Προγραμματικές συμβάσεις .όταν πρόκειται για προγραμματική σύμβαση, με την οποία μεταβιβάζεται αρμοδιότητα σε φορέα που άλλως δεν θα είχε τη δυνατότητα να προβεί στην εκτέλεση του αντικειμένου της ή παρέχει τη δυνατότητα εξευρέσεως των πόρων χρηματοδοτήσεως των συμφωνηθεισών δράσεων, αύτη δεν έχει αμιγώς οικονομικό αντικείμενο καθόσον θέτει το γενικό πλαίσιο υπό το οποίο η εκτελεστική αυτής σύμβαση (με το οικονομικό αντικείμενο) μπορεί να πραγματοποιηθεί.  Σε αυτή την περίπτωση η μη υπαγωγή στον προσυμβατικό έλεγχο της προγραμματικής συμβάσεως δεν μπορεί να έχει ως συνέπεια την αυτοδίκαιη ακυρότητα τόσο αυτής όσο και της εκτελεστικής που ερείδεται επ’ αυτής, καθόσον υφίσταται πάντοτε η δυνατότητα να ελεγχθεί στο πλαίσιο του προσυμβατικού ελέγχου της εκτελεστικής τοιαύτης, ως αμέσως και αναγκαίως συνδεόμενη με αυτήν, προκειμένου να κριθεί η νομιμότητά της τόσο στο σύνολο όσο και ως προς τους επιμέρους όρους της, στο μέτρο που αυτοί ανάγονται στο αναγκαίο περιεχόμενό της ή εφαρμόσθηκαν για τη σύναψη της εκτελεστικής της σύμβασης (βλ. και απόφαση  VI  Τμήματος 3237/2013).  Κατά συνέπεια η υπαγωγή των προγραμματικών συμβάσεων στον έλεγχο του Δικαστηρίου είναι επιβεβλημένη, πλην όμως, όσες από αυτές στερούνται αμιγώς οικονομικού αντικειμένου, καθόσον τούτο αποτελεί περιεχόμενο της εκτελεστικής τους συμβάσεως, μπορούν να υποβληθούν σε αυτόν και μετά τη σύναψή τους επ’ ευκαιρία του προσυμβατικού ελέγχου της εκτελεστικής αυτών συμβάσεως, οπότε και θα κριθεί η νομιμότητά τους ως αναγκαίο πρόκριμμα της τελευταίας.

Κατά συνέπεια, στον έλεγχο αυτό δεν υπόκεινται τροποποιήσεις όρων σύμβασης υποβληθείσας στο προσυμβατικό έλεγχο, όταν οι τροποποιήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα μετά τη σύναψη και κατά το στάδιο εκτέλεσης της τροποποιούμενης σύμβασης (πρβλ. Πράξη 261/2007 VI Τμ. Ε.Σ.) το δε οικονομικό τους αντικείμενο δεν υπερβαίνει το εκάστοτε θεσπιζόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις χρηματικό όριο υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο (Πράξη 39/2008 VI Τμ. Ε.Σ.). Εξάλλου, αν λάβουν χώρα επανειλημμένες τροποποιητικές συμβάσεις, η επαύξηση του οικονομικού αντικειμένου που επιφέρουν θα υπολογίζεται αθροιστικά προκειμένου να κριθεί αν υπάγονται σε προσυμβατικό έλεγχο ή όχι.

Η 15νθήμερη προθεσμία για την άσκηση αιτήσεως ανακλήσεως κατά πράξεως του Κλιμακίου που διενήργησε προσυμβατικό έλεγχο σε πρώτο βαθμό, είναι αποκλειστική, άρχεται δε για όλους τους νομιμοποιούμενους, ως έχοντες σπουδαίο έννομο συμφέρον, στην άσκηση αυτής, πλήν του Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας, από την κοινοποίηση της σχετικής πράξεως στον οικείο φορέα (Αναθέτουσα Αρχή).

Εξόφληση του 1ου λογαριασμού έργου:Με τα δεδομένα αυτά η εκτελεστική σύμβαση εκτέλεσης δημοσίου έργου μεταξύ του Δήμου ....... και της αναδόχου «……» έπρεπε, ως εκ του ύψους του προϋπολογισμού της προγραμματικής σύμβασης σε εκτέλεση της οποίας συνάφθηκε, που υπερέβαινε το ποσό των 200.000,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., να υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από τον αρμόδιο Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Από τον έλεγχο όμως της διαδικασίας σύναψης της εκτελεστικής αυτής σύμβασης, όπως ανωτέρω εκτέθηκε, δεν διαπιστώνεται ουσιώδης πλημμέλεια που θα μπορούσε να δημιουργήσει κώλυμα για την υπογραφή της. Επομένως, εφόσον στη διαδικασία σύναψης της επίμαχης σύμβασης και στο συμβατικό κείμενο δεν διαπιστώθηκε πλημμέλεια, έστω και σ’ αυτό το στάδιο ελέγχου, δεν καθίσταται άνευ άλλου τινός μη νόμιμη κάθε δαπάνη που εντέλλεται σε εκτέλεση αυτής

Στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου υποβάλλονται οι ουσιώδεις τροποποιήσεις προγραμματικών συμβάσεων που έχουν προηγουμένως υποβληθεί στον ίδιο έλεγχο, ανεξαρτήτως μάλιστα του αν με τις τροποποιητικές συμβάσεις προκαλείται αύξηση του οικονομικού αντικειμένου της αρχικής προγραμματικής σύμβασης που υπερβαίνει το χρηματικό όριο υπαγωγής στον έλεγχο αυτόν (βλ. ΕΣ VI Τμ. αποφ. 2552/2013, 2440/2012, Ε΄ Κλιμ. Πράξ. 196/2015, 152/2014).(...) Με τα δεδομένα αυτά και αφού στο άρθρο 8 της αρχικής, από 31.7.2014, προγραμματικής σύμβασης, που υποβλήθηκε ήδη σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Κλιμάκιο τούτο, προβλεπόταν η δυνατότητα παράτασής της για δύο (2) επιπλέον έτη, ενώ, εξάλλου, με το άρθρο 9 αυτής προβλεπόταν η δυνατότητα τροποποίησης των όρων αυτής -πλην του αντικειμένου και του τρόπου εκτέλεσης του έργου- κατόπιν συμφωνίας των συμβαλλομένων μερών, το Κλιμάκιο δεν διαπιστώνει ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης, το οποίο συνιστά αναπόσπαστο τμήμα της παρούσας Πράξης.

 

Υποστήριξη της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου για την επίβλεψη έργων.(...)Με αυτά τα δεδομένα, και ενόψει των εκτεθέντων ανωτέρω στις σκέψεις 4 και 5, το Δικαστήριο κρίνει ότι ο προβαλλόμενος με την κρινόμενη προσφυγή λόγος ανάκλησης περί αναρμοδιότητας της Επιτρόπου να διενεργήσει προσυμβατικό έλεγχο της επίμαχης προγραμματικής σύμβασης προβάλλεται βασίμως. Τούτο, δε, διότι δεν μπορεί να γίνει δεκτή ως δεσμευτική η αρχική 7429/30.6.2021 ανάληψη πολυετούς υποχρέωσης, όπως το δέχθηκε η Επίτροπος, εφόσον από το εκατέρωθεν εγκριθέν, τόσο το αρχικό και όσο και το διορθωμένο κείμενο, και από τα Παραρτήματα της προγραμματικής σύμβασης προκύπτει σαφώς ότι τα συμβαλλόμενα μέρη συμφώνησαν, κατόπιν συναλλακτικών διαπραγματεύσεων και επανυπολογισμών, στο ποσό των 130.000,00 ευρώ για τους 22 μήνες της διάρκειας της σύμβασης, το οποίο και αναλήφθηκε με την 7497/2.7.2021 απόφαση ανάληψης υποχρέωσης του Δημάρχου του Δήμου Εμμανουήλ Παππά. Εφόσον δε κατά τον χρόνο έκδοσης των αρχικών αλλά και των διορθωθεισών, ως προς άλλα σημεία, τελικών εγκριτικών αποφάσεων της σύναψης της προγραμματικής σύμβασης, το όριο υπαγωγής αυτής στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και δη της Υπηρεσίας Επιτρόπου ανερχόταν σε 300.000,00 ευρώ, μη νομίμως αυτή υπήχθη στον έλεγχο και αναρμοδίως η Επίτροπος εξέδωσε την προσβαλλόμενη Πράξη.Κατ΄ακολουθία των προεκτεθέντων, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη προσφυγή και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση, να ανακληθεί η 10/17.08.2021 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Σερρών, να επιστραφεί στην προσφεύγουσα το παράβολο που κατέθεσε για την άσκηση της προσφυγής (άρθρα 336 παρ. 1 και 310 παρ. 1 του ν. 4700/2020) και να θεωρηθεί αναρμόδιο το Ελεγκτικό Συνέδριο για τη διενέργεια ελέγχου νομιμότητας του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου Εμμανουήλ Παππά και της …για την παροχή υπηρεσιών με τίτλο «Υποστήριξη της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου για την επίβλεψη έργων».

Έργο- Προγραμματική σύμβαση:.. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα προηγήθηκαν σε προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα κρίνει κατά πλειοψηφία ότι εν προκειμένω η απόφαση περί λύσεως της υφιστάμενης σύμβασης είναι απόρροια της 123-1/30-8-2017 απόφασης του Δ.Σ. της …. με την οποία εγκρίθηκε ο επαναπροσδιορισμός από 1/1/2018 του ενιαίου τέλους διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) από 20 ευρώ/tn σε 25 ευρώ/tn. Συνεπώς, εφόσον, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 5 της 2527/23.1.2009 (ΦΕΚ Β΄ 83) κοινής υπουργικής απόφασης, το κόστος διαχείρισης προσδιορίζεται σε ετήσια βάση με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΦΟΔΣΑ, νομίμως εν προκειμένω τα συμβαλλόμενα μέρη αποφάσισαν τη λύση της από 28.7.2017 προγραμματικής σύμβασης προκειμένου να επαναπροσδιορίσουν με την ελεγχόμενη σύμβαση το ενιαίο τέλος διαχείρισης σε 25ευρώ/tn σύμφωνα με την 123-1/30-8-2017 απόφαση του Δ.Σ. της ...(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η υπό κρίση αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η 4/2018 πράξη του Αναπληρωτή Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Ν… και να κριθεί ότι μπορεί να υπογραφεί το σχέδιο της προγραμματικής σύμβασης του έργου «Υποστηρικτικές Ενέργειες Διαχείρισης Απορριμμάτων Δήμου ... στα πλαίσια εφαρμογής του Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Απορριμμάτων … – .. – Εφαρμογή μεθοδολογίας ορθής Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων σύμφωνα με την υφιστάμενη περιβαλλοντική νομοθεσία».

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Μη νόμιμη..η καταβολή ποσού 1.154.300 ευρώ στην κοινοπραξία «...», ως αμοιβή της για τον σχεδιασμό και την παραγωγή του δημιουργικού μέρους της διαφημιστικής εκστρατείας του ... στο εξωτερικό δυνάμει της από 24.9.2009 συμβάσεως...Με τα δεδομένα αυτά, εφόσον, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, η συνολική προϋπολογισθείσα δαπάνη των ανωτέρω υπηρεσιών ξεπερνούσε το ποσό του 1.000.000 ευρώ, μη νομίμως ο … υπέγραψε την από 24.9.2009 σύμβαση χωρίς προηγουμένως η σύμβαση αυτή να υποβληθεί στον προβλεπόμενο από το άρθρο 98 παρ. 1 περ. β΄του Συντάγματος προσυμβατικό έλεγχο. Ο δε ισχυρισμός του Οργανισμού  ότι ναι μεν η προϋπολογισθείσα δαπάνη ξεπερνούσε το όριο του 1.000.000 ευρώ, η συμβατική τιμή όμως υπολειπόταν αυτού, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος.

Κατασκευή αγωγών ομβρίων...Με τα δεδομένα αυτά και καθόσον το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης έχει εγκριθεί από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλόμενων μερών και φέρει το ελάχιστο αναγκαίο κατά νόμο περιεχόμενο, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του σχεδίου αυτού, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της, εφ’ όσον προστεθεί όρος ότι η ενδεχόμενη παράταση της χρονικής διάρκειας της προγραμματικής σύμβασης δεν μπορεί να συνεπάγεται επέκταση του φυσικού ή οικονομικού αντικειμένου αυτής (βλ. και την312/2014 Πράξη του παρόντος Κλιμακίου).

ΠΡΟΣΥΜΒΑΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ:Δαπάνη που αφορά προμήθεια εξοπλισμού για τη λειτουργία δημοτικού σφαγείου, και βαρύνει τον προϋπολογισμό Δήμου, κατ’επίκληση προγραμματικής σύμβασης, η προυπολογιζόμενη δαπάνη της οποίας, υπερβαίνει το ποσό των 500.000,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., θα έπρεπε να υποβληθεί, πριν από τη σύναψή της, σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας, από το αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου (άρθρο 278 του ν. 3852/2010, ΦΕΚ Α΄ 87/2010).Η μη υποβολή της στον έλεγχο αυτό, τη καθιστά άκυρη και δεν επάγεται καμμία έννομη συνέπεια.