Τροποποίηση σύμβασης του έργου «ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΑΘΛΗΣΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ … ΠΕ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΡΗΤΗΣ»(...)Ο έλεγχος των προϋποθέσεων για τη νόμιμη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης πρέπει να διενεργηθεί βάσει του άρθρου 156 του ν. 4412/2016, όπως όμως το τελευταίο ισχύει μετά από την από 1.9.2021 αντικατάσταση της παρ. 1 αυτού με το άρθρο 75 του ν. 4782/2021 (...) Εξάλλου, στο 6937/5.12.2023 έγγραφο της αναπληρώτριας Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών της προσφεύγουσας Α.Α. βεβαιώνεται ότι «το πρόβλημα προέκυψε μετά την δημοπράτηση του έργου και κατά την εκτέλεση των κατασκευαστικών εργασιών (…)» και ότι «δεδομένων των χαρακτηριστικών του έργου, για το οποίο δεν απαιτούνται βαθιές εκσκαφές και θεμελιώσεις, παρά μόνο η κατασκευή τοιχίου αντιστήριξης με επιφανειακή θεμελίωση, δεν απαιτούνταν η εκπόνηση εξειδικευμένων γεωλογικών μελετών, καθώς δεν αναμενόταν η εκδήλωση έντονων γεωλογικών φαινομένων/προβλημάτων, ούτε υπήρχε ένδειξη ανάλογων προβλημάτων ώστε να ληφθεί τέτοια ειδική πρόνοια προ της προκήρυξης του αρχικού έργου». Επίσης, ούτε στην από Ιούλιο 2022 έρευνα του γεωλόγου – γεωφυσικού μηχανικού … γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένες προγενέστερες έρευνες, από τις οποίες ο κίνδυνος κατολισθητικών φαινομένων στην επίμαχη περιοχή θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί, κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης. Για τους λόγους αυτούς Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης. 

Ανάθεση του έργου «Ενεργειακή Αναβάθμιση και Εκσυγχρονισμός Κέντρων Υγείας της 1ης Υγειονομικής Περιφέρειας Αττικής» στη Γενική Γραμματεία Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και Ορισμός Αναθέτουσας Αρχής για τις διαδικασίες της υλοποίησης αυτού.

Λήξη ή μη της ισχύος της 75547/2014 σύμβασης υλοποίησης του έργου «Πιλοτική εφαρμογή της λειτουργίας του θεσμού ηλεκτρονικής επιτήρησης υποδίκων, κατάδικων και κρατουμένων σε άδεια». Χρόνος λήξης της σύμβασης και δυνατότητα πληρωμής του αναδόχου για υπηρεσίες του μετά τη λήξη της. Νόμιμος τρόπος συνέχισης της λειτουργίας του θεσμού της ηλεκτρονικής επιτήρησης, ενόψει της φύσεως του σκοπού που εξυπηρετεί, της ανάγκης που υπάρχει καθώς και για λόγους δημοσίου συμφέροντος.(,,,,)Η ισχύς της 75547/2014 σύμβασης υλοποίησης του έργου «Πιλοτική εφαρμογή της λειτουργίας του θεσμού ηλεκτρονικής επιτήρησης υποδίκων, κατάδικων και κρατουμένων σε άδεια» έληξε, σύμφωνα με τη συμβατική πρόβλεψη, όταν εξαντλήθηκαν οι διαθέσιμες πιστώσεις της. Η πληρωμή του αναδόχου για τις υπηρεσίες του μετά τη λήξη της σύμβασης είναι δυνατή, είτε με δικαστική απόφαση, κατόπιν άσκησης σχετικής αγωγής, είτε εξωδίκως με πρακτικό του Ν.Σ.Κ., υπό τις προϋποθέσεις του νόμου. Η Υπηρεσία δύναται, έως ότου εκκινήσει και ολοκληρώσει τις διαγωνιστικές διαδικασίες για τη σύναψη νέας σύμβασης, να προσφύγει στις, προβλεπόμενες στον ισχύοντα ν. 4412/2016 (άρθρα 32 και 118), διαδικασίες για τις επείγουσες περιπτώσεις, τηρώντας τις προϋποθέσεις του νόμου (κατά πλειοψηφία).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ (..) ζητείται η ανάκληση της 109/2015 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης για την ανάθεση από τον αιτούντα Δήμο στην ήδη παρεμβαίνουσα εργοληπτική επιχείρηση της εκτέλεσης του έργου (..) Το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη πράξη του έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης με την ανάδοχο και ήδη παρεμβαίνουσα εργοληπτική επιχείρηση «Κ. ... Α.Τ.Ε.» για την εκτέλεση του ως άνω έργου, καθόσον από τα τεύχη δημοπράτησης αυτού δεν μπορεί να διακριβωθεί με σαφήνεια τι περιλαμβάνεται τελικά στο τεχνικό και οικονομικό αντικείμενό του, με συνέπεια να παραβιάζονται οι αρχές της διαφάνειας και του ανταγωνισμού και να υπάρχει κίνδυνος, κατά το στάδιο εκτέλεσης του έργου, να διευρυνθεί ή να μειωθεί το αντικείμενό του, ήτοι να εκτελεσθεί έργο διάφορο πλέον ή έλασσον αυτού που δημοπρατήθηκε.(..) Όμως, όπως βάσιμα προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση, ...τεχνικής περιγραφής οικοδομικών εργασιών, σε συνδυασμό ιδίως με τις αναλυτικές, κατ’ είδος και ποσότητα, περιγραφές των οικοδομικών και Η/Μ εργασιών που εμπεριέχονται στους προαναφερόμενους ...προϋπολογισμούς μελετών οικοδομικών και Η/Μ εργασιών, προκύπτει ανενδοίαστα και με σαφήνεια το τεχνικό και οικονομικό αντικείμενο του επίμαχου έργου και, ως εκ τούτου, δεν γεννάται ζήτημα παραβίασης των αρχών της διαφάνειας και του υγιούς και ελεύθερου ανταγωνισμού, ούτε συντρέχει κίνδυνος εκτέλεσης έργου διάφορου του δημοπρατηθέντος, όπως εσφαλμένα δέχθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη του το Κλιμάκιο. Τούτο, άλλωστε, καταδεικνύεται και από το γεγονός ότι στον επίμαχο διαγωνισμό συμμετείχε, κατά τα ανωτέρω, μεγάλος αριθμός εργοληπτικών επιχειρήσεων (15), οι οποίες προσέφεραν ικανοποιητικά ποσοστά έκπτωσης ...., χωρίς να ασκήσουν οιεσδήποτε ενστάσεις κατά των όρων της διακήρυξης ή να ζητήσουν διευκρινίσεις σχετικά με το οικονομικό και τεχνικό αντικείμενο του δημοπρατούμενου έργου. (..) Aνακαλει την 109/2015 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.)

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ(...)Με δεδομένα αυτά, και λαμβανομένης περαιτέρω υπόψη της Δ1/Β/6922/1564/31.3.2017 βεβαίωσης του Διοικητή της Υ.Π.Α. ότι κατά της ως άνω διαδικασίας δεν εκκρεμούν άλλες ενστάσεις ή ένδικα βοηθήματα, το Κλιμάκιο κρίνει ότι:Α. Δεν κωλύεται η υπογραφή των σχεδίων σύμβασης μεταξύ: 1. του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών και της εταιρείας «....» με αντικείμενο την αποκλειστική εκμετάλλευση των αεροπορικών γραμμών: «... ..», «.. ...» και «..... .», που υποβλήθηκαν με το με αριθ. πρωτ. Ε.Σ. 15803/13.3.2017 έγγραφο του Διοικητή της Υ.Π.Α. και των οποίων αντίγραφο τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου, υπό τις ακόλουθες επισημάνσεις: α) αναφορικά με τον προβλεπόμενο στο άρθρο 4 παρ. 3 του σχεδίου σύμβασης όρο, που προβλέπει ότι το ανώτατο ύψος του δυνάμενου να καταβληθεί οικονομικού αντισταθμίσματος μπορεί να αναθεωρηθεί από τον πρώτο συμβαλλόμενο (Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών) μόνο σε περίπτωση απρόοπτης μεταβολής των συνθηκών εκμετάλλευσης, επισημαίνεται ότι βάσει αυτού χωρεί μόνον η μείωση και όχι η αύξηση του συνομολογηθέντος ανώτατου οικονομικού αντισταθμίσματος και β) αναφορικά με τον προβλεπόμενο στο άρθρο 11 παρ. 2 του σχεδίου σύμβασης όρο, που προβλέπει τη δυνατότητα τροποποίησης της σύμβασης, επισημαίνεται ότι βάσει αυτού χωρεί μόνο η τροποποίηση επιμέρους συμβατικών όρων που δεν είναι ουσιώδεις και όχι η επαύξηση του φυσικού και οικονομικού της αντικειμένου. Τέλος, επισημαίνεται ότι σε προσυμβατικό έλεγχο υπόκεινται και οι ουσιώδεις τροποποιήσεις όρων σύμβασης που έχει ελεγχθεί, ανεξάρτητα από το αν προκαλούν αύξηση του οικονομικού της αντικείμενου πέραν του κατώτατου χρηματικού ορίου υπαγωγής στον έλεγχο, δοθέντος ότι οι τροποποιητικές συμβάσεις δεν έχουν τον χαρακτήρα αυτοτελών συμβάσεων με ιδιαίτερο οικονομικό αντικείμενο, αλλά αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο με την αρχική, στην οποία ενσωματώνονται και της οποίας οι ουσιώδεις μεταβολές απαιτείται να ελεγχθούν ως προς τη νομιμότητά τους (Ε.Σ. Ζ΄ Κλ. 289/2016, 41/2015). Το δε ουσιώδες ή μη της τροποποίησης όρων σύμβασης εναπόκειται στην κρίση του ελέγχοντος την τροποποιητική σύμβαση Κλιμακίου.Β. Πρέπει να αναβληθεί η έκδοση οριστικής πράξης, όσον αφορά στην υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του ανωτέρω Υπουργού και της εταιρείας «....», με αντικείμενο την αποκλειστική εκμετάλλευση της αεροπορικής γραμμής «......», προκειμένου να προσκομισθεί από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που θα εκδοθεί επί της προαναφερθείσας αίτησης ασφαλιστικών μέτρων (Α.Β.Δ. 82/13.4.2017) της εταιρείας «....» (βλ. Ε.Σ. Ολ. Πρακτ. 16ης Γεν. Συν./ 19.12.2012 Θέμα Γ΄).

Επισκευή και αντικαταστάση κατεστραμμένων αρμών...Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι οι εργασίες της ελεγχόμενης 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου, που συνίστανται, σύμφωνα με τον 2ο ΑΠΕ, στην αντικατάσταση του επίμαχου αρμού στη γέφυρα .... (μεταλλικού τύπου οδοντωτός) με νέας τεχνολογίας ελαστομεταλλικό αρμό μεγάλης μετατόπισης, συνέχονται με το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης και δεν περιλαμβάνονται σε αυτό. Περαιτέρω, λαμβάνοντας υπόψη το μεν ότι κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας οι προς αποκατάσταση φθορές γεφυρών είναι ένα μέγεθος δυναμικό, το οποίο συναρτάται με την επίδραση των φορτίων κυκλοφορίας, των καιρικών συνθηκών και των φυσικών φαινομένων (σεισμών), το δε ότι στο από 2.1.2019 έγγραφο της αρμόδιας τεχνικής υπηρεσίας βεβαιώνεται ότι η υποχώρηση του επίμαχου αρμού συνέβη απροειδοποίητα, το Κλιμάκιο κρίνει, ενόψει και της διαπιστωθείσας από τις αρμόδιες τεχνικές υπηρεσίες του φορέα κατεπείγουσας, λόγω επικινδυνότητας της γέφυρας, ανάγκης αντικατάστασης του επίμαχου αρμού, ότι συντρέχει εν προκειμένω το στοιχείο του απροβλέπτου, επιπλέον δε, ότι οι επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες είναι απολύτως αναγκαίες για την επιτυχή ολοκλήρωση του εκτελούμενου έργου, ενώ η αναλογούσα επί πλέον αμοιβή για την εκτέλεση των ελεγχόμενων συμπληρωματικών εργασιών δεν υπερβαίνει το 50% της αρχικής συμβατικής δαπάνης, και συνεπώς, δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ. Νομιμότητα συμπληρωματικής σύμβασης. (..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη ΙΙ σκέψη της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι προαναφερόμενες εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο διότι οι μεν εργασίες που αφορούν σε αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών συντήρησης, βελτίωσης και επισκευής υποδομών οδοποιίας στις περιοχές Γ1 και Γ2 αρμοδιότητας .... (βλ. ανωτέρω εργασίες υπό στοιχ. Ε, ΣΤ και Ζ) εμπίπτουν στο αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, στο οποίο -ενόψει της γενικής περιγραφής αυτού και του μη προσδιορισμού των ποσοτήτων (έστω και κατ' εκτίμηση) των επιμέρους εργασιών και των συγκεκριμένων περιοχών αρμοδιότητας ...., στις οποίες αυτές θα πραγματοποιηθούν, καθώς και του ότι οι εργασίες θα καθορίζονται, κατά περίπτωση και ειδικά για κάθε χώρο (με Α.Π.Ε.), με βάση τις προκύπτουσες κάθε φορά ανάγκες και προτεραιότητες λειτουργίας της .... Α.Ε. και μετά από σχετική εντολή εκτέλεσής τους που θα δίνεται στον ανάδοχο- εμπίπτει κάθε εργασία συντήρησης, βελτίωσης και επισκευής υποδομών οδοποιίας, που θα προκύψει ή θα καταστεί αναγκαία σε οποιοδήποτε περιοχή αρμοδιότητας ...., και μέχρι εξάντλησης του συμβατικού ποσού. Όσον δε αφορά στις λοιπές εργασίες που αποτελούν αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης (βλ. ανωτέρω εργασίες υπό στοιχ. Α, Β, Γ, Δ και Η), αυτές αφορούν σε εργασίες κατηγορίας οικοδομικών (οι δε εργασίες υπό στοιχ. Γ' αφορούν και σε υδραυλικές και ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες) και, επομένως, δεν είναι συναφείς προς τις εργασίες που αποτελούν αντικείμενο της αρχικής σύμβασης και συνίστανται σε εργασίες κατηγορίας οδοποιίας, και για το λόγο αυτό δεν μπορούν ν' αποτελέσουν νομίμως αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης. (..) Κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου...(Μη ανακλητέα με την 285/2012 πράξη του VI΄ Τμ. του Ελεγκτικού Συνεδρίου)

ΜΕΛΕΤΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά, οι ελεγχόμενες συμπληρωματικές εργασίες μελετών, οι οποίες δεν περιελήφθησαν στην αρχική σύμβαση,: α) παρουσιάζουν αναγκαία συνάφεια με το αρχικό συμβατικό αντικείμενο, εφόσον αφορούν σε επιπλέον, των προεκτιμώμενων και περιλαμβανόμενων στην κύρια σύμβαση, εγγραπτέα δικαιώματα και είναι απολύτως αναγκαίες για την ολοκλήρωσή του, με στόχο τη δημιουργία Εθνικού Κτηματολογίου στους δήμους που αφορά, β) κατέστησαν αναγκαίες λόγω απροβλέπτων περιστάσεων, αφού η «….», ως αναθέτουσα αρχή, κατέβαλε κάθε δυνατή επιμέλεια κατά τον τεχνικό προσδιορισμό του έργου για την ακριβή προεκτίμηση των ποσοτήτων των εγγραπτέων δικαιωμάτων, εφαρμόζοντας πρόσφορες και παραδεδεγμένες επιστημονικές μεθόδους, οι οποίες ωστόσο δεν της παρείχαν ασφαλή πρόβλεψη ως προς την πραγματική απόκλιση της εκτίμησης από την πραγματικότητα, γ) δεν μπορούν να διαχωριστούν από την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης χωρίς να δημιουργήσουν προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή ως προς την έγκαιρη και ποιοτική ολοκλήρωση της μελέτης, και δ) το συνολικό ποσό τους (16,78% επί του αρχικού συμβατικού αντικειμένου) δεν υπερβαίνει το 50% της αρχικής συμβατικής αμοιβής. Επομένως, η προσφυγή στην ως άνω εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης συμπληρωματικών μελετών παρίσταται νόμιμη.

Κατασκευή κλειστού γυμναστηρίου Δήμου...ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 33/2011 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου,..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι οι επίμαχες εργασίες που αφορούν στην εγκατάσταση συστήματος κλιματισμού (επιπλέον ποσότητα εργασιών μορφοσιδήρου, προμήθεια και εγκατάσταση καναλιών αερισμού – κλιματισμού με τη μόνωσή τους, προμήθεια και εγκατάσταση των στομίων αερισμού – κλιματισμού, προμήθεια και εγκατάσταση των ανεμιστήρων απαγωγής ακαθάρτου και προσαγωγής νωπού αέρα) συνιστούν πράγματι νέες εργασίες, οι οποίες φαίνεται, καταρχάς, να τροποποιούν τις τεχνικές προδιαγραφές του έργου. Με δεδομένο, όμως, το γεγονός ότι, όπως προκύπτει από την ίδια την αιτιολογική έκθεση του Α.Π.Ε., ακόμα και με την εκτέλεση των εργασιών αυτών δε θα λειτουργήσει τελικά σύστημα κλιματισμού, αλλά εξαερισμού, όπως προβλεπόταν και στην αρχική μελέτη του έργου, οι εργασίες αυτές ναι μεν δεν ταυτίζονται με τις εργασίες της αρχικής σύμβασης, πλην δεν είναι τεχνικά αναγκαίες ούτε οδηγούν στην τελειοποίηση αυτής, καθώς καταλήγουν στο ίδιο τεχνικό αποτέλεσμα, με συνέπεια να μην συντρέχουν οι προϋποθέσεις σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης. Εξάλλου, ακόμα και αν ήθελε γίνει δεκτό ότι είναι δυνατό στο πλαίσιο συμπληρωματικής σύμβασης να εκτελεστούν νέες εργασίες με μερική τροποποίηση του τεχνικού αντικειμένου, που θα οδηγήσουν όχι αμέσως αλλά μελλοντικά σε ποιοτική αναβάθμιση του έργου, όπως εν προκειμένω η δημιουργία υποδομών για την τοποθέτηση μηχανημάτων κλιματισμού, θα πρέπει να συντρέχουν απρόβλεπτες περιστάσεις, με βάση τις οποίες θα δικαιολογείται η μη πρόβλεψη της ανάγκης εκτέλεσής τους κατά τη σύναψη της αρχικής σύμβασης.(...)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να απορριφθεί.

ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤ.ΣΥΝΘ/2167/2011​

Συμπληρωματική σύμβαση. Οι εργασίες εγκατάστασης δικτύων φυσικού αερίου, οι οποίες δεν προβλέπονται στην τεχνι¬κή περιγραφή δεν είναι, συμπληρωματικές, αλλά νέες εργασίες, που διαφοροποιούν το τεχνικό αντικείμενο του έργου και αποσκοπούν στη βελτίωσή του. Σε κάθε περίπτωση, και αν ακόμα υποτεθεί ότι οι εργασίες αυτές από τη φύση τους δεν μπορούσαν να διαχωριστούν από το αντι-κείμενο της αρχικής σύμβασης ή ότι αυτές ήταν αναγκαίες για την καλύτερη λειτουργία του έργου, δεν αποδεικνύεται ότι η αναγκαιότητα εκτέλεσής τους οφείλεται σε απρόβλεπτα γεγονό¬τα ή καταστάσεις, ήτοι σε πραγματικά γεγονότα, που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, τα οποία επηρεάζουν την τεχνική αρτιότητα του έργου και δεν μπορούσαν αντικειμενικά να προβλεφθούν στο στάδιο της οριστικής μελέτης. Για τις λοιπές εργασίες η αναθέτουσα αρχή δεν επικαλείται ότι δεν ήταν δυνατό αντικειμενι¬κά να προβλεφθούν λόγω συνδρομής απροβλέπτων περιστάσεων κατά τη σύνταξη και έγκριση της μελέτης, σύμφωνα με τους κανόνες επιμέλειας του μέσου συνετού ανθρώπου του οικείου κλάδου. Ούτε η επίκληση από την αναθέτουσα αρχή της καλής κατασκευής και λειτουργίας, καθώς και της βελτίωσης της ποιότητας του έργου, δύναται να δικαιολογήσει τη σύναψη συμπληρωματι¬κής σύμβασης, καθόσον οι εργασίες αυτές καλύπτονται από το κονδύλιο των απροβλέπτων.