Μελέτες.Από το συνδυασμό των διατάξεων των παρ. 5 και 7 του ν. 716/1977 προκύπτει ότι η διαδικασία ανάθεσης της παραγράφου 7 του νόμου αυτού εφαρμόζεται όταν για τις μελέτες που πρόκειται να εκπονηθούν δεν απαιτείται να αξιολογηθούν ειδικές προκαταρκτικές μελέτες, διότι πρόκειται για υποστηρικτικές μελέτες βασικής μελέτης , ενώ οι προκαταρκτικές μελέτες έχουν ήδη περατωθεί. Αξιολόγηση.Από τις διατάξεις των άρθρων 11 παρ. 7 του ν.716/1977 και 2 παρ. 2 και 3 του π.δ/τος 194/1979, προκύπτει ότι για την επιλογή του γραφείου μελετών, στο οποίο θα ανατεθεί απευθείας η εκπόνηση μελέτης σύμφωνα με την προβλεπόμενη στο άρθρο 11 παρ. 7 του ν.716/1977 διαδικασία, πρέπει να αξιολογούνται τα ουσιαστικά προσόντα των γραφείων που έχουν τις τυπικές προϋποθέσεις και να επιλέγεται ύστερα από αιτιολογημένη απόφαση του εργοδότη, το γραφείο που συγκεντρώνει τα περισσότερα προσόντα ( πρβλ. Πράξεις VI Τμήματος 33/2003, 39-42/2004).Στην προκειμένη περίπτωση από τον πίνακα, στον οποίο παραπέμπει η ΔΜΕΟ/α/ο/2058/25.11.2005 απόφαση του Υφυπουργού ΠΕΧΩΔΕ, δεν περιέχονται συγκεκριμένα στοιχεία συγκριτικής αξιολόγησης των υποβληθέντων στοιχείων, ώστε να είναι σαφής και ελέγξιμη η κατάταξη των συμμετεχόντων γραφείων και να αποδεικνύεται ότι η Σύμπραξη «……….» υπερτερούσε έναντι των υπολοίπων. Ενόψει των ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι ορθά το Ζ΄ Κλιμάκιο έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης για την εκπόνηση μελέτης για την « ολοκλήρωση μελετών ανατολικής πρόσβασης Σήραγγας Τυμφρηστού»

Προκειμένου περί αλλοδαπών μελετητών ή αλλοδαπών μελετητικών γραφείων, εφόσον η διέπουσα αυτούς αλλοδαπή νομοθεσία δεν προβλέπει, προς θεμελίωση τυπικού προσόντος, την κατάταξή τους σε τάξεις ανάλογα με την εμπειρία τους, δεν μπορεί μεν να γίνει αναγωγή της εμπειρίας που διαθέτουν σε κάποια από τις τάξεις πτυχίων που προβλέπει η ελληνική νομοθεσία για την κατάταξη των ελληνικών μελετητικών σχημάτων, η αναθέτουσα, όμως, αρχή υποχρεούται, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, να ερευνήσει ποιές μελέτες μπορεί να αναλάβει ο αλλοδαπός μελετητής ή το αλλοδαπό μελετητικό γραφείο, σύμφωνα με τη νομοθεσία που τους διέπει, με βάση τα ουσιαστικά προσόντα που έχουν και, ενόψει τούτου, να εκφέρει κρίση αν η εμπειρία που διαθέτουν είναι ανάλογη τουλάχιστον με εκείνη που πρέπει να έχουν, κατά την ελληνική νομοθεσία, οι έλληνες μελετητές ή τα ελληνικά μελετητικά γραφεία για να αποκτήσουν πτυχία των τάξεων εκείνων, τις οποίες απαιτεί η επίμαχη πρόσκληση εκδηλώσεως ενδιαφέροντος για την ανάληψη των μελετών στις οποίες αυτή αφορά. Συνεπώς, δεν μπορούν να μετάσχουν στο διαγωνισμό αλλοδαπά μελετητικά σχήματα, τα οποία δεν διαθέτουν, για τις υδραυλικές μελέτες, εμπειρία ανάλογη τουλάχιστον, υπό την εκτεθείσα έννοια, με εκείνη που έχουν οι έλληνες μελετητές και τα ελληνικά μελετητικά γραφεία Γ΄ ή Δ΄ τάξεως, δεν αποκλείεται, όμως, από τις ανωτέρω διατάξεις η συμμετοχή αλλοδαπών μελετητικών σχημάτων που διαθέτουν εμπειρία μεγαλύτερη από εκείνη που απαιτείται για την κατοχή πτυχίου των τάξεων αυτών. Υπό την έννοια δε αυτή, οι ανωτέρω διατάξεις της προσκλήσεως εκδηλώσεως ενδιαφέροντος δεν θέτουν τους έλληνες μελετητές και τα ελληνικά μελετητικά γραφεία, που πρέπει να έχουν, για να μετάσχουν στο διαγωνισμό, πτυχίο Γ΄ ή Δ΄ τάξεως, στην κατηγορία των υδραυλικών μελετών, και όχι ανώτερης, σε δυσμενέστερη θέση σε σχέση με τους αλλοδαπούς μελετητές και τα αλλοδαπά μελετητικά γραφεία. Και τούτο διότι και οι έλληνες μελετητές και τα ελληνικά μελετητικά γραφεία κάτοχοι πτυχίων των ανωτέρω τάξεων μπορεί να διαθέτουν εν τοις πράγμασι εμπειρία μεγαλύτερη από εκείνη που αντιστοιχεί στα πτυχία των τάξεων αυτών, αφού η προαγωγή πτυχίου μελετητή σε ανώτερη τάξη δεν γίνεται αυτομάτως με την παρέλευση μόνον ορισμένου χρόνου από την κτήση του διπλώματος, αλλά απαιτείται, σύμφωνα με το άρθρα 2 παρ. 1 και 2 του Π.Δ. 840/1978 και 9 παρ. 1 του Ν. 716/1977, η υποβολή σχετικής αιτήσεως εκ μέρους του ενδιαφερομένου, συνοδευομένης από πιστοποιητικά, εκ των οποίων να προκύπτει η ουσιαστική πείρα του. Κατά την άποψη, όμως, του Συμβούλου Δημ. Πετρούλια, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων της προσκλήσεως εκδηλώσεως ενδιαφέροντος, προκειμένου να μετάσχουν στον επίμαχο διαγωνισμό, οι αλλοδαποί μελετητές ή τα αλλοδαπά μελετητικά γραφεία πρέπει να έχουν τα τυπικά προσόντα που προβλέπει το ελληνικό δίκαιο για την ανάληψη της εκπονήσεως μελέτης, δεν ασκεί δε επιρροή το γεγονός ότι ενδεχομένως το διέπον αυτούς αλλοδαπό δίκαιο, εν αντιθέσει με το ελληνικό, δεν προβλέπει την κατάταξη των μελετητών σε τάξεις ανάλογα με την εμπειρία τους. Εφόσον δε, σύμφωνα με την προαναφερθείσα πρόσκληση, δεν επιτρέπεται η συμμετοχή στο διαγωνισμό μελετητών ή μελετητικών γραφείων κατόχων πτυχίου ανώτερης τάξεως από εκείνη που προβλέπεται για κάθε μελέτη, η αναθέτουσα αρχή πρέπει να εξετάσει σε ποια τάξη πτυχίου θα κατατασσόταν το αλλοδαπό μελετητικό σχήμα ανάλογα με την εμπειρία των μελών του, της εμπειρίας εκτιμωμένης όπως και για την κατάταξη των ελλήνων μελετητών (δηλαδή, σύμφωνα με τα άρθρα 3 παρ. 4 και 8 παρ. 3 του Ν. 716/1977, προκειμένου περί πτυχίου ανωτέρας της Α΄ τάξεως, ενόψει του διαδραμόντος χρόνου από της κτήσεως του διπλώματος σε συνδυασμό με «αποδεδειγμένη ανάλογη ικανοποιητική πείρα»). Από της εξεταζομένης δε απόψεως δεν ασκεί επιρροή το γεγονός ότι, όπως προκύπτει από τα άρθρα 2 παρ. 1 και 2 του Π.Δ. 840/1978 και 9 παρ. 1 του Ν. 716/1977, η παρέλευση χρόνου και μόνον από της κτήσεως του διπλώματος δεν αποτελεί ικανή προϋπόθεση για την αυτόματη προαγωγή του πτυχίου και ότι για την προαγωγή αυτή απαιτείται η υποβολή σχετικής αιτήσεως εκ μέρους του ενδιαφερομένου μελετητή, συνοδευομένης από πιστοποιητικά, εκ των οποίων να προκύπτει η ουσιαστική πείρα του.

Διαγωνισμός για την ανάθεση εκπονήσεως της μελέτης διευθέτησης της κοίτης ποταμού. Αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατά της διακήρυξης, η οποία απέκλειε λόγω προϋπολογισμού την συμμετοχή μελετητικών γραφείων με πτυχίο Δ΄ τάξεως. Το αιτούν δεν προέβαλε συγκεκριμένα σφάλματα της διακηρύξεως και των συνοδευόντων αυτήν τευχών ως προς τον τρόπο υπολογισμού της προεκτιμώμενης αμοιβής της τοπογραφικής μελέτης, αλλά προέβη εξ υπαρχής στον υπολογισμό της αμοιβής αυτής, εκκινώντας από διαφορετικά δεδομένα ως προς την έκταση του φυσικού αντικειμένου του έργου. Απορρίπτει την αίτηση. Ομοια η 176/2008 ΣτΕ (Ασφ).

Μελέτες.Συμπληρωματικές συμβάσεις.Ανάκληση της 160/2008 πράξης του Ζ Κλιμακίου.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην τρίτη και τέταρτη σκέψη της παρούσας Πράξεως, κρίσιμο νομοθετικό καθεστώς για να διαπιστωθεί εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις κατάρτισης συμπληρωματικής συμβάσεως είναι οι διατάξεις του Ν. 3316/2005, καίτοι η αρχική σύμβαση είχε συνομολογηθεί υπό το καθεστώς του Ν. 716/1977, διότι η έγκριση του Συγκριτικού Πίνακα από το Δημοτικό Συμβούλιο έλαβε χώρα στις 26.7.2007, η δε κοινοποίηση του στην σύμπραξη των μελετητικών γραφείων, η οποία έπεται της εγκρίσεως και ισοδυναμεί με πρόσκληση για κατάρτιση συμπληρωματικής συμβάσεως συνετελέσθησαν υπό την ισχύ των νέων νομοθετικών διατάξεων. Περαιτέρω, η ανάγκη εκπόνησης κυκλοφοριακής και ακτομηχανολογικής μελέτης οφείλονται σε απρόβλεπτα περιστατικά διότι είτε ανάγονται στις αποφάσεις άλλου φορέα (Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.), οι πράξεις του οποίου δεσμεύουν την αναθέτουσα αρχή είτε ήταν αδύνατον να προβλεφθούν κατά την κατάρτιση της αρχικής μελέτης καθόσον κατά την αρχική ανάθεση δεν υπήρχε εγκεκριμένη προκαταρκτική μελέτη. Δεδομένου δε ότι συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις του Νόμου, δηλαδή οι ως άνω συμπληρωματικές μελέτες παρουσιάζουν αναγκαία συνάφεια με τις αρχικές, δεν μπορούν να διαχωρισθούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα για την Αναθέτουσα Αρχή κα είναι απολύτως αναγκαίες για την άρτια ολοκλήρωση της αρχικής μελέτης του έργου, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η κατάρτιση της 1ης συμπληρωματικής συμβάσεως είναι νόμιμη.

Οριοθέτηση-διευθέτηση ρεμάτων...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες νομικές σκέψεις το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής:i. Ο προβλεπόμενος στο άρθρο 19.2 της διακήρυξης όρος περί απόδειξης της οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας των υποψηφίων, σύμφωνα με τον οποίο απαιτείται κάθε μέλος υποψήφιας ένωσης εταιρειών, που έχει το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στην κάθε κατηγορία μελέτης, να διαθέτει εν ισχύ ασφαλιστική κάλυψη έναντι επαγγελματικών κινδύνων με όριο αποζημίωσης ανά απαίτηση μεγαλύτερο των 800.000,00 ευρώ, είναι μη νόμιμος, καθόσον αντίκειται στο τρίτο εδάφιο του άρθρου 19 παρ. 2 του ν. 4412/2016 και περαιτέρω στην αρχή της αναλογικότητας, καθόσον περιορίζει εμμέσως την ισότιμη πρόσβαση των ενδιαφερόμενων οικονομικών φορέων στην ελεγχόμενη διαδικασία ανάθεσης. Τούτο δε διότι, με το περιεχόμενο αυτό, ο εν λόγω όρος θέτει ως προϋπόθεση συμμετοχής στο διαγωνισμό την κατοχή από τους υποψηφίους μελετητές ασφαλιστικού συμβολαίου για την κάλυψη επαγγελματικού κινδύνου αξίας περίπου ίσης με τη συνολική προεκτιμώμενη αξία της υπό ανάθεση μελέτης και μάλιστα και για τις πέντε  ειδικότερες κατηγορίες μελετών που περιλαμβάνονται σε αυτήν, των οποίων η προεκτιμώμενη αξία κυμαίνεται από 43.960,46 ευρώ έως 307.777,56 ευρώ. Η απαίτηση ωστόσο αυτή που σκοπεί στην απόδειξη της οικονομικής ευρωστίας των υποψηφίων και επομένως της αξιοπιστίας τους ως προς την επιτυχή εκτέλεση της υπηρεσίας που ενδεχομένως θα τους ανατεθεί, προδήλως αποκλείει -και πάντως δεν ευνοεί- τη συμμετοχή στο διαγωνισμό των μικρομεσαίων μελετητών ή μελετητικών εταιρειών, οι οποίοι μολονότι διαθέτουν την ανάλογη επαγγελματική εμπειρία για την εκπόνηση των χαμηλότερης αξίας μελετών, όπως είναι εν προκειμένω η γεωλογική και η περιβαλλοντική μελέτη που απαιτούν αντίστοιχα την κατοχή χαμηλής τάξεως μελετητικού πτυχίου, δεν δύνανται να κατέλθουν ούτε ως μέλη ενώσεως στον εν λόγω διαγωνισμό, καθόσον καλούνται να ανταποκριθούν σε οικονομικές απαιτήσεις ίσες με το συνολικό προϋπολογισμό του έργου. Ο δε ισχυρισμός της αναθέτουσας αρχής περί στήριξης στην ικανότητα τρίτου για την πλήρωση του εν λόγω κριτηρίου, την οποία επικαλέστηκε στο 3059/24.2.2020 απαντητικό της έγγραφο απευθυνόμενη σε ενδιαφερόμενο μελετητή που έθεσε σχετικό ερώτημα (βλ. το από 19.2.2020 έγγραφο του ..., Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της εταιρείας με την επωνυμία «.....», η οποία δεν συμμετείχε στο διαγωνισμό) τυγχάνει απορριπτέος ως αβάσιμος. Τούτο διότι ο ενδιαφερόμενος μελετητής (φυσικό ή νομικό πρόσωπο), εφόσον συμπράξει με άλλους μελετητές για την ικανοποίηση των απαιτήσεων της διακήρυξης, αποβάλει στο πλαίσιο του συγκεκριμένου διαγωνισμού την αυτοτέλειά του ως οικονομικός φορέας και πλέον οικονομικός φορέας, στο πρόσωπο του οποίου κρίνεται η πλήρωση των κριτηρίων καταλληλότητας, με την επιφύλαξη των ειδικότερων προβλέψεων του άρθρου 19 του ν. 4412/2016, καθίσταται καταρχήν η ένωση εταιρειών, (βλ. και άρθρο 2 παρ. 1 περίπτ. 11 του ν. 4412/2016 περί του ορισμού της έννοιας του οικονομικού φορέα), η οποία ως αυτοτελής οντότητα -στο πλαίσιο της συγκεκριμένης διαδικασίας - δύναται να επικαλεστεί τις ικανότητες τρίτου, στην περίπτωση που η ίδια δεν πληροί τα κριτήρια καταλληλότητας, συμπεριλαμβανομένων και των κριτηρίων οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας.(...)Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι τα μέλη της αναδόχου ένωσης εταιρειών δεν προσκόμισαν τα προβλεπόμενα από τη διακήρυξη απαραίτητα στοιχεία για την τεκμηρίωση της απαιτούμενης από το άρθρο 19.3.Β της διακήρυξης εμπειρίας τους στην εκπόνηση μελετών αντίστοιχων με αυτών του υπό ανάθεση μελετητικού αντικειμένου και συνεπώς η 80/14.4.2020 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ...., με την οποία εγκρίθηκε η πληρότητα των δικαιολογητικών κατακύρωσης της προσωρινής αναδόχου παρίσταται κατά τούτο μη νομίμως αιτιολογημένη.Κατ` ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι συντρέχουν ουσιώδεις πλημμέλειες που κωλύουν την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης