Εξαίρεση συμβάσεων τον Υπουργείου Εξωτερικών που χαρακτηρίζονται ως απόρρητες ή η σύναψη και εκτέλεσή τους πρέπει να συνοδεύονται από ιδιαίτερα μέτρα ασφαλείας, από το διαδικτυακό τόπο του ΚΗΜΔΗΣ.

Υπόθεση C-187/16: Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 20ής Μαρτίου 2018 — Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Δημοκρατίας της Αυστρίας (Παράβαση κράτους μέλους — Οδηγίες 92/50/ΕΟΚ και 2004/18/ΕΚ — Δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών — Κρατικό τυπογραφείο — Παραγωγή εγγράφων ταυτότητας και άλλων επίσημων εγγράφων — Ανάθεση των συμβάσεων σε επιχείρηση ιδιωτικού δικαίου χωρίς προηγούμενη διεξαγωγή διαδικασίας διαγωνισμού — Ιδιαίτερα μέτρα ασφαλείας — Προστασία των ουσιωδών συμφερόντων των κρατών μελών)

Μεταφορά της Δημόσιας Δαπάνης στον Οργανισμό Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε.) για την πληρωμή των μέτρων του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (Π.Α.Α.) και του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας (Ε.Π.ΑΛ.) περιόδου 2007-2013 και της Δράσης 1, «Πρόωρη Συνταξιοδότηση Αλιέων» του μέτρου 4.2, «Κοινωνικοοικονομικά μέτρα» του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας περιόδου 2000-2006, από το πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, καθώς και ρύθμιση σχετικών θεμάτων για την εφαρμογή του.(Kαταργήθηκε με την αριθμ.1135941/2015,ΦΕΚ-2882/Β/30.12.2015)

Επέκταση ΧΥΤΑ...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκ. ΙΙ), το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση η αναθέτουσα αρχή (ΦοΔΣΑ Β. …) μη νομίμως προσέφυγε, για την ανάθεση του ελεγχόμενου έργου, στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 32 παρ.2 εδ. γ΄του ν.4412/2016. Και τούτο, διότι από τα στοιχεία του φακέλου της υπόθεσης δεν προκύπτει ότι υφίσταται επείγουσα ανάγκη οφειλόμενη σε απρόβλεπτες περιστάσεις, που να δικαιολογεί την προσφυγή στην προαναφερόμενη εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης. Ειδικότερα, οι επικαλούμενοι από την αναθέτουσα αρχή λόγοι της καθυστέρησης στον υπό εξέλιξη διαγωνισμό ανάθεσης της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων, της σημαντικής επιβάρυνσης του ΧΥΤΑ … κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου, καθώς και του κινδύνου που εγκυμονεί το γεγονός ότι  το υφιστάμενο κύτταρο έχει φτάσει σε μεγάλο ύψος απορριμματικής μάζας (υπό στοιχ. 4, 6 και 3 λόγοι), που παρατίθενται στην προαναφερόμενη 49/2020 απόφαση του ΔΣ του ΦοΣΔΑ και καθιστούν αναγκαία, κατά τα διαλαμβανόμενα στην απόφαση αυτή, την άμεση ολοκλήρωση του έργου, δεν δύνανται να δικαιολογήσουν την προσφυγή στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων για τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης, δοθέντος ότι ήταν γνωστοί στην αναθέτουσα αρχή ήδη από το έτος 2017, οπότε και ξεκίνησε η δημοπράτηση και κατασκευή του έργου χωρίς να έχει περατωθεί μέχρι σήμερα, παρά τη σύναψη μάλιστα και συμπληρωματικής σύμβασης

Καταβολή αποδοχών σε εργαζομένους Δήμου:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις πρόσληψης προσωπικού με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου διάρκειας δύο (2) μηνών, κατ΄ εφαρμογή του άρθρου 206 του ν. 3584/2007, καθόσον οι επικαλούμενοι λόγοι που οδήγησαν στη σύναψη των υπό κρίση συμβάσεων των φερόμενων ως δικαιούχων συνιστούν, ως εκ της φύσης τους, κατεπείγουσες εποχικές ανάγκες, σύμφωνα και με όσα διαλαμβάνονται στο 5332/20.2.2012 έγγραφο του Δημάρχου ..., όπου επιβεβαιώνεται ότι η πρόσληψη του εν λόγω προσωπικού αποσκοπούσε στην κάλυψη των επειγουσών αναγκών, οι οποίες δημιουργήθηκαν από τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα, που είχαν ως συνέπεια να πλημμυρίσουν εκτάσεις και να προκληθούν μεγάλες ζημίες σε περιουσίες δημοτών, λόγω της κατάστασης των ποταμών και των ρεμάτων και της ανεπάρκειας του εργατοτεχνικού προσωπικού για την αντιμετώπισή τους. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη και ως εκ τούτου, το ένταλμα αυτό πρέπει να θεωρηθεί.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ.Αναστολή διοικητικών πράξεων - Ασφαλιστικά μέτρα Η αίτηση προσωρινής δικαστικής προστασίας βάσει των διατάξεων του άρθρου 3 του ν.2522/1997 δεν μπορεί να ματαιωθεί ή να καταστεί αλυσιτελής από ενέργειες της αναθέτουσας αρχής που λαμβάνουν χώρα είτε κατά τη διάρκεια της προθεσμίας προσφυγής και της αιτήσεως ασφαλιστικών μέτρων είτε και πριν από την έναρξη των σχετικών προμηθειών, ο δε δικαστής των ασφαλιστικών μέτρων έχει δικαιοδοσία να λάβει τα κατάλληλα ασφαλιστικά μέτρα για την προσωρινή προστασία του ενδιαφερομένου, εφόσον συντρέχει νόμιμη περίπτωση. Το γεγονός ότι εν, προκειμένω, η σχετική σύμβαση μεταξύ του καθ’ ου δήμου και της παρεμβαίνουσας εταιρείας υπεγράφη πριν παρέλθει η πενθήμερη προθεσμία ασκήσεως της προσφυγής κατά της αποφάσεως του Δ.Σ. του καθ’ ου δήμου, με την οποία ματαιώθηκε κατ’ ουσίαν ο διεξαγόμενος διαγωνισμός και αποφασίσθηκε η εκτέλεση της επίδικης προμήθειας με απ' ευθείας ανάθεση, δεν κωλύει την εξέταση των αιτήσεων, όπως αβασίμως ισχυρίζονται ο καθ' ου δήμος και η παρεμβαίνουσα. Η σύναψη συμβάσεων που καταλαμβάνονται από το π.δ. 57/2000 γίνεται κατά κανόνα κατόπιν διαγωνισμού, κατ' εξαίρεση δε χωρίς διαγωνισμό, όταν συντρέχουν οι αναγραφόμενες περιοριστικά στον νόμο προϋποθέσεις. H απόφαση για ματαίωση του εν εξελίξει διαγωνισμού και απ' ευθείας ανάθεση της προμήθειας δεν μπορεί να στεγαστεί στην ανωτέρω περίπτ. α της παρ. 2 του άρθρου 9 του π.δ. 57/2000, λόγω μη συνδρομής των προϋποθέσεων της διατάξεως αυτής, προεχόντως διότι στον διαγωνισμό υπεβλήθησαν προσφορές, οι οποίες αξιολογήθηκαν ως κατάλληλες. Δεν μπορεί ομοίως να στεγαστεί στην περίπτ. δ της ίδιας παρ. 2, ιδίως διότι δεν αιτιολογείται για ποιο λόγο, ενόψει του ήδη διαπιστωμένου προβλήματος ύδρευσης και της καταθέσεως του πορίσματος της επιτροπής αξιολόγησης, οι προθεσμίες της εν εξελίξει ανοικτής αυτής διαδικασίας δεν ήταν δυνατόν να τηρηθούν. Ενόψει αυτών, πιθανολογείται σοβαρώς ότι οι προσβαλλόμενες πράξεις εκδόθηκαν κατά παράβαση των ανωτέρω διατάξεων του π.δ. 57/2000, οι σχετικοί δε λόγοι των κρινομένων αιτήσεων φαίνονται βάσιμοι.

Συντήρηση στηθαίων ασφαλείας -συμπληρωματική σύμβαση:...Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στη σκέψη 2, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η σύναψη της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης στερείται νομίμου ερείσματος, διότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις των διατάξεων των άρθρων 132 παρ. 1 περ. γ και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016. Και τούτο, διότι, όπως προκύπτει από την τεχνική περιγραφή του αρχικού έργου, αυτό αφορούσε στην αποξήλωση και αντικατάσταση των υφιστάμενων μεταλλικών στηθαίων ασφαλείας με στηθαίο σκυροδέματος (New Jersey) σε δύο τμήματα της Νέας Εθνικής Οδού … (Τμήμα …, μήκους 4 χιλιομέτρων, και Τμήμα …., μήκους 600 μέτρων), στην τοποθέτηση νέων μεταλλικών Σ.Α.Ο. στην κεντρική νησίδα της Λ. …, στην πραγματοποίηση εργασιών οδοφωτισμού στο τμήμα του … και της Λεωφόρου … και, τέλος, στην πραγματοποίηση επιμέρους εργασιών συντήρησης – επισκευής κατεστραμμένων στηθαίων ασφαλείας, που δεν προσδιορίζονται ειδικότερα. Ωστόσο, στο ελεγχόμενο σχέδιο συμπληρωματικής σύμβασης περιλαμβάνονται εργασίες τοποθέτησης νέων Σ.Α.Ο., σε μήκος περίπου 15 χλμ., στο παράπλευρο οδικό δίκτυο στον άξονα του Π.Α.Θ.Ε., οι οποίες, όπως αναφέρεται στην ως άνω αιτιολογική έκθεση του 3ου ΑΠΕ, ανέκυψαν κατά την εκτέλεση άλλου έργου, που αφορούσε στην επέκταση και συμπλήρωση του δικτύου ηλεκτροφωτισμού στο παράπλευρο οδικό δίκτυο του άξονα Π.Α.Θ.Ε., εντός των διοικητικών ορίων της Περιφέρειας ... Ως εκ τούτου, εφόσον δεν προκύπτει οποιαδήποτε λειτουργική διασύνδεση των εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης με το αντικείμενο του έργου «ΣΟ – 04/14: Συντήρηση στηθαίων ασφαλείας σε περιοχές αρμοδιότητας ΔΚΕΣΟ», ούτε είναι αναγκαίες οι εργασίες αυτές για την έντεχνη ολοκλήρωση και τελειοποίησή του, μπορούν δε ευχερώς να διαχωριστούν τεχνικά και οικονομικά από αυτό, συντρέχει περίπτωση ανεπίτρεπτης επέκτασης του τεχνικού και φυσικού αντικειμένου του αρχικού έργου και μη νόμιμης ανάθεσης των εν λόγω εργασιών με συμπληρωματική σύμβαση.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ. (..)ζητείται η ανάκληση της 526/2011 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου(..)Περαιτέρω, το Κλιμάκιο απεφάνθη ότι οι επικαλούμενοι από την αιτούσα λόγοι που καθιστούν αναγκαία τη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης, όπως η αυξημένη κίνηση των τελευταίων μηνών στην περιοχή αρμοδιότητας …. Γ2 διαχείρισης αυτοκινήτων και οι διαμαρτυρίες των κατοίκων του Δήμου Κερατσινίου, πέραν του ότι δεν αποδεικνύονται, δεν συνιστούν απρόβλεπτες περιστάσεις, με συνέπεια να μην συντρέχει η αναγκαία αυτή προϋπόθεση για τη νόμιμη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης.(..)Από τα προαναφερόμενα, σε συνδυασμό με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι οι ανωτέρω περιλαμβανόμενες στη συμπληρωματική σύμβαση εργασίες υπό στοιχ. Α, Β, Δ και Η, που αφορούν σε εργασίες κατηγορίας οικοδομικών, καθώς και υπό στοιχείο Γ εργασίες, που αφορούν σε υδραυλικές και ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες αποτελούν μη επιτρεπόμενη επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του αρχικού έργου, το οποίο συνίσταται στην εκτέλεση εργασιών οδοποιίας, όπως προκύπτει τόσο από τη Διακήρυξη και την οικεία Τεχνική Περιγραφή όσο και από το γεγονός ότι στο διαγωνισμό κλήθηκαν να συμμετάσχουν εταιρείες 3ηςή 4ης τάξης μόνο στην κατηγορία οδοποιίας. Από τα ανωτέρω δεν καταλείπεται αμφιβολία ότι το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης είναι ποιοτικά καθορισμένο, η εξειδίκευση δε που απαιτείται κατά την εκτέλεσή του αφορά αποκλειστικά την ποσότητα των εργασιών ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες της ...... Α.Ε. Περαιτέρω, δε, πρέπει να σημειωθεί ότι οι εργασίες αυτές δεν τελούν καθοιονδήποτε τρόπο σε αναγκαία συνάφεια με το αρχικό έργο, όπως αβασίμως προβάλλεται με τις υπό κρίση αίτηση και παρέμβαση, ενώ επιπλέον είναι τεχνικά και οικονομικά δυνατός ο διαχωρισμός τους από το αρχικό έργο χωρίς τη δημιουργία μειζόνων προβλημάτων για την αναθέτουσα αρχή, καθώς η ξεχωριστή ανάθεση και εκτέλεσή τους δε θα είχε ως συνέπεια την αποξήλωση του αποτελέσματος των εργασιών του αρχικού έργου με συνακόλουθη αύξηση του σχετικού κόστους, όπως επίσης αβασίμως προβάλλεται με την υπό κρίση αίτηση. .... Κατά συνέπεια, οι εν λόγω εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη Πράξη του. ... Επομένως, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί η σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με την αιτιολογία ότι οι επίμαχες εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης, καθώς το στοιχείο του απρόβλεπτου χαρακτήρα των επεμβάσεων επί της οδοποιίας αποτελεί το λόγο για τον οποίο δεν ήταν δυνατό να προσδιορισθεί ποσοτικά το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης.(Απορρίπτει το αίτημα ανάκλησης της 526/2011 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου)

Δημόσια έργα. Αρμοδιότητες και υποχρεώσεις του επιβλέποντα Μηχανικού και της Διευθύνουσας Υπηρεσίας Δημ. Έργου, που κατασκευάζεται από Ανάδοχο Εργοληπτική Επιχείρηση, ως προς τα θέματα Ασφάλειας και Υγείας των εργαζομένων σε αυτό. Περί εκτελέσεως δημόσιου έργου, για τα θέματα που αφορούν την ασφάλεια των εργαζομένων και τη πρόληψη των ατυχημάτων, ο ανάδοχος που έχει καθ όλη τη διάρκεια του έργου τη διεύθυνση αυτού, και η οποία ασκείται στους τόπους κατασκευής από τεχνικούς υπαλλήλους του αναδόχου που έχουν τα κατάλληλα προσόντα, έχει αποκλειστικά την υποχρέωση δια του υπευθύνου του «επί τόπου του έργου μηχανικού» να τηρεί όλα τα αναγκαία μέτρα ασφάλειας που προβλέπονται από τις ισχύουσες διατάξεις και τη σύμβαση και να εκπονεί με δική του ευθύνη κάθε σχετική μελέτη (στατική ικριωμάτων, μελέτη προσωρινής σήμανσης του έργου). Πέραν όμως των υποχρεώσεων αυτών του αναδόχου και ο επιβλέπων μηχανικός του έργου που έχει ορισθεί από την Διευθύνουσα Υπηρεσία, έχει την υποχρέωση να ασκεί συστηματικά και ουσιαστικό έλεγχο στη λήψη και τήρηση των αναγκαίων μέτρων ασφαλείας από την ανάδοχο εργοληπτική επιχείρηση, όπως αυτά προβλέπονται από τις ισχύουσες διατάξεις και τη σύμβαση και να υποδεικνύει στον ανάδοχο τη λήψη κάθε αναγκαίου μέτρου στην περίπτωση που το έργο εκτελείται χωρίς να τηρούνται αυτά. Η εκπλήρωση αυτών των υποχρεώσεων εμπίπτει στα καθήκοντα του επιβλέποντα μηχανικού επί δημοσίου έργου, όπως αυτά προσδιορίζονται στις προαναφερθείσες διατάξεις των άρθρων 6 του Ν 1418/84 και 28 του ΠΔ 609/85.

Αμοιβή γα εργασίες πυροπροστασίας:..Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι η επίμαχη ως άνω δαπάνη εργασιών πολιτικής προστασίας εντέλλεται νόμιμα. Και τούτο διότι: α) ανεξαρτήτως του ότι οι επίμαχες εργασίες ανατέθηκαν εντός της αντιπυρικής περιόδου 2014 και ολοκληρώθηκαν εντός του έτους 2014, όπως προκύπτει από το οικείο τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών του φερόμενου ως δικαιούχου εργολάβου, η αναφερόμενη στην υπό κρίση έκθεση διαφωνίας διάταξη του άρθρου 25 του ν. 998/1979, στην οποία ορίζεται, ως αντιπυρική περίοδος, το χρονικό διάστημα από 1ης.5 έως 31.10 εκάστου έτους και αφορά στη λήψη γενικώς αντιπυρικών μέτρων προσωρινού-εποχικού χαρακτήρα, με σκοπό την προστασία ιδιαίτερα ευαίσθητων δασικών περιοχών, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καταλαμβάνει τις επίμαχες εργασίες, ως προς την περίοδο ολοκλήρωσής τους, καθώς αυτές λόγω της φύσης τους αποσκοπούν στην επίτευξη ενός μόνιμου αποτελέσματος (καθαρισμός δασικών και αγροτικών δρόμων), το οποίο, μεταξύ άλλων, διευκολύνει τα εκάστοτε λαμβανόμενα μέτρα πυροπροστασίας, β) ανεξαρτήτως του ότι από την κείμενη νομοθεσία δεν προβλέπεται ως δικαιολογητικό της επίμαχης δαπάνης το έγγραφο γνωστοποίησης δράσεων πυροπροστασίας, η παράλειψη γνωστοποίησης των σχετικών δράσεων πυροπροστασίας στις αρμόδιες διευθύνσεις της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, δεν ασκεί εν προκειμένω, εν όψει και της προφανούς συνάφειας των σχετικών εργασιών με την ενίσχυση της αντιπυρικής προστασίας του Δήμου ..., επιρροή στο κύρος της διάθεσης του επιχορηγούμενου ποσού και της διενέργειας της συγκεκριμένης δαπάνης και γ) ενόψει του ότι η αποδοχή της επίμαχης επιχορήγησης και η ένταξή της στον Κ.Α. Εσόδου 1319.001(προϋπολογισμού έτους 2014) προκύπτει από την 35/2014 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ..., ο δε Κ.Α. της εντελλόμενης δαπάνης (80-8113.001 προϋπολογισμού έτους 2015) δεν βαρύνει τακτικά αλλά έκτακτα ειδικευμένα έσοδα του Δήμου ..., έχει αρθεί ο σχετικός λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου.