Επεμβάσεις Βελτίωσης Οδικής Ασφάλειας στο Οδικό Δίκτυο.(...) Το Δικαστήριο κρίνει ότι πέραν της αναγκαιότητας εκτέλεσης όλων των επίμαχων εργασιών που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης για την έντεχνη ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου του έργου, συντρέχουν σωρευτικά και οι λοιπές τιθέμενες στις διατάξεις των άρθρων 132 παρ. 1β και 156 παρ. 1β του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου με τίτλο «Επεμβάσεις Βελτίωσης Οδικής Ασφάλειας στο Οδικό Δίκτυο των Περιφερειακών Ενοτήτων της Περιφέρειας Κρήτης - Βραχυπρόθεσμες Επεμβάσεις»..Η ανωτέρω Απόφαση αναθεωρεί την Απόφαση 1443/2023 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου και κατά το μέρος αυτής, κατά το οποίο δεν είχε ανακαλέσει την Πράξη 493/2023 του Ε' Κλιμακίου.Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί εν μέρει την Πράξη 493/2023 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου,και κατά το μη ανακληθέν μέρος αυτής.

1η συμπληρωματική σύμβαση του έργου Αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 2-6 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι α) δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης ως προς τις εργασίες κατασκευής των ιδιωτικών παροχών και β) κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης ως προς τις εργασίες που κατέστησαν αναγκαίες λόγω της αποκάλυψης του πλακοσκεπούς οχετού. Οι δύο αυτές ομάδες εργασιών δεν μπορούν να προσδιοριστούν ως προς το ποσό τους από το Κλιμάκιο, καθότι, όπως έγινε δεκτό ανωτέρω (σκέψη 7.11), δεν προσκομίστηκε ακριβής ανάλυση του ποσού της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης από την αναθέτουσα αρχή, παρότι ζητήθηκε σχετικώς με τις προηγηθείσες δύο αναβλητικές Πράξεις αυτού.Για τους λόγους αυτούς Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης Μοιρών», ως προς τις εργασίες της κατασκευής των ιδιωτικών παροχών.Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης ...», ως προς τις εργασίες που κατέστησαν αναγκαίες λόγω της αποκάλυψης του πλακοσκεπούς οχετού

ΕΡΓΑ. (Συμπληρωματικές συμβάσεις) (..) Με τα δεδομένα αυτά και  λαμβάνοντας υπόψη τα ακόλουθα: α) το επίμαχο έργο(κύρια σύμβαση) αφορά σε επισκευή ζημιών ανοικτού αρδευτικού δικτύου, που οφείλονται στις πλημμύρες του Σεπτέμβριου του έτους 2016, λόγω των ακραίων βροχοπτώσεων, β)το δίκτυο λειτουργεί εδώ και 45 χρόνια και εκτείνεται σε βαλτώδη έκταση 30.000 στρεμμάτων, γ) το δίκτυο ήταν καλυμμένο από φερτά υλικά, υδροχαρή φυτά και αυτοφυή βλάστηση (βλ. προσκομιζόμενο φωτογραφικό υλικό) και δ) η φύση του έργου, ήτοι εν σειρά καναλλέτα και αρδευτικές διώρυγες, είναι τέτοια που εάν κάποιο τμήμα αυτού είναι σε αστοχία ή σε διαρροή τότε αυτό  θα έχει σαν συνέπεια  τη δυσλειτουργία όλης της γραμμής άρδευσης, το Τμήμα κρίνει κατά πλειοψηφία ότι συντρέχουν στην ελεγχόμενη περίπτωση οι προϋποθέσεις σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης, όπως αυτές ορίζονται στην παρ.1 του άρθρου 156 του ν.4412/2016....Ανακαλεί την 38/2017  Πράξη του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο Νομό ....Δεν κωλύεται η υπογραφή της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου «Επισκευή-Συντήρηση Δικτύου Άρδευσης ΓΟΕΒ ...».

Ανάπλαση Λεωφόρου (...) Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση είναι μη νόμιμη, καθώς η εγκριτική αυτής (205/12.7.2023) απόφαση της προσφεύγουσας Α.Α. εκδόθηκε σε χρόνο κατά τον οποίο είχε εκπνεύσει (στις 16.4.2023) τόσο η αρχική προθεσμία περάτωσης του έργου όσο και οι νόμιμες παρατάσεις αυτής. Εξάλλου, η προμνησθείσα 347/23.11.2023 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου της προσφεύγουσας Α.Α., με την οποία χορηγήθηκε η «8η παράταση» της προθεσμίας περάτωσης του έργου, μέχρι τις 29.2.2024, είναι ομοίως μη νόμιμη, καθόσον εκδόθηκε πέντε (5) περίπου μήνες μετά τη λήξη (στις 16.6.2023) της προβλεπόμενης από τον νόμο τρίμηνης προθεσμίας (βλ. ανωτέρω σκ. 5) από την υποβληθείσα (στις 16.3.2023) αίτηση της παρεμβαίνουσας αναδόχου και σε κάθε περίπτωση σε χρόνο που υπερβαίνει τον εύλογο χρόνο. .Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση, και Δεν ανακαλεί την 687/2023 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Συντήρηση επαρχιακού δικτύου - συμπληρωματική σύμβαση...Με δεδομένα τα ανωτέρω και σε συνδυασμό με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη (ΙΙ) της παρούσας, κρίνεται ότι στην προκείμενη υπόθεση συντρέχουν σωρευτικά οι προϋποθέσεις άρθρων 132 παρ. 1 περ. γ΄ και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016 για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Τούτο, διότι η αναγκαιότητα εκτέλεσης των περιλαμβανόμενων στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση εργασιών προέκυψε από απρόβλεπτες περιστάσεις, ήτοι από τα αναφερόμενα στην προηγούμενη σκέψη της παρούσας έκτακτα καιρικά φαινόμενα, για την αντιμετώπιση των οποίων κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης ο Δήμος ....... Ως εκ τούτου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:επιδιώκεται η αναθεώρηση της 578/2022 απόφασης του Έβδομου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...)Επί του ως άνω λόγου αναθεώρησης, το Δικαστήριο παρατηρεί κατ’ αρχάς ότι ουδόλως από την προσφεύγουσα αμφισβητείται η παραδοχή την οποία το Τμήμα έθεσε ως βάση της κρίσης που εξέφερε, με την προσβαλλόμενη απόφασή του. Ότι, δηλαδή, το αρχικό έργο, έχοντας ως αντικείμενο την εκτέλεση εργασιών αποκατάστασης της βατότητας του επαρχιακού οδικού δικτύου της Περιφερειακής Ενότητας Αχαΐας, του είδους και στις θέσεις που θα έκρινε αναγκαίο η αναθέτουσα αρχή, συντίθεται από τόσα επιμέρους, αυτοτελή μεταξύ τους, έργα όσες οι μεμονωμένες επεμβάσεις στις οποίες, καθ’ υπόδειξη της αναθέτουσας αρχής, οφείλει να προβεί η ανάδοχος εταιρία. Ζητούμενο, επομένως, είναι, όχι, όπως υπολαμβάνει η προσφεύγουσα, αν οι επεμβάσεις αυτές ήταν ήδη δεδομένες κατά τη σύναψη της κύριας σύμβασης ή θα προσδιορίζονταν στη συνέχεια από την αναθέτουσα αρχή, αλλά αν οι συγκεκριμένες εργασίες, στις καθορισμένες από την αναθέτουσα αρχή θέσεις του οδικού δικτύου, που η ανάδοχος έχει λάβει εντολή να εκτελέσει, στο πλαίσιο των συμβατικών της υποχρεώσεων, είναι πλέον, μετά την εκδήλωση των πυρκαγιών στην περιοχή, εφικτό να εκτελεσθούν και αρκούν προς τον σκοπό της διασφάλισης της ασφαλούς χρήσης του δικτύου αυτού, στις εν λόγω θέσεις, αφού, διαφορετικά, αν οι φερόμενες ως συμπληρωματικές εργασίες πρόκειται να εκτελεσθούν σε άλλες θέσεις, θα συνιστούν απλώς νέα, επιμέρους, έργα, προστιθέμενα στο αντικείμενο της κύριας σύμβασης. Αναφορικά, ωστόσο, με τη συσχέτιση, κατά την ανωτέρω έννοια, των εργασιών της υπό ανάθεση 10 συμπληρωματικής σύμβασης με εκείνες της κύριας, πέραν όσων γενικόλογα εκθέτει η προσφεύγουσα, τίποτε ειδικότερο δεν προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου τη υπόθεσης και, κατά συνέπεια, ο λόγος αυτός αναθεώρησης πρέπει να απορριφθεί. (...)Απορριπτέος, περαιτέρω, αποβαίνει και ο δεύτερος λόγος αναθεώρησης, με τον οποίον προβάλλεται ότι, ακόμη και αν οι φερόμενες ως συμπληρωματικές εργασίες ήθελε θεωρηθούν αυτοτελείς, σε σχέση με αυτές της κύριας σύμβασης, η σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης επιβάλλεται, κατ’ εφαρμογή των αρχών της αναλογικότητας και της οικονομικότητας, από επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, ήτοι την ανάγκη ταχείας εκτέλεσης των εν λόγω εργασιών, χωρίς την καθυστέρηση που θα συνεπαγόταν η κίνηση νέας διαδικασίας ανάθεσης, αλλά και από τις δυσχέρειες επίβλεψης εργασιών που, στην περίπτωση αυτή, θα εκτελούντο ενδεχομένως από διαφορετικούς αναδόχους στις ίδιες θέσεις του οδικού δικτύου.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη προσφυγή αναθεώρησης πρέπει να απορριφθεί. 

Κατασκευαστικές εργασίες για μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων(....)Το Δικαστήριο κρίνει ως προς το ζήτημα της τεκμηρίωσης των τιμών αναπροσαρμογής και της σύνδεσής τους με την επίκληση απροβλέπτων περιστάσεων ότι η προσβαλλομένη ορθώς επισήμανε ότι τα στοιχεία που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή στην εισηγητική έκθεση για την έγκριση του 4ου ΑΠΕ δεν είναι πρόσφορα να δικαιολογήσουν την προτεινόμενη αναπροσαρμογή των συμβατικών τιμών. Ωστόσο, το Δικαστήριο κρίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση η χρήση ως πρόσφορων συγκριτικών στοιχείων των στοιχείων της ΕΔΤΔΕ συνιστά πλημμέλεια, η οποία όμως, παρίσταται μη ουσιώδης, αφού είχε ως αποτέλεσμα -εν τέλει- τη λήψη υπόψη τιμών που παρίστανται χαμηλότερες από τις ισχύουσες στην αγορά κατά το κρίσιμο χρονικό διάστημα.Αβάσιμος τυγχάνει ο δεύτερος λόγος ανάκλησης που αφορά στην αναδρομική εφαρμογή των αναπροσαρμοσμένων τιμών από προγενέστερο της υπογραφής της ελεγχόμενης τροποποιητικής σύμβασης χρονικό σημείο (από την 1η .2.2023 σύμφωνα με τον σχετικό όρο του σχεδίου της ελεγχόμενης σύμβασης).Ως προς τον τρίτο λόγο ανάκλησης που προπαρατέθηκε, το Δικαστήριο κρίνει ότι ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλομένη ότι, ενόψει της ευρύτητας των δεδομένων που λαμβάνονται υπόψη για την κατάρτισή του, η διακύμανση του Γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή που δημοσιεύει η ΕΛΣΤΑΤ δεν είναι πρόσφορος τρόπος υπολογισμού του ύψους της μηνιαίας αναπροσαρμογής των συμβατικών τιμών. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της τροποποιητικής -συμπληρωματικής σύμβασης για τη «Μελέτη, κατασκευή έργων για την α' φάση αποκατάστασης της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής» μεταξύ του προσφεύγοντος και της .... , υπό τους κάτωθι όρους: (1) Να απαλειφθεί από το κείμενο αυτής οποιαδήποτε αναφορά σε αναδρομική, προ της υπογραφής του σχεδίου σύμβασης, εφαρμογής της αναπροσαρμογής των τιμών της αρχικής σύμβασης. (2) Να περιληφθεί στο συμβατικό κείμενο μηνιαία ρήτρα αναπροσαρμογής για την εφαρμογή κατά τον προσδιορισμό των τιμών ανά υπηρεσία με εφαρμογή στις ομάδες υπηρεσιών Γ1 και Γ4 της αρχικής σύμβασης και τις ομάδες Α1 και Α2 της συμπληρωματικής σύμβασης, λαμβάνοντας υπόψη τη διακύμανση των επιμέρους, ανά κατηγορία αγαθών (καυσίμων και λιπαντικών), Δείκτη Τιμών Καταναλωτή της ΕΛΣΤΑΤ, ο οποίος θα ισχύει κατά τον προηγούμενο της παροχής των υπηρεσιών, μήνα, κατά τον λόγο εκάστου είδους στο αντικείμενο της σύμβασης, καθώς και τις με βάση αναγκαστικό δίκαιο μεταβολές του κατώτατου νόμιμου μισθού και ημερομισθίου του προσωπικού που θα απασχοληθεί στη σύμβαση. (3) Να χρησιμοποιηθεί ως βάση υπολογισμού των τιμών ο υποβληθείς ενώπιον του παρόντος Τμήματος με το από 19.1.2024 υπόμνημα (ως σχετικό υπ' αριθμ. 6) 4ος ΑΠΕ, που περιέχει μειωμένες τιμές στις αναφερόμενες στο σκεπτικό (σκ. 16 in fine) κατηγορίες τιμών και συνολικό ποσό 4.055.608,61 ευρώ (πλέον ΦΠΑ), ο οποίος πρέπει πριν από την υπογραφή της ελεγχόμενης τροποποιητικής σύμβασης μεταξύ του προσφεύγοντος και της αναδόχου ένωσης οικονομικών φορέων, να εγκριθεί από την Εκτελεστική Επιτροπή του προσφεύγοντος.Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί την Πράξη 699/2023 του Ε' Κλιμακίου.

Συντήρηση και την άμεση αποκατάσταση των ζημιών του υφιστάμενου επαρχιακού οδικού δικτύου.   Με δεδομένα τα ανωτέρω και σε συνδυασμό με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη (2) της παρούσας, κρίνεται ότι στην προκείμενη υπόθεση συντρέχουν σωρευτικά οι προϋποθέσεις των άρθρων 132 παρ. 1 περ. γ και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016 για τη σύναψη της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, η αναγκαιότητα εκτέλεσης των περιλαμβανόμενων σε αυτήν εργασιών προέκυψε από απρόβλεπτες περιστάσεις και, συγκεκριμένα, από τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα που εκδηλώθηκαν στις 13, 14, 24 και 25 Φεβρουαρίου 2019 στον νομό ..., για την αντιμετώπιση των οποίων δόθηκε και παράταση στην κήρυξη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης του εν λόγω Δήμου κατά τα ανωτέρω. Συνεπώς, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής, με την επισήμανση ότι, στην πρώτη σελίδα, δεύτερη σειρά από το τέλος αυτής, πρέπει να αντικατασταθεί το εσφαλμένως αναφερόμενο «με μέση έκπτωση 39,00% επί των τιμών του τιμολογίου της μελέτης» με το ορθό «με μέση έκπτωση 40,69% επί των τιμών του τιμολογίου της μελέτης».

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου «Εργασίες Διαμόρφωσης Κυττάρων Β΄ Φάσης».(....)Επομένως, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που απαιτείται κατά νόμο να προηγηθεί για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και η οποία, ολοκληρούμενη σε μία και μοναδική φάση, περιλαμβάνει την έκδοση απόφασης ανάθεσης στον ανάδοχο συμπληρωματικής σύμβασης και έγκρισης του σχετικού Α.Π.Ε..Κατόπιν τούτων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι προώρως και ως εκ τούτου απαραδέκτως υποβλήθηκε ενώπιόν του για προσυμβατικό έλεγχο το ανωτέρω σχέδιο της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης Εργασιών.

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/2345/2017.

Σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης για εκτέλεση εργασιών του έργου "Σήμανση διαγράμμιση οδικού δικτύου Ν.Λήμνου"