Απώλεια πρωτότυπων τιμολογίων. ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 73/2017 πράξης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο IV Τμήμα,...με την οποία κρίθηκε μη θεωρητέο το 1023, οικονομικού έτους 2016, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του αιτούντος,..(..)Στην κρίση αυτή ήχθη το Κλιμάκιο, με την αιτιολογία ότι τα φωτοαντίγραφα των απολεσθέντων, υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, πρωτότυπων του 2/6.7.2009 δελτίου αποστολής και του 101/21.6.2011 τιμολογίου της ως άνω εταιρείας, που επισυνάπτονται στο επίμαχο χρηματικό ένταλμα, δεν αποτελούν νόμιμα δικαιολογητικά εκκαθάρισης και πληρωμής της εντελλόμενης με αυτό δαπάνης.(..)Από τον συνδυασμό των προαναφερομένων διατάξεων,....οι δαπάνες των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου εκκαθαρίζονται και πληρώνονται επί τη βάσει σχετικών πρωτότυπων δικαιολογητικών και όχι επί τη βάσει αντιγράφων τους, προφανώς προς αποφυγή πληρωμής ήδη εξοφλημένου χρέους (..)Σε περίπτωση δε, που τα πρωτότυπα δικαιολογητικά έχουν απολεσθεί πριν από την ενταλματοποίηση της δαπάνης με υπαιτιότητα του φερόμενου ως δικαιούχου πιστωτή, πρέπει, προκειμένου να ενταλματοποιηθεί η δαπάνη, τα απολεσθέντα πρωτότυπα να αντικατασταθούν με άλλα πρωτότυπα από τον ίδιο το δικαιούχο, ο οποίος φέρει και την ευθύνη για την τακτοποίηση της σχετικής φορολογικής ανωμαλίας. Περαιτέρω, όταν για την απώλεια των πρωτότυπων δικαιολογητικών ευθύνονται τα αρμόδια όργανα του οικείου ν.π.δ.δ., γίνεται δεκτό, κατ’ εξαίρεση, ότι η δαπάνη δύναται να ενταλματοποιηθεί, βάσει αντιγράφων των απολεσθέντων πρωτότυπων, εφόσον όμως προηγουμένως διενεργηθεί αρμοδίως ένορκη διοικητική εξέταση προκειμένου να διαπιστωθούν οι ακριβείς συνθήκες της απώλειάς τους.(..)Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Τμήμα κρίνει ότι τα φωτοαντίγραφα των απολεσθέντων, υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, πρωτότυπων δικαιολογητικών δεν αποτελούν καταρχήν νόμιμα δικαιολογητικά εκκαθάρισης και πληρωμής της εντελλόμενης δαπάνης, όπως ορθώς κρίθηκε από το Κλιμάκιο....Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η αίτηση του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο ...» - ... πρέπει να απορριφθεί.

H Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Σ Η Τ Ω Ν Δ Η Μ Ο Σ Ι Ω Ν Υ Π Α Λ Λ Η Λ Ω Ν Σ Τ Η Ν Ε Λ Λ Α Δ Α

Το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά την άσκηση του κατά το άρθρο 98 του Συντάγματος ελέγχου των δαπανών του Κράτους ή των ν.π.δ.δ., δεν περιορίζεται στη διαπίστωση μόνο της νομιμότητάς τους (ύπαρξη σχετικής πίστωσης), αλλά ερευνά και τη νομιμότητα της διαδικασίας πραγματοποιήσεώς τους, στην οποία περιλαμβάνεται και η νομότυπη έκδοση του οικείου τίτλου πληρωμής (χρηματικού εντάλματος), βασικό στοιχείο της οποίας είναι η υπογραφή τούτου από τα κατά νόμο αρμόδια όργανα (βλ. Πρ. Ι Τμ. 123/1999, 124/2005, Πρακτικά Ι Τμ. 14η Συν./11.4.2000), στα οποία περιλαμβάνεται, για τα χρηματικά εντάλματα που εκδίδουν οι Δήμοι, και ο προϊστάμενος της οικείας λογιστικής υπηρεσίας (βλ. Πρ. Ι Τμ. 27/2008), όπως αυτή διαμορφώνεται με τον οργανισμό εσωτερικής υπηρεσίας κάθε Δήμου. Η υπογραφή αυτή πρέπει να είναι απαλλαγμένη από οιαδήποτε αίρεση ή όρο και δεν δύναται να συνοδεύεται από επιφύλαξη εκ μέρους του υπογράφοντος οργάνου, διότι, πέραν του ότι η δυνατότητα αυτή δεν προβλέπεται από καμία διάταξη νόμου, δια της υπογραφής βεβαιώνεται από τα αρμόδια όργανα η νομιμότητα της εντελλόμενης δαπάνης και αναλαμβάνεται σχετικά προσωπική και αλληλέγγυα δημοσιονομική ευθύνη.Ως εκ τούτου, ο προϊστάμενος της λογιστικής υπηρεσίας έχει τη δυνατότητα είτε να υπογράψει το χρηματικό ένταλμα, εφόσον διαπιστωθεί ότι η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη και κανονική, είτε, σε αντίθετη περίπτωση, να αρνηθεί την υπογραφή του, τυχόν δε υπογραφή του εντάλματος υπό επιφύλαξη υποδηλώνει ότι δεν έχει διακριβωθεί από τα αρμόδια όργανα του ο.τ.α. κατά τρόπο βέβαιο η νομιμότητα της δαπάνης που εντέλλεται να πληρωθεί, γεγονός που καθιστά την υπογραφή αυτή ανενεργή και συνακόλουθα, μη νόμιμο, τον οικείο τίτλο πληρωμής.

Με τις προδικαστικές τους προσφυγές αμφότερες οι προσφεύγουσες αιτούνται την ακύρωση της με αριθμό …/2023 απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής της Αναθέτουσας Αρχής, με την οποία εγκρίθηκε το 8257/06-04- 2023 πρακτικό της Επιτροπής Διαγωνισμού, στο πλαίσιο του ηλεκτρονικού διαγωνισμού αντικείμενο «ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΣΤΑ Ο.Τ. Α5 Α6 ΚΑΙ Α7 ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ … ΠΛΗΣΙΟΝ ΤΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ Τ...ΤΗΣ Δ.Κ. Γ...», και δη η πρώτη προσφεύγουσα καθ’ ο μέρος έγιναν δεκτές οι αιτιολογήσεις χαμηλής προσφοράς της «Ε...Α.Ε.» και της Κ/ξιας «I... Κ. A...& ΣΙΑ Ο.Ε. – Π...Α. – Τ...Σ. Ο.Ε. – Ν...Δ...» και έγιναν δεκτές οι προσφορές της ένωσης εταιρειών «Σ...ΕΡΓΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ – Β...Α...ΤΟΥ Θ...» και της Κ/ξιας «Τ...Α.Ε. – ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Κ...– Π...Μ...», των οποίων αιτείται την απόρριψη, και η δεύτερη προσφεύγουσα, καθ’ ο μέρος έγιναν δεκτές οι προσφορές της «Ε...Α.Ε.», της ένωσης εταιρειών «Σ...ΕΡΓΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ – Β...Α...ΤΟΥ Θ...», της Κ/ξιας «Τ...Α.Ε. – ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Κ...– Π...Μ...», της Ένωσης «Α...ΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε. - Α...Ι.Κ.Ε.», και της Κ/ξίας «Τ... Α.Τ.Ε. - Α...I.K.E. - Λ...Χ...», των οποίων αιτείται την απόρριψη. 

Με τις προδικαστικές τους προσφυγές αμφότερες οι προσφεύγουσες αιτούνται την ακύρωση της με αριθμό …/2023 απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής της Αναθέτουσας Αρχής, με την οποία εγκρίθηκε το 8257/06-04- 2023 πρακτικό της Επιτροπής Διαγωνισμού, στο πλαίσιο του ηλεκτρονικού διαγωνισμού αντικείμενο «ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΣΤΑ Ο.Τ. Α5 Α6 ΚΑΙ Α7 ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ … ΠΛΗΣΙΟΝ ΤΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ Τ...ΤΗΣ Δ.Κ. Γ...», και δη η πρώτη προσφεύγουσα καθ’ ο μέρος έγιναν δεκτές οι αιτιολογήσεις χαμηλής προσφοράς της «Ε...Α.Ε.» και της Κ/ξιας «I... Κ. A...& ΣΙΑ Ο.Ε. – Π...Α. – Τ...Σ. Ο.Ε. – Ν...Δ...» και έγιναν δεκτές οι προσφορές της ένωσης εταιρειών «Σ...ΕΡΓΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ – Β...Α...ΤΟΥ Θ...» και της Κ/ξιας «Τ...Α.Ε. – ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Κ...– Π...Μ...», των οποίων αιτείται την απόρριψη, και η δεύτερη προσφεύγουσα, καθ’ ο μέρος έγιναν δεκτές οι προσφορές της «Ε...Α.Ε.», της ένωσης εταιρειών «Σ...ΕΡΓΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ – Β...Α...ΤΟΥ Θ...», της Κ/ξιας «Τ...Α.Ε. – ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Κ...– Π...Μ...», της Ένωσης «Α...ΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε. - Α...Ι.Κ.Ε.», και της Κ/ξίας «Τ... Α.Τ.Ε. - Α...I.K.E. - Λ...Χ...», των οποίων αιτείται την απόρριψη. 

Καταβολή αποζημίωσης λόγω ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης: Με δεδομένα αυτά, η υποχρέωση του Δήμου να αποζημιώσει τις ιδιοκτήτριες από την επιβληθείσα ρυμοτομική απαλλοτρίωση εξαντλήθηκε με την ανταλλαγή των οικοπέδων ώστε οι διατάξεις περί απαλλοτρίωσης να μην μπορούν να αποτε-λέσουν νόμιμο έρεισμα της εντελλόμενης δαπάνης. Εξάλλου, υπό την εκδοχή ότι η επίμαχη δαπάνη ερείδεται στις διατάξεις των άρθρων 105 και 106 του Εισ.ΝΑΚ περί αποζημιωτικής ευθύνης του δήμου έναντι τρίτων για τις ζημίες που τους προκάλεσαν τα όργανά του κατά την εκτέλεση ή από την παράλειψη εκτέλεσης των ανατεθειμένων σ’ αυτά καθηκόντων, δεν υπάρχει τελεσίδικη δικαστική απόφαση    ή πρακτικά δικαστικού (Ελ. Συν. Πρ. Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο Ι Τμ. 271/2013)        ή εξώδικου (Ελ. Συν. Πρ. Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 340/2013, 236/2014, 7/2016) συμβιβασμού που να καταφάσκουν αυτήν την ευθύνη. Περαιτέρω, δεν προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι η ζημία των ιδιοκτητριών του απαλλοτριω-θέντος οικοπέδου από την έκδοση οικοδομικής άδειας που κατέστη αδύνατον να υλοποιηθεί, συνδέεται αιτιωδώς με πράξεις και παραλείψεις των οργάνων του Δήμου. Ειδικότερα, δεν αξιολογούνται τα συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά, ιδίως    η ενδεχόμενη συνυπαιτιότητα των ιδιοκτητριών που γνώριζαν ότι η οικοδομική άδεια αφορούσε ακάλυπτο οικόπεδο ούτε γίνεται εμπεριστατωμένη υπαγωγή αυτών των πραγματικών περιστατικών σε ειδικό κανόνα δικαίου που να περιγράφει κατά τρόπο σαφή τις αρμοδιότητες των δημοτικών οργάνων αναφορικά με τις αποδιδόμενες  σ’ αυτά πράξεις ή παραλείψεις (πρβλ. Ελ. Συν. Πρ. Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 7/2016).

Παροχή υπηρεσιών υποστήριξης και λειτουργίας διπλογραφικού συστήματος:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η επίμαχη υπηρεσία υποστήριξης του προγράμματος διπλογραφικού συστήματος του Γενικού Νοσοκομείου - Κέντρου Υγείας ... «...» μη νομίμως ανατέθηκε σε ιδιώτη τρίτο, δεδομένου ότι αυτή αφορά συνήθεις λογιστικές εργασίες, εμπίπτουσες στα καθήκοντα των υπαλλήλων του Τμήματος Οικονομικού της Διοικητικής - Οικονομικής Υπηρεσίας της ανωτέρω νοσοκομειακής μονάδας, οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι, κατά τα οριζόμενα στον οικείο Οργανισμό, με την καθολική λογιστική υποστήριξη αυτής (βλ. Ελ. Συν. ΙV Tμ. 21/2018). Περαιτέρω, δεν προκύπτει έλλειψη προσωπικού σε τέτοια έκταση, ώστε να καθίσταται αδύνατη η εκτέλεση της συγκεκριμένης λειτουργικής δραστηριότητας από το προσωπικό του Γενικού Νοσοκομείου – Κέντρου Υγείας ... «...», δεδομένου ότι: α) η δυναμικότητά του ανέρχεται, σύμφωνα με το άρθρο 4 του Οργανισμού του, σε 70 κλίνες, με συνέπεια η σύνθεση της ομάδας έργου να περιλαμβάνει υποχρεωτικώς έναν λογιστή – φοροτέχνη Α΄ τάξεως και έναν λογιστή – φοροτέχνη με άδεια Β΄ τάξεως (παρ. 4 της Κ.Υ.Α. 62008/ΕΓΔΕΚΟ 1992/30.12.2008, σε συνδυασμό με τις διατάξεις της παραγράφου Η΄ - υποπαράγραφος Η.2 του ν. 4152/2013, Α΄ 107/9.5.2013) και β) με το …..2018 έγγραφο βεβαιώνεται ότι στην οικονομική υπηρεσία του Γενικού Νοσοκομείου – Κέντρου Υγείας ...«...» κατά το έτος 2013 υπηρετούσαν δύο (2) υπάλληλοι ΠΕ Διοικητικού – Οικονομικού, έξι (6) υπάλληλοι ΔΕ Διοικητικών Γραμματέων και ένας (1) Υπάλληλος ΤΕ Στελεχών Τουριστικών Επιχειρήσεων. Λαμβανομένου δε υπόψη ότι α) η σταδιακή εκπαίδευση του προσωπικού που διαθέτει τους απαραίτητους τίτλους σπουδών, προκειμένου να μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της κείμενης νομοθεσίας, όσον αφορά την εφαρμογή των προβλεπομένων σε αυτήν συστημάτων οικονομικής και λογιστικής διαχείρισης, αποτελεί υποχρέωση, τόσο της ανωτέρω νοσοκομειακής μονάδας, όσο και του υπηρετούντος σε αυτό προσωπικού (βλ. Ελ. Συν. ΚΠΕΔ στο ΙV Τμ. 137/2016), β) ότι η θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση των υπηρετούντων υπαλλήλων στο Τμήμα Οικονομικού περιλαμβάνεται ρητώς μεταξύ των υποχρεώσεων του ιδιώτη τρίτου, στον οποίο ανατίθενται οι εργασίες αυτές, σύμφωνα με την παράγραφο 2δ΄ της ως άνω ΚΥΑ και γ) ότι η σχετική υποχρέωση για την εφαρμογή του Κλαδικού Λογιστικού Σχεδίου δεν είναι χρονικά πρόσφατη και, ως εκ τούτου έκτακτη, αλλά εκκινεί προοδευτικά από το έτος 2003, το Γενικό Νοσοκομείο – Κέντρο Υγείας ... «...» όφειλε να ενεργήσει με κάθε πρόσφορο μέσο για τη θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση του προσωπικού του, ώστε να αποκτήσει τα αναγκαία προσόντα, προκειμένου η εκτέλεση του συνόλου των απαιτούμενων εργασιών λογιστικής υποστήριξης να γίνεται με ίδια μέσα (βλ. Ελ. Συν. IV Τμ. 5/2017). Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η ελεγχόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Αρμοδιότητα οργάνων να γνωμοδοτούν και να αποφαίνονται επί των αιτήσεων θεραπείας σε έργα των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ, μετά την ισχύ του άρθρου 1 παρ.3 του ΠΔ 131/98.Αρμόδιοι να αποφαίνονται επί των αιτήσεων θεραπείας σε έργα που εκτελούνται από τους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ και γενικότερα από τα Νομικά Πρόσωπα που αναφέρονται στο άρθρο 1 παρ.1 του ΠΔ 171/87, είναι ο Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας, αν ο αρχικός συμβατικός προϋπολογισμός του έργου δεν υπερβαίνει το ποσό των 500.000.000 δραχμών, μετά από γνώμη του Περιφερειακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων ή τούτου μη υπάρχοντος μετά από γνώμη του κατά το άρθρο 4 του ΠΔ 186/96 Νομαρχιακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων με συμμετοχή του υπό στοιχ. (ε) μέλους, αυτού που ορίσθηκε από την οικεία ΤΕΔΚ και ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, για έργα αρχικού συμβατικού προϋπολογισμού που υπερβαίνει το πιο πάνω ποσό, μετά από γνώμη του Συμβουλίου Δημοσίων Έργων της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του ΥΠΕΧΩΔΕ και μετά την ισχύ του άρθρου 1 παρ.3 του Π. Δ/τος 131/98.

Μη κανονική και ως εκ τούτου μη νόμιμη δαπάνη καταβολής αμοιβής σε δικηγόρο, λόγω χειρισμού δικαστικών υποθέσεων Δήμου, αφού δεν επισυνάπτονται τα νόμιμα δικαιολογητικά, ώστε να αποδεικνύεται και να προσδιορίζεται με ακρίβεια η ύπαρξη και η έκταση της απαίτησής της κατά του Δήμου και ειδικότερα α) τα γραμμάτια προείσπραξης της δικηγορικής αμοιβής της κατά τις δικασίμους, β) την απόφαση του Πρωτοδικείου, γ) το κατατεθέν από αυτήν υπόμνημα, δ) τα πρακτικά της δίκης κατά τις δικασίμους του Εφετείου, ε) την αίτηση του ιδιώτη κατά του Δήμου και στ) την τυχόν χορηγηθείσα σ’ αυτήν προηγούμενη εντολή και πληρεξουσιότητα για την παράστασή της στο Πρωτοδικείο κατά την ορισθείσα δικάσιμο.

Εξ άλλου, ο προβαλλόμενος από την παρεμβαίνουσα εταιρεία «….» ισχυρισμός ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν έχει δικαιοδοσία να ελέγξει τη νομιμότητα της ως άνω βεβαίωσης, καθ’ όσον αυτή δεν προσεβλήθη στα αρμόδια δικαστήρια και συνεπώς καλύπτεται από το τεκμήριο νομιμότητας των διοικητικών πράξεων, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος, δεδομένου ότι ο προβλεπόμενος από το άρθρο 98 παρ.1 εδ. β΄ του Συντάγματος έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου εκτείνεται επί του συνόλου των πράξεων που συνθέτουν τις επί μέρους φάσεις της διαδικασίας, η οποία προηγείται της σύναψης της σχετικής σύμβασης, χωρίς να εξαρτάται από το αν υπήρξαν ή όχι αμφισβητήσεις κατά τη διαδικασία του διαγωνισμού ή να περιορίζεται αποκλειστικά στα ζητήματα εκείνα που τίθενται από την πλευρά του φορέα του ελεγχόμενου έργου, ενώ, περαιτέρω, ως έλεγχος καθολικός, εκτεινόμενος και στα αμέσως συναπτόμενα με την εν λόγω διαδικασία παρεμπιπτόντως αναφυόμενα ζητήματα, υπό την προϋπόθεση ότι τα τελευταία δεν έχουν κριθεί τελεσίδικα με απόφαση του αρμόδιου Δικαστηρίου (βλ. άρθρο 17 παρ. 3 του π.δ. 774/1980), δεν εμποδίζεται ούτε από το γενικώς ισχύον για τις ατομικές διοικητικές πράξεις τεκμήριο νομιμότητας, άλλως θα καθίστατο αλυσιτελής, εάν η ελεγχόμενη σύμβαση μπορούσε να συναφθεί και συνεπώς το δημόσιο χρήμα να εκταμιευθεί ελεύθερα με βάση παράνομες ατομικές διοικητικές πράξεις (πρβλ. Πρακτικά 14ης Γ.Σ./20.05.1992 της Ολομ. του Ελ. Συν., Πράξεις IV Τμ. 48/2001, 72/1997, VI Τμήμα 245, 177/2007 και 232, 236/2006).