Περιβαλλοντική αναβάθμιση - ανάπλαση τμημάτων..ζητείται η ανάκληση της 858/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα προς όσα εκτέθηκαν στη σκέψη 2 της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι: Α. Ο υπό 5.A. λόγος ανάκλησης είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι, κατά τα ορθώς κριθέντα με την προσβαλλόμενη Πράξη, η τριετία από την ημερομηνία του σχετικού γεγονότος που αποτελεί τη μέγιστη διάρκεια της περιόδου αποκλεισμού, πρέπει να υπολογίζεται με αφετηρία όχι το χρόνο συντέλεσης της παράβασης, αλλά την ημερομηνία της απόφασης της αρμόδιας Αρχής, με την οποία διαπιστώθηκε η παράβαση αυτή. Κατόπιν αυτών, εν προκειμένω δεν έχει παρέλθει τριετία από την ημερομηνία του σχετικού γεγονότος, ήτοι από την 674/14.12.2018 (ΦΕΚ Β΄ 317/8.2.2019) απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, με την οποία διαπιστώθηκε η συμμετοχή της παρεμβαίνουσας στην απαγορευμένη σύμπραξη, που έλαβε χώρα το έτος 2011.Ο υπό 5.Β. λόγος ανάκλησης είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει δεκτός, διότι η θετική γνώμη της Επιτροπής του άρθρου 73 παρ. 9 του ν. 4412/2016, που διατυπώθηκε στο 2/22.2.2019 Πρακτικό της, αιτιολογείται, κατά την κρίση του Τμήματος, νομίμως και επαρκώς ως προς την επάρκεια των επανορθωτικών μέτρων αυτοκάθαρσης, που έλαβε η παρεμβαίνουσα, προς απόδειξη της αξιοπιστίας της. Ειδικότερα, όπως διαλαμβάνει η γνώμη αυτή, η εταιρεία, βάσει της ως άνω 674/2018 απόφασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού, συνεργάστηκε σε σχετική διαδικασία διευθέτησης (άρθρο 25Α του ν. 3959/2011), εκδηλώνοντας εμπράκτως, ειλικρινώς και αυτοβούλως το ενδιαφέρον της για διευθέτηση της συγκεκριμένης παράβασης, συνεπώς τεκμαίρεται πως η εταιρεία έχει διευκρινίσει τα γεγονότα και τις περιστάσεις με ολοκληρωμένο τρόπο μέσω ενεργού συνεργασίας με τις ερευνητικές αρχές,  κατέβαλε δε επιπροσθέτως και το αναλογούν πρόστιμο που της επιβλήθηκε από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Σημειώνεται (βλ. σχετ. σκέψη 2) ότι ήδη, από 30.10.2019, εφόσον συντρέχει η ανωτέρω υπαγωγή στη διαδικασία διευθέτησης διαφορών του άρθρου 25Α του ν. 3959/2011 και ολοσχερής εξόφληση του επιβληθέντος προστίμου, επέρχεται πλήρης απαλλαγή της επιχείρησης από κάθε είδους διοικητικές κυρώσεις και δεν στοιχειοθετείται πλέον ο λόγος αποκλεισμού του άρθρου 73 παρ. 4 γ) του ν. 4412/2016 περί σύναψης συμφωνιών με στόχο τη στρέβλωση του ανταγωνισμού. Επιπλέον, η ανωτέρω θετική γνωμοδότηση ερείδεται και στο ότι η εταιρεία έλαβε οργανωτικά μέτρα και μέτρα σε επίπεδο προσωπικού, κατάλληλα για την αποφυγή περαιτέρω ποινικών αδικημάτων ή παραπτωμάτων, δεδομένου ότι, δυνάμει του από 31.10.2018 Πρακτικού του Δ.Σ. της, δεσμεύτηκε να υποστηρίζει και να εφαρμόζει τον «Κώδικα Δεοντολογίας και Επαγγελματικής Συμπεριφοράς» και να διεξάγει περιοδικά εκπαιδευτικά σεμινάρια στο προσωπικό της σχετικά με το δίκαιο του ανταγωνισμού. Κατόπιν αυτών, η ανωτέρω Επιτροπή του άρθρου 73 παρ. 9 του ν. 4412/2016, διατυπώνοντας τη θετική σύμφωνη γνώμη της με το προαναφερθέν περιεχόμενο, κινήθηκε, κατά την κρίση του Τμήματος, εντός των άκρων ορίων της διακριτικής της ευχέρειας κατά την άσκηση της σχετικής αρμοδιότητάς της. Η δε έχουσα αποφασιστική αρμοδιότητα για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης Οικονομική Επιτροπή του Δήμου, δεν μπορούσε να εκδώσει απόφαση με περιεχόμενο διαφορετικό από αυτό της ανωτέρω σύμφωνης γνώμης, έχοντας σχετικώς δεσμία αρμοδιότητα, συνεπώς νομίμως με τη 41/2019 απόφασή της ανέθεσε τη σύμβαση στην ήδη παρεμβαίνουσα. Περαιτέρω, γενομένου δεκτού του λόγου αυτού, παρέλκει η εξέταση του ετέρου λόγου ανάκλησης.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να γίνουν δεκτές η κρινόμενη αίτηση και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη και να υπογραφεί το σχέδιο σύμβασης με αντικείμενο την ανάθεση από το Δήμο ... στην εταιρεία «....» της εκτέλεσης του έργου «Περιβαλλοντική αναβάθμιση – ανάπλαση τμημάτων οδών πέριξ σταθμού Μετρό ...».Ανακαλεί την 858/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Ανάδειξη αναδόχου έργου....Δεδομένου ότι σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω: α) τόσο στη διακήρυξη όσο και στο ΕΕΕΣ του ελεγχόμενου διαγωνισμού δεν περιλαμβάνεται ως λόγος αποκλεισμού η περ. γ της παρ. 4 του άρθρου 73 του ν.4412/2016 («εάν η αναθέτουσα αρχή διαθέτει επαρκώς εύλογες ενδείξεις που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο οικονομικός φορέας συνήψε συμφωνίες με άλλους οικονομικούς φορείς με στόχο τη στρέβλωση του ανταγωνισμού»), β) η έννοια του σοβαρού επαγγελματικού παραπτώματος, το οποίο συνιστά εν προκειμένω σύμφωνα με την οικεία διακήρυξη υποχρεωτικό λόγο αποκλεισμού, ερμηνεύεται ευρέως, ειδικά δε όταν δεν περιλαμβάνονται στη διακήρυξη ειδικότερες εκφάνσεις του, όπως η αποφυγή στρέβλωσης του ανταγωνισμού, καλύπτοντας κάθε παραπτωματική συμπεριφορά που έχει αντίκτυπο στην επαγγελματική αξιοπιστία και το κύρος του οικονομικού φορέα, όπως η παράβαση των κανόνων του ανταγωνισμού, γ) ως δικαιολογητικά απόδειξης μη συνδρομής του σοβαρού επαγγελματικού παραπτώματος απαιτούνται, σύμφωνα με την οικεία διακήρυξη, πιστοποιητικά χορηγούμενα από τα αρμόδια επιμελητήρια και φορείς (ΤΕΕ, ΓΕΩΤΕΕ, ΕΕΤΕΜ), από τα οποία αποδεικνύεται ότι τα πρόσωπα με βεβαίωση του Μ.Ε.Κ., που στελεχώνουν την εργοληπτική επιχείρηση, δεν έχουν διαπράξει σοβαρό επαγγελματικό παράπτωμα, τα οποία και προσκομίστηκαν από την προσωρινή ανάδοχο, δ) στην προσωρινή ανάδοχο έχει επιβληθεί πρόστιμο από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, η δε σχετική απόφαση έχει δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως από 8.12.2017 (ΦΕΚ Β΄ 3104), ε) η ύπαρξη και μόνο απόφασης της Αρχής Ανταγωνισμού, με την οποία διαπιστώθηκε η παράβαση των κανόνων του ανταγωνισμού, δεν δύναται να οδηγήσει άνευ ετέρου στον αποκλεισμό του συμμετέχοντα οικονομικού φορέα και στ) η αναθέτουσα αρχή οφείλει να αξιολογεί τους κινδύνους που θα μπορούσε να διατρέξει, στην περίπτωση που αναθέσει τη σύμβαση σε προσφέροντα, του οποίου η ακεραιότητα ή η αξιοπιστία είναι αμφίβολη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να παρασχεθούν έγγραφες διευκρινίσεις ως προς την τήρηση της διαδικασίας που προβλέπεται στις παρ. 7 έως 9 του άρθρου 73 του ν.4412/2016, και, ειδικότερα, ως προς την κλήση της ως άνω εταιρείας να προσκομίσει στοιχεία, προκειμένου να αποδείξει ότι έλαβε επανορθωτικά μέτρα επαρκή για την απόδειξη της αξιοπιστίας της (όπως διακοπή όλων των δεσμών με πρόσωπα ή οργανισμούς που εμπλέκονται στην παράνομη συμπεριφορά, μέτρα αναδιοργάνωσης προσωπικού, εφαρμογή συστημάτων υποβολής εκθέσεων και ελέγχου, δημιουργία δομής εσωτερικού ελέγχου για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης, έγκριση εσωτερικών κανόνων ευθύνης και αποζημίωσης – βλ. σημείο 102 του Προοιμίου της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ), ώστε να μην καταλείπεται αμφιβολία ως προς την ακεραιότητα και αξιοπιστία αυτής. Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση, προκειμένου η αναθέτουσα αρχή να προσκομίσει τα, αναφερόμενα στην προηγούμενη σκέψη, στοιχεία.

Ανάπλαση κεντρικών οδών..Ενόψει των διατάξεων της παρ. 4 του άρθρου 20 του ν.3669/2008 (περί μη υπέρβασης των ορίων ανεκτέλεστου), οι οποίες περιλαμβάνονται στο κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τον διαγωνισμό του ελεγχόμενου έργου (αναφέρονται στο άρθρο 7 της διακήρυξης), να διευκρινιστεί με ποιόν τρόπο η αναθέτουσα αρχή εξασφάλισε την τήρηση των διατάξεων αυτών στο πρόσωπο του αναδόχου.Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση, έως ότου ο Δήμος …. προσκομίσει τα ως άνω ελλείποντα στοιχεία.

Ανάπλαση παραλιακού μετώπου...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι, ενόψει των περιλαμβανομένων στην …. απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού διαπιστώσεων, υφίστανται επαρκώς εύλογες ενδείξεις που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ανάδοχος εταιρεία είχε συνάψει, κατά το χρονικό διάστημα από 26.1.2012 έως 9.4.2012, συμφωνίες με άλλους οικονομικούς φορείς, με στόχο τη στρέβλωση του ανταγωνισμού. Δοθέντος δε ότι, σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 73 του ν. 4412/2016, σε οποιοδήποτε χρονικό σημείο κατά τη διάρκεια της διαδικασίας σύναψης σύμβασης, οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να αποκλείουν οικονομικό φορέα, όταν αποδεικνύεται ότι εμπίπτει σε μία από τις περιπτώσεις της παραγράφου 4 του ίδιου άρθρου, η αναθέτουσα αρχή όφειλε, τηρώντας τη διαδικασία που προβλέπεται στις παραγράφους 7 έως 9 του άρθρου 73 του ν. 4412/2016, να καλέσει την ως άνω εταιρεία να προσκομίσει τα στοιχεία που η τελευταία επικαλέστηκε στο υποβληθέν από αυτήν Τ.Ε.Υ.Δ., προκειμένου να αποδείξει ότι έλαβε πράγματι επανορθωτικά μέτρα επαρκή για την απόδειξη της αξιοπιστίας της, παρότι συνέτρεχε ο σχετικός λόγος αποκλεισμού. Ως εκ τούτου, ήταν μη νόμιμη η κατακύρωση του αποτελέσματος του διαγωνισμού στην εταιρεία αυτή χωρίς την τήρηση της προαναφερθείσας διαδικασίας, ενόψει δε της εν λόγω ουσιώδους πλημμέλειας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο, με το …. έγγραφο του Δημάρχου ..., σχεδίου σύμβασης.

Έργα αντιθορυβικής προστασίας...Ακολούθως, ενόψει των διαλαμβανομένων στην 674/14.12.2018 απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού διαπιστώσεων, υφίστανται επαρκώς εύλογες ενδείξεις που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ανάδοχος είχε συνάψει κατά το χρονικό διάστημα από 1.3.2011 έως 14.3.2011 συμφωνίες με άλλους οικονομικούς φορείς, με στόχο τη στρέβλωση του ανταγωνισμού. Η αρνητική, όμως, απάντηση που διατυπώθηκε στο ερώτημα «Έχει συνάψει ο οικονομικός φορέας συμφωνίες με άλλους οικονομικούς φορείς με σκοπό τη στρέβλωση του ανταγωνισμού» του υποβληθέντος από αυτή Τυποποιημένου Εντύπου Υπεύθυνης Δήλωσης δεν άγει σε άνευ ετέρου αποκλεισμό της από την ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία λόγω της ανακριβούς συμπληρώσεως του εν λόγω εγγράφου. Τούτο, διότι το ερώτημα είχε διατυπωθεί κατά τρόπο ώστε να μην καθίσταται σαφές αν ζητείται από το διαγωνιζόμενο να δηλώσει οποιαδήποτε συμφωνία που τυχόν έχει συνάψει στο παρελθόν με σκοπό τη στρέβλωση του ανταγωνισμού ή μόνο αυτές που αφορούν στο συγκεκριμένο διαγωνισμό (βλ. τη 1082/2018 απόφαση της Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών, με την οποία υιοθετήθηκε η δεύτερη ερμηνευτική εκδοχή). Εξάλλου, κατά το χρόνο διεξαγωγής του διαγωνισμού (28.9.2018) δεν είχε ακόμα δημοσιευθεί η απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενώσεως της 24.10.2018 επί της υποθέσεως C-124/17 (Vossloh Laeis GmbH κατά Stadtwerke München GmbH), με την οποία κρίθηκε ότι η τριετής περίοδος αποκλεισμού «από την ημερομηνία του σχετικού γεγονότος», η οποία προβλέπεται στο τελευταίο εδάφιο της παρ. 7 του άρθρου 57 της Οδηγίας 2014/24, που μεταφέρθηκε στην ελληνική έννομη τάξη με την παρ. 10 του άρθρου 73 του ν. 4412/2016, άρχεται από το χρόνο εκδόσεως της σχετικής αποφάσεως της αρμόδιας Αρχής και όχι από το χρόνο συντελέσεως της παραβάσεως. Συνεπώς, κατά τον χρόνο υποβολής του Τ.Ε.Υ.Δ. δεν ήταν σαφές αν έπρεπε να δηλωθούν συμφωνίες, όπως οι επίμαχες, που είχαν λάβει χώρα, σε χρόνο προγενέστερο των τριών ετών από τη διενέργεια του διαγωνισμού, η σύναψή τους όμως διαπιστώθηκε με απόφαση του αρμοδίου οργάνου που ελήφθη εντός της ως άνω τριετούς προθεσμίας. Συνεπώς, με βάση τις αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχειρίσεως, η σχετική ασάφεια του εν λόγω τεύχους δημοπρατήσεως, η οποία εγείρει ζητήματα ερμηνείας και δύναται αντικειμενικά να παραπλανήσει τους διαγωνιζομένους ως προς τις ειδικότερες υποχρεώσεις τους, δεν δύναται, τελικώς, να αποβεί σε βάρος αυτών (βλ. σκ. IV.E.) και, ως εκ τούτου, δεν συνέτρεχε λόγος αποκλεισμού της αναδειχθείσας ως αναδόχου εργοληπτικής επιχειρήσεως εκ του λόγου ότι απάντησε αρνητικά στο προαναφερόμενο ερώτημα του Τ.Ε.Υ.Δ.. Δεδομένου, όμως, ότι σύμφωνα με την παρ. 6 του άρθρου 73 του ν.4412/2016, σε οποιοδήποτε χρονικό σημείο κατά τη διάρκεια της διαδικασίας συνάψεως συμβάσεως, οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να αποκλείουν οικονομικό φορέα, όταν αποδεικνύεται ότι εμπίπτει σε μία από τις περιπτώσεις της παρ. 4 του ίδιου άρθρου και ότι με την ως άνω απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού διαπιστώθηκε η εκ μέρους της εν λόγω εταιρείας σύναψη συμφωνίας με άλλους οικονομικούς φορείς με στόχο τη στρέβλωση του ανταγωνισμού, η αναθέτουσα Αρχή οφείλει, τηρώντας τη διαδικασία που προβλέπεται στις παραγράφους 7 έως 9 του άρθρου 73 του ν.4412/2016, να καλέσει την ως άνω εταιρεία να προσκομίσει στοιχεία, προκειμένου να αποδείξει ότι, μολονότι συντρέχει ο σχετικός λόγος αποκλεισμού, η ίδια έλαβε επανορθωτικά μέτρα επαρκή για την απόδειξη της αξιοπιστίας της (Ελ.Συν. Ε΄ Κλιμ. 291, 304, 315, 319/2019).Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στη διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση του δημοπρατηθέντος έργου έχει εμφιλοχωρήσει ουσιώδης πλημμέλεια, η οποία κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμβάσεως. Σε κάθε δε περίπτωση, το Κλιμάκιο επισημαίνει ότι μεταξύ των δικαιολογητικών κατακυρώσεως που προσκομίσθηκαν από την αναδειχθείσα ως ανάδοχο εταιρεία, δεν περιλαμβάνεται ασφαλιστική ενημερότητα για τα εκτελούμενα από αυτήν έργα «Συντήρηση Ηλεκτρομηχανολογικών Εγκαταστάσεων Πολυχώρου Δήμου ...» και «Ανάπλαση Πλατείας ...» και, συνεπώς, σε περίπτωση που δεν συνέτρεχε ο ανωτέρω διακωλυτικός της υπογραφής του ελεγχομένου σχεδίου συμβάσεως λόγος, τα δικαιολογητικά αυτά θα έπρεπε να προσκομισθούν.