Το Κλιμάκιο απέχει του ελέγχου του υποβαλλόμενου σχεδίου τροποποιητικής σύμβασης, με την οποία τροποποιούνται βασικοί όροι αρχικής σύμβασης, δοθέντος ότι δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Έλεγκτικού Συνεδρίου τροποποιητική σύμβαση, διαλαμβάνουσα όρους που τελούν σε άμεση συνάρτηση με συγκεκριμένους όρους της τροποποιούμενης και για το λόγο αυτό στερούμενης αυτοτέλειας σύμβασης, αφού ο έλεγχός της θα κατέτεινε, έστω και έμμεσα, στον έλεγχο της αρχικής σύμβασης, η οποία αν και συναφθείσα μετά την ισχύ του άρθρου 8 παρ.1 του ν.2741/1999, δεν υπήχθη στον έλεγχο αυτό, με συνέπεια να μην μπορεί ούτε τώρα να υπαχθεί στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ούτε η ίδια ούτε και η τροποποιητική αυτής.

Περαιτέρω, από το συνδυασμό της διάταξης αυτής και των αναφερόμενων στην προηγούμενη σκέψη συνάγεται ότι ο ασκούμενος από το Ελεγκτικό Συνέδριο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας επεκτείνεται και στην περίπτωση συμβάσεων, οι οποίες, ανεξάρτητα από το οικονομικό αντικείμενό τους, τροποποιούν τους όρους κύριων ή συμπληρωματικών συμβάσεων που έχουν υποβληθεί στον ανωτέρω έλεγχο, καθόσον σκοπός των διατάξεων που προεκτέθηκαν είναι η θεσμοθέτηση μιας ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής διαδικασίας ελέγχου της νομιμότητας των δημοσίων συμβάσεων, ο έλεγχος δε αυτός θα ανατρεπόταν ή θα καθίστατο αλυσιτελής στην περίπτωση που θα παρεχόταν στη Διοίκηση η ευχέρεια να συνάπτει ανέλεγκτα συμβάσεις που τροποποιούν τους όρους εκτέλεσης του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης και συνεπάγονται επαύξηση της δαπάνης της (βλ. Πράξ. Ζ΄ Κλιμ. 1/2005 και 41/2005). Στην περίπτωση όμως που η κύρια ή συμπληρωματική σύμβαση έχει συναφθεί σε προγενέστερο χρονικό σημείο από το χρόνο έναρξης ισχύος του άρθρου 8 του ν. 2741/1999 και της δι’ αυτού θέσπισης του προληπτικού ελέγχου νομιμότητας των δημοσίων συμβάσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο, η τροποποιητική αυτών σύμβαση δεν μπορεί να υπαχθεί στον ανωτέρω έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Και τούτο διότι η τροποποίηση μιας δημόσιας σύμβασης όταν αυτή δεν αναφέρεται γενικώς και αορίστως στην τροποποιούμενη αλλά τροποποιεί συγκεκριμένους όρους επιφέρει άμεση λειτουργική συσχέτιση της τροποποιούμενης σύμβασης με την τροποποιητική, με συνέπεια η τελευταία να μην έχει το χαρακτήρα αυτοτελούς συμβάσεως και από ουσιαστική άποψη να καθίσταται αναπόσπαστο μέρος της σύμβασης που τροποποιείται, ο δε τυχόν έλεγχος της τροποποιητικής θα είχε ως αποτέλεσμα να ελέγχονται ευθέως ή παρεμπιπτόντως οι τροποποιούμενες συμβάσεις μετά τη σύναψή τους και όχι προληπτικά και ενδεχομένως αφού έχει ολοκληρωθεί και η εκτέλεσή τους, γεγονός που υπερακοντίζει τη βούληση του κοινού νομοθέτη, ο οποίος δεν θέλησε να επεκτείνει το θεσπιζόμενο από τη διάταξη του άρθρου 8 παρ.1 του ν. 2741/1999 έλεγχο νομιμότητας και στις συμβάσεις που καταρτίστηκαν πριν από την ισχύ της, ούτε να αλλοιώσει τον προβλεπόμενο από την ίδια τη διάταξη χαρακτήρα του ελέγχου αυτού, ο οποίος είναι αμιγώς προληπτικός. Κατά συνέπεια, κατά την έννοια του άρθρου 19 παρ. 7 του π.δ. 774/1980, όπως ισχύει, δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου τροποποιητική σύμβαση, διαλαμβάνουσα όρους που τελούν σε άμεση συνάρτηση με συγκεκριμένους όρους της τροποποιούμενης και για το λόγο αυτό στερούμενη αυτοτέλειας, αφού ο έλεγχος της θα κατέτεινε, έστω και έμμεσα, στον έλεγχο της αρχικής σύμβασης, η οποία ως συναφθείσα πριν από την έναρξη ισχύος της θεσπίσασας τον προληπτικό έλεγχο διάταξης του άρθρου 8 παρ. 1 του ν. 2741/1999, δεν υπήχθη ούτε μπορεί πλέον να υπαχθεί σε προληπτικό έλεγχο από το κατά χρόνον αναρμόδιο Ελεγκτικό Συνέδριο.

Κατά συνέπεια, στον ως άνω προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου υπάγονται οι συμβάσεις εκείνες που δεν έχουν ακόμη συναφθεί, των οποίων η προϋπολογισθείσα δαπάνη υπερβαίνει το εκάστοτε προβλεπόμενο από την ισχύουσα νομοθεσία χρηματικό όριο υπαγωγής στον εν λόγω έλεγχο και στον έλεγχο αυτό δεν υπόκεινται τροποποιήσεις όρων σύμβασης υποβληθείσας στο προσυμβατικό έλεγχο, όταν οι τροποποιήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα μετά τη σύναψη και κατά το στάδιο εκτέλεσης της τροποποιούμενης σύμβασης (πρβλ. Πράξη 261/2007 VI Τμ. Ε.Σ.) και δεν προκαλούν αύξηση του οικονομικού της αντικειμένου τέτοια που να υπερβαίνει το εκάστοτε θεσπιζόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις χρηματικό όριο υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο (πρβλ. Πράξη 48/2003 VI Τμ. Ε.Σ.).

Το Τμήμα αίρει την αμφιβολία και αποφαίνεται ότι τροποποιητική, προγενέστερης συμπλη-ρωματικής, σύμβαση, η οποία ως συναφθείσα πριν από την έναρξη ισχύος του άρθρου 8 παρ.1 του ν.2741/1999 δεν ελέγχεται, καθόσον ο έλεγχος της τροποποιητικής αυτής σύμβασης θα οδηγούσε ανεπίτρεπτα στον παρεμπίπτοντα έλεγχο της ήδη συναφθείσας τροποποιούμενης σύμβασης, κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 19 παρ.7 του π.δ.774/1980. Περαιτέρω, κρίθηκε ότι σε περίπτωση που η αρχική (κύρια) σύμβαση δεν υποβλήθηκε σε έλεγχο νομιμότητας ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου λόγω ποσού, ελέγχεται όταν συναθροιζόμενο το ποσό της με το ποσό της συμπληρωματικής σύμβασής της, υπερβαίνουν το όριο του ενός εκατομμυρίου(1.000.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., ώστε να μη δίδεται η ευχέρεια στη Διοίκηση να συνάπτει ανέλεγκτα συμβάσεις με τη μέθοδο της κατάτμησης των πιστώσεων. Ομως, ο ως άνω δικαιολογητικός λόγος δεν συντρέχει όταν η κύρια σύμβαση δε υπήχθη στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, επειδή κατά το χρόνο κατάρτισής της δεν είχε ακόμα θεσπιστεί νομοθετικά ο έλεγχος αυτός, οπότε δεν τίθεται ζήτημα κατάτμησης των πιστώσεων και αποφυγής του ελέγχου. Στην περίπτωση αυτή δεν λαμβάνεται υπόψη το ποσό της αρχικής σύμβασης, αλλά αυτοτελώς το οικονομικό αντικείμενο της συμπληρωματικής.

Όπως έχει δε ήδη κριθεί, στον ως άνω προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας υπάγονται και οι τροποποιήσεις όρων σύμβασης υποβληθείσας στον ανωτέρω έλεγχο, όταν οι τροποποιήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα μετά τη σύναψη και κατά το στάδιο εκτέλεσης της τροποποιούμενης σύμβασης, στις περιπτώσεις που τούτο επιτρέπεται, και προκαλούν αύξηση του οικονομικού της αντικειμένου τέτοια που να υπερβαίνει το εκάστοτε θεσπιζόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις χρηματικό όριο υπαγωγής στον έλεγχο νομιμότητας (βλ. σχετ. 39/2008 πράξη VI ΤμΕλΣυν, 111/2010, 373/2009, 310, 309, 304, 251, 216, 152, 107 και 100/2008 πράξεις του Ζ΄ ΚλιμΕλΣυν). Επομένως, σχέδιο σύμβασης που αφορά στην τροποποίηση, μετά τη σύναψή της, υποβληθείσας στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας δημόσιας σύμβασης, με την οποία (τροποποίηση) δεν προκαλείται καμία αύξηση του οικονομικού αντικειμένου της τροποποιούμενης σύμβασης, απαραδέκτως υποβάλλεται στο Ελεγκτικό Συνέδριο για έλεγχο νομιμότητας και το αρμόδιο Κλιμάκιο, στο οποίο έχει εισαχθεί η υπόθεση, οφείλει να απόσχει του ελέγχου.

Κατά συνέπεια, στον έλεγχο αυτό δεν υπόκεινται τροποποιήσεις όρων σύμβασης υποβληθείσας στο προσυμβατικό έλεγχο, όταν οι τροποποιήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα μετά τη σύναψη και κατά το στάδιο εκτέλεσης της τροποποιούμενης σύμβασης (πρβλ. Πράξη 261/2007 VI Τμ. Ε.Σ.) το δε οικονομικό τους αντικείμενο δεν υπερβαίνει το εκάστοτε θεσπιζόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις χρηματικό όριο υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο (Πράξη 39/2008 VI Τμ. Ε.Σ.). Εξάλλου, αν λάβουν χώρα επανειλημμένες τροποποιητικές συμβάσεις, η επαύξηση του οικονομικού αντικειμένου που επιφέρουν θα υπολογίζεται αθροιστικά προκειμένου να κριθεί αν υπάγονται σε προσυμβατικό έλεγχο ή όχι.

Νομιμότητα σχεδίου δανειακής συμβάσεως:Με τα δεδομένα αυτά και αφού ληφθεί περαιτέρω υπόψη ότι: α) το προσκομιζόμενο σχέδιο πράξης πρόσθετης ρύθμισης δεν αποτελεί σύμβαση δανείου (με αναχρηματοδότηση), αφού δεν συνάπτεται κατ΄ εφαρμογή του τελευταίου εδαφίου της παρ. 1α΄ του άρθρου 49 του ν. 3943/2011, αλλά κατ΄ εφαρμογή του πρώτου εδαφίου αυτής, από Δήμο, το συνολικό χρέος του οποίου υπερβαίνει το 60% των συνολικών εσόδων του και ως εκ τούτου δεν πληροί της προϋποθέσεις συνομολόγησης νέου δανείου του άρθρου 264 του ν. 3852/2010, και β) περιεχόμενο του ελεγχόμενου σχεδίου συνιστά η μεταβολή του επιτοκίου χορήγησης των αρχικών δανειακών συμβάσεων από 5,90% έως 11,44%, κατά περίπτωση, σε 6,02%, πλην μίας, της οποίας το επιτόκιο παραμένει στο 5%, και η επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής των ήδη χορηγηθέντων δανείων σε 20 έτη, ενώ ως προς τους λοιπούς όρους εξυπηρέτησης, εξασφάλισης του δανείου κ.λ.π. γίνεται ρητή παραπομπή στις αρχικές δανειακές συμβάσεις, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι το ελεγχόμενο σχέδιο πράξης πρόσθετης ρύθμισης συνιστά αναθεωρητική σύμβαση με την οποία τροποποιούνται όροι δανειακών συμβάσεων, οι οποίες, όμως, αν και καταρτίστηκαν μετά την ισχύ του άρθρου 8 παρ. 1 του ν. 2741/1999, όπως ισχύει μετά την αντικατάσταση του με το αρ. 12 παρ. 27 εδ. α΄ του ν. 3310/2005, δεν υποβλήθηκαν σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο (βλ. την ανωτέρω από 7.10.2011 βεβαίωση του Αντιδημάρχου Οικονομικών). Συνεπώς και η εν λόγω τροποποιητική σύμβαση, δεν υπάγεται, σύμφωνα με τις σκέψεις που προηγήθηκαν, στον προσυμβατικό έλεγχο του Κλιμακίου τούτου, αφού ο έλεγχος της τελευταίας θα οδηγούσε σε ανεπίτρεπτο παρεμπίπτοντα έλεγχο των ήδη συναφθεισών ως άνω αρχικών δανειακών συμβάσεων (βλ. Ελ. Συν. Πρ. Ζ΄ Κλιμακίου 301/2011).

Πληρωμή μισθώματος για τη στέγαση γυμναστηρίου:..Με τα δεδομένα αυτά, η δαπάνη που εντέλλεται με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεδομένου ότι δεν υπερβαίνει το ποσό των 5.000,00 ευρώ, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 περ. α΄ υποπερ. iii του π.δ/τος 136/2011. Εξάλλου, η δαπάνη αυτή, η οποία ερείδεται σε σύμβαση μίσθωσης ακινήτου από τον ...., δεν εμπίπτει στην εξαίρεση της παραγράφου 2 περίπτωση α΄ του ίδιου ως άνω άρθρου, δεδομένου ότι η σύμβαση μίσθωσης ακινήτου δεν υπάγεται στην έννοια της σύμβασης ούτε «δημοσίου έργου» ούτε «προμήθειας» ούτε «υπηρεσίας». Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το 105, οικονομικού έτους 2019, χρηματικό ένταλμα του …. απαραδέκτως υποβλήθηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο για προληπτικό έλεγχο νομιμότητας και το Κλιμάκιο πρέπει να απέχει του ελέγχου του.

Πληρωμή μισθωμάτων ακινήτου Δήμου:Με τα δεδομένα αυτά, η δαπάνη που εντέλλεται με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεδομένου ότι δεν υπερβαίνει το ποσό των 5.000,00 ευρώ, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 περ. α΄ υποπερ. iii του π.δ/τος 136/2011. Εξάλλου, η δαπάνη αυτή, η οποία ερείδεται σε σύμβαση μίσθωσης ακινήτου από τον Δήμο .., δεν εμπίπτει στην εξαίρεση της παραγράφου 2 περίπτωση α΄ του ίδιου ως άνω άρθρου, η οποία επιτρέπει τον προληπτικό έλεγχο σε δαπάνες που απορρέουν από τις συμβάσεις εκτέλεσης δημοσίου έργου, μελετών, προμηθειών ή υπηρεσιών κατά την υποβολή του πρώτου λογαριασμού, εφόσον ο συμβατικός προϋπολογισμός τους υπερβαίνει το όριο των πέντε χιλιάδων (5.000,00) ευρώ, δεδομένου ότι η σύμβαση μίσθωσης ακινήτου δεν υπάγεται στην έννοια της σύμβασης ούτε «δημοσίου έργου» ούτε «προμήθειας» ούτε «υπηρεσίας».Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το 222, οικονομικού έτους 2017, χρηματικό ένταλμα του Δήμου … απαραδέκτως υποβλήθηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο για προληπτικό έλεγχο νομιμότητας και το Κλιμάκιο πρέπει να απέχει του ελέγχου του.

ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣΜε αυτά τα δεδομένα, η 307/2017 οριστική απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου …. έχει τελεσιδικήσει, διότι κατά αυτής ούτε ανακοπή ερημοδικίας μπορεί να ασκηθεί, δοθέντος ότι δικάσθηκε κατ’ αντιμωλία των διαδίκων, ούτε έφεση, αφού έχει παρέλθει άπρακτη η τριακονθήμερη προθεσμία από την επίδοσή της στον εναγόμενο Δήμο με επιμέλεια των εναγόντων. Επομένως, οι εντελλόμενες δαπάνες και τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα, που αφορούν εξόφληση εκκαθαρισμένων οφειλών βάσει τελεσίδικης δικαστικής απόφασης, δεν εμπίπτουν στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά τα οριζόμενα στον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων.