσεων που θα επιθυμούσαν να υποβάλουν προσφορά όχι για το σύνολο, αλλά για μέρος μόνο των ζητουμένων ειδών.  Εξάλλου, η συμμετοχή μίας μόνο εταιρείας σε κάθε έναν από τους εν λόγω διαγωνισμούς καταδεικνύει το ενδεχόμενο η μη τήρηση των διατυπώσεων δημοσιότητας του ανοικτού διαγωνισμού να επέφερε τη μη ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού στις επίμαχες διαδικασίες αναθέσεως. Eπιπλέον, ο ισχυρισμός του Νοσοκομείου ότι τα ως άνω αγαθά δεν είναι ομοειδή, καθόσον, μολονότι βαρύνουν τον ίδιο ΚΑΕ (9347) του Π.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου, εντούτοις, εντάσσονται σε διαφορετικές κατηγορίες του Κοινού Λεξιλογίου για τις Δημόσιες Συμβάσεις (CPV) είναι απορριπτέος, διότι η εξέταση του ζητήματος του ενιαίου χαρακτήρα μίας προμήθειας, προκειμένου να κριθεί η ύπαρξη παράνομης κατατμήσεως αυτής προς αποφυγή εφαρμογής διατάξεων της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας, γίνεται με προσφυγή στα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, ενώ η κατάταξη των προς προμήθεια ειδών σε διαφορετικούς κωδικούς του Κωδικολογίου CPV αποτελεί μεν συνεκτιμώμενο, αλλά όχι αποφασιστικό στοιχείο για την κρίση αυτή (βλ. Ελ.Συν. ΙV Τμ. Πράξ. 136/2012, Κ.Π.Ε.Δ. στο IV Tμ. 61/2017, 126/2014, Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Tμ. 176/2016, 365/2015). Περαιτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το αντικείμενο της 1732/5775/32776/21.11.2016 συμβάσεως (προμήθεια και εγκατάσταση του  Ολοκληρωμένου Συστήματος Τηλεδιασκέψεων) αφορά την προμήθεια και εγκατάσταση εξειδικευμένου οπτικοακουστικού εξοπλισμού υψηλών τεχνικών προδιαγραφών, προοριζόμενου να αποτελέσει ένα ολοκληρωμένο σύστημα, το οποίο δεν είναι ομοειδές κατά τη φύση του, αλλά και σύμφωνα με τα δεδομένα της κοινής πείρας και την αντίληψη των συναλλαγών με τα είδη και τις υπηρεσίες που αποτελούν αντικείμενο των λοιπών διαγωνισμών. Κατόπιν των ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ, μη νομίμως συνήφθησαν οι 1733/5774/32775/21.11.2016, 1767/5873/33289/23.11.2016 και 1811/6105/34273/29.11.2016 συμβάσεις με τη διαδικασία του συνοπτικού διαγωνισμού και μάλιστα εντός διαστήματος οκτώ ημερών (από 21.11.2016 έως 29.11.2016), αφού η συνολική δαπάνη του Πανεπιστημίου για την προμήθεια και εγκατάσταση των προαναφερθέντων, ομοειδών ειδών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, ποσού 148.363,70 ευρώ άνευ Φ.Π.Α., υπερέβη το όριο των 60.000 ευρώ, πέραν του οποίου επιβάλλεται η διενέργεια δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού. Συνεπώς, οι εν λόγω αναθέσεις διενεργήθηκαν κατά κατάτμηση της συνολικής ετήσιας δαπάνης ομοειδών αγαθών, δυναμένων να κατακυρωθούν σε έναν ή περισσότερους προμηθευτές μέσω της διενέργειας δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού.