Το Ελεγκτικό Συνέδριο, διενεργώντας παρεμπίπτοντα έλεγχο νομιμότητας των ατομικών διοικητικών πράξεων, οι οποίες αποτελούν έρεισμα της ελεγχόμενης δαπάνης, ακόμα και στην περίπτωση που αυτές δεν έχουν ανακληθεί ή ακυρωθεί και, επομένως, καλύπτονται από το τεκμήριο νομιμότητας, δεν προβαίνει στην ακύρωση των πράξεων αυτών, αλλά στην αποδυνάμωσή τους από τις δημοσιονομικές συνέπειες που μπορούν να επιφέρουν (πράξη VII Τμ. 61/2007). Η επίμαχη συμπληρωματική σύμβαση έπρεπε να υποβληθεί στον ως άνω έλεγχο ανεξαρτήτως του νομικού καθεστώτος, από το οποίο διεπόταν η ολοκλήρωση της διαδικασίας σύναψής της, δεδομένου ότι η προϋπολογισθείσα δαπάνη της (520.000 ευρώ), αθροιζόμενη με την προϋπολογισθείσα δαπάνη της μη υποβληθείσας στον ως άνω έλεγχο αρχικής σύμβασης (2.450.000 ευρώ), ανέρχεται στο ποσό των 2.970.000 ευρώ, υπερβαίνει δηλαδή τόσο το τιθέμενο από το νόμο 3310/2005 όριο του 1.000.000 ευρώ, όσο και το τιθέμενο από το προγενέστερο του ως άνω νόμου νομικό καθεστώς όριο των 2.900.000 ευρώ.

Πληρωμή τιμήματος αγοράς ακινήτου..:Με δεδομένα αυτά, το σχέδιο σύμβασης αγοραπωλησίας του οικοπέδου έπρεπε, ως εξ επαχθούς αιτίας προμήθεια ακινήτου πράγματος από δήμο, να υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Σε κάθε περίπτωση, το Κλιμάκιο ελέγχοντας, έστω και εκ των υστέρων, τη διαδικασία που προηγήθηκε της αγοράς του ακινήτου (πρβλ. Ε.Σ. Πρ. Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 6/2018, 294, 212, 198/2017) κρίνει ότι η έκδοση της απόφασης ανάληψης υποχρέωσης μετά την υπογραφή του συμβολαίου μεταβίβασης του ακινήτου καθιστά την εντελλόμενη δαπάνη μη κανονική και τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα μη θεωρητέα.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη ούτε κανονική και τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Κατά τον ενεργούμενο από τον Ελεγκτικό Συνέδριο έλεγχο των δαπανών, ως δικαιολογητικό της δαπάνης προσκομίζεται ο εκτελεστός τίτλος της διαταγής πληρωμής, το Ελεγκτικό Συνέδριο έχει τη δυνατότητα σύμφωνα με το άρθρο 17 παρ. 3 του π.δ./τος 774/1980 να προέρχεται σε παρεμπίπτοντα έλεγχο ζητημάτων που άπτονται της νομιμότητας και κανονικότητας της δαπάνης και υπάγονται στη δικαιοδοσία και καθ’ ύλην αρμοδιότητα άλλων δικαστηρίων. Κατά τον έλεγχο αυτό παρακολουθεί και το θέμα της υποχρέωσης για συμμόρφωση ή μη του ελεγχόμενου φορέα προς εκδοθείσα διαταγή πληρωμής. Κατά συνέπεια, εάν ο εκδοθείς τίτλος πληρωμής της δαπάνης δεν συνοδεύεται από άλλα, πλην της διαταγής πληρωμής, δικαιολογητικά στα οποία να ερείδεται η καταβολή αυτού, η οποία, όπως προεκτέθηκε δεν δύναται να στηρίξει αυτοτελώς την νομιμότητα της δαπάνης αφού δεν ενέχει αυθεντική διάγνωση των αξιώσεων που περιέχει, δεν δημιουργείται υποχρέωση συμμόρφωσης των ΟΤΑ προς αυτή, ούτε εκτελείται κατ’ αυτών, το δε Ελεγκτικό Συνέδριο δεν δεσμεύεται να καταλήξει σε κρίση ότι η προαναφερόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη (βλ. Πρακτικά της 4ης Γεν. Συν. της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου της 27.2.2008, της 7ης Γεν. Συν. της Ολομ. του Ε.Σ. της 19-3-2003,Θέμα Α΄, Πράξεις VII Τμήματος 14/2005, 27/2006, 237/2007, IV.Τμήμ.17/2001, 30, 31/2004, Ι Τμήμ. 51, 71/2005 και Πρακτικά Ι τμήματος Συν.14η/5.6.2007 Θέμα Β΄).

Συμπληρωματικές συμβάσεις.Δεν θεωρούνται συμπληρωματικές εργασίες οφειλόμενες σε απρόβλεπτα γεγονότα εκείνες που αφορούν σε επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου ή στη βελτίωση της ποιότητάς του. Τέλος, η απόφαση του αρμοδίου οργάνου περί προσφυγής στην προρρηθείσα διαδικασία ανάθεσης, πρέπει, ως εκ της φύσεώς της, να είναι ειδικώς και επαρκώς αιτιολογημένη, ώστε να καθίσταται εφικτός ο έλεγχος της νομιμότητάς της από το Ελεγκτικό Συνέδριο (Πρ. VI Τμ. Ε.Σ. 232, 216, 197, 192 και 98/2006, 108, 64 και 52/2007).

Προμήθεια και τοποθέτησης εξοπλισμού αναβάθμισης παιδικών χαρών:...Με δεδομένα αυτά, εφόσον η επίμαχη σύμβαση προμήθειας δεν συγχρηματοδοτείται από ευρωπαϊκούς πόρους (Ελ.Συν. Πρ. ΣΤ΄ Κλιμ. 122/2019), έπρεπε, ως εκ του ύψους του προϋπολογισμού της διακήρυξης, που υπερβαίνει το ποσό των 200.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., να υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από τον αρμόδιο Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Από τον έλεγχο όμως της διαδικασίας σύναψης της σύμβασης αυτής, όπως ανωτέρω εκτέθηκε, δεν διαπιστώνεται ουσιώδης πλημμέλεια που θα μπορούσε να δημιουργήσει κώλυμα για την υπογραφή της. Εν όψει αυτών, τα αρμόδια όργανα παρέλειψαν να υποβάλουν την εν λόγω σύμβαση στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων αλλά από πλάνη η οποία, ενόψει και της νομιμότητας της διαδικασίας που προηγήθηκε της σύναψης της σύμβασης, κρίνεται συγγνωστή (Ελ.Συν. Πρ. Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 237/2018, 294, 212, 198/2017). Κατόπιν τούτων το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω πλάνης.

Μη υπογραφή Χ.Ε από τον Π.Ο.Υ (..) εξόφληση του έργου «Βελτίωση ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων κοινής ωφελείας οικισμού ...». Ως αιτιολογία για την άρνησή της προέβαλε ότι το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δεν υπογράφεται από την Προϊσταμένη της Οικονομικής Υπηρεσίας του Δήμου και ως εκ τούτου δεν φέρει όλα τα τυπικά στοιχεία εξωτερικής νομιμότητας..Σε περίπτωση που χρηματικό ένταλμα έχει μεν συνταχθεί αλλά δεν φέρει τις απαιτούμενες από το νόμο υπογραφές, η διαδικασία έκδοσης  αυτού  δεν έχει ολοκληρωθεί και επομένως αυτό δεν υφίσταται και ως εκ τούτου δεν δύναται να ασκηθεί επ’ αυτού από το Ελεγκτικό Συνέδριο ο προβλεπόμενος προληπτικός έλεγχος της δαπάνης στην οποία αφορά (ΚΠΕΔ VII Τμ. Πρακτικά 13ης Συν. 16.5.2017).Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, εφόσον δεν έχει υποβληθεί για έλεγχο νομίμως εκδοθέν χρηματικό ένταλμα, το Κλιμάκιο απέχει του ελέγχου. 

ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΩΝ:(...)Επί της ελεγχόμενης διαδικασίας κρίνονται τα ακόλουθα: Κατ’ επιταγή της αρχής της διαφάνειας, η οποία διέπει τις διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, η αναθέτουσα αρχή οφείλει να λαμβάνει θέση επί της ουσίας σε προσφυγές διαγωνιζόμενων που άπτονται αμιγώς τεχνικών ζητημάτων, απαντώντας επαρκώς και αιτιολογημένα, πριν προβεί στην κατακύρωση του αποτελέσματος του διαγωνισμού. Η υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής να απαντήσει αιτιολογημένα στις προσφυγές των διαγωνιζομένων επιβάλλεται και από τις διατάξεις που προβλέπουν τον προσυμβατικό έλεγχο των δημοσίων συμβάσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο, καθώς σε αντίθετη περίπτωση καθίσταται αδύνατος, ενόψει της φύσης των προβαλλόμενων λόγων, ο δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας της οικείας σύμβασης (Ε.Σ. VI Τμ. αποφ. 2509/2009, 780/2011). Εν προκειμένω, η απόρριψη για τυπικούς λόγους, με την 228/2016 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, της προδικαστικής προσφυγής της εταιρείας «......» κατά της τεχνικής προσφοράς της εταιρείας «......» δεν είναι νόμιμη. Τούτο διότι, αφού οι λόγοι της προσφυγής αυτής, όπως εκτίθενται ανωτέρω, αφορούσαν σε τεχνικής φύσης ζητήματα, όφειλε η Επιτροπή του διαγωνισμού, προκειμένου να κρίνει αποδεκτή την εν λόγω τεχνική προσφορά, να απαντήσει αιτιολογημένα, κατ’ επιταγή της αρχής της διαφάνειας, στις αιτιάσεις της προσφεύγουσας εταιρείας, ώστε να καταστεί δυνατός ο έλεγχος νομιμότητας της διαγωνιστικής διαδικασίας από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Η πλημμέλεια δε αυτή καθιστά μη νόμιμη τη διαδικασία τεχνικής αξιολόγησης της προσφοράς της ανωτέρω εταιρείας, η οποία, σε κάθε περίπτωση, δεν αποδεικνύεται ότι υπέβαλε την τεχνική της προσφορά σύμφωνα με τα οριζόμενα από το άρθρο 10.3.1 της διακήρυξης. Συνεπώς, είναι μη νόμιμη η κατακύρωση στην εταιρεία «......» του αποτελέσματος του διαγωνισμού.(ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/Τμ.6/1344/2017

Ασφαλτοστρώσεις Δήμων:..Με δεδομένα αυτά, η επίμαχη σύμβαση έργου του Δήμου … έπρεπε, ως εκ του ύψους της προϋπολογιζόμενης δαπάνης της, που υπερέβαινε τις 200.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., να υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από τον αρμόδιο Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Από τον έλεγχο όμως της διαδικασίας σύναψης της σύμβασης αυτής, όπως ανωτέρω εκτέθηκε, δεν διαπιστώνεται ουσιώδης πλημμέλεια που θα μπορούσε να δημιουργήσει κώλυμα για την υπογραφή της. Εν όψει αυτών, τα αρμόδια όργανα παρέλειψαν να υποβάλουν την εν λόγω σύμβαση στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων, αλλά από πλάνη η οποία, ενόψει και της νομιμότητας της διαδικασίας που προηγήθηκε της σύναψης της σύμβασης, κρίνεται συγγνωστή (Ε.Σ. Πρ. Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 294, 212, 198/2017).Κατόπιν αυτών το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω πλάνης.

Εκτέλεση εργασιών επισκευής και συντήρησης δικτύων αποχέτευσης.: Με δεδομένα αυτά, ελλείψει σχετικής ρύθμισης για την αρμοδιότητα σύνταξης και υπογραφής των χρηματικών ενταλμάτων στη Δ.Ε.Υ.Α. ....., εφαρμόζονται οι σχετικές για τους Δήμους διατάξεις (πρβλ. Ελ.Συν. Πρ. VII Τμ. 69/2016, Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 212/2016) που, πλέον, ορίζουν ότι τα χρηματικά εντάλματα πληρωμής υπογράφονται από τον Προϊστάμενο Οικονομικών Υπηρεσιών (Π.Ο.Υ.) του Δήμου, ή το υφιστάμενό του όργανο που εξουσιοδοτείται από αυτόν, και τον συντάκτη τους, ήτοι τον υπάλληλο της λογιστικής υπηρεσίας, ως αρμοδίου για την εκκαθάριση οργάνου (πρβλ. Ελ.Συν. Πρ. Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 228, 276/2018, 63/2019). Συνεπώς, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα αναρμοδίως υπογράφεται τόσο από τον Πρόεδρο του Δ.Σ. της Δ.Ε.Υ.Α. όσο και από τον Αντιπρόεδρό της, στον οποίο παρανόμως έχουν ανατεθεί καθήκοντα έκδοσης χρηματικών ενταλμάτων διότι, κατά τα προαναφερθέντα, αυτά ανήκουν στους υπαλλήλους της λογιστικής υπηρεσίας.

Επιτρέπεται στους Δήμους μετά από απόφαση του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου η διάθεση πιστώσεων για την τουριστική προβολή με κάθε μέσο της εδαφικής τους περιφέρειας (βλ. πραξ. VII Τμ. Ελ.Συν. 183, 296/2008). Απαραίτητη, προϋπόθεση της νομιμότητας των δαπανών, που διενεργούνται στο πλαίσιο της υλοποίησης διαφημιστικών προγραμμάτων και δράσεων τουριστικής προβολής των Δήμων, συνιστά η υποβολή αυτών πριν από την υλοποίησή τους στο Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης, το οποίο έχει την ευθύνη του γενικού σχεδιασμού του προγράμματος της τουριστικής προβολής της χώρας και η έκδοση σύμφωνης γνώμης του Υπουργού για την διαπίστωση της συμβατότητάς τους με τις κατευθύνσεις του κεντρικού διαφημιστικού σχεδιασμού (βλ. πρ. VII Τμ. Ελ. Συν. 78/2009). Βλ.διατάξεις άρθρου 1 παρ.9 ν.3270/2004 και άρθρο 30 του ν.3498/2006