Απόδοση της εισφοράς του άρθρου 102 του Ν.4387/2016: "Το γεγονός δε ότι, στην προκειμένη περίπτωση, δεν υφίσταται ειδική και ορισμένη νομοθετική εξουσιοδότηση προς τη Διοίκηση για τη ρύθμιση των θεμάτων σχετικά με τις δικαιούχες συνταξιουχικές οργανώσεις, τους όρους και προϋποθέσεις συμμετοχής στην κατανομή, τον τρόπο υπολογισμού του αποδιδόμενου σε κάθε οργάνωση ποσού, τη διαδικασία, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την απόδοση του ποσού της προβλεπόμενης στο άρθρο 102 παρ. 1 του ν. 4387/2016 εισφοράς κ.λ.π.. συνάγεται και από τις παρατεθείσες ανωτέρω υπουργικές αποφάσεις, που εκδόθηκαν κατ’ επίκληση του άρθρου 102 του ν. 4387/2016. Ειδικότερα, με την 49426/1751/2016 απόφαση της Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, που εκδόθηκε κατά την πρώτη εφαρμογή του νόμου, αποδόθηκε η εισφορά του άρθρου 102 του ν. 4387/2016, έτους 2016, σε τρεις συνταξιουχικές οργανώσεις, αναλόγως με τον αριθμό των συνταξιούχων τους, με την 26806/699/2018 υπουργική απόφαση ορίστηκε ότι αποδίδεται μέρος της εισφοράς του άρθρου 102 του ν. 4387/2016 έτους 2017 σε οκτώ συνταξιουχικές οργανώσεις αναλόγως με τον αριθμό των συνταξιούχων - μελών τους «μέχρι την έκδοση της απόφασης με την οποία θα καθορίζονται οι δικαιούχες συνταξιουχικές οργανώσεις (Ομοσπονδίες, Σωματεία, Συνομοσπονδίες), οι όροι και οι προϋποθέσεις συμμετοχής στην κατανομή, τα κριτήρια και η διαδικασία, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά καθώς και ο τρόπος ελέγχου της ορθής διαχείρισης των ποσών» και ότι «τα ποσά αυτά θα συμψηφισθούν με το δικαιούμενο ποσό κάθε οργάνωσης, όπως αυτό θα ορισθεί με βάση την παραπάνω αναφερόμενη απόφαση», ενώ με την 41777/1303/2018 υπουργική απόφαση, που ανακάλεσε την προηγούμενη, ορίστηκε ότι αποδίδεται στις ως άνω οκτώ συνταξιουχικές οργανώσεις «ποσό από την προβλεπόμενη από το άρθρο 102 του ν. 4387/2016 (ΦΕΚ 85/Α΄) μηνιαία εισφορά 0,20 ευρώ, η οποία παρακρατήθηκε από συνταξιούχους το έτος 2017 από τις καταβαλλόμενες κύριες συντάξεις, ανάλογο του αριθμού συνταξιούχων του κλάδου ή του εργασιακού χώρου που εκπροσωπούν». Δηλαδή καταδεικνύεται έτσι, λόγω ακριβώς της έλλειψης συγκεκριμένου ουσιαστικού νομοθετικού πλαισίου και κανονιστικώς ρυθμιστέων δια υπουργικής αποφάσεως ειδικότερων θεμάτων, ασαφής και ρευστή, αν όχι τυχαία και ευκαιριακή ρύθμιση των δικαιούχων και του τρόπου υπολογισμού των αποδοτέων ποσών της εισφοράς του άρθρου 102 του ν. 4387/2016, διότι η Διοίκηση δεν έχει σταθερό σημείο αναφοράς, ήτοι νόμιμη εξουσιοδοτική διάταξη.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι ελεγχόμενες δαπάνες, οι οποίες ερείδονται στην ως άνω υπουργική απόφαση (41777/1303/2018) είναι μη νόμιμες και τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθούν.

ΜΗ ΑΝΑΚΛΗΘΕΙΣΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.4/20/2019

Καταβολή αποζημίωσης σε δημοτικούς συμβούλους για τη συμμετοχή σε συνεδριάσεις..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη είναι μη κανονική, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τη διαφωνούσα Αναπληρώτρια Επίτροπο. Και τούτο διότι, πριν την πραγματοποίηση των επίμαχων συνεδριάσεων, το Νοέμβριο και Δεκέμβριο του έτους 2018, στις οποίες συμμετείχαν οι φερόμενοι ως δικαιούχοι δημοτικοί σύμβουλοι, δεν εκδόθηκε απόφαση ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης, ώστε στη συνέχεια να ανατραπεί και η οικεία υποχρέωση να αναληφθεί εκ νέου σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του επόμενου οικονομικού έτους (2019). Και τούτο, παρά το γεγονός ότι η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, με την οποία ορίστηκαν οι δικαιούχοι και προσδιορίστηκε το ύψος της καταβαλλόμενης αποζημίωσης ανά συνεδρίαση, είχε εκδοθεί ήδη από τις 23.7.2018. Ωστόσο, το Κλιμάκιο, λαμβάνοντας υπόψη ότι: α) για την καταβολή των σχετικών αποζημιώσεων ενεγράφη στον προϋπολογισμό του Δήμου …, οικονομικού έτους 2018, πίστωση ύψους 20.000,00 ευρώ, αλλά δεν εκδόθηκε απόφαση ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης, διότι τα όργανα του ως άνω Δήμου θεώρησαν ότι δεν μπορούσαν να προβούν στην έκδοσή της μέχρι τη διαβίβαση, στην Oικονομική Yπηρεσία του Δήμου, της κατάστασης των δικαιούχων αποζημίωσης δημοτικών συμβούλων με τις ημέρες συμμετοχής εκάστου στις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου, και β) αμέσως μετά τη διαβίβαση στην Oικονομική Yπηρεσία του Δήμου της κατάστασης των ως άνω δικαιούχων αποζημίωσης δημοτικών συμβούλων, τον Ιανουάριο του έτους 2019, δεσμεύτηκε η σχετική πίστωση, κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του Δήμου … ενήργησαν συγγνωστώς και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη, με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη δεν είναι κανονική, πλην όμως αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα:α) Δεν προκύπτει ότι οι όροι του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου έχουν εγκριθεί από το αρμόδιο όργανο (Διοικητικό Συμβούλιο) της ΔΕΥΑ Σκύδρας, όπως απαιτείται για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης (βλ. ΕλΣυν VI Τμ. απόφ. 4307/2014, ΣΤ΄ Κλιμ. 181/2022, 429, 369/2020).β) Παρά τη σχετική ρητή αναφορά στο άρθρο 2 του σχεδίου, στο προσαρτώμενο στο σχέδιο της ελεγχόμενης σύμβασης Παράρτημα ΙΙ δεν έχουν καταγραφεί από τον Φορέα Υλοποίησης οι υφιστάμενες μελέτες και αδειοδοτήσεις, ούτε αναφέρονται οι εκκρεμείς ενέργειες για την ωρίμανση της Πράξης, με τον προσδιορισμό του υπευθύνου για την πραγματοποίηση ή ολοκλήρωσή τους συμβαλλόμενου μέρους, με συνέπεια να καταλείπεται ασάφεια ως προς το αντικείμενο της σύμβασης και τις υποχρεώσεις των μερών, κατά παράβαση του άρθρου 100 παρ. 2 περ. α΄ του ν. 3852/2010.γ) Στο υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης δεν τεκμηριώνεται το ύψος της συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης, ούτε προσκομίζεται οποιαδήποτε μελέτη ή άλλο έγγραφο, από το οποίο να προκύπτει η κοστολόγηση των επιμέρους υποέργων της Πράξης, στο πλαίσιο της προετοιμασίας φακέλου για την υποβολή αίτησης χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης, ώστε να δικαιολογείται η συνολική προϋπολογισθείσα δαπάνη, όπως απαιτείται από το άρθρο 100 παρ. 2α΄ του ν. 3852/2010 και τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, της οικονομικότητας και της δημοσιονομικής βιωσιμότητας (ΕΣ ΣΤ΄ Κλιμ. 22/2022, 61/2021, 239, 110/2019, 317/2018). Περαιτέρω, δεν προκύπτει πώς θα καλυφθούν και ποιον από τους συμβαλλομένους θα βαρύνουν οι δαπάνες της Πράξης που τυχόν δεν θα κριθούν επιλέξιμες για χρηματοδότηση από το ως άνω Πρόγραμμα.δ) Δεν προσδιορίζεται, στο άρθρο 4 ή σε οποιοδήποτε άλλο σημείο του ελεγχόμενου σχεδίου, το αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της προγραμματικής σύμβασης, όπως απαιτείται από το άρθρο 100 παρ. 2 περ. α΄ του ν. 3852/2010, αλλά απλώς προβλέπεται η διάρκεια των τριών επιμέρους υποέργων της Πράξης, για την υλοποίηση της οποίας αποφασίσθηκε η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης. Επιπλέον, κατά παράβαση της ίδιας διάταξης, δεν προσδιορίζεται με οποιονδήποτε τρόπο ο απώτατος χρονικός ορίζοντας της τυχόν παράτασης της σύμβασης (βλ. ΕλΣυν ΣΤ΄ Κλιμ. 45, 22/2022, 502, 61/2021).ε) Πέραν του ότι δεν ορίζονται, στο άρθρο 5 του σχεδίου, τα μέλη από τα οποία θα αποτελείται η Κοινή Επιτροπή Παρακολούθησης της σύμβασης, σε κάθε περίπτωση, η προβλεπόμενη συγκρότηση αυτής από δύο μόνο μέλη δεν είναι νόμιμη, καθόσον τα συλλογικά όργανα, αν στον νόμο δεν ορίζεται διαφορετικά, συγκροτούνται από τρία (3) τουλάχιστον μέλη (βλ. άρθρο 13 παρ. 2 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 2690/1999 – Α΄ 45 – Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας).στ) Οι ρυθμίσεις του ίδιου άρθρου 5 του σχεδίου, σχετικά με τη δυνατότητα της Κοινής Επιτροπής Παρακολούθησης να υποδεικνύει την τροποποίηση όρων της απόφασης ένταξης και, κατά συνέπεια, της σύμβασης, με τις οποίες (ρυθμίσεις) καταλείπεται πλήρης ευχέρεια στα συμβαλλόμενα μέρη να τροποποιήσουν την εν λόγω σύμβαση, χωρίς να έχει προσδιορισθεί, ούτε κατ’ ελάχιστον, εκ των προτέρων το περιεχόμενο και το εύρος των τροποποιήσεων και χωρίς αποτύπωση του κόστους αυτών, παρίστανται αντίθετες προς τις αρχές της διαφάνειας και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης (ΕλΣυν ΣΤ΄ Κλιμ. 45, 22/2022, 502, 61/2021, 239, 110/2019, 317/2018).ζ) Η ρύθμιση του ως άνω άρθρου 5, σχετικά με τη δυνατότητα να πλαισιώνεται η Κοινή Επιτροπή Παρακολούθησης από ειδικό προσωπικό, με γνώση του αντικειμένου της σύμβασης, το οποίο θα εκφράζει άποψη πάνω σε ειδικά θέματα υλοποίησης της Πράξης, παρίσταται μη νόμιμη ως αόριστη, δοθέντος ότι δεν προσδιορίζονται ειδικότερα ο αριθμός μελών του ειδικού προσωπικού, η ειδικότητά του, η προέλευσή του, η τυχόν αμοιβή του, η χρονική διάρκεια και το είδος της απασχόλησής του (ΕλΣυν ΣΤ΄ Κλιμ. 45, 22/2022, 502, 61/2021, 239, 110/2019, 317/2018).η) Κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 100 παρ. 2α΄ του ν. 3852/2010, δεν καθορίζονται οι ρήτρες που επιβάλλονται σε βάρος του συμβαλλομένου που τυχόν παραβαίνει τους όρους της σύμβασης.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι συντρέχουν εν προκειμένω ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες, που κωλύουν την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου προγραμματικής σύμβασης.

Δαπάνες μετακινήσεων.(...)  Με το περιεχόμενο αυτό, η συναφθείσα σύμβαση μεταξύ του….. και του ταξιδιωτικού πρακτορείου «……αποτελεί συμφωνία-πλαίσιο, με την οποία καθορίζονται οι όροι που θα διέπουν την παροχή των υπηρεσιών του ταξιδιωτικού πρακτορείου ενόψει της μετακινήσεως ενός εκάστου υπαλλήλου του Οργανισμού κατά τη διάρκεια της χρονικής περιόδου που αναφέρεται στη συμφωνία (πρβλ. Ε.Σ. Τμ. Μειζ.-Επταμ.Συνθ. 35/2013, VI Tμ. 3462, 3199, 2841/2012, Ζ΄ Κλιμ. 410/2012, ΣτΕ 250/2013, 1904/2012). Η σύναψη μίας τέτοιας συμφωνίας-πλαισίου, εφόσον αποβλέπει στην επίτευξη των βέλτιστων τιμών αεροπορικών εισιτηρίων και ξενοδοχείων, έχει δε προηγηθεί η διενέργεια διαγωνισμού για τη διασφάλιση των αρχών της διαφάνειας, της ισότητας συμμετοχής στις διαδικασίες για την κατάρτιση δημοσίων συμβάσεων και του ελεύθερου ανταγωνισμού, δεν αντίκειται, κατ’ αρχήν, στο νόμο. Τούτο δε διότι ο κατά τα ανωτέρω σκοπός που επιδιώκεται με τη σύναψή της είναι σύμφωνος προς τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχειρίσεως και της οικονομικότητας, οι οποίες έχουν ήδη αποτυπωθεί και νομοθετικώς [βλ. άρθρο 1 του Κώδικα Δημοσίου Λογιστικού, ν. 2362/1995 (ΦΕΚ Α΄ 247), όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του με το άρθρο 1 του ν. 3871/2010 (ΦΕΚ Α΄ 141) και ήδη άρθρο 33 του ν. 4270/2014 (ΦΕΚ Α΄ 143)] ως μερικότερες εκδηλώσεις του δημοσίου συμφέροντος που διέπει την δράση και λειτουργία των υπηρεσιών του Δημοσίου, των ν.π.δ.δ. και των Ο.Τ.Α., και οι οποίες επιβάλλουν την εκπλήρωση των εκ του νόμου ανατιθέμενων αρμοδιοτήτων των φορέων αυτών με την κατά το δυνατόν ηπιότερη επιβάρυνση του προϋπολογισμού τους (πρβλ. Ε.Σ. Πρ. IV Tμ.  71, 31, 23/2012, 197, 128, 125/2011, 99/2010, Ι Τμ. 45/2011, 55/2008, VI Τμ. 3207, 929/2013, 3492, 800/2012, 2754/2011, Ζ΄ Κλιμ.  65/2014, 165/2013, 199/2012). Εντούτοις, η σύναψη μίας τέτοιας συμφωνίας, η οποία υλοποιείται με πλείονες συμβάσεις που συνάπτονται ενόψει της μετακινήσεως ενός εκάστου υπαλλήλου, είναι επιτρεπτή, σύμφωνα με τα γενόμενα δεκτά ανωτέρω (βλ. σκ. ΙΙ), μόνο υπό το πρίσμα του ρυθμιστικού πλαισίου του ν. 2685/1999. Ως εκ τούτου, στις επιμέρους άτυπες συμβάσεις που συνάπτονται υπό τους όρους της συμφωνίας-πλαισίου, ενόψει της μετακινήσεως ενός εκάστου υπαλλήλου, αντισυμβαλλόμενος του ταξιδιωτικού πρακτορείου δύναται να είναι μόνον ο μετακινούμενος υπάλληλος, ο οποίος βαρύνεται με την καταβολή των δαπανών που απαιτούνται για τη μετακίνησή του, εν συνεχεία δε, δικαιούται να αξιώσει την καταβολή των δαπανών αυτών από τον Οργανισμό βάσει των διατάξεων του ν. 2685/1999. Στην περίπτωση, συνεπώς, αυτή, το χρηματικό ένταλμα που εκδίδεται για την απόδοση των δαπανών στις οποίες υποβλήθηκε ο υπάλληλος, εκδίδεται υποχρεωτικώς στο όνομά του, ενώ, όπως γίνεται παγίως δεκτό, δεν είναι δυνατή η έκδοση χρηματικού εντάλματος πληρωμής επ’ ονόματι του μεσολαβήσαντος ταξιδιωτικού πρακτορείου (Ε.Σ. Πρ. Ι Τμ.  190, 51/2012, 47/2008, Κλιμ.Προλ.Ελ.Δαπ. στο Ι Τμ.  204, 155, 42, 13/2014, 4/2013, 35, 31, 26/2012). Επομένως, δεν είναι δυνατή η σύναψη συμφωνίας μεταξύ του Οργανισμού και του πρακτορείου ταξιδίων στο οποίο ανατίθεται η έκδοση αεροπορικών εισιτηρίων και η διενέργεια κρατήσεων δωματίων σε ξενοδοχεία, σύμφωνα με την οποία οι δαπάνες μετακινήσεως των υπαλλήλων και των συνεργατών του Οργανισμού στο εσωτερικό ή το εξωτερικό θα καταβάλλονται από τον Οργανισμό απευθείας στο ταξιδιωτικό πρακτορείο με χρηματικά εντάλματα πληρωμής που θα εκδίδονται από τον Οργανισμό επ’ ονόματι του πρακτορείου ταξιδίων.

Παροχή υπηρεσιών φύλαξης.... Επειδή, με τα δεδομένα αυτά, το Δικαστήριο λαμβάνοντας υπόψη του ότι: 1) η άρνηση θεώρησης του σχετικώς εκδοθέντος χρηματικού εντάλματος πληρωμής από το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν συνιστά νόμιμο λόγο μη εξόφλησης της ένδικης οφειλής, αφού, σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω δεκτά στην τρίτη και τέταρτη σκέψη της παρούσας, ο εν λόγω προληπτικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου δεν υποκαθιστά τον προκείμενο δικαστικό έλεγχο, 2) ο εναγόμενος Οργανισμός δεν προβάλλει ένσταση ακυρότητας της επίμαχης σύμβασης παρά μόνο παράβαση των συγκεκριμένων συμβατικών όρων, χωρίς όμως να προβάλλει ότι επηρεάστηκε εξαιτίας αυτών και η καταλληλότητα των παρασχεθεισών υπηρεσιών φύλαξης, για τις παραβάσεις δε αυτές δεν προβλέπεται η μη εξόφληση της αναδόχου παρά μόνο η καταγγελία της σύμβασης και η κήρυξη αυτής ως έκπτωτης καθώς και η επιβολή των προβλεπομένων εκ των διατάξεων του άρθρου 203 ν.4412/2016 κυρώσεων, κατά το στάδιο εκτέλεσης της σύμβασης και όχι μετά την υλοποίηση της και την παραλαβή ήδη των σχετικών υπηρεσιών, γεγονός άλλωστε που δεν έλαβε χώρα εν προκειμένω, και 3) ότι ο εναγόμενος Οργανισμός ουδέποτε αμφισβήτησε την οικονομική προσφορά της ενάγουσας, σε προγενέστερο της υπογραφής της ένδικης σύμβασης στάδιο όπως δικαιούτο, ούτε άλλωστε κάλεσε την ενάγουσα, κατ΄ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 88 του ν. 4412/2016, για την παροχή διευκρινήσεων ως προς το ύψος αυτής και τα δηλωθέντα περί χαμηλού κόστους ακόμη και κατά το χρονικό διάστημα που επακολούθησε της απόρριψης θεώρησης του σχετικού εντάλματος από το Ε.Σ έως τη λήξη του συμβατικού χρόνου αποδεχόμενος τη νομιμότητα αυτής στο σύνολό της και 4) ότι η ενάγουσα εκτέλεσε έστω και κατά παράβαση, όπως προεκτέθηκε, των συμβατικών της υποχρεώσεων, καθόλη τη διάρκεια της ένδικης σύμβασης τις παρασχεθείσες υπηρεσίες φύλαξης, τις οποίες και παρέλαβε ο εναγόμενος Οργανισμός, κρίνει ότι, μη νομίμως αυτός (εναγόμενος) και κατά παράβαση των σχετικών συμβατικών υποχρεώσεών του αρνείται να καταβάλει στην ενάγουσα την αξία των εν λόγω υπηρεσιών, συνολικού ποσού 122.254,56 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου φ.π.α, το ύψος εξάλλου των οποίων δεν αμφισβητείται ειδικώς, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη αγωγή. Το ποσό δε αυτό πρέπει να αναγνωριστεί ότι οφείλει να το καταβάλλει ο εναγόμενος Οργανισμός νομιμοτόκως, ανεξαρτήτως της υπαιτιότητας ή μη αυτού, με τους νόμιμους τόκους υπερημερίας, που προβλέπονται από τις διατάξεις της παραγράφου Ζ΄ του ν.4152/2013 (φεκ Α 107), που ισχύουν εν προκειμένω, λόγω του χρόνου κατάρτισης της σύμβασης, ήτοι διατάξεις με τις οποίες ρυθμίζεται το ζήτημα της έντοκης καταβολής στις περιπτώσεις καθυστερήσεων πληρωμών στις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και ν.π.δ.δ, όπως εν προκειμένω, δεδομένου ότι η ανωτέρω σύμβαση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των εν λόγω διατάξεων, χωρίς να απαιτείται ρητή σχετική πρόβλεψη στη σύμβαση αυτή, στην οποία, εξάλλου (όπως και στα σχετικά με την κατάρτιση αυτής έγγραφα που προσκομίστηκαν), δεν έχουν περιληφθεί συναφείς με το ζήτημα αυτό όροι ούτε, άλλωστε, ο εναγόμενος Οργανισμός επικαλείται την ύπαρξη τέτοιων όρων (ΣτΕ 3446/2013, 5112/2012, A.Π. 766/2014 κ.ά.). Όμως, το αίτημα έναρξης της τοκογονίας σε προγενέστερο της άσκησης της ένδικης αγωγής χρόνο και κατά τα ειδικότερα, οριζόμενα στην 1η σκέψη της παρούσας, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμο. Και τούτο διότι, από την προαναφερόμενη σύμβαση μεταξύ της ενάγουσας και του ως άνω ν.π.δ.δ δεν προκύπτει ότι συμφωνήθηκε συγκεκριμένη ημερομηνία πληρωμής της αμοιβής της ώστε να οφείλεται τόκος υπερημερίας από την ημερομηνία που ακολουθεί αυτή (ημερομηνία πληρωμής) παρά μόνο η πληρωμή με την έκδοση χρηματικού εντάλματος, μετά την ποιοτική παραλαβή της υπηρεσίας τμηματικά ανά μήνα, βάσει νομίμων δικαιολογητικών, ήτοι στοιχεία που δεν προκύπτουν εν προκειμένω ώστε να χωρήσει η έντοκη καταβολή της αμοιβής της από την πάροδο 30 ημερών από την 5η ημέρα που ακολουθεί το μήνα της έκδοσης του σχετικού τιμολογίου, όπως αβασίμως προβάλλεται με την ένδικη αγωγή . 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ: (...):Μη νόμιμη η καταβολη που αφορουσε  στη δαπάνη πληρωμής η Αποκεντρωμένη Διοίκηση ……….. αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην υλοποίηση της υπό κρίση προγραμματικής σύμβασης. Συγκεκριμένα, θα ελέγχει την πληρότητα των εφαρμογών, θα μελετά την επικαιροποίησή τους και την περαιτέρω ανάπτυξή τους, θα παρακαλουθεί τις χρηματοροές και την εκτέλεση πληρωμών σε βάρος του προϋπολογισμού του έργου και θα παρέχει την αναγκαία πληροφόρηση σχετικά με τις οργανωτικές αλλαγές αναβάθμισης της λειτουργίας τους (πρβλ. Πράξεις VI Τμήματος Ελ. Συν. 17/2006 και 45/2007). Περαιτέρω, όσον αφορά στον ισχυρισμό του αιτούντος Δήμου ότι η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής έχει αποδεχθεί την κατάρτιση της ως άνω προγραμματικής σύμβασης, σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. πρωτ. 16015/12888/14.6.2011 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ………… περί νόμιμης λήψης της υπ’ αριθμ. 343/18.4.2011 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου για τη σύναψη της εν λόγω προγραμματικής σύμβασης, το παρόν Τμήμα κρίνει ότι το γεγονός τούτο αναπληροί την έλλειψη της εγκριτικής απόφασης του ως άνω Γενικού Γραμματέα σχετικά με τη σύναψη της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης. Όσον αφορά στο χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης του έργου, το παρόν Τμήμα κρίνει ότι από το άρθρο 4 της υπό κρίση προγραμματικής σύμβασης που καταρτίστηκε τον Απρίλιο του 2011, στο οποίο προβλέφθηκε ότι αυτή θα λήξει την 31.12.2011, συνάγεται ότι πρόθεση των συμβαλλομένων μερών ήταν η 9μηνη διάρκεια της ανωτέρω σύμβασης και κατά συνέπεια το χρονικό αυτό διάστημα έκριναν τα συμβαλλόμενα μέρη ως αναγκαίο για την υλοποίηση του αντικειμένου της σύμβασης, ως εκ τούτου εκ παραδρομής όρισαν συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης της υπό κρίση προγραμματικής σύμβασης, καθόσον από το σύνολο του κειμένου της διακρίνεται η σαφής πρόθεσή τους, όπως συνάψουν σύμβαση διαρκείας 9 μηνών, χωρίς να επιτάσσεται από κάποιο ιδιαίτερο λόγο η ολοκλήρωσή της μέσα στο 2011. Περαιτέρω, κατά την κρίση του παρόντος Τμήματος, προφανώς εκ παραδρομής υπεβλήθη με την αίτηση ανάκλησης του Δήμου ενώπιον του VI Τμήματος το χρονοδιάγραμμα εργασιών, το οποίο περιείχε εργασίες που θα έπρεπε να εκτελεστούν το πρώτο και δεύτερο τετράμηνο του 2011. Ήδη υποβάλλεται με την υπό κρίση αίτηση νέο χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης εργασιών το οποίο περιγράφει τις εργασίες που θα εκτελεστούν ανά μήνα και για διάρκεια 9 μηνών, το οποίο μάλιστα έχει συμμορφωθεί με τις υποδείξεις της προσβαλλομένης σχετικά με την αντιστοιχία του χρονοδιαγράμματος προς το χρονοδιάγραμμα των τμηματικών καταβολών. Κατά τη γνώμη, όμως, των Συμβούλων …………. και ……….., η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί, διότι, ως εκ της τυπικής και επουσιώδους συμμετοχής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ……….. στην ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση, η …………. καθίσταται κατ’ ουσίαν αντισυμβαλλόμενος του Δήμου, που αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου την υλοποίηση του συνόλου των υπηρεσιών της σύμβασης, γεγονός που προσκρούει, όπως πάγια έχει γίνει δεκτό και από το VII Τμήμα (βλ. πράξεις 133, 78, 63/2008 κ.ά.), στις διατάξεις του άρθρου 100 παρ. 1 εδ. α΄του ν. 3852/2010 και συνεπάγεται επιχορήγηση του Δήμου ………… προς την προαναφερόμενη αναπτυξιακή εταιρεία κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 265 παρ. 3 του ν. 3463/2006, αλλά και των σχετικών κοινοτικών διατάξεων.

Αντιπλημμυρικά έργα..ζητείται η ανάκληση της 438/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα παρατέθηκαν στις σκέψεις ΙΙ και ΙΙΙ της παρούσας, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι, κατά τα ορθώς κριθέντα από το Κλιμάκιο, δεν συντρέχουν στην κρινόμενη υπόθεση οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα: Η δαπάνη, που περιλαμβάνεται στην συμπληρωματική σύμβαση και αφορά στην πληρωμή της χρηματικής εισφοράς απόρριψης προϊόντων εκσκαφών σε διαχειριστή ΑΕΚΚ, μη νομίμως ορίσθηκε ότι θα πληρωθεί στην ανάδοχο απολογιστικά, δοθέντος ότι αυτή δεν αφορά σε εργασίες που είναι ιδιαίτερα δύσκολο να τιμολογηθούν, ούτε σε δοκιμαστικές εργασίες και έρευνες, ούτε συντρέχει περίπτωση αδυναμίας προσδιορισμού των ποσοτήτων και των προς εκτέλεση εργασιών, περιστάσεις δηλαδή που πρέπει, κατά νόμο, να συντρέχουν, προκειμένου να επιλεγεί η εφαρμογή του απολογιστικού συστήματος ή προκειμένου να ζητηθεί από τον ανάδοχο να εκτελέσει ορισμένες εργασίες απολογιστικώς (πρβλ. άρθρο 9 του Κώδικα Δημοσίων Έργων). Αντιθέτως, η εν λόγω δαπάνη αφορά σε κόστος (κόστος υποδοχής αποβλήτων εκσκαφής σε Σύστημα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης, Σ.Σ.Ε.Δ.), το οποίο είναι εκ των προτέρων γνωστό και δύναται ευχερώς να προσδιορισθεί καθ΄ύψος, αφού είναι επίσης ευχερώς προσδιορίσιμη και η ποσότητα των αποβλήτων (εκσκαφών) που θα παραχθούν κατά την εκτέλεση του έργου, έπρεπε δε να συνυπολογισθεί στην τιμή των εργασιών εκσκαφής στο οικείο άρθρο του Τιμολογίου του έργου. Άλλωστε, στην Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων των τευχών δημοπράτησης του έργου, που εγκρίθηκε τον Μάιο 2016, προβλέπεται ρητώς η υποχρέωση του αναδόχου να εξασφαλίσει “τους αναγκαίους χώρους για τη απόθεση προϊόντων ορυγμάτων, περισσευμάτων φυτικών γαιών, υπολειμμάτων κάθε είδους έργων, όπως οποιουδήποτε περισσεύματος υλικών” και διευκρινίζεται ότι η Υπηρεσία δεν θα αναγνωρίσει καταβολή αποζημίωσης σχετιζόμενη με τέτοια προβλήματα. Επιπλέον, η Κ.Υ.Α. 36259/1757/Ε103//2010 «Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (Α.Ε.Κ.Κ.)» (Β΄ 1312), η οποία εκδόθηκε κατ΄εξουσιοδότηση των διατάξεων του άρθρου 17 του ν. 2939/2001 και καθόρισε τις ειδικότερες υποχρεώσεις των παραγωγών ή διαχειριστών αποβλήτων εκσκαφών, μεταξύ των οποίων τη συμμετοχή τους σε συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων που παράγονται από τη δραστηριότητά τους (άρθρο 8 της Κ.Υ.Α.), ήταν σε ισχύ κατά το χρόνο δημοπράτησης του έργου (2016) και επομένως έπρεπε να διαληφθεί πρόβλεψη στα τεύχη δημοπράτησης του έργου ως προς τα οριζόμενα σε αυτήν. Συνεπώς, και ενόψει του ότι δεν προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ούτε προβάλλεται από την αιτούσα ότι η υποχρέωση συνεργασίας με εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης (Α.Ε.Κ.Κ.) ανέκυψε μετά τη δημοπράτηση του αρχικού έργου, λόγω λ.χ. το πρώτον δημιουργίας Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης (Σ.Σ.Ε.Δ.) Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (Α.Ε.Κ.Κ.) στην οικεία γεωγραφική περιφέρεια μετά τη δημοπράτηση του έργου, δεν συντρέχει ούτε η προϋπόθεση του απροβλέπτου, προκειμένου να συμπεριληφθεί νομίμως η εν λόγω δαπάνη στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, απορριπτομένου ως αβασίμου του ισχυρισμού, που προβάλλεται με την αίτηση, ότι η οριστική μελέτη του έργου εγκρίθηκε από την αναθέτουσα αρχή στις 31.3.2010, ενώ η προαναφερόμενη ΚΥΑ, που προέβλεψε τη σχετική υποχρέωση διαχείρισης των αποβλήτων, δημοσιεύθηκε στις 24.8.2010. Τέλος, σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως των προαναφερόμενων πλημμελειών, που συνδέονται με το εξεταζόμενο κονδύλιο των απολογιστικών δαπανών για την πληρωμή χρηματικής εισφοράς απόρριψης προϊόντων εκσκαφών, αυτό, όπως ορθώς επίσης κρίθηκε από το Κλιμάκιο, συνυπολογίζεται για την εξαγωγή του ποσού της συνολικής αξίας της συμπληρωματικής σύμβασης και τη σύγκρισή της με την αξία της αρχικής σύμβασης, με συνέπεια η αξία της συμπληρωματικής σύμβασης, ανερχόμενη στο ποσό των 799.524,19 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.), να υπερβαίνει το ποσοστό του πενήντα τοις εκατό (50%) του ποσού της αρχικής σύμβασης του έργου (1.340.767,81 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α.), κατά παράβαση των οριζομένων στις διατάξεις του άρθρου 57 του Κώδικα Δημοσίων Έργων. Ο ισχυρισμός δε της αιτούσας ότι το εν λόγω κονδύλιο δεν συναθροίζεται με τα λοιπά κονδύλια της συμπληρωματικής σύμβασης, προκειμένου να εξαχθεί η συνολική αξία αυτής και να υπολογισθεί το ύψος αυτής σε σχέση με την αξία της αρχικής σύμβασης, διότι αφορά σε ένα “επιπλέον κόστος” και δεν αφορά σε “εκτέλεση εργασιών (υπερσυμβατικών και νέων)” είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. Τούτο, διότι τέτοια εξαίρεση δεν προβλέπεται στο νόμο, περαιτέρω δε διότι το εν λόγω κονδύλιο (ανεξαρτήτως του ζητήματος που αφορά στον εσφαλμένο, κατά τα ανωτέρω, προσδιορισμό του τρόπου πληρωμής του) αφορά σε κόστος, που συνδέεται με την εκτέλεση καθεαυτή των εργασιών εκσκαφής του έργου, οι οποίες προβλέπονται και περιγράφονται στο Τιμολόγιο αυτού και δεν αφορά σε εργασίες πράγματι απολογιστικές (λ.χ. δαπάνες για εργασίες που καθίστανται αναγκαίες λόγω τυχαίως ανευρεθέντων αρχαιολογικών ευρημάτων), που ενδεχομένως κατά περίπτωση να δικαιολογούσαν την εξαίρεση της αξίας εκτέλεσής τους από το άθροισμα των εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης (πρβλ. Γνωμοδ. Ν.Σ.Κ. 109/1997)..(...)Δεν ανακαλεί την 438/2019 πράξη του Ε’ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ-Εξόφληση του 1ου λογαριασμού του έργου «κατασκευή ράμπας ανέλκυσης - καθέλκυσης σκαφών στο λιμάνι ..... », σε εκτέλεση προγραμματικής σύμβασης συναφθείσας με την Περιφέρεια…..:Με τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που παρατέθηκαν πρέπει να γίνουν δεκτά τα εξής: Α. Ο ισχυρισμός της αναπληρώτριας Επιτρόπου περί μη πρόβλεψης ρητρών σε βάρος συμβαλλομένου που παραβαίνει τους όρους της σύμβασης πρέπει να απορριφθεί, καθώς στο άρθρο 9 αυτής ρητώς αναφέρονται τέτοιες ρήτρες. Περαιτέρω, όμως, η προγραμματική σύμβαση δεν φέρει το εκ του νόμου ελάχιστο περιεχόμενο, όπως βασίμως προβάλλεται με τους λοιπούς δύο ισχυρισμούς. Ειδικότερα, δεν προσδιορίζεται στο σώμα της αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης των εργασιών, αλλά αναφέρεται αορίστως ότι η σύμβαση διαρκεί έως την ολοκλήρωση του έργου, σε κάθε περίπτωση εντός τεσσάρων ετών από την υπογραφή της, με δυνατότητα παράτασης. Επιπλέον, ο προϋπολογισμός της σύμβασης είναι ασαφής. Η ασάφεια έγκειται στο γεγονός ότι, όπως προκύπτει από το κείμενο αυτής όπου αναγράφεται το ενδεχόμενο υπέρβασης του ποσού των 25.830,00 ευρώ, το ποσό της δεν καθορίζεται επακριβώς εκ των προτέρων, αλλά συναρτάται με την αξία του προς εκτέλεση έργου όπως αυτή επρόκειτο  να εκτιμηθεί με τη σύνταξη της Τεχνικής Έκθεσης, μετά την υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης. Άλλωστε το αναφερόμενο ποσό των 25.830,00  δεν είναι συναφές με την αξία του προς εκτέλεση έργου, αλλά σχετίζεται αποκλειστικώς με τους διαθέσιμους από την Περιφέρεια πόρους. Ο δε όρος  που προβλέπεται στο άρθρο 7 της μεταγενεστέρως υπογραφείσας από 5.2.2016 εκτελεστικής σύμβασης, περί χρηματοδότησης του αναδόχου από το Δ.Λ.Τ. ....., δεν δύναται να δεσμεύσει το τελευταίο ή να θεραπεύσει την ως άνω παρανομία της δαπάνης, καθώς το Δ.Λ.Τ. δεν ήταν συμβαλλόμενο μέρος στην εν λόγω σύμβαση, εν πάση δε περιπτώσει το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν  εκδόθηκε  σε  εκτέλεση  της  σύμβασης  αυτής. Παρά  ταύτα,  με  δεδομένα  τα εξής: α) Ότι το επίμαχο έργο συμβάλλει στην τουριστική ανάπτυξη, την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα παραγωγής (αλιεία) αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος (αποσόβηση κινδύνου βύθισης σκαφών και ρύπανσης των υδάτων μέσω της δυνατότητας ευχερούς ανέλκυσης και καθέλκυσης αυτών και της συνακόλουθης συντήρησης κατά τη χειμερινή περίοδο), όπως αναφέρεται στο άρθρο 3 της προγραμματικής σύμβασης. β) Ότι το Δ.Λ.Τ. ..... δεν διαθέτει Τεχνική Υπηρεσία, γεγονός που κατέστησε αναγκαία τη συνεργασία των δύο φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης για την προσήκουσα διεκπεραίωση του έργου, η δε συνεργασία αυτή πραγματώθηκε επιτυχώς μέσω της επίμαχης σύμβασης και επιτεύχθηκε ο σκοπός της. γ) Ότι απαραίτητη προϋπόθεση για  τη σύνταξη της μελέτης του έργου από τη Διεύθυνση Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας ήταν η πρότερη σύναψη της Προγραμματικής Σύμβασης, συνεπώς εν προκειμένω δεν ήταν δυνατός ο ακριβής προϋπολογισμός της δαπάνης κατά το χρονικό σημείο της σύναψής της.  δ) Ότι, για τον ίδιο λόγο, δεν ήταν στην προκειμένη περίπτωση δυνατός ο καθορισμός ακριβούς χρονοδιαγράμματος διεκπεραίωσης των εργασιών που επρόκειτο να εκτελεσθούν, κρίνεται ότι ο φορέας, χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών με τις προγραμματικές συμβάσεις διατάξεων, ενήργησε πεπλανημένως, πλην συγγνωστώς στην κρινόμενη περίπτωση. Β. Ο ισχυρισμός ότι δεν έγινε ανατροπή της ανάληψης υποχρέωσης για το έτος 2015 πρέπει να απορριφθεί, καθώς μεταξύ των δικαιολογητικών της δαπάνης επισυνάπτεται η σχετική 173/2015 απόφαση ανατροπής προτάσεων ανάληψης υποχρέωσης του Δ.Σ. του Δ.Λ.Τ. ......  Η εντελλόμενη δαπάνη ωστόσο είναι μη κανονική, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 4 της παρούσας, καθώς οι 43/7.9.2015 και 4/23.2.2016 αποφάσεις με τις οποίες δεσμεύτηκε η αναγκαία πίστωση από τις εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό του Δ.Λ.Τ. ..... πιστώσεις (δημοσιονομική ανάληψη της υποχρέωσης), είναι μεταγενέστερες της ελεγχόμενης Προγραμματικής Σύμβασης, που συνήφθη στις 29.5.2014. Δοθέντος όμως ότι κατά το χρονικό σημείο υπογραφής της Προγραμματικής Σύμβασης δεν είχε προσδιορισθεί το ύψος του χρηματικού ποσού συμμετοχής του Δ.Λ.Τ. και ότι, μετά τον οριστικό προσδιορισμό του με την από 8.7.2014 Τεχνική Έκθεση και το Τιμολόγιο Μελέτης του επίμαχου έργου, ακολουθήθηκε από το διατάκτη η προβλεπόμενη διαδικασία, πρέπει να γίνει δεκτό ότι τα αρμόδια όργανα του Δ.Λ.Τ. ..... συγγνωστώς και όχι από πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων, υπέλαβαν ότι ενεργούσαν νομίμως (πρβλ. Ε.Σ. Κλ. VII Τμ. 219/2015).