ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-Συμπληρωματικές συμβάσεις.:Με τα  δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, δεν συντρέχουν,  εν προκειμένω,  οι προβλεπόμενες στο νόμο προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με τον ανάδοχο  της αρχικής σύμβασης εκτέλεσης του οικείου έργου. Ειδικότερα, από τα στοιχεία του φακέλου, δεν προκύπτει ότι  οι εργασίες αυτές   κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, ήτοι λόγω πραγματικών γεγονότων που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και επηρεάζουν την τεχνική αρτιότητα του έργου, ενώ αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν στο στάδιο της οριστικής μελέτης. Οι  επικαλούμενες  εκ μέρους του Δήμου  «καταστάσεις που δεν ήταν γνωστές και δεν αντιμετωπίστηκαν στην αρχική μελέτη» αφορούν δε στην ύπαρξη υπόγειου αγωγού ομβρίων  υδάτων στο δρόμο της αγοράς,  δεν στοιχειοθετούν απρόβλεπτες περιστάσεις. Και τούτο διότι,  η άγνοια της ύπαρξης του αγωγού αυτού  και της σύνδεσής του με τις  αποχετεύσεις των  παρακείμενων οικιών, που δεν έχουν συνδεθεί  με το υπάρχον  δίκτυο ακαθάρτων,  συνιστά σφάλμα και παράλειψη  της αρχικής μελέτης, δεδομένου ότι  οι θέσεις των υφιστάμενων αγωγών και συνδέσεων   επιβαλλόταν,  κατά την κοινή πείρα,  με την καταβολή της ενδεδειγμένης επιμέλειας,  να αποτελέσουν περιεχόμενο της μελέτης δημοπράτησης του κύριου έργου, το οποίο αποσκοπούσε, μεταξύ άλλων,  στην  απορροή και αποχέτευση των ομβρίων υδάτων  και  τη σύνδεση  του  υπό κατασκευή δικτύου με τον υφιστάμενο κεντρικό αγωγό αποχέτευσης ομβρίων υδάτων. Κατά συνέπεια, η  εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη, κατά το μέρος που αφορά στην πληρωμή εργασιών της 1ης Συμπληρωματικής σύμβασης του έργου  «Πεζοδρομήσεις Δημοτικών Οδών»,  δεν είναι νόμιμη, και, ως εκ τούτου,  το χρηματικό αυτό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ:Ζητείται η ακύρωση: α)  της 2228/0052/22.11.2012 απόφασης δημοσιονομικής διόρθωσης του αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών, Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, μη νομίμως επιβλήθηκε στη Δ.Ε.Υ.Α. ..... δημοσιονομική διόρθωση ποσού 92.305,80 ευρώ, με την αιτιολογία ότι παραβιάζονται οι αρχές της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων, όπως αυτές καθορίζονται στο άρθρο 2 παρ. 2 του π.δ./τος 334/2000 και 3 παρ. 2 του π.δ./τος 60/2007, αφού στην από 26.2.2008 υπογραφείσα  κατόπιν υποκατάστασης μέλους της αναδόχου κοινοπραξία, σύμβαση η αναγραφόμενη προθεσμία περαίωσης του έργου ήταν διαφορετική αυτής που καθορίσθηκε στη διακήρυξη του διαγωνισμού. Τούτο διότι ούτε στη διακήρυξη της δημοπρασίας ούτε στην Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων του ως άνω έργου η συνολική προθεσμία περαίωσης χαρακτηρίσθηκε ως αποκλειστική. Εφόσον δε στην κείμενη νομοθεσία και ειδικά στο άρθρο 5 παρ. 4 του ν. 1418/1984, που ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, προβλέπεται παράταση της προθεσμίας περαίωσης του έργου κατά το σύνολο, η αναγραφόμενη στη διακήρυξη προθεσμία εκτέλεσης ήταν δυνατόν να επιμηκυνθεί κατά επτά μήνες, ήτοι από 31.12.2007 της αρχικής  σε 31.7.2008 της υπογραφείσας σύμβασης κατόπιν υποκατάστασης, εφόσον συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις του νόμου (γεγονός που δεν αποτέλεσε αντικείμενο εκτίμησης από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές),  χωρίς στην περίπτωση αυτή να παραβιάζονται οι αρχές της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων. Σε κάθε περίπτωση, οι αρμόδιες ελεγκτικές αρχές δεν παραθέτουν στην έκθεση οριστικών αποτελεσμάτων ελέγχου, που συμπληρώνει την αιτιολογία της προσβαλλόμενης πράξης, τα δεδομένα εκείνα (βαρύτητα, έκταση και δημοσιονομικές επιπτώσεις της παράβασης), τα οποία χρησιμοποίησαν προκειμένου να επιλέξουν την επιβολή κατ’ αποκοπή δημοσιονομικής διόρθωσης σε ποσοστό 10% επί της τελικώς διαμορφωθείσας επιλέξιμης δαπάνης του έργου αν και στις προαναφερόμενες κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής COCOF 07/0037/03/29.1.2007, που μεταξύ άλλων,  διέπουν και τις μη υποκείμενες στα όρια εφαρμογής των ενωσιακών οδηγιών συμβάσεις, για την παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων προβλέπεται η διακύμανση ποσοστού δημοσιονομικής διόρθωσης από 5% έως 10%  του ποσού της σύμβασης ανάλογα με τη βαρύτητα της παρατυπίας. Αντιθέτως, νομίμως επιβλήθηκε στην εκκαλούσα με την προσβαλλόμενη πράξη δημοσιονομική διόρθωση ποσού 37.160,87 ευρώ, με τους νόμιμους τόκους,  με την αιτιολογία ότι η δαπάνη κατασκευής της διακλάδωσης των ακινήτων  ιδιοκτητών, προκειμένου να συνδέσουν αυτά από τη ρυμοτομική γραμμή μέχρι τη θέση του αγωγού υδρεύσεως ή της υπονόμου βαρύνει τους ιδιοκτήτες των ακινήτων και συνεπώς δεν είναι επιλέξιμη. Τούτο διότι, ως προεκτέθηκε αφενός στο άρθρο 15 του ν. 1069/1980 ρητώς αναφέρεται ότι οι ιδιοκτήτες των συνδεόμενων ή μελλόντων να συνδεθούν ακινήτων προκαταβάλλουν στη Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης τη δαπάνη κατασκευής της διακλάδωσης από τη ρυμοτομική γραμμή μέχρι τη θέση του αγωγού υδρεύσεως ή του υπονόμου, αφετέρου η ίδια δαπάνη σύμφωνα με το άρθρο 10 του ανωτέρω νόμου περιλαμβάνεται στους πόρους της επιχείρησης. Όπως εξάλλου προεκτέθηκε η ίδια δαπάνη είναι μη επιλέξιμη και σύμφωνα με τους κανονισμούς 1083 και 1084/2006 του Συμβουλίου.  Ο ισχυρισμός της εκκαλούσας ότι η διοίκηση με συγκεκριμένες ενέργειές της, της δημιούργησε τη δικαιολογημένη πεποίθηση ότι η δαπάνη κατασκευή της διακλαδώσεως είναι επιλέξιμη πρέπει να απορριφθεί πρωτίστως διότι  δεν συντρέχουν οι απαιτούμενες για τη θεμελίωση της αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης προϋποθέσεις. Ειδικότερα, δεν προκύπτει ούτε από τη διακήρυξη της δημοπρασίας, που εγκρίθηκε με την 13496/24.11.2006 απόφαση του Προέδρου της Επιτροπής Παρακολούθησης του 3ου Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Δυτικής Μακεδονίας, ούτε από το τεχνικό δελτίο του έργου, στο φυσικό αντικείμενο του οποίου εντάχθηκε η κατασκευή ιδιωτικών παροχών αλλά ούτε και από τον 1ο Α.Π.Ε., αντικείμενο, μεταξύ άλλων, του οποίου αποτέλεσε και η ως άνω δαπάνη, και ο οποίος εγκρίθηκε με το 12222/22.10.2008 έγγραφο του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας ότι αυτή ήταν επιλέξιμη, αφού τα ανωτέρω έγγραφα δεν διαχωρίζουν τις δαπάνες σε επιλέξιμες και μη. Ούτε περαιτέρω προκύπτει από κάποιο άλλο στοιχείο του φακέλου ότι η διοίκηση με συγκεκριμένα έγγραφα της δημιούργησε την πεποίθηση ότι η ως άνω δαπάνη διακλαδώσεως των ιδιοκτητών ακινήτων ήταν επιλέξιμη ως αβασίμως ισχυρίζεται. Περαιτέρω, η εκκαλούσα ισχυρίζεται ότι, εφόσον η ιδιωτική παροχή αποτελεί τμήμα δημοσίου δρόμου, συγγνωστώς υπέλαβε ότι αποτελεί επιλέξιμη δαπάνη. Ομοίως, ισχυρίζεται ότι ένεκα του δυσερμήνευτου του νομικού πλαισίου που διέπει την επιλεξιμότητα των δαπανών συγγνωστώς της δημιουργήθηκε η πεποίθηση ότι αφού οι δαπάνες αυτές έχουν πραγματοποιηθεί και εγκριθεί από τις διαχειριστικές αρχές είναι επιλέξιμες. Ωστόσο ενόψει του ότι στην κρινόμενη υπόθεση η επιβολή της δημοσιονομικής διόρθωσης ερείδεται σε αντικειμενικά δεδομένα, εφόσον η αιτία αυτής ερείδεται στην παραβίαση των διατάξεων του άρθρου 15 του ν. 1069/1980 ο ως άνω ισχυρισμός της εκκαλούσας προβάλλεται απαραδέκτως (πρβλ. Ε. Σ. 3031/2014). Τέλος απορριπτέος ως ερειδόμενοι επί εσφαλμένης προϋπόθεσης είναι και οι ισχυρισμοί ότι η εκτέλεση του ως άνω έργου οφείλεται σε λόγους δημόσιας ωφέλειας  καθώς και ότι η κατασκευή της διακλάδωσης συντελεί στην αποτελεσματικότητα και λειτουργικότητα του έργου, καθόσον δεν υφίσταται διάταξη της κείμενης νομοθεσίας που να καθιστά για τους λόγους αυτούς τη συγκεκριμένη δαπάνη επιλέξιμη.(...)

Αξιοποίηση και υδροδότηση πάρκου...Με τα ανωτέρω δεδομένα η ελεγχόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, καθώς  η εκτέλεση του προαναφερόμενου έργου δεν εμπίπτει στην αρμοδιότητα του Δήμου .... και, συνεπώς, μη νομίμως η σχετική δαπάνη βαρύνει τον προϋπολογισμό του. Ειδικότερα, η αρμοδιότητα μελέτης και κατασκευής του δικτύου ύδρευσης ανήκει στην αρμοδιότητα της Δ.Ε.Υ.Α. .., η οποία αποτελεί ίδιο νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου. Περαιτέρω, δεδομένου ότι ο αγωγός μεταφοράς ύδατος έγινε επί της επαρχιακής Οδού ... και επί τμήματος αγροτικής οδού και μόνο ένα μικρό ποσοστό του έργου κατασκευάστηκε στον προαύλιο χώρο του ναού, το έργο εκτελέστηκε κατά μείζον ποσοστό σε κοινόχρηστο χώρο και συνεπώς η δαπάνη εκτέλεσής του έπρεπε να βαρύνει την Δ.Ε.Υ.Α. ….

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:.ζητείται παραδεκτώς  η αναθεώρηση της 3017/2013 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου η οποία διορθώθηκε με την 3997/2013 όμοια.​.με την οποία απορρίφθηκε η από 15.6.2013 αίτηση του ως άνω ν.π.δ.δ. για ανάκληση της 198/2013 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου... Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην υπό στοιχείο II σκέψη, το Τμήμα μείζονος – επταμελούς σύνθεσης άγεται στην κρίση ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 25 περ. 4 του π.δ/τος 60/2007 για τη νόμιμη σύναψη σύμβασης συμπληρωματικών εργασιών, όπως ορθά έκρινε το Τμήμα, απορριπτομένων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών της αιτούσας Περιφέρειας και του παρεμβαίνοντος Δήμου. Συγκεκριμένα: α) στην οικεία διακήρυξη προβλέπεται ρητά ότι δεν συμπεριλαμβάνονται οι συνδέσεις του δικτύου με τα παρόδια ακίνητα (εξωτερικές διακλαδώσεις), ενώ και στο Σύμφωνο Αποδοχής Όρων της απόφασης ένταξης της Πράξης προβλέπεται η εκτέλεση των εργασιών αυτών παράλληλα με τις εργασίες κατασκευής του αρχικού έργου και πάντως όχι εντασσόμενες σ’ αυτό, αφού ήταν μη επιλέξιμες.(..).β) δεν συνιστά απρόβλεπτη περίσταση η εξασφάλιση σύνδεσης με τον παλαιό παρακηφίσιο συλλεκτήρα ακαθάρτων της Ε.ΥΔ.Α.Π., μετά την εκπόνηση της μελέτης, και τούτο διότι παρά το γεγονός ότι δεν ήταν γνωστός ο χρόνος της ανωτέρω σύνδεσης, εντούτοις η αναθέτουσα αρχή ξεκίνησε τις εργασίες κατασκευής του δικτύου, αποκλειστικά και μόνο για λόγους απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων.(..)γ) δεν συνιστά απρόβλεπτη περίσταση, ομοίως, το γεγονός ότι έπρεπε πρώτα να κατασκευαστεί το δίκτυο ακαθάρτων και μετά να βρεθούν οι οικονομικοί πόροι για τις εργασίες των εξωτερικών διακλαδώσεων, μέσω και των αιτήσεων σύνδεσης των ενδιαφερομένων ιδιοκτητών, δεδομένου ότι κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας ήταν ευχερώς προβλέψιμο ότι κανένας ιδιοκτήτης δεν θα δεχόταν να υποβληθεί στη δαπάνη κατασκευής της σύνδεση στο ακίνητό του σε χρόνο που αυτή δεν θα είχε άμεσο αποτέλεσμα.(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η ένδικη αίτηση αναθεώρησης, καθώς και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:το Τμήμα κρίνει, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον αιτούντα Δήμο, ότι στην προκειμένη περίπτωση συντρέχουν οι προϋποθέσεις σύναψης της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, η ανάγκη εκτέλεσης των εργασιών της σύμβασης αυτής ανέκυψε από το απρόβλεπτο γεγονός της αποκάλυψης, στο πλαίσιο εκτέλεσης άλλης εργολαβίας, αχαρτογράφητου αγωγού ομβρίων στην Λεωφόρο …, που παρανόμως είχε μετατραπεί από τους ιδιοκτήτες παρακείμενων ακινήτων σε παντορροϊκό. Ο αγωγός αυτός δεν ήταν δυνατόν να εντοπιστεί κατά τον χρόνο εκπόνησης της μελέτης του αρχικού έργου, αφενός μεν λόγω της απουσίας επιφανειακών υδάτων, αφετέρου δε διότι κατά τον χρόνο μετατροπής του σε παντορροϊκό δεν λειτουργούσε τεχνική υπηρεσία στον Δήμο της .... Περαιτέρω, με την επίμαχη σύμβαση δεν επέρχεται επέκταση του φυσικού και τεχνικού αντικειμένου. Τούτο διότι οι εργασίες της αρχικής σύμβασης αφορούσαν καταρχήν στο σύνολο της εδαφικής Περιφέρειας του Δήμου ..., δεν προβλέφθηκαν δε ειδικώς για την Λεωφόρο .. εκ μόνου του λόγου ότι το δευτερεύον δίκτυο ακαθάρτων δεν ήταν τότε λειτουργικό ένεκα της μη σύνδεσής του με το αντλιοστάσιο. Εξάλλου, η κατασκευή ενός παράλληλου αγωγού σε ορισμένα σημεία επί της Λεωφόρου … δεν συνιστά κατασκευή δευτερεύοντος δικτύου ακαθάρτων, αλλά είναι τεχνικά αναγκαία για την σύνδεση των ακινήτων με το δίκτυο αυτό, ήτοι αφορά αμιγώς στο έργο των διακλαδώσεων του δικτύου ακαθάρτων. Τέλος, οι εργασίες της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης κατά το αντικείμενό τους συνδέονται άρρηκτα με την αρχική εργολαβία και είναι αναγκαίες για την ολοκλήρωση του τεχνικού της αντικειμένου, ήτοι με την σύνδεση των ακινήτων του Δήμου ... με το δευτερεύον δίκτυο ακαθάρτων...η υπό κρίση αίτηση αναθεώρησης καθώς και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να γίνουν δεκτές και να αναθεωρηθεί η 6632/2015 Απόφαση του VI Τμήματος. Περαιτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η από 10.9.2015 αίτηση ανάκλησης και να ανακληθεί η 228/2015 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου,

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:.ζητείται η ανάκληση της 228/2015 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη νομική σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι εν προκειμένω δεν συντρέχουν οι εκ του νόμου τιθέμενες προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, οι εργασίες που περιλαμβάνονται στο αντικείμενο της επίμαχης σύμβασης δεν έχουν συμπληρωματικό χαρακτήρα σε σχέση με το αρχικό συμβατικό αντικείμενο, καθόσον δεν σχετίζονται τεχνικώς με την κατασκευή και τη λειτουργικότητα του αρχικού έργου. Τούτο δε, διότι: α) αφενός αφορούν σε άλλη περιοχή (Λεωφόρο …), επί της οποίας δεν προβλεπόταν, όπως και ο αιτών Δήμος συνομολογεί με την κρινόμενη αίτηση, η κατασκευή εξωτερικών διακλαδώσεων για τη σύνδεση ακινήτων με το διερχόμενο από αυτή ήδη κατασκευασμένο δευτερεύον δίκτυο αποχέτευσης λυμάτων, δοθέντος ότι το εν λόγω δίκτυο δεν είχε ακόμα συνδεθεί με το κεντρικό αντλιοστάσιο προώθησης λυμάτων προς την … και, ως εκ τούτου, ήταν μη λειτουργικό και β) στο τεχνικό αντικείμενο της επίμαχης σύμβασης περιλαμβάνονται και εργασίες κατασκευής δευτερεύοντος δικτύου ακαθάρτων υδάτων, οι οποίες διαφέρουν ουσιωδώς από τις εργασίες που ανατέθηκαν με την αρχική σύμβαση.(..)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι η προσβαλλόμενη πράξη δεν πρέπει να ανακληθεί και, επομένως, η κρινόμενη αίτηση και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν.

Απόφαση του Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα) της 17ης Ιουλίου 2008. ASM Brescia SpA κατά Comune di Rodengo Saiano. Αίτηση για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως: Tribunale amministrativo regionale per la Lombardia - Ιταλία. Άρθρα 43 ΕΚ, 49 ΕΚ και 86 ΕΚ - Παραχώρηση δημόσιας υπηρεσίας διανομής φυσικού αερίου - Οδηγία 2003/55 - Πρόωρη λήξη κατά την εκπνοή μεταβατικής περιόδου - Αρχή της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και της ασφάλειας δικαίου. Υπόθεση C-347/06.

Κατασκευή αποστραγγιστικών έργων...Με τα ανωτέρω δεδομένα η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη και τούτο διότι το ελεγχόμενο έργο συνιστά υποέργο οδοποιίας, στο οποίο περιλαμβάνεται ως παρακολούθημα, για την παροχέτευση των λιμναζόντων ομβρίων υδάτων. Το γεγονός δε ότι περιλαμβάνει και υδραυλικές εργασίες δεν αλλοιώνει την φύση του ως τεχνικού υποέργου απορροής ομβρίων, το οποίο συνδέεται άμεσα με την λειτουργία και συντήρηση οδών, διότι από την περιγραφή αυτού δεν προκύπτει ότι αφορά σε επέκταση αποχετευτικού δικτύου, ούτε σε διόρθωση, συμπλήρωση ή ανακατασκευή υφιστάμενου δικτύου, ώστε να εμπίπτει στις αρμοδιότητες της ....Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη και το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής θα μπορούσε να θεωρηθεί αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει.

«Κανονισμός (ΕΚ, Ευρατόμ) 2988/95 – Προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ενώσεως – Άρθρο 3 – Ανάκτηση επιστροφής κατά την εξαγωγή – Τριακονταετής προθεσμία παραγραφής – Κανόνας περί παραγραφής κατά το γενικό αστικό δίκαιο κράτους μέλους – “Κατ’ αναλογία” εφαρμογή – Αρχή της ασφαλείας δικαίου – Αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης – Αρχή της αναλογικότητας» Στις συνεκδικαζόμενες υποθέσεις C-201/10 και C-202/10, με αντικείμενο αιτήσεις εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, τις οποίες υπέβαλε το Finanzgericht Hamburg (Γερμανία) με αποφάσεις της 12ης Φεβρουαρίου 2010, οι οποίες περιήλθαν στο Δικαστήριο στις 26 Απριλίου 2010, στο πλαίσιο των δικών 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:επιδιώκεται η ανάκληση της 228/2015 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη νομική σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι εν προκειμένω δεν συντρέχουν οι εκ του νόμου τιθέμενες προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, οι εργασίες που περιλαμβάνονται στο αντικείμενο της επίμαχης σύμβασης δεν έχουν συμπληρωματικό χαρακτήρα σε σχέση με το αρχικό συμβατικό αντικείμενο, καθόσον δεν σχετίζονται τεχνικώς με την κατασκευή και τη λειτουργικότητα του αρχικού έργου. Τούτο δε, διότι: α) αφενός αφορούν σε άλλη περιοχή (Λεωφόρο Φανερωμένης), επί της οποίας δεν προβλεπόταν, όπως και ο αιτών Δήμος συνομολογεί με την κρινόμενη αίτηση, η κατασκευή εξωτερικών διακλαδώσεων για τη σύνδεση ακινήτων με το διερχόμενο από αυτή ήδη κατασκευασμένο δευτερεύον δίκτυο αποχέτευσης λυμάτων, δοθέντος ότι το εν λόγω δίκτυο δεν είχε ακόμα συνδεθεί με το κεντρικό αντλιοστάσιο προώθησης λυμάτων προς την Ψυτάλλεια και, ως εκ τούτου, ήταν μη λειτουργικό και β) στο τεχνικό αντικείμενο της επίμαχης σύμβασης περιλαμβάνονται και εργασίες κατασκευής δευτερεύοντος δικτύου ακαθάρτων υδάτων, οι οποίες διαφέρουν ουσιωδώς από τις εργασίες που ανατέθηκαν με την αρχική σύμβαση. Όπως δε προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η ανάγκη εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών ανέκυψε στο πλαίσιο άλλης εν εξελίξει εργολαβίας στην ως άνω περιοχή («Κατασκευή Συλλεκτήρων Ομβρίων στην περιοχή Φανερωμένης της νήσου ......ς»), γεγονός που καταδεικνύει ότι οι εργασίες της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης δεν είναι κατά οποιοδήποτε τρόπο αναγκαίες για την ολοκλήρωση του αρχικού συμβατικού αντικειμένου. Τούτων δοθέντων, στην προκειμένη περίπτωση, οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην επίμαχη συμπληρωματική σύμβαση συνιστούν μη επιτρεπόμενη επέκταση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης. Πέραν δε τούτου, λόγω του γεγονότος ότι δεν συμπίπτουν χωρικά με τις εργασίες της αρχικής σύμβασης ο διαχωρισμός τους από αυτές και η ανάθεσή τους με ξεχωριστή εργολαβική σύμβαση δεν μπορεί να προκαλέσει μείζονα προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή, όπως αβασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση και την υπέρ αυτής παρέμβαση. Εξάλλου, σε κάθε περίπτωση, η ύπαρξη παντορροϊκού αγωγού μη χαρτογραφημένου, σύμφωνα με όσα διαλαμβάνονται στην αιτιολογική έκθεση του 3ου Α.Π.Ε., είναι ένα δεδομένο που έπρεπε να έχει ληφθεί υπόψη κατά την εκπόνηση της μελέτης του έργου, αφού σε αυτόν (αγωγό) ήταν συνδεδεμένο το σύνολο των ακινήτων της προαναφερόμενης λεωφόρου, γεγονός που επιτείνει την ευθύνη των αρμοδίων για τη διενέργεια των απαραίτητων εξειδικευμένων ερευνών για τη διάγνωση των ειδικών συνθηκών εκτέλεσης του έργου και την εξεύρεση των προσηκόντων τρόπων αντιμετώπισης της κατάστασης, η δε αναφερόμενη στο 16220/22.7.2015 έγγραφο του Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου ......ς απουσία επιφανειακών ενδείξεων (φρεάτια, εσχάρες κ.λπ.) επί της συγκεκριμένης οδού, δεν αποτελεί επαρκές δικαιολογητικό στοιχείο της επικαλούμενης αδυναμίας έγκαιρου εντοπισμού του ως άνω παντορροϊκού αγωγού. Απορρίπτει  την  αίτηση  ανάκλησης  του  νομικού  προσώπου