ΜΕΛΕΤΕΣ:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε ιδιώτη μελετητή, κατόπιν απευθείας ανάθεσης, για την εκπόνηση μελέτης με τίτλο "Γεωτεχνική έρευνα στην περιοχή του …..", καθόσον πρόκειται για σύμβαση παροχής υπηρεσιών συναφών με μελέτη (άρθρο 1 παρ. 2β του ν. 3316/2005,ΦΕΚ Α΄ 42/2005) και όχι σύμβαση εκπόνησης μελέτης. Ως εκ τούτου η ανάθεσή της,  διέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 10 παρ. 2 περ. στ΄ του ν. 3316/2005, (και κατόπιν δημοσίευσης διακήρυξης διαγωνισμού) και όχι από τις διατάξεις του άρθρου 209 παρ.3 του Κ.Δ.Κ., οι οποίες αφενός δεν έχουν τηρηθεί,  αφετέρου δεν συνέτρεξαν οι προϋποθέσεις για την τήρησή τους, αφού δεν βεβαιώνεται από το αρμόδιο Τεχνικό Συμβούλιο ότι συντρέχει, περίπτωση επείγουσας περίπτωσης που να δικαιολογεί την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης, ενώ δεν απεστάλη προς δημοσίευση στην ιστοσελίδα του ΤΕΕ, δέκα τουλάχιστον ημέρες πριν την υπογραφή της σύμβασης, αναγγελία με τα κρίσιμα στοιχεία της.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ – ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ:Μη νόμιμη η καταβολή ποσού από Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο σε ιδιωτική εταιρεία για την παροχή υπηρεσιών ασφαλείας λιμένα, δυνάμει σύμβασης, καθόσον αντικείμενο της σύμβασης ήταν η παροχή υπηρεσιών φύλαξης του λιμένα και όχι η προμήθεια και τοποθέτηση παγίου εξοπλισμού και υποδομών ασφαλείας. Δεδομένου δε, ότι δεν υπάρχει εννοιολογική αντιστοιχία μεταξύ του ως άνω σκοπού της πίστωσης που ενεγράφη στον προϋπολογισμό του Δ.Λ.Τ. και του περιεχομένου της ερειδομένης στην ανωτέρω σύμβαση δαπάνης, ανεπιτρέπτως αυτή βαρύνει τον προαναφερθέντα Κ.Α.Ε.

H δυνατότητα <επιχορήγησης> δημοτικών επιχειρήσεων από το Δήμο στα πλαίσια της κατάρτισης προγραμματικών συμβάσεων, έχει την έννοια της δυνατότητας χρηματοδότησης για την εκπλήρωση των όρων αυτών και όχι της οικονομικής ενίσχυσης των επιχειρήσεων αυτών για την επίτευξη των καταστατικών σκοπών ή στόχων τους (πρβλ. και 2/378/0026/8.1.1999 έγγραφο Υφυπουργού Οικονομικών προς τις Υ.Δ.Ε.). Η αντίθετη εκδοχή θα προσέκρουε όχι μόνο στο πνεύμα της μνησθείσης διατάξεως του άρθρου 277 του Δ.Κ.Κ., που προβλέπει την κατ΄ εξαίρεση <επιχορήγηση> των δημοτικών επιχειρήσεων και μόνο για τη σύναψη προγραμματικών συμβάσεων κατά το άρθρο 35 του ίδιου Κώδικα για την εκτέλεση έργων, παροχή υπηρεσιών κλπ., δηλαδή στην χρηματοδότηση για τη σύναψη αυτών (προγραμματικών συμβάσεων), αλλά και στις κοινοτικές διατάξεις( άρθρο 87 Συνθ. Ε.Κ.), που απαγορεύουν την οικονομική ενίσχυση των επιχειρήσεων γενικά προς αποφυγή νόθευσης του υγιούς ανταγωνισμού.Συνακόλουθα, και σε συνδυασμό με τις προαναφερθείσες διατάξεις του Δ.Κ.Κ., όταν οι εν λόγω επιχειρήσεις συμμετέχουν σε προγραμματική σύμβαση που συνάπτεται μεταξύ ενός Δήμου και ενός Ν.Π.ΔΔ.. για την ανάπτυξη μιας περιοχή και αναλαμβάνουν επιπρόσθετα, έναντι αμοιβής, την υλοποίηση του αντικειμένου της σύμβασης με την εκ μέρους τους παροχή υπηρεσιών, την οποία θα μπορούσε να αναλάβει και οποιοσδήποτε τρίτος ιδιώτης, είναι υποκείμενα φόρου προστιθέμενης αξίας για το ποσό που λαμβάνουν για την παροχή της υπηρεσίας και συνεπώς, υποχρεούνται, κατά την είσπραξη του εν λόγω ποσού, στην έκδοση του προβλεπόμενου από τον Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων τιμολογίου στο οποίο πρέπει να συνυπολογίζεται και ο αναλογών Φ.Π.Α..Σε κάθε περίπτωση, τυχόν απαλλαγή της ΑΝ.Ε.Δ.Κ. από το Φ.Π.Α. που αναλογεί στο ποσό που της καταβάλλεται για την εκτέλεση της εν λόγω υπηρεσίας, στο οποίο εμπεριέχονται το λειτουργικό κόστος, η αμοιβή της και κάθε είδους λοιπές δαπάνες (παραγωγικές ή μη ) θα οδηγούσε, σύμφωνα και με την πάγια νομολογία του Δ.Ε.Κ. (βλ. C-45/01, C-141/00, C-498/03), σε παραβίαση της αρχής της φορολογικής ουδετερότητας, η οποία απαγορεύει τη διαφορετική μεταχείριση, όσον αφορά την είσπραξη του Φ.Π.Α., των επιχειρηματιών που παρέχουν τις ίδιες υπηρεσίες καθώς και σε στρέβλωση του ανταγωνισμού, Αφού οι επίμαχες υπηρεσίες θα μπορούσαν να ανατεθούν σε ιδιώτη – επιχειρηματία, χωρίς την απαλλαγή του Φ.Π.Α.

Εξόφληση του 1ου λογαριασμού του έργου «Ανάπλαση κεντρικής πλατείας ». Δαπάνη μη νόμιμη, διότι: α) η εκπόνηση της μελέτης του έργου, όσον αφορά στο αντικείμενο των Η/Μ εργασιών, συντάσσεται από ιδιώτη ηλεκτρολόγο μηχανικό, χωρίς από τα επισυναπτόμενα δικαιολογητικά να προκύπτει ο λόγος που επέβαλε την εκπόνησή της από τον εν λόγω ιδιώτη και όχι από τα αρμόδια διοικητικά όργανα, δεδομένου ότι δεν φαίνεται να συνέτρεχε κάποια από τις εξαιρετικές περιπτώσεις των άρθρων 2 ή 9 του π.δ/τος 28/1980 και β) η ορισθείσα ως επιβλέπουσα του έργου υπάλληλος είναι πολιτικός μηχανικός και κατά συνέπεια δεν μπορεί να επιβλέψει ούτε να υπογράψει την επιμέτρηση και τον 1ο λογαριασμό του έργου, όπου περιλαμβάνονται και ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες, οι οποίες εκφεύγουν του αντικειμένου της, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 6 του ν.1418/1984. Εργολαβικό όφελος

ΜΕΛΕΤΕΣ.Κατάτμηση:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε ιδιώτη για την εκτέλεση σύμβασης για την εκπόνηση μελέτης, με αντικείμενο την «Κτηματογραφική ενημέρωση διαγραμ­μάτων οικισμού.», καθόσον μη νομίμως η ανωτέρω μελέτη, η οποία εμπίπτει στην κατηγορία 16 ανατέθηκε απευθείας, διότι εντάσσεται στο ίδιο γνωστικό αντικείμενο, με άλλες τοπογραφικές μελέτες που εμπίπτουν στην ίδια κατηγορία, κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, επιτελούν τον ίδιο σκοπό και επομένως μη νομίμως επιμερίσθηκαν και ανατέθηκαν απευθείας, αφού από τη συνάθροιση των συμφωνηθέντων αμοιβών υπάρχει υπέρβαση του ορίου των 15.108,00 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.), μέχρι το οποίο επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση της συγκεκριμένης κατηγορίας μελετών (άρθρο 209 παρ. 3 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα).

Προκειμένου περί Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού, η σύνταξη μελετών έργων γίνεται είτε από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου ή από την Τεχνική Υπηρεσία της Περιφέρειας πλέον, μετά τη σύσταση των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων. Σε περίπτωση αδυναμίας σύνταξης από την τεχνική υπηρεσία μελετών σοβαρών ή ειδικών ή δυσχερών ή επειγόντων έργων, αυτές ανατίθενται, με αιτιολογημένη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, σε ιδιώτες μελετητές ή σε ιδιωτικά γραφεία μελετών, πλην των μελετών έργων αρχιτεκτονικών, κτιριακών ή διαμορφώσεως χώρων, για τις οποίες προκηρύσσεται διαγωνισμός (βλ. Πράξη VII Τμ. 133/2008).Περαιτέρω η μελέτη, με βάση την οποία εκτελέσθηκε το έργο, ναι μεν αναγράφεται ότι έχει εκπονηθεί από την Τ.Υ.Δ.Κ. Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, πλην όμως, καθόσον αφορά στις ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες, υπογράφεται μη νομίμως από ιδιώτη μελετητή, τον ηλεκτρολόγο μηχανικό …., χωρίς να προκύπτει ότι πρόκειται για έργο εκ των αναφερομένων ειδικώς στο άρθρο 2 του ως άνω π.δ/τος 28/1980

ΕΡΓΑΣΙΕΣ - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ.Ανάθεση σε τρίτους:Νόμιμη η καταβολή αμοιβής από δημοτικό ν.π.δ.δ. σε ιδιώτη για εργασίες γραμματειακής υποστήριξης που αυτή παρέσχε, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, δυνάμει σχετικής σύμβασης, καθόσον η ανάθεση των ανωτέρω εργασιών σε τρίτο, παρίσταται εν προκειμένω δικαιολογημένη και δεν αντίκειται στην αρχή της οικονομικότητας δεδομένου ότι: α) με τις πραγματικές συνθήκες, που επικρατούσαν στο ν.π.δ.δ., δεν διασφαλίζονταν η αποτελεσματική διεκπεραίωση των υποθέσεων των Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών  του,  και β) με τις διατάξεις των άρθρων 11 του  ν. 3833/2010 και πρώτου παρ. ΣΤ (υποπαράγραφος ΣΤ1) του ν. 4093/2012 έχει κατ’ ουσίαν εξαλειφθεί η δυνατότητα πρόσληψης οιουδήποτε προσωπικού μέχρι και την 31.12.2016 και, τέλος, λαμβανομένου υπόψη ότι ο φορέας και διαδικασία πλήρωσης οργανικής θέσης κίνησε, αλλά και ζήτησε προσωπικό  από τον οικείο Δήμο.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω,            το Κλιμάκιο κρίνει ότι από το περιεχόμενο της ελεγχόμενης σύμβασης συνάγεται κατά ορθό νομικό χαρακτηρισμό αυτής, ότι, αν και φέρεται ως προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, αυτή συνιστά κατ’ ουσία, αφενός μεν, απευθείας ανάθεση από το Δήμο στην….. μελετών του άρθρου 2 παρ. 2 του ν. 3316/2005, αφετέρου ως προς τη σύνταξη των τευχών δημοπράτησης, απευθείας ανάθεση υπηρεσιών του άρθρου 1        παρ. 2β του ν. 3316/2005, όπως, κατ’ ορθή ερμηνεία του πρώτου λόγου διαφωνίας, βασίμως υποστηρίζει και η Επίτροπος. Συγκεκριμένα, από το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης προεχόντως δε, από τον προσδιορισμό των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων μερών προκύπτει       ότι δεν αφορά σε αλληλοσυμπλήρωση αρμοδιοτήτων ή οικονομικοτεχνικών μέσων φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης στο πλαίσιο κοινά εξυπηρετούμενου δημόσιου σκοπού, που όπως προεκτέθηκε απαιτείται να αφορά η προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν.3852/2010. Αντίθετα, όπως προκύπτει, η ….υποχρεούται, έναντι καταβολής ανταλλάγματος    από το Δήμο (145.000,00 ευρώ), στην εκπόνηση, προς αυτόν, μελετών και την παροχή υπηρεσιών που είναι ανοικτές στον ανταγωνισμό και παρέχονται ελεύθερα στον ιδιωτικό τομέα από οποιονδήποτε δραστηριοποιούμενο στο σχετικό τομέα μελετητή και πάροχο. Περαιτέρω, οι άλλοι δύο συμβαλλόμενοι,     ο Δήμος ..... και η Περιφερειακή Ενωση Δήμων Δυτικής Μακεδονίας, έχουν υποτυπώδη συμμετοχή στην επίμαχη προγραμματική σύμβαση, αναλογικά με το συνολικό αντικείμενό της, καθόσον οι υποχρεώσεις που αναλαμβάνονται από αυτούς διατυπώνονται με αόριστο τρόπο όπως βασίμως υποστηρίζει η Επίτροπος με το δεύτερο λόγο διαφωνίας της, ενώ ως προς         την υποχρέωση του Δήμου ..... περί εγκρίσεως των μελετών που θα εκπονηθούν από την….., αυτή συνιστά εκ του νόμου προβλεπόμενη υποχρέωσή του, η δε πρόβλεψη για την  υλοποίηση από τον Δήμο των έργων που απορρέουν από τις ανατεθείσες μελέτες δεν αποτελεί υποχρέωση που    αφορά την υλοποίηση της παρούσας προγραμματικής σύμβασης, τέλος,             δε, όπως ρητά διατυπώνεται και στην προπαρατεθείσα παράγραφο 5.1.4            του παραρτήματος της προγραμματικής σύμβασης, η ..... στα πλαίσια       της προγραμματικής σύμβασης αναλαμβάνει το σύνολο του έργου ως            «οιονεί αυτεπιστασία». Συνεπώς, τα μέρη δεν εκκινούν από την ίδια αφετηρία συμφερόντων με σκοπό την, εκ μέρους τους, εκτέλεση κοινά εξυπηρετούμενου δημοσίου σκοπού, όπως απαιτεί η προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν.3852/2010, αλλά ο Δήμος λειτουργεί ως αναθέτουσα αρχή που επιδιώκει       την εκπόνηση μελετών και την παροχή υπηρεσίας εκ μέρους της .......          Εξάλλου, η ως άνω απευθείας ανάθεση αντιβαίνει στη μνημονευθείσα διάταξη του άρθρου 268 του Κ.Δ.Κ., καθόσον το ποσό της ανάθεσης (145.000,00 ευρώ) υπερβαίνει το ποσό των 45.000 ευρώ, μέχρι του οποίου είναι επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση σε αναπτυξιακή ανώνυμη εταιρεία Ο.Τ.Α. εκπόνησης μελέτης ή παροχής υπηρεσιών συναφών ή συνδεόμενων με το αντικείμενο της δραστηριότητάς της. Πέραν αυτού, δεν αποδεικνύεται ότι συντρέχει και η     έτερη προϋπόθεση που θέτει η ανωτέρω διάταξη ως προς την ανάθεση εκπόνησης μελέτης, σύμφωνα με την οποία απαιτείται επιπλέον η επιχείρηση     να μπορεί να εκτελέσει την μελέτη με ίδια μέσα, ήτοι με δικό της προσωπικό       ή συνεργάτες αντίστοιχου τίτλου σπουδών ή ειδικότητας. Και τούτο διότι       στην ελεγχόμενη σύμβαση προβλέπεται η δυνατότητα της ...... περί εξωτερικών αναθέσεων σε τρίτους, με την προϋπόθεση αυτές να αποτυπώνονται για κάθε δράση χωριστά και να μην ξεπερνάνε στο σύνολο της προγραμματικής σύμβασης το 10% του συμβατικού οικονομικού αντικειμένου της. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη και συνεπώς, το ένταλμα αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΟΤΑ.Απευθείας ανάθεση μελετών.Η ανάθεση μελετών για λογαριασμό των Δήμων διέπεται κατ΄αρχήν από τις διατάξεις του ν. 3316/2005, με τις οποίες ρυθμίστηκε το πλαίσιο ανάθεσης των μελετών όλων εν γένει των αναθετουσών αρχών. Στο γενικό αυτό ρυθμιστικό πλαίσιο εισήχθη, με τη μεταγενέστερη διάταξη του άρθρου 269 παρ. 3 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, μία εξαίρεση αναφορικά με την ανάθεση από τους Δήμους και Κοινότητες μελετών με πολύ μικρό οικονομικό αντικείμενο. Συγκεκριμένα, επιτρέπεται σε Ο.Τ.Α. Α΄ βαθμού (Δήμους ή Κοινότητες) με απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής ή του Κοινοτικού Συμβουλίου, η απ΄ευθείας ανάθεση εκπόνησης μελέτης σε ιδιώτη μελετητή, ο οποίος επιλέγεται χωρίς δεσμεύσεις από τις τάξεις των πτυχίων κατά παρέκκλιση των διατάξεων της ισχύουσας νομοθεσίας που διέπουν τη διαδικασία επιλογής μελετητή (εν προκειμένω του ν. 3316/2005), εφόσον η προεκτιμώμενη αμοιβή της μελέτης αυτής δεν υπερβαίνει ένα χρηματικό όριο ήτοι ποσοστό 30% του εκάστοτε ισχύοντος ορίου μέχρι του οποίου μπορεί να λαμβάνει μέρος στις διαδικασίες ανάθεσης μελετών μελετητής με πτυχίο Α΄ τάξης.

Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε ιδιώτη ηλεκτρολόγο για την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρολόγου στο Δήμο κατά το χρονικό διάστημα από 24.11.2014 έως 31.12.2014, καθόσον: α) το αντικείμενο των ανωτέρω υπηρεσιών αφορά συνήθεις ηλεκτρολογικές εργασίες, η ανάθεση των οποίων είναι νόμιμη μόνο, όμως, για τον πρώτο μήνα, από 24.11.2014 έως 31.12.2014, ενώ δεν είναι νόμιμη για τους λοιπούς πέντε μήνες της σύμβασης, καθόσον  ο ίδιος Δήμος αναφέρει σε έγγραφό του ότι προσέλαβε ηλεκτρολόγο με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου οχτάμηνης διάρκειας και β) η ανάθεση των παραπάνω εργασιών έγινε χωρίς την ύπαρξη των νομίμων προϋποθέσεων και, συγκεκριμένα, χωρίς ο πάροχος των υπηρεσιών να κατέχει άδεια ηλεκτρολόγου σε ισχύ, καθότι είχε ήδη λήξει από τις 11.9.2011, ενώ η «Άδεια Ηλεκτρολόγου Α΄ Ειδικότητας» αυτού, εκδόθηκε στις 6.4.2015, δηλαδή μεταγενέστερα τόσο απόφασης του Δημάρχου περί απευθείας ανάθεσης όσο και της υπογραφής της σύμβασης (24.11.2014) και της εκτέλεσης των επίμαχων ηλεκτρολογικών εργασιών