ΕΣ/ΚΛ.Ζ/411/2018
Τύπος: Νομολογία Ελεγκ. Συνεδρίου
Υπογραφή σχεδίου συμληρωματικής σύμβασης μελέτης:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη δεύτερη και την τέταρτη σκέψη της παρούσας, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι η προσφυγή στην ως άνω εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης των προτεινόμενων με το ελεγχόμενο σχέδιο σύμβασης συμπληρωματικών μελετών, οι οποίες κατά μέγεθος (ποσότητα) δεν περιλαμβάνονται στην αρχική σύμβαση (βλ. ανωτέρω υπό 5.Β.ii), δεν προέκυψε κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της μελέτης της αρχικής σύμβασης και, ως εκ τούτου, δεν είναι νόμιμη. Τούτο διότι, δεν αποδεικνύεται, με επαρκή και εμπεριστατωμένη αιτιολογία εκ μέρους του αρμοδίου για την υποβολή της σχετικής γνωμοδότησης Τεχνικού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων των Περιφερειακών Ενοτήτων Δωδεκανήσου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (βλ. την 39η/1.8.2018 πράξη του), βασιζόμενη στην αιτιολογική έκθεση του σχετικού 1ου ΣΠ, η συνδρομή απρόβλεπτης περίστασης που να κατέστησε αναγκαία την ανάθεση των επίμαχων συμπληρωματικών μελετών, ήτοι πραγματικών περιστατικών μη αναγόμενων στον χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και μη δυνάμενων αντικειμενικώς να προβλεφθούν, σύμφωνα με τους κανόνες επιμέλειας του μέσου συνετού ανθρώπου του οικείου κλάδου (βλ. Πράξ. 180/2011, 39/2014, 237/2018 Ζ΄ Κλιμ. Ελ.Συν.). Εξάλλου, κρίσιμος χρόνος για να κριθεί αν οι περιστάσεις, τη συνδρομή των οποίων επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, έχουν απρόβλεπτο χαρακτήρα, είναι ο χρόνος κατάρτισης της αρχικής σύμβασης (2.3.2016), δεδομένου ότι μέχρι τον χρόνο αυτόν είχε αυτή την ευχέρεια να προβεί σε ανάκληση της διακήρυξης και επαναπροκήρυξη του διαγωνισμού με τροποποίηση των αρχικών όρων (βλ. άρθρα 6 παρ. 12 και 7 παρ. 10 τελ. εδάφιο ν. 3316/2005 – βλ. απόφ. 1333/2018 VI Τμ. Ελ. Συν.). Εν προκειμένω δε, οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή προϋπήρχαν κατά κύριο λόγο της σύναψης της αρχικής σύμβασης (2.3.2016). Ειδικότερα, όπως εκτέθηκε ανωτέρω, όλες οι νομοθετικές μεταβολές που επιβάλλουν, κατά τις αιτιολογίες του 1ου ΣΠ, την εκπόνηση τόσο της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης όσο και της Δασοτεχνικής μελέτης είχαν λάβει χώρα και ήταν ήδη γνωστές κατά τον χρόνο σύναψης της αρχικής σύμβασης. Εξάλλου, όσον αφορά στο πρόγραμμα ερευνητικών εργασιών για την αποτίμηση της κατάστασης της γέφυρας του ποταμού Μάκαρη, δεν συνιστούν απρόβλεπτες περιστάσεις οι κατόπιν αυτοψίας διαπιστώσεις ότι παρουσίασε προβλήματα στατικότητας, δεδομένου ότι δεν εξηγείται για ποιο λόγο δεν προβλέφθηκε, ήδη πριν από τη δημοπράτηση της μελέτης, ότι θα παρουσιαστούν τα εν λόγω προβλήματα και, σε κάθε περίπτωση, πριν από τη σύναψη της αρχικής σύμβασης, λαμβανομένης υπόψη της γνωστής στην αναθέτουσα αρχή παλαιότητας της γέφυρας και της, επίσης γνωστής, παντελούς έλλειψης διαθέσιμων πληροφοριών ως προς την αρχική στατική μελέτη και τα σχέδια αυτής. Περαιτέρω, δεν συντρέχουν στη συγκεκριμένη περίπτωση οι προϋποθέσεις του άρθρου 29 του ν. 3316/2005 για την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης ούτε ως προς τις ανωτέρω υπό 5.Β.iii.δ-ζ μελέτες, καθόσον αυτές, σε αντίθεση με τις αιτιολογίες της αναθέτουσας αρχής, αποτελούσαν περιεχόμενο της από 2.3.2016 κύριας σύμβασης, δοθέντος ότι αυτή είχε ως αντικείμενο την εκπόνηση από την ανάδοχο σύμπραξη μίας ολοκληρωμένης μελέτης επί όλων των έργων και επεμβάσεων που απαιτούνται ώστε να διαπλατυνθεί και βελτιωθεί το επίμαχο τμήμα της ΕΟ…... Συγκεκριμένα, αντικείμενο της κύριας σύμβασης είναι η εκπόνηση όλων των απαραίτητων μελετών για την βελτίωση και διαπλάτυνση της υφιστάμενης οδού και όχι μόνο η εκπόνηση όσων μελετών είναι αναγκαίες για την εκτέλεση των κατά την εκτίμηση της Υπηρεσίας απαιτούμενων Τεχνικών Έργων. Συνεπώς, τόσο οι βελτιώσεις τις οποίες προτείνει η ανάδοχος σύμπραξη, όσο και οι επιπλέον μελέτες που απαιτούνται για την υλοποίησή τους αποτελούν το ζητούμενο και το αντικείμενο της αρχικής (κύριας) σύμβασης και δεν συνιστούν σε καμία περίπτωση συμπληρωματικές μελέτες. Αντιθέτως, είναι αυτές καθευαυτές οι μελέτες που η ανάδοχος υποχρεούται να εκπονήσει για να επιτύχει τον στόχο της κύριας σύμβασης, ο οποίος είναι η βελτίωση του σχεδιασμού της υφιστάμενης οδού. Το γεγονός δε ότι στο Τεύχος Τεχνικών Δεδομένων του φακέλου έργου προβλέπονται μόνο ισόπεδοι κόμβοι, ενώ για την υλοποίηση της προτεινόμενης βελτίωσης απαιτούνται δύο επιπλέον ανισόπεδοι και ένας ισόπεδος δεν δημιουργεί επιπρόσθετη εργασία, διότι το ως άνω Τεύχος αποτελεί την εκτίμηση μόνο της αναθέτουσας αρχής και δεν δεσμεύει τον ανάδοχο μελετητή, ο οποίος είναι αυτός που σε κάθε περίπτωση με τη μελέτη του θα προτείνει τα έργα και τις βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν για την επίτευξη του συμβατικού αποτελέσματος. Κατά συνέπεια δεν πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης για την εκπόνηση των προαναφερθεισών συγκοινωνιακών, στατικών, γεωτεχνικών μελετών και μελέτης αποχέτευσης (4ο – 7ο ΠΚΤΝΕ), καθόσον αυτές ανάγονται στο αντικείμενο της κύριας μελέτης, στο πλαίσιο της οποίας έπρεπε να ολοκληρωθούν χωρίς την σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και την καταβολή πρόσθετης αμοιβής στην ανάδοχο (βλ. Πράξη 39/2014 Ζ΄ Κλιμ. Ελ. Συν.). Τέλος, η περιληφθείσα στο ελεγχόμενο σχέδιο αναθεωρημένη τιμή των συντελεστών (τκ) των προεκτιμώμενων αμοιβών (άρθρο 30 του ν. 3316/2005) δεν δύναται να αποτελέσει αυτοτελώς αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον αφενός μεν αυτό δεν προβλέπεται από τις σχετικές διατάξεις, αφετέρου δε πρόκειται για δυνατότητα που παρέχεται ευθέως από τον νόμο και, συνακόλουθα, δεν μπορεί να αποτελέσει επιπρόσθετη αιτιολογία για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/18/2019
ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΖ-ΕΤΑΜ.ΣΥΝΘ/581/2019:Αναθεωρεί εν μέρει τη 18/2019 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Ανακαλεί εν μέρει την 411/2018 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου σύμφωνα με τα αναφερόμενα στη σκέψη 11 της παρούσας.
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
ΕλΣυν/Κλ.5(ΚΠΕ)47/2015
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών του έργου «Κατασκευή βρεφονηπιακού σταθμού Δημοτικού Διαμερίσματος Δήμου … (αίθουσα πολλαπλών χρήσεων & βοηθητικών χώρων υπόγειο)», συμβατικού ποσού 161.900,24 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α.), διότι οι περιστάσεις που επικαλείται ο Δήμος για την εκτέλεση των επίμαχων εργασιών δεν είναι απρόβλεπτες και, ως εκ τούτου, δεν δύνανται να δικαιολογήσουν τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης με τον ανάδοχο του αρχικού έργου. Οι εργασίες της ελεγχόμενης σύμβασης, οι οποίες οφείλονται στη διαπίστωση ότι οι συμβατικές ποσότητες υπολείπονται των πραγματικά απαιτούμενων, δεν υπαγορεύθηκαν από τη συνδρομή αιφνίδιων πραγματικών γεγονότων, τα οποία αντικειμενικά δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν και κατά συνέπεια, η ανάγκη εκτέλεσης των ως άνω εργασιών της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης οφείλεται σε αστοχία της μελέτης, η οποία θα είχε αποφευχθεί, εάν είχε καταβληθεί η δέουσα επιμέλεια κατά την εκπόνηση αυτής και όχι στη συνδρομή περιστάσεων που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν, Επομένως οι σχετικές δαπάνες μπορούν να καλυφθούν μόνο από το κονδύλιο των απροβλέπτων της αρχικής σύμβασης.
Ελ.Συν.Κλ.7/51/2015
ΜΕΛΕΤΕΣ.Συμπληρωματικές συμβάσεις:Μη νόμιμη η εξόφληση του 1 ου λογαριασμού της 1 ης συμπληρωματικής σύμβασης της μελέτης «Αποχέτευση και Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων ....», καθόσον η συμπληρωματική σύμβαση, αντικείμενο της οποίας ήταν η εκπόνηση εδαφολογικής μελέτης, είναι μη νόμιμη, διότι συνήφθη πέντε έτη μετά την παράδοση και έγκριση της αρχικής μελέτης, αφού, προϋπόθεση για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης είναι η κατάρτιση αυτής πριν την εκπνοή της προθεσμίας περαίωσης της αρχικής (άρθρα 11, 17, 20 και 22 του ν. 716/1977, ΦΕΚ Α' 295/1977 και άρθρα 10, 29 και 45 του ν. 3316/2005, ΦΕΚ Α' 42/2005).
ΕλΣυν.Τμ.7(ΚΠΕ)2/2016
Συμπληρωματικές συμβάσεις – πρόσθετες εργασίες:Μη νόμιμη η εξόφληση του 2ου λογαριασμού και του 1ου λογαριασμού της πρώτης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ασφαλτοστρώσεις - Διαμορφώσεις οδών πόλης και οικισμών 2010», καθόσον δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες στο άρθρο 57 του ν. 3669/2008 (ΦΕΚ Α΄ 116/2008) προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με την ανάδοχο της αρχικής σύμβασης, διότι δεν προκύπτει ότι οι συμπληρωματικές εργασίες κατέστησαν αναγκαίες, λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, δηλαδή λόγω πραγματικών γεγονότων που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, τα οποία επηρεάζουν την τεχνική αρτιότητα του έργου και αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν στο στάδιο της οριστικής μελέτης.
ΕλΣυνΤμ.6/1333/2018
Μελέτες οδοποιίας οδικού Δικτύου..: ζητείται η ανάκληση της 237/2018 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ..Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι δεν πληρούνται εν προκειμένω, οι προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, διότι οι μελετητικές υπηρεσίες, οι οποίες περιλαμβάνονται σε αυτήν δεν ανάγονται σε περιστάσεις που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν κατά το χρόνο υπογραφής της αρχικής σύμβασης, όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη Πράξη. Ειδικότερα, ο ισχυρισμός της αιτούσας Περιφέρειας τόσο όσον αφορά το υποέργο «Παραλίμνια χάραξη λίμνης ..» όσο και αναφορικά με το υποέργο «..» ότι η μετάθεση της παραλίμνιας χάραξης της οδού εγγύτερα στη λίμνη .. και η εγγύτερη στους οικισμούς χάραξη του υποέργου «..» ήταν οι λύσεις που προτάθηκαν από τον ανάδοχο στο πλαίσιο της προωθημένης αναγνωριστικής μελέτης, προκρίθηκαν δε μετά από διαβούλευση με τους αρμόδιους φορείς και συνεπώς δεν ήταν εκ των προτέρων γνωστές και δεδομένες είναι αβάσιμος. Και τούτο διότι η αποδοχή της ερμηνείας περί χαρακτηρισμού ως απρόβλεπτων των περιστάσεων που συνίστανται σε μελετητικά συμπεράσματα, τα οποία προκύπτουν κατά τη διαδικασία εκπόνησης της κύριας σύμβασης, θα είχε ως συνέπεια σε κάθε περίπτωση που με την προκήρυξη για την ανάθεση μιας μελέτης προβλέπεται η εκπόνηση από τον ανάδοχο αναγνωριστικής μελέτης, η λύση που προτείνεται στο πλαίσιο αυτής να μπορεί, ως απρόβλεπτη περίσταση, να οδηγήσει αυτομάτως στη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης.(...)Δεν ανακαλεί την 237/2018 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/1630/2018
ΕΣ/ΚΠΕ/ΤΜ.4/23/2019
ΜΕΛΕΤΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά σε προηγούμενη σκέψη (ΙΙ), το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν πληρούνται εν προκειμένω, οι προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, διότι οι μελετητικές υπηρεσίες, οι οποίες περιλαμβάνονται σε αυτήν, δεν ανάγονται σε περιστάσεις που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν κατά το χρόνο υπογραφής της αρχικής σύμβασης. Ειδικότερα, η ανάγκη πραγματοποίησης της επίμαχης μελέτης αποχέτευσης-παροχέτευσης ομβρίων για τον έλεγχο των επιφανειακών απορροών που προκαλούν δυνητικά βλάβες στις εγκαταστάσεις του Ε.Κ.Π.Α.Ζ. …καθώς και η ανάγκη συμπληρωματικής τοπογραφικής μελέτης (για την μελέτη των προαναφερόμενων υδραυλικών θεμάτων) δεν προέκυψε σε μεταγενέστερο χρόνο από την κατάρτιση της αρχικής σύμβασης αλλά ήταν γνωστή στην αναθέτουσα Αρχή, ήδη κατά το χρόνο σύναψης της σύμβασης αυτής, όπως ρητά τούτο προκύπτει από τις σελ. 6 και 7 του Τεύχους Τεχνικών Δεδομένων της αρχικής μελέτης. Ειδικότερα, στη σελ. 6 του Τεύχους αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι σε πολλά σημεία του κέντρου υπάρχουν καθιζήσεις, οι οποίες οφείλονται αφενός στη μορφολογία του εδάφους αφετέρου και σε πιθανή διάβρωση αυτού από τις βροχοπτώσεις λόγω κακής αποχέτευσης των ομβρίων στα σημεία αυτά. Επομένως, εφόσον υπήρχε έστω και πιθανή σύνδεση των φαινομένων καθιζήσεων και θεμελίωσης των κτιρίων με την κακή αποχέτευση των ομβρίων υδάτων και τη σύσταση του εδάφους κατά το χρόνο σύναψης της αρχικής σύμβασης, οι υπό κρίση μελετητικές υπηρεσίες δεν ανάγονται σε περιστάσεις που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν κατά το χρόνο υπογραφής της αρχικής σύμβασης. Τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα με το 183955/18.10.2018 έγγραφο της Περιφέρειας είναι απορριπτέα ως αβάσιμα. Κατ’ ακολουθίαν, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και ως εκ τούτου αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.
ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ.ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/276/2019
Έργο- Συμπληρωματική σύμβαση:..επιδιώκεται η αναθεώρηση της 1883/2018 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Με τα ανωτέρω δεδομένα, το Τμήμα κρίνει ότι νομίμως ανατίθενται οι ως άνω εργασίες με συμπληρωματική σύμβαση στον ανάδοχο της κύριας σύμβασης, διότι α) αν και δεν περιλαμβάνονται στην αρχικώς συναφθείσα σύμβαση, το αντικείμενό τους συνάπτεται αναγκαίως με το αντικείμενο αυτής, αφού αφορούν στο σύνολό τους την κατασκευή της λιμενοδεξαμενής και των συνοδών έργων, β) κατέστησαν αναγκαίες κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου αφενός λόγω της διαδοχικής τροποποίησης επί το δυσμενέστερο των περιβαλλοντικών όρων, αφετέρου λόγω της ακυρωτικής απόφασης του ΣτΕ. Οι περιστάσεις αυτές δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά την εκπόνηση της αρχικής μελέτης του έργου, βάσει εγκεκριμένης τότε Μ.Π.Ε. και αρμοδίως καθορισμένων περιβαλλοντικών όρων, οι οποίοι αργότερα τροποποιήθηκαν, άνευ υπαιτιότητας της αναθέτουσας αρχής, δημιουργώντας μάλιστα σε αυτήν υποχρέωση συμμόρφωσης μέσω της εκτέλεσης των επίμαχων συμπληρωματικών εργασιών. Ούτε άλλωστε ήταν δυνατόν να προβλεφθεί η εκφερθείσα με την απόφαση του ΣτΕ κρίση και οι τροποποιήσεις που αυτή με τη σειρά της επέφερε στην εκτέλεση του έργου. γ) Οι επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες είναι απαραίτητες για την ολοκλήρωση του έργου, καθόσον δεν είναι δυνατή η κατασκευή του χωρίς να τηρηθούν οι δεσμευτικοί περιβαλλοντικοί όροι, δ) ο προϋπολογισμός της συμπληρωματικής σύμβασης (1.860.438,32 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ) δεν υπερβαίνει το 50% του ποσού της αρχικής σύμβασης (3.725.110,87 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ).Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης κατασκευής του έργου «Λιμενοδεξαμενή ... και δίκτυα άρδευσης». Περαιτέρω, πρέπει να επιστραφεί το καταβληθέν για την αίτηση αναθεώρησης παράβολο στην αιτούσα εταιρεία με την επωνυμία «...».Δια ταύτα Δέχεται τις αιτήσεις αναθεώρησης. Αναθεωρεί την 1883/2018 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΕΣ/ΚΛ.Ε/899/2019
Βελτίωση τμήματος οδού...Ως προς τις εργασίες σήμανσης, δεν αποδεικνύεται ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, δηλαδή δεν οφείλονται σε αιφνίδια πραγματικά γεγονότα που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, τα οποία επηρεάζουν την τεχνική αρτιότητα του έργου και αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν στο στάδιο της μελέτης και να ενταχθούν στον αρχικό προϋπολογισμό του έργου. Αντίθετα, οι εργασίες αυτές ανάγονται σε όλως προβλέψιμα γεγονότα και μάλιστα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, αποτελούν σφάλματα της αρχικής μελέτης, δοθέντος ότι η ανωτέρω αναφερθείσα στην αιτιολογική έκθεση ανάγκη μείωσης του υφιστάμενου πλάτους ασφάλτου και η κατασκευή μεγαλύτερου ερείσματος, καθώς και η χρήση διαφορετικών τύπων Συστημάτων Αναχαίτισης Οχημάτων (ΣΑΟ), έπρεπε να είχαν προβλεφθεί, εντοπιστεί και ληφθεί υπόψη, με την εκπόνηση της αρχικής μελέτης. Εξάλλου, τυχόν επικινδυνότητες ορισμένων τμημάτων της υφιστάμενης οδού αποτελούν συνθήκες γνωστές στην αναθέτουσα αρχή. Σύμφωνα δε με το .... έγγραφο του μελετητή του έργου (.... Α.Ε.) «Το πρανές του επιχώματος δεν συνιστά εμπόδιο και εκ τούτου δεν απαιτείται κάποιο ελάχιστο πλάτος ερείσματος για να λειτουργήσει το στηθαίο, ούτε η τοποθέτηση βαρέως τύπου στηθαίων (μειωμένου λειτουργικού πλάτους), των οποίων η λειτουργική παραμόρφωση να εξαντλείται εντός του εύρους του ερείσματος» και επομένως,, σύμφωνα με το ως άνω έγγραφο για τον υπάρχοντα δρόμο «δεν τίθεται κατά συνέπεια θέμα ελάχιστου πλάτους ερείσματος», είναι δε «απαραίτητο να τοποθετηθούν στηθαία ασφαλείας λόγω των μεγάλων και απότομων φυσικών πρανών, έντονο ορεινό έδαφος, τύποι στηθαίων N2W4». Τέλος, η επικαλούμενη αύξηση του κυκλοφοριακού φόρτου της οδού, πέραν του ότι έπρεπε να έχει ληφθεί υπόψη κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης, δεδομένου ότι στην από Μάρτιο 2016 τεχνική περιγραφή αναφέρεται ότι «με την κατασκευή του έργου θα διευκολυνθούν οι μετακινήσεις μεταξύ οικισμών, θα αυξηθεί η ασφάλεια στις μετακινήσεις και θα μειωθεί ο κίνδυνος τροχαίων ατυχημάτων και ο χρόνος διαδρομής», συνιστά συνθήκη προβλέψιμη και αναμενόμενη και δεν δύναται να αποτελέσει, άνευ ετέρου, απρόβλεπτη περίσταση, η οποία δικαιολογεί τη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης. Οι δε προβαλλόμενοι ισχυρισμοί περί ασφάλειας των χρηστών της οδού δεν δύνανται να δικαιολογήσουν την ανάθεση των εν λόγω εργασιών με τις διατάξεις περί συμπληρωματικών συμβάσεων. Εξάλλου, ο προβαλλόμενος από την αναθέτουσα αρχή ισχυρισμός ότι οι ως άνω εργασίες δεν μπορούν τεχνικά ή οικονομικά να διαχωριστούν από την κύρια σύμβαση, χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα, δεν αρκεί για να καταστήσει νόμιμη την υπογραφή της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών, αφού για τη νόμιμη κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών, σύμφωνα με τις προαναφερόμενες διατάξεις, απαιτείται, σε κάθε περίπτωση, να συντρέχουν σωρευτικά οι προβλεπόμενες από τις διατάξεις αυτές προϋποθέσεις.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει, αφενός μεν ότι συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης και δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, κατά το μέρος που περιλαμβάνει: i) τις εργασίες αποστράγγισης και ii) τις εργασίες προστασίας λόγω πτώσεως βράχων (κατά πλειοψηφία), αφετέρου δε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, κατά το μέρος που περιλαμβάνει iii) τις εργασίες σήμανσης, κατά τα ανωτέρω εκτιθέμενα.
ΕλΣυν/Ε Κλ/119/2010
Μη νόμιμο το σχέδιο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον οι εργασίες που αποτελούν αντικείμενό της δεν κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων καταστάσεων, αφού οφείλονται σε πλημμελή εκπόνηση, αστοχίες και παραλείψεις της αρχικής μελέτης. Έιδικότερα, το γεγονός της φθοράς των προς συντήρηση οδών λόγω των παρεμβάσεων των ΟΚΩ για την κατασκευή υπογείων δικτύων δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, ενώ η κάλυψη της δαπάνης προμήθειας καθαρής ασφάλτου λόγω σημαντικής αύξησης της τιμής της προβάλλεται στην αιτιολογική έκθεση αορίστως. Αίτηση ανάκλησης κατά της προμνησθείσας Πράξης του Κλιμακίου απορρίφθηκε με την 1505/2010 απόφαση του VI Τμήματος ως εκπρόθεσμη.
ΕλΣυν/Ε Κλιμ/492/2010
Συμπληρωματική σύμβαση. Εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον δεν οφείλονται σε αιφνίδια πραγματικά γεγονότα που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, αλλά στη διαφοροποίηση της στατικής μελέτης εφαρμογής από την οριστική μελέτη, δηλαδή σε προφανείς παραλείψεις και σφάλματα της τελευταίας, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η κάλυψή τους με συμπληρωματική σύμβαση, αλλά μόνο από το κονδύλι των απροβλέπτων της αρχικής σύμβασης. Οι λοιπές εργασίες συνιστούν επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, αφού το τελευταίο αφορούσε στην επαναφορά του διώροφου τμήματος στην πρότερή του κατάσταση και όχι στη συνολική αναδιαρρύθμισή του.
ΕΣ/ΚΛ.Ε/495/2019
Επισκευές σχολικών κτιρίων...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι νόμιμες προϋποθέσεις σύναψης της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο, διότι, όπως γίνεται δεκτό από τη νομολογία, στην περίπτωση μη επαρκούς προσδιορισμού του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, λόγω της αδυναμίας προμέτρησής του, όπως εν προκειμένω, αποκλείεται η κατ’ εξαίρεση χορηγούμενη από το νόμο δυνατότητα σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης για την εκτέλεση νέων εργασιών, όταν το συμβατικό ποσό έχει πλέον αναλωθεί. Επομένως, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί η σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με την αιτιολογία ότι οι επίμαχες εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης, καθώς το στοιχείο του απρόβλεπτου χαρακτήρα των επεμβάσεων αποτέλεσε το λόγο για τον οποίο δεν ήταν δυνατό να προσδιοριστεί ποσοτικά το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, και αλυσιτελώς γίνεται επίκληση των ελλείψεων της αρχικής μελέτης από την αναθέτουσα αρχή στο πλαίσιο σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης. Τα ανωτέρω ισχύουν ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι στην κρινόμενη περίπτωση δεν αποδεικνύεται από κανένα στοιχείο του φακέλου η συνδρομή περιστάσεων που δεν ήταν γνωστές στην αναθέτουσα αρχή κατά το χρόνο σύναψης της αρχικής σύμβασης και θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης (Ε.Σ. VI Τμ. 1751/2016, 6064/15, 285/2012, Ε΄ Κλ. 49/2016, 507/2012). Τέλος, εσφαλμένως η αναθέτουσα αρχή υπολαμβάνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση εμπίπτει στο ρυθμιστικό πεδίο των διατάξεων του άρθρου 132 και της παραγράφου 1 του άρθρου 156 του ν.4412/2016 και είναι νόμιμη, δοθέντος ότι η αξία της δεν υπερβαίνει ποσοστό 15% της αρχικής σύμβασης του έργου. Και τούτο, διότι, όπως προαναφέρθηκε, η ελεγχόμενη σύμβαση, ως παρακολούθημα της αρχικής σύμβασης, διέπεται από τις διατάξεις του ν.3669/2008, υπό τις οποίες η τελευταία συνήφθη.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της.