ΕΣ/ΣΤ ΚΛΙΜΑΚΙΟ/584/2022
Τύπος: Νομολογία Ελεγκ. Συνεδρίου
Προμήθεια υλικών καθαριότητας: Ακόμα, δε και η επικληθείσα αύξηση του ετήσιου πληθωρισμού, κατά ποσοστό 12%, χωρίς μάλιστα να διακριβώνεται η αύξηση του ΔΤΚ ανά προμηθευτέο είδος, η οποία είναι κατ’εξοχήν πρόσφορη να αναδείξει την γενικευμένη ανά είδος αύξηση τιμής, δεν αποτελεί, λόγω της γενικότητας του δείκτη αυτού, κατάλληλο στοιχείο προς απόδειξη της ανατροπής της οικονομικής ισορροπίας της αρχικής σύμβασης, στην οποία απέβλεψαν τα μέρη, και δη υπερμέτρως εις βάρος της προμηθεύτριας εταιρείας, ενώ σε ουδεμία περίπτωση δύναται να στηρίξει αυτοτελώς τη σχετική κρίση της αναθέτουσας Αρχής, ως προς την αναγκαιότητα της αναπροσαρμογής και το ύψος αυτής, καθώς δεν καλύπτει την εκ μέρους της υποχρέωση για ειδική αιτιολόγηση της συνδρομής των αναφερόμενων στη διάταξη του άρθρου 132 παρ. 1 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 ειδικών περιπτώσεων επιτρεπτής τροποποίησης, υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις, βάσει του αντικειμένου και του ιδιαίτερου χαρακτήρα της εκάστοτε σύμβασης. Η υιοθέτηση δε της αντίθετης άποψης θα επαγόταν την αναγνώριση της δυνατότητας τροποποίησης όλων των συμβάσεων αδιακρίτως, κατά ποσοστό τουλάχιστον ίσο με την αύξηση του ετήσιου πληθωρισμού. Εξάλλου, από τον ΔΤΚ της συγκεκριμένης κατηγορίας αγαθών (είδη καθαρισμού και συντήρησης), στην οποία υπάγονται τα προς προμήθεια είδη, σε σχέση με τον αντίστοιχο δείκτη του ίδιου μήνα του έτους υποβολής της προσφοράς (2020), που πρέπει να συνεκτιμάται από τις αναθέτουσες Αρχές, σε συνδυασμό με τα λοιπά προεκτεθέντα στοιχεία, κατά τη λήψη των σχετικών αποφάσεων για την αναπροσαρμογή του συμβατικού τιμήματος, στο πλαίσιο εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 132 παρ. 1 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 [σχετικό επιχείρημα αντλείται και από τη διάταξη του άρθρου 53 παρ. 9Α του ν. 4412/2016, που προστέθηκε με το άρθρο 7 παρ. 1 του ν. 4965/2022 (ΦΕΚ Α΄ 162/2.9.2022), από την οποία συνάγεται ότι, στην περίπτωση που η αναθέτουσα Αρχή επιδιώκει την αναπροσαρμογή των τιμών βάσει του προβλεπόμενου σε αυτήν τύπου (βλ. και παρ. 2 του ως άνω άρθρου 7 του ν. 4965/2022, όπου προβλέπεται η δυνατότητα εφαρμογής του τύπου και στις υπό εκτέλεση συμβάσεις προμήθειας), για τον υπολογισμό της αναπροσαρμογής λαμβάνεται υπ’ όψιν ο ΔΤΚ της συγκεκριμένης κατηγορίας στην οποία υπάγονται τα αγαθά, όπως έχει ανακοινωθεί από την ΕΛ.ΣΤΑΤ. για τον μήνα που προηγείται του χρόνου παράδοσης των αγαθών, σε σχέση με τον ίδιο μήνα του έτους κατά το οποίο υποβλήθηκε η προσφορά του οικονομικού φορέα, και ανακοινώνεται σε μηνιαία βάση από το Υπουργείο Ανάπτυξης - βλ. και τη με αρ. πρωτ. 95213/5.10.2022 εγκύκλιο του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων (ΑΔΑ: 6Μ8Ο46ΜΤΛΡ-ΔΛΓ)], προκύπτει ότι η αύξηση τιμών της συγκεκριμένης κατηγορίας αγαθών αντιστοιχεί, εν προκειμένω, τουλάχιστον ενδεικτικά για τους μήνες Σεπτέμβριο, Οκτώβριο και Νοέμβριο (2020/2022) σε πολύ χαμηλότερο ποσοστό (10,59, 12,64 και 14,48% αντίστοιχα, βλ. εγκυκλίους Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων με ΑΔΑ: 9Γ9446ΜΤΛΡ-ΧΕΘ, ΩΑΓΡ46ΜΤΛΡ-6Σ1 και 9ΗΠΟ46ΜΤΛΡ-70Β αντίστοιχα) από τα εγκριθέντα εκ μέρους του Δήμου Αθηναίων ποσοστά αναπροσαρμογής για την επίμαχη αρχική σύμβαση. Ενόψει των ανωτέρω, κωλύεται η υπογραφή της επίμαχης τροποποιητικής σύμβασης, διότι δεν συντρέχουν οι όροι της διάταξης του άρθρου 132 παρ. 1γ΄ του ν. 4412/2016 για την τροποποίηση της αρχικής σύμβασης και την αυξητική αναπροσαρμογή της τιμής των προμηθευτέων ειδών. Τούτο διότι δεν αποδεικνύεται/τεκμηριώνεται η αναγκαιότητα και το ύψος της αυξητικής αναπροσαρμογής, δεν αποδεικνύεται ότι η επίμαχη τροποποιητική σύμβαση δεν αποσκοπεί στην καταστρατήγηση των διατάξεων περί αναθέσεως δημοσίων συμβάσεων (βλ. και προαναφερόμενο έγγραφο Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ., όπου γίνεται παραπομπή στο άρθρο 132 παρ. 1γ΄, στο οποίο τίθεται ως προϋπόθεση επιτρεπτής τροποποίησης η μη καταστρατήγηση των περί αναθέσεως δημοσίων συμβάσεων διατάξεων).
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
ΕΣ/ΚΛ.ΣΤ/626/2022
Προμήθεια ελαστικών επισώτρων και παροχή – τοποθέτηση – επισκευαστικές εργασίες αυτών:Κατόπιν τούτων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι από τα περιεχόμενα στον φάκελο της ελεγχόμενης σύμβασης στοιχεία δεν αποδεικνύεται πέραν πάσης αμφισβήτησης το ύψος της ελεγχόμενης τροποποίησης, ήτοι από κανένα στοιχείο δεν προκύπτουν αυξήσεις κατά 50% και μάλιστα σε όλα ανεξαιρέτως τα πενήντα τρία (53) υπό προμήθεια είδη. Ούτε άλλωστε αιτιολογείται, μολονότι υποβάλλονται στοιχεία περί της αύξησης του γενικού πληθωρισμού κατά ποσοστό 12%, γιατί η αναθέτουσα επέλεξε ποσοστά αναπροσαρμογής τα οποία υπερβαίνουν ακόμα και την αύξηση του δείκτη αυτού (γενικού πληθωρισμού). Ακόμα, δε και η επικληθείσα αύξηση του ετήσιου πληθωρισμού, κατά ποσοστό 12%, χωρίς μάλιστα να διακριβώνεται η αύξηση του ΔΤΚ ανά προμηθευτέο είδος, η οποία είναι κατ’εξοχήν πρόσφορη να αναδείξει την γενικευμένη ανά είδος αύξηση τιμής, δεν αποτελεί, λόγω της γενικότητας του δείκτη αυτού, κατάλληλο στοιχείο προς απόδειξη της ανατροπής της οικονομικής ισορροπίας της αρχικής σύμβασης, στην οποία απέβλεψαν τα μέρη, και δη υπερμέτρως εις βάρος της προμηθεύτριας εταιρείας, ενώ σε ουδεμία περίπτωση δύναται να στηρίξει αυτοτελώς τη σχετική κρίση της αναθέτουσας Αρχής, ως προς την αναγκαιότητα της αναπροσαρμογής και το ύψος αυτής, καθώς δεν καλύπτει την εκ μέρους της υποχρέωση για ειδική αιτιολόγηση της συνδρομής των αναφερόμενων στη διάταξη του άρθρου 132 παρ. 1 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 ειδικών περιπτώσεων επιτρεπτής τροποποίησης, υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις, βάσει του αντικειμένου και του ιδιαίτερου χαρακτήρα της εκάστοτε σύμβασης. Η υιοθέτηση δε της αντίθετης άποψης θα επαγόταν την αναγνώριση της δυνατότητας τροποποίησης όλων των συμβάσεων αδιακρίτως, κατά ποσοστό τουλάχιστον ίσο με την αύξηση του ετήσιου πληθωρισμού. Ενόψει των ανωτέρω, κωλύεται η υπογραφή της επίμαχης τροποποιητικής σύμβασης, διότι δεν συντρέχουν οι όροι της διάταξης του άρθρου 132 παρ. 1γ΄ του ν. 4412/2016 για την τροποποίηση της αρχικής σύμβασης και την αυξητική αναπροσαρμογή της τιμής των προμηθευτέων ειδών. Ειδικότερα, εφόσον δεν αποδεικνύεται/τεκμηριώνεται η αναγκαιότητα και το ύψος της αυξητικής αναπροσαρμογής, δεν αποδεικνύεται ότι η επίμαχη τροποποιητική σύμβαση δεν αποσκοπεί στην καταστρατήγηση των διατάξεων περί αναθέσεως δημοσίων συμβάσεων (βλ. και προαναφερόμενο έγγραφο Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ., όπου γίνεται παραπομπή στο άρθρο 132 παρ. 1γ΄, στο οποίο τίθεται ως προϋπόθεση επιτρεπτής τροποποίησης η μη καταστρατήγηση των περί αναθέσεως δημοσίων συμβάσεων διατάξεων).
ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/454/2023
ΕΣ/ΣΤ ΚΛΙΜΑΚΙΟ/621/2222
ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Αντιθέτως, δεν έχουν προσκομισθεί πρόσφορα στοιχεία, από τα οποία να προκύπτει με ασφάλεια η μέση τρέχουσα τιμή χονδρικής πώλησης των υπό προμήθεια ειδών (π.χ. συγκριτικά στοιχεία από πρόσφατους αντίστοιχους διαγωνισμούς άλλων φορέων, ενδεικτικές προσφορές δραστηριοποιούμενων στον κλάδο οικονομικών φορέων). Ούτε, άλλωστε, αρκεί για την τεκμηρίωση της αναγκαιότητας και του ύψους της επιδιωκόμενης αναπροσαρμογής η επίκληση της αύξησης του γενικού πληθωρισμού από 0,2 σε 9,1%, δοθέντος ότι η αναθέτουσα Αρχή επέλεξε ποσοστά αναπροσαρμογής, τα οποία υπερβαίνουν κατά πολύ την αύξηση του δείκτη αυτού (γενικού πληθωρισμού), ενώ, σε κάθε περίπτωση, λόγω της γενικότητάς του, ο εν λόγω δείκτης δεν αποτελεί κατάλληλο στοιχείο προς απόδειξη της ανατροπής της οικονομικής ισορροπίας της αρχικής σύμβασης, στην οποία απέβλεψαν τα μέρη, και δη υπερμέτρως εις βάρος της προμηθεύτριας εταιρείας. Εξάλλου, από τον ΔΤΚ των κατηγοριών στις οποίες υπάγονται τα υπό προμήθεια αγαθά, σε σχέση με τον αντίστοιχο δείκτη του ίδιου μήνα του έτους υποβολής της προσφοράς (2019), που πρέπει να συνεκτιμάται από τις αναθέτουσες Αρχές, σε συνδυασμό με τα λοιπά προεκτεθέντα στοιχεία, κατά τη λήψη των σχετικών αποφάσεων για την αναπροσαρμογή του συμβατικού τιμήματος, στο πλαίσιο εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 132 παρ. 1 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 [σχετικό επιχείρημα αντλείται και από τη διάταξη του άρθρου 53 παρ. 9Α του ν. 4412/2016, που προστέθηκε με το άρθρο 7 παρ. 1 του ν. 4965/2022 (ΦΕΚ Α΄ 162/2.9.2022), από την οποία συνάγεται ότι, στην περίπτωση που η αναθέτουσα Αρχή επιδιώκει την αναπροσαρμογή των τιμών βάσει του προβλεπόμενου σε αυτήν τύπου (βλ. και παρ. 2 του ως άνω άρθρου 7 του ν. 4965/2022, όπου προβλέπεται η δυνατότητα εφαρμογής του τύπου και στις υπό εκτέλεση συμβάσεις προμήθειας), για τον υπολογισμό της αναπροσαρμογής λαμβάνεται υπ’ όψιν ο ΔΤΚ της συγκεκριμένης κατηγορίας στην οποία υπάγονται τα αγαθά, όπως έχει ανακοινωθεί από την ΕΛ.ΣΤΑΤ. για τον μήνα που προηγείται του χρόνου παράδοσης των αγαθών, σε σχέση με τον ίδιο μήνα του έτους κατά το οποίο υποβλήθηκε η προσφορά του οικονομικού φορέα, και ανακοινώνεται σε μηνιαία βάση από το Υπουργείο Ανάπτυξης - βλ. και τη με αρ. πρωτ. 95213/5.10.2022 εγκύκλιο του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων (ΑΔΑ: 6Μ8Ο46ΜΤΛΡ-ΔΛΓ)], προκύπτει αύξηση τιμών σε πολύ χαμηλότερα ποσοστά από τα εγκριθέντα με την 121/29.11.2022 απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΚΥΑΔΑ. Συγκεκριμένα, ενδεικτικά για τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο (2019/2022), ως προς την κατηγορία «ρύζι» προκύπτει αύξηση 12,16%, 13,14%, ως προς την κατηγορία «ζυμαρικά» αύξηση 26,55% και 17,39% και ως προς την κατηγορία «λοιπά τρόφιμα» (στην οποία υπάγονται τα είδη «φακές» και «φασόλια», ελλείψει ειδικότερης κατηγοριοποίησης) αύξηση 16,78% και 17,17%, αντιστοίχως (βλ. εγκυκλίους Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων με ΑΔΑ: 9ΗΠΟ46ΜΤΛΡ-70Β και ΨΣΣΕ46ΜΤΛΡ-ΑΓ9, αντιστοίχως). Ενόψει των ανωτέρω, κωλύεται η υπογραφή της επίμαχης τροποποιητικής σύμβασης, διότι δεν συντρέχουν οι όροι της διάταξης του άρθρου 132 παρ. 1γ΄ του ν. 4412/2016 για την τροποποίηση της αρχικής σύμβασης και την αυξητική αναπροσαρμογή της τιμής των υπό προμήθεια ειδών. Ειδικότερα, εφόσον δεν αποδεικνύεται/τεκμηριώνεται η αναγκαιότητα και το ύψος της αυξητικής αναπροσαρμογής, δεν αποδεικνύεται ότι η επίμαχη τροποποιητική σύμβαση δεν αποσκοπεί στην καταστρατήγηση των διατάξεων περί αναθέσεως δημοσίων συμβάσεων (βλ. και προαναφερόμενο έγγραφο Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ., όπου γίνεται παραπομπή στο άρθρο 132 παρ. 1γ΄, στο οποίο τίθεται ως προϋπόθεση επιτρεπτής τροποποίησης η μη καταστρατήγηση των περί αναθέσεως δημοσίων συμβάσεων διατάξεων).
ΕΣ/ΣΤ ΚΛΙΜΑΚΙΟ/578/2022
ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Ενόψει των ανωτέρω, κωλύεται η υπογραφή της ελεγχόμενης τροποποιητικής σύμβασης, διότι δεν συντρέχουν οι όροι της διάταξης του άρθρου 132 παρ. 1γ΄ του ν. 4412/2016 για την τροποποίηση της αρχικής σύμβασης και την αυξητική αναπροσαρμογή της τιμής των συμβατικών ειδών. Ειδικότερα, εφόσον δεν αποδεικνύεται/τεκμηριώνεται η αναγκαιότητα και το ύψος της αυξητικής αναπροσαρμογής, δεν αποδεικνύεται ότι η επίμαχη τροποποιητική σύμβαση δεν αποσκοπεί στην καταστρατήγηση των διατάξεων περί αναθέσεως δημοσίων συμβάσεων (βλ. και προαναφερόμενο έγγραφο Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ., όπου γίνεται παραπομπή στο άρθρο 132 παρ.1γ΄, στο οποίο τίθεται ως προϋπόθεση επιτρεπτής τροποποίησης η μη καταστρατήγηση των περί αναθέσεως δημοσίων συμβάσεων διατάξεων).
ΝΣΚ/106/2019
Δυνατότητα ή μη τροποποίησης, κατ’ άρθρο 132 του ν. 4412/2016 (ή κατ’ άλλη διάταξη), διοικητικής σύμβασης παροχής υπηρεσιών φύλαξης, με την αναπροσαρμογή (αύξηση) του συμβατικού ανταλλάγματος, ενόψει της εκ του νόμου αύξησης του κατώτατου νομοθετημένου μισθού και ημερομισθίου, σε συνδυασμό με την προβλεπόμενη από το άρθρο 68 του ν. 3863/2010 υποχρέωση κάλυψης, με την οικονομική προσφορά της αναδόχου, του ελάχιστου εργατικού κόστους παροχής των υπηρεσιών και την υποχρέωση αυτής να τηρεί, κατά την εκτέλεση της σύμβασης, τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας.(..)Η αύξηση, με τη με αριθμό οικ. 4241/127/30.1.2019 απόφαση της Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, του κατώτατου νομοθετημένου μισθού και του κατώτατου νομοθετημένου ημερομισθίου των υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών της χώρας, συνιστά απρόβλεπτη περίσταση, η οποία δικαιολογεί, κατ’ άρθρο 132 παρ. 1 περ.γ΄ του ν. 4412/2016, την τροποποίηση της συναφθείσας, πριν την αύξηση αυτών, διοικητικής σύμβασης παροχής υπηρεσιών φύλαξης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, συνιστάμενη στην αντίστοιχη αύξηση της συμβατικής αμοιβής της αναδόχου, σε κάθε δε περίπτωση, η τροποποίηση αυτή, μπορεί να γίνει με έρεισμα και τις διατάξεις των άρθρων 200 και 288 του Α.Κ. με την αναπροσαρμογή του συμβατικού ανταλλάγματος, στο προσήκον μέτρο (πλειοψ.). Παραπέμφθηκε στην Α΄ Τακτική Ολομέλεια, κατόπιν της υπ’ αριθ. 48/2019 γνωμ. του Γ΄
ΕΣ/ΚΛ.Ζ/301/2023
Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας κτιριακών εγκαταστάσεων: Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, απαραδέκτως υποβάλλεται για έλεγχο το υπό κρίση σχέδιο σύμβασης κατά το μέρος που αφορά στην αύξηση του φυσικού αντικειμένου της 60α/2022 τροποιητικής σύμβασης. Περαιτέρω, αν και νομίμως προσέφυγε η αναθέτουσα αρχή στη διαδικασία τροποποίησης της 60/2022 σύμβασης, βάσει του άρθρου 132 παρ. 1 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 και του άρθρου 7 παρ. 3 του ν. 4965/2022, κωλύεται κατά το μέρος αυτό η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης, ενόψει του μη ορθού υπολογισμού της αναπροσαρμογής του συμβατικού ανταλλάγματος, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα. Οίκοθεν νοείται ότι η αναθέτουσα αρχή δύναται να υποβάλει προς έλεγχο νέο σχέδιο σύμβασης (κατόπιν αποδοχής του από την ανάδοχο), όπου θα ενσωματώνεται η, κατόπιν ορθού και ελεγκτικώς επαληθεύσιμου υπολογισμού, αναπροσαρμογή του συμβατικού ανταλλάγματος και θα αναγράφεται το ακριβές ποσό της αύξησης της αξίας της σύμβασης τόσο σε μηνιαία βάση όσο και για το σύνολο της διάρκειας της σύμβασης.
ΕΣ/ΚΛ.Ζ/365/2023
Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας κτηριακών εγκαταστάσεων περιβάλλοντος χώρου: 1. Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η νέα ως άνω τροποποίηση της Δ24/20 σύμβασης, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του συμβατικού τιμήματος για την παροχή των επίμαχων υπηρεσιών καθαριότητας, κατά το μέρος που αφορά τα κονδύλια του εργατικού κόστους και των ασφαλιστικών εισφορών που συνδέονται άμεσα με αυτό, οφείλεται στην αύξηση του νόμιμου κατώτατου μισθού και του νόμιμου κατώτατου ημερομισθίου, όπως τα τελευταία διαμορφώθηκαν με την 31986/24.3.2023 απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (Β΄ 2003/28.3.2023). Η εν λόγω αύξηση στην τελική ποσοτική της ρύθμιση, ισχύουσα από την 1η.4.2023, ανέκυψε μετά την έκδοση της από 16.3.2022 κατακυρωτικής απόφασης και την υπογραφή της οικείας σύμβασης (28.6.2022), ενώ δεν ήταν δυνατό να προβλεφθεί ούτε κατά την υπογραφή της προγενέστερης τροποποιητικής σύμβασης (17.11.2022). Με τη συγκεκριμένη δε τροποποίηση δεν μεταβάλλεται η συνολική φύση της αρχικής σύμβασης, η δε δαπάνη αμφότερων των τροποποιήσεων δεν υπερβαίνει το 50% της αξίας της αρχικής σύμβασης. Κατόπιν τούτων και ενόψει της υποχρέωσης συμμόρφωσης της αναθέτουσας αρχής με το οικείο κανονιστικό καθεστώς (βλ. άρθρο 18 παρ. 2 του ν. 4412/2016 περί τήρησης των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις διατάξεις της κοινωνικοασφαλιστικής και εργατικής νομοθεσίας κατά την εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων και άρθρο 53 παρ. 10α του ν. 4412/2016 περί υποχρεωτικής σχετικής αναπροσαρμογής της τιμής για τις συμβάσεις παροχής υπηρεσιών καθαριότητας), το Νοσοκομείο προέβη νομίμως στην αντίστοιχη αναπροσαρμογή του συμβατικού τιμήματος της Δ24/20 σύμβασης βάσει του άρθρου 7 παρ. 3 του ν. 4965/2022 σε συνδυασμό με το άρθρο 132 παρ. 1 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 και υπό τις προϋποθέσεις αυτού. Ωστόσο, η αναπροσαρμογή τυγχάνει μη νόμιμη κατά το μέρος που αφορά στην αύξηση των λοιπών κονδυλίων που περιλαμβάνονται στο συνολικό συμβατικό τίμημα, ήτοι κόστη αναλώσιμων υλικών, ειδών ατομικής υγιεινής, εργαλείων και μηχανημάτων καθαρισμού κ.λπ., τα οποία ουδόλως συνδέονται με την αύξηση του εργατικού κόστους που επήλθε με την 31986/24.3.2023 απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, την οποία επικαλείται ο ανάδοχος, ούτε επηρεάζονται από αυτό. Σημειώνεται δε ότι από την αντιπαραβολή της από 17.11.2022 τροποποιητικής σύμβασης με την αρχική, προκύπτει ότι με την προηγηθείσα τροποποίηση τα μεγέθη που αναπροσαρμόστηκαν ήταν μόνο αυτά που σχετίζονται με την αύξηση του εργατικού κόστους.
ΕΣ/ΣΤ ΚΛΙΜΑΚΙΟ/573/2022
ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Ως εκ τούτου, οι, επικαλούμενες από την αναθέτουσα Αρχή, απρόβλεπτες περιστάσεις, ήτοι η σημαντική αύξηση των τιμών και τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης, ναι μεν συντρέχουν (βλ. και το 2040/13.04.2022 προαναφερθέν έγγραφο της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.), πλην όμως, η αναθέτουσα Αρχή έχει το βάρος να αποδείξει ότι, λόγω των απρόβλεπτων αυτών περιστάσεων, έχει ανατραπεί υπερμέτρως εις βάρος του αναδόχου η οικονομική ισορροπία της αρχικής σύμβασης, στην οποία απέβλεψαν τα μέρη, αλλά και να προσδιορίσει, με επαρκή, ακριβή και αναμφισβήτητο τρόπο, το ποσοστό της απαιτουμένης, για την εξισορρόπηση της ανωτέρω οικονομικής ισορροπίας, αναπροσαρμογής. Με την επίκληση, ωστόσο, τιμολογίων από τα οποία προκύπτει χωρίς επαναλαμβανόμενο τρόπο, κατ’ ουσίαν, σημαντική αύξηση τιμής μόνο ενός (1) είδους, το οποίο αντιπροσωπεύει το 9,74% του προϋπολογισμού, και την, εν συνεχεία, εφαρμογή ποσοστού αύξησης 48,90% στις τιμές μονάδος και των είκοσι (20) ειδών της σύμβασης, η αναθέτουσα Αρχή δεν ανταποκρίθηκε στο αποδεικτικό βάρος αυτής (πρβλ. ΕλΣυν Έβδ. Τμ. απόφ. 1363/2022). Εξάλλου, ούτε από την 844/27.10.2022 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, με την οποία αποφασίσθηκε η ελεγχόμενη τροποποίηση, ούτε και από τα συνοδεύοντα αυτήν στοιχεία, προκύπτουν άλλα στοιχεία (π.χ. τιμολόγια από τα οποία να προκύπτει η τιμή αγοράς από την ανάδοχο εταιρεία έκαστου είδους λιπαντικού, αφενός, κατά το χρόνο κατάρτισης της οικονομικής προσφοράς της και, αφετέρου, κατά τον χρόνο λήψης της επίμαχης απόφασης, συνδυασμένα με έρευνα αγοράς σχετικά με τις τρέχουσες τιμές πώλησης των υπό προμήθεια ειδών, αλλά και τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής σχετικά με την επελθούσα μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή ως προς την επίμαχη κατηγορία αγαθών κλπ.), από τα οποία να προκύπτει με ακρίβεια ο τρόπος εξαγωγής του ποσοστού αύξησης των τιμών μονάδας των ειδών της επίμαχης προμήθειας. Συνεπώς, κωλύεται η υπογραφή της επίμαχης τροποποιητικής σύμβασης, διότι δεν συντρέχουν οι όροι της διάταξης του άρθρου 132 παρ. 1γ΄ του ν. 4412/2016 για την τροποποίηση της αρχικής σύμβασης και την αυξητική αναπροσαρμογή της τιμής μονάδας των προμηθευόμενων ειδών, καθόσον δεν αποδεικνύεται/τεκμηριώνεται επαρκώς το ύψος της αυξητικής αναπροσαρμογής και ότι η επίμαχη τροποποιητική σύμβαση δεν αποσκοπεί στην καταστρατήγηση των διατάξεων περί αναθέσεως δημοσίων συμβάσεων (βλ. και προαναφερόμενο έγγραφο Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ., όπου γίνεται παραπομπή στο άρθρο 132 παρ.1γ΄, στο οποίο τίθεται ως προϋπόθεση επιτρεπτής τροποποίησης η μη καταστρατήγηση των περί αναθέσεως δημοσίων συμβάσεων διατάξεων). Εξάλλου, όπως έγινε ερμηνευτικά δεκτό στη σκέψη 5 της παρούσας, η επιχειρούμενη τροποποίηση ουσιωδών όρων της σύμβασης κατά το παρόν στάδιο δεν δύναται να θεμελιωθεί ούτε στην επικληθείσα από την αναθέτουσα Αρχή διάταξη του άρθρου 388 του Αστικού Κώδικα, διότι, ανεξαρτήτως του ότι η τελευταία δύναται να ενεργοποιηθεί διορθωτικά μόνον από τον δικαστή της σύμβασης κατά την εκτέλεση αυτής, δεν εφαρμόζεται συμπληρωματικά στις δημόσιες συμβάσεις, στις περιπτώσεις που το ανακύπτον ζήτημα αντιμετωπίζεται από τις ειδικές για την εκτέλεση των συμβάσεων αυτών διατάξεις, όπως είναι εν προκειμένω οι διατάξεις του άρθρου 132 ν. 4412/2016, δυνάμει των οποίων και μόνον μπορεί να τροποποιηθεί μία σύμβαση από την αναθέτουσα Αρχή (πρβλ. ΕλΣυν Έβδ. Τμ. απόφ. 1363/2022 σκ. 11, Στ΄ Κλιμ. πράξη 431/2022). 9.2. Η αύξηση του συμβατικού τιμήματος σε ποσοστό 48,90%, με αύξηση κατά το ίδιο ποσοστό (48,90%), μόνο των τιμών μονάδος των προ προμήθεια ειδών, ενώ, κατά τα συναγόμενα ευθέως από τα προσκομιζόμενα έγγραφα (βλ. το υπ’ αριθμ. πρωτοκ. 26375/21.07.2022 έγγραφο αίτημα αναπροσαρμογής τιμών του αναδόχου), έχει ήδη εκτελεστεί σημαντικό τμήμα της σύμβασης (τουλάχιστον 19.208,22 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, επί συνολικού συμβατικού αντικειμένου 86.663,60 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, ήτοι ποσοστό 22,16%) υποκρύπτει είτε αύξηση των προς προμήθεια ποσοτήτων, είτε αναδρομική αναπροσαρμογή του συμβατικού τιμήματος και για το ήδη εκτελεσθέν τμήμα της σύμβασης. Κατ’ αποτέλεσμα, και ανεξαρτήτως των διαλαμβανομένων ανωτέρω υπό στοιχ. 9.1., η υπογραφή του ελεγχομένου σχεδίου σύμβασης κωλύεται και λόγω του ότι, στην πρώτη περίπτωση (αύξηση συμβατικών ποσοτήτων), δεν προκύπτουν οι νομικοί και πραγματικοί λόγοι, συνοδευόμενοι από αποδεικτικά στοιχεία, σχετικά με την αναγκαιότητα της αύξησης των προς προμήθεια ποσοτήτων, και, στη δεύτερη (αναδρομική αναπροσαρμογή τιμήματος), επιχειρείται μη επιτρεπόμενη αναδρομική τροποποίηση της ήδη εκτελεσθείσας σύμβασης, η οποία αντιτίθεται στην γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, σύμφωνα με την οποία τα έννομα αποτελέσματά των συστατικών ατομικών διοικητικών πράξεων, αλλά και των διοικητικών συμβάσεων, όπως η ελεγχόμενη, δεν αναπτύσσουν αναδρομική ισχύ, δηλαδή δεν δύνανται να ανατρέχουν σε χρόνο προγενέστερο της έκδοσης ή της σύναψής τους (πρβλ. ΕλΣυν αποφ. Τμ. Μείζ. Επτ. Σύνθ. 2824/2011, VI Τμ. 1984/2020, ΣΤ΄ Κλιμ. πράξη 155/2021).
ΝΣΚ/48/2019
Δυνατότητα ή μη τροποποίησης, κατ’ άρθρο 132 του ν. 4412/2016 (ή κατ’ άλλη διάταξη), διοικητικής σύμβασης παροχής υπηρεσιών φύλαξης, με την αναπροσαρμογή (αύξηση) του συμβατικού ανταλλάγματος, ενόψει της εκ του νόμου αύξησης του κατώτατου νομοθετημένου μισθού και ημερομισθίου, σε συνδυασμό με την προβλεπόμενη από το άρθρο 68 του ν. 3863/2010 υποχρέωση κάλυψης, με την οικονομική προσφορά της αναδόχου, του ελάχιστου εργατικού κόστους παροχής των υπηρεσιών και την υποχρέωση αυτής να τηρεί, κατά την εκτέλεση της σύμβασης, τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας.Δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 132 παρ. 1 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 για την τροποποίηση της επίμαχης σύμβασης, δεδομένου ότι η αύξηση του κατώτατου νομοθετημένου μισθού και ημερομισθίου, με τη με αριθμό οικ. 4241/127/30-1-2019 απόφαση της Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, δεν συνιστά απρόβλεπτη περίπτωση, η οποία, εξάλλου, δεν ανέκυψε κατά τη διάρκεια της σύμβασης, αλλά πριν τη σύναψή της (πλειοψ.). Παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια ΝΣΚ, λόγω μείζονος σπουδαιότητας και οριακής πλειοψηφίας. Εκδόθηκε η υπ’ αριθ. 106/2019 γνωμ. Α΄ Τακτικής Ολομέλειας ΝΣΚ.
ΝΣΚ/48/2018
Δυνατότητα ή μη τροποποίησης, κατ’ άρθρο 132 του ν. 4412/2016 (ή κατ’ άλλη διάταξη), διοικητικής σύμβασης παροχής υπηρεσιών φύλαξης, με την αναπροσαρμογή (αύξηση) του συμβατικού ανταλλάγματος, ενόψει της εκ του νόμου αύξησης του κατώτατου νομοθετημένου μισθού και ημερομισθίου, σε συνδυασμό με την προβλεπόμενη από το άρθρο 68 του ν. 3863/2010 υποχρέωση κάλυψης, με την οικονομική προσφορά της αναδόχου, του ελάχιστου εργατικού κόστους παροχής των υπηρεσιών και την υποχρέωση αυτής να τηρεί, κατά την εκτέλεση της σύμβασης, τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας.(...)Δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 132 παρ. 1 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 για την τροποποίηση της επίμαχης σύμβασης, δεδομένου ότι η αύξηση του κατώτατου νομοθετημένου μισθού και ημερομισθίου, με τη με αριθμό οικ. 4241/127/30-1-2019 απόφαση της Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, δεν συνιστά απρόβλεπτη περίπτωση, η οποία, εξάλλου, δεν ανέκυψε κατά τη διάρκεια της σύμβασης, αλλά πριν τη σύναψή της (πλειοψ.). Παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια ΝΣΚ, λόγω μείζονος σπουδαιότητας και οριακής πλειοψηφίας. Εκδόθηκε η υπ’ αριθ. 106/2019 γνωμ. Α΄ Τακτικής Ολομέλειας ΝΣΚ.
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/678/2023
Αναπροσαρμογή των συμβατικών τιμών. (...)Κατ’ ακολουθία αυτών και λαμβανομένων υπόψη των προσκομισθέντων στην παρούσα διαδικασία εγγράφων, το Δικαστήριο κρίνει ότι προσφεύγον δημοτικό νομικό πρόσωπο τήρησε τις προβλεπόμενες στα άρθρα 132 παρ. 1 περιπτ, γ΄και 53 παρ. 9 και 9 α του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις, όπως αυτές αναλυτικά παρατίθενται στην αναβλητική απόφαση του Τμήματος (βλ. σκ. 5 και 6), ως προς την τροποποίηση της 6874/15.6.2021 αρχικής σύμβασης με αυξητική αναπροσαρμογή των συμβατικών τιμών των υπό προμήθεια ειδών (υπολειπόμενες ποσότητες), καθώς, όπως ζητήθηκε με την απόφαση αυτή, προσδιόρισε εκ νέου το ποσοστό αναπροσαρμογής της συμβατικής τιμής των υπό προμήθεια ειδών με την ακριβή εφαρμογή του προβλεπόμενου στην παράγραφο 9α του άρθρου 53 του ν. 4412/2016 μαθηματικού τύπου, εισάγοντας τον ΔΤΚ, όπως αυτός ίσχυε για τον μήνα Δεκέμβριο για τα έτη 2019 και 2022, κατά τα οριζόμενα στην 121193/14.12.2022 (ΑΔΑ: ΨΣΣΕ46ΜΤΛΡ-ΑΓ9) εγκύκλιο του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Kατ’ ακολουθίαν τούτων, πρέπει η κρινόμενη προσφυγή ανάκλησης να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 7/2023 Πράξη του Στ΄ Κλιμακίου και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του νέου υποβληθέντος ενώπιον του Τμήματος σχεδίου σύμβασης.