1η συμπληρωματική σύμβαση του έργου Αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 2-6 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι α) δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης ως προς τις εργασίες κατασκευής των ιδιωτικών παροχών και β) κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης ως προς τις εργασίες που κατέστησαν αναγκαίες λόγω της αποκάλυψης του πλακοσκεπούς οχετού. Οι δύο αυτές ομάδες εργασιών δεν μπορούν να προσδιοριστούν ως προς το ποσό τους από το Κλιμάκιο, καθότι, όπως έγινε δεκτό ανωτέρω (σκέψη 7.11), δεν προσκομίστηκε ακριβής ανάλυση του ποσού της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης από την αναθέτουσα αρχή, παρότι ζητήθηκε σχετικώς με τις προηγηθείσες δύο αναβλητικές Πράξεις αυτού.Για τους λόγους αυτούς Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης Μοιρών», ως προς τις εργασίες της κατασκευής των ιδιωτικών παροχών.Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης ...», ως προς τις εργασίες που κατέστησαν αναγκαίες λόγω της αποκάλυψης του πλακοσκεπούς οχετού

1η συμπληρωματική σύμβασης του έργου «Έργα αντιστήριξης σε τμήμα του ανάντη πρανούς της οδού...»(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, αναφορικά με τις εργασίες που περιλαμβάνονται στην 1η συμπληρωματική σύμβαση και έχουν ήδη εκτελεστεί, σύμφωνα με το οικ.30855/6252/15.4.2022 έγγραφο του Διευθυντή Τεχνικών Έργων της Περιφερειακής Ενότητας Ζακύνθου, ήτοι τις εργασίες κατασκευής των προεντεταμένων αγκυρώσεων, στερείται πλέον χρονικής αρμοδιότητας για τον έλεγχο τους και απαραδέκτως εισάγονται, ως εργασίες εκτελεσθείσες.  Ως προς τις λοιπές εργασίες που περιλαμβάνονται στην 1η Σ.Σ.Ε., ήτοι τη δαπάνη τοποθέτησης μεταλλικών δοκών για τη σύνδεση αγκυρώσεων και πασσαλοτοιχίας στο μέτωπο 1, τεχνικά έργα υποδομής (εκσκαφές και βάρθρα) για την τοποθέτηση της πεζογέφυρας (μέτωπο 3) και δαπάνη μελετών και τα ΓΕ & ΟΕ αυτής, κατά τα αναφερόμενα στην 83-05/1.2.2022 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, παραδεκτώς εισάγονται μεν για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας, ωστόσο, ως προς αυτές, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν μπορούν νομίμως να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης. Τούτο δε, διότι δεν αποδείχτηκε από την αναθέτουσα ότι η ανάγκη εκτέλεσης των εργασιών αυτών ανέκυψε κατά την εκτέλεση της σύμβασης, λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, ότι, δηλαδή, συνδέεται με πραγματικά γεγονότα, που δεν ανάγονται στον χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και τα οποία δεν μπορούσαν να προβλεφθούν από μία επιμελή αναθέτουσα αρχή.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι απαραδέκτως εισάγεται το υποβληθέν σχέδιο συμπληρωματικής σύμβασης κατά το μέρος που αφορά τις εργασίες κατασκευής των προεντεταμένων αγκυρώσεων και ότι κωλύεται κατά τα λοιπά η σύναψή του.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται η ανάκληση της 195/2022 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 3ης συμπληρωματικής – τροποποιητικής σύμβασης του έργου «Συλλογή, μεταφορά και επεξεργασία λυμάτων οικισμών Δήμου … στην ΕΕΛ …», λόγω μη συνδρομής των προϋποθέσεων σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης κατά τα άρθρα 28 και 57 του ν. 3669/2008.(....)Επομένως, οι συμπληρωματικές εργασίες που περιλαμβάνει η 3η τροποποιητική σύμβαση είναι τεχνικά αναγκαίες, συντελούν στην άρτια λειτουργία της ΕΕΛ, για την επεξεργασία του συνόλου των λυμάτων που οδηγούνται σε αυτή, τόσο της πόλης της … όσο και των περιφερειακών οικισμών, και η ανάθεσή τους σε ανάδοχο διαφορετικό από τον αρχικό ο οποίος υλοποίησε την επέκταση, έθεσε σε δοκιμαστική λειτουργία τις νέες εγκαταστάσεις σε συνδυασμό με τις προγενέστερες και διαπίστωσε τα προβλήματα που ανέκυψαν θα προκαλούσε δυσχέρειες στον προσφεύγοντα.Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η σύναψη της 3ης τροποποιητικής σύμβασης ανάμεσα στο Δήμο … και στην εταιρεία με την επωνυμία «… ΑΕ» για την υλοποίηση του έργου «Συλλογή, μεταφορά και επεξεργασία λυμάτων οικισμών Δήμου … στην ΕΕΛ …».

Υπογραφή σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης:..Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού ... «Εργασίες Διαμόρφωσης Κυττάρων Β΄ Φάσης», το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/622/2020

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:να ελέγξει τη νομιμότητα της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου της  Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, με τίτλο «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΑΚΙΝΗΤΟ “…», συμβατικού τιμήματος 482.331,16 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.(....)το Κλιμάκιο κρίνει ότι, αναφορικά με τις εργασίες που περιλαμβάνονται στην 1η συμπληρωματική σύμβαση και έχουν ήδη εκτελεστεί, σύμφωνα με το  ... έγγραφο του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικών Αθλητικών Έργων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ήτοι τις εργασίες της τοποθέτησης γεωυφάσματος διαχωρισμού, τις αναπροσαρμογές τιμών στα στέγαστρα, στις τέντες και στις εργασίες που αφορούν τις μεταλλικές βάσεις μπάνερ, στερείται πλέον χρονικής αρμοδιότητας για τον έλεγχό τους. Τούτο δε, λαμβάνοντας υπόψη και ότι δεν έχει ακολουθηθεί από την αναθέτουσα αρχή η διαδικασία του άρθρου 155, αλλά του άρθρου 156 του ν.4412/2016 ...., ενώ τις διατάξεις του άρθρου 155 του ν.4412.2016 ουδόλως τις επικαλείται η αναθέτουσα αρχή. Περαιτέρω, η αναθέτουσα αρχή δεν προσδιορίζει επακριβώς το ποσοστό επί της αρχικής σύμβασης που αφορούν οι εργασίες που έχουν εκτελεστεί, ενώ τέλος δεν αιτιολογείται αναλυτικά ο λόγος που οι εργασίες αυτές κατέστησαν αναγκαίες κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των εργασιών της αρχικής σύμβασης.(....)Περαιτέρω, ως προς τις εργασίες που αφορούν τη μετατροπή οικίσκου σε καντίνα και δεν έχουν εκτελεστεί, το Κλιμάκιο κρίνει ότι μπορούν νομίμως να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι πληρούν  τις προϋποθέσεις που θέτουν οι διατάξεις των άρθρων 132  και 156  του ν.4412/2016. Και τούτο, καθόσον οι αποτελούσες αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης εργασίες συνέχονται, ως πρόσθετες, με το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης και δεν αλλάζουν τη φύση αυτής.Απαραδέκτως εισάγεται το σχέδιο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου της   Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού με τίτλο «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΑΚΙΝΗΤΟ “…», κατά το μέρος που αφορά στις εργασίες της τοποθέτησης γεωυφάσματος διαχωρισμού, τις αναπροσαρμογές τιμών στα στέγαστρα, στις τέντες και στις εργασίες που αφορούν τις μεταλλικές βάσεις μπάνερ.Δεν κωλύεται  η υπογραφή του σχεδίου ως προς  τις εργασίες που αφορούν τη μετατροπή οικίσκου σε καντίνα.​

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/988/2023.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου «Εργασίες Διαμόρφωσης Κυττάρων Β΄ Φάσης».(....)Επομένως, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που απαιτείται κατά νόμο να προηγηθεί για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και η οποία, ολοκληρούμενη σε μία και μοναδική φάση, περιλαμβάνει την έκδοση απόφασης ανάθεσης στον ανάδοχο συμπληρωματικής σύμβασης και έγκρισης του σχετικού Α.Π.Ε..Κατόπιν τούτων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι προώρως και ως εκ τούτου απαραδέκτως υποβλήθηκε ενώπιόν του για προσυμβατικό έλεγχο το ανωτέρω σχέδιο της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης Εργασιών.

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/2345/2017.

Ζητείται η ανάκληση της 21/2022 Πράξης της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης ανάμεσα στον προσφεύγοντα και την παρεμβαίνουσα εταιρεία για το έργο «Συντηρήσεις – Βελτιώσεις κτιρίων στέγασης υπηρεσιών Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου 2020-2021», (...)Το Δικαστήριο αποφαίνεται, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την προσφεύγουσα Περιφέρεια και την παρεμβαίνουσα ανάδοχο εταιρεία, ότι με την προσβαλλόμενη πράξη εσφαλμένως κρίθηκε ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις νομιμότητας της υποβληθείσας προς έλεγχο συμπληρωματικής σύμβασης, κατά τα άρθρα 132 και 156 του ν. 4412/2016 και ειδικότερα κατά την παρ. 1 περ. β΄ αυτών, με την αιτιολογία ότι δεν τεκμηριώνονται επαρκώς οι λόγοι τεχνικής ή οικονομικής φύσης, για τους οποίους θεωρείται ασύμφορη η εμπλοκή οικονομικού φορέα διαφορετικού από τον αρχικό ανάδοχο. Συγκεκριμένα, οι περιλαμβανόμενες στην 1η συμπληρωματική σύμβαση εργασίες, σύμφωνα με την ως άνω οικεία αιτιολογική έκθεση, δεν αποτέλεσαν αντικείμενο της αρχικής σύμβασης και προέκυψαν από τα προεκτεθέντα φαινόμενα σφοδρών κακοκαιριών, είτε κατά τη διάρκεια της διαγωνιστικής διαδικασίας (κακοκαιρία «Μπάλλος») είτε κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης (κακοκαιρία «Ελπίδα» και εξαιρετικά έντονες βροχοπτώσεις Μαρτίου 2022), τα οποία (φαινόμενα) προκάλεσαν εκτεταμένες βλάβες στις εξωτερικές όψεις του κτιρίου, ήτοι σε τμήμα αυτού που περιλαμβανόταν στο αντικείμενο της αρχικής σύμβασης χωρίς όμως να έχει περιληφθεί και η αποκατάσταση των βλαβών αυτών στην έκταση που προκλήθηκε. (...)Για τους λόγους αυτούςΔέχεται την προσφυγή ανάκλησης.Ανακαλεί την 21/2022 Πράξη της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου.

Κατασκευή και επέκταση αντιπλημμυρικών οχετών- συμπληρωματική σύμβαση..Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής: Ως προς τις εργασίες κατασκευής του νέου τεχνικού μήκους 10μ. ίδιας διατομής με πτερυγότοιχους εκατέρωθεν μήκους 5μ. στη νότια πλευρά στην απόληξη του κατασκευασμένου αντιπλημμυρικού αγωγού, το οποίο θα αντικαταστήσει το ήδη υφιστάμενο τεχνικό, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 132 παρ. 1 και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016 για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο, διότι η ένταξη των εργασιών αυτών στο αντικείμενο του αρχικού έργου συνιστά ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή και επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, καθόσον αυτό, όπως οριοθετήθηκε με τη Διακήρυξη και την οικεία Τεχνική Έκθεση - Περιγραφή και αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας δημοπράτησης, αφορούσε στην κατασκευή - επέκταση αντιπλημμυρικού οχετού καθαρής διατομής 2,00Χ2,00μ. με απόληξη στο χείμαρρο …, και όχι στην κατασκευή νέου τεχνικού, όπως επιχειρείται με τις εν λόγω εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Επομένως, κατά τούτο, με την ελεγχόμενη σύμβαση ανατίθεται αντικείμενο που εκουσίως είχε παραλειφθεί από τις εργασίες της αρχικής εργολαβίας, οι δε εργασίες της δεν ολοκληρώνουν αλλά επεκτείνουν το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, κατά παράβαση των νόμιμων προϋποθέσεων σύναψης συμπληρωματικών συμβάσεων (βλ. Ε.Σ. VI Tμ. 122/2020, 847/2017, πρβλ. Ε΄ Κλ. 906, 337/2019). Σε κάθε δε περίπτωση δεν αιτιολογείται εν προκειμένω η συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων. (...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης και ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής, κατά τα ανωτέρω εκτιθέμενα.

Παροχή Υπηρεσιών:Ζητείται η ανάκληση της 1/2022 Πράξης του Αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Μαγνησίας, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου συμπληρωματικής – τροποποιητικής σύμβασης ανάμεσα στην προσφεύγουσα Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης Μείζονος Περιοχής … (…) και την παρεμβαίνουσα σύμπραξη μελετητικών γραφείων με αντικείμενο «Τεχνικός Σύμβουλος για την υποβοήθηση της υπηρεσίας στην επίβλεψη των υποέργων της χρηματοδοτούμενης πράξης: Αποχέτευση ακαθάρτων παραλιακού μετώπου Ν. … - …», δαπάνης 52.210,57 ευρώ (εκτός ΦΠΑ), διότι οι ανατιθέμενες με αυτή υπηρεσίες καλύπτονται από το αντικείμενο της αρχικής και κύριας σύμβασης, ως εκ τούτου επέρχεται παραβίαση της αρχής της οικονομικότητας και περαιτέρω δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 132, παράγραφος 1 περίπτωση γ και 156 του ν. 4412/2016.(....)Ο υπόχρεος φορέας υποχρεούται να συμπληρώνει τα στοιχεία που είναι αναγκαία για την πληρότητα του ελέγχου κατά την κρίση του αρμόδιου να ασκήσει τον έλεγχο. Εν προκειμένω, αν και η προσφεύγουσα δεν υπέβαλε τα ζητηθέντα κατά τον έλεγχο στοιχεία, με την προσβαλλόμενη πράξη δεν διαπιστώθηκε έτερος λόγος, πλην των προεκτιθέμενων, για τον οποίο κωλύεται η υπογραφή της εν λόγω συμπληρωματικής σύμβασης, ως εκ τούτου οι ισχυρισμοί αναφορικά προς τα μη υποβληθέντα στοιχεία προβάλλονται αλυσιτελώς και πρέπει να απορριφθούν. Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης και την υπέρ αυτής παρέμβαση.Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω εργασίες δεν δύνανται να αποτελέσουν νομίμως αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, κατά την έννοια των άρθρων 132 και 156 του ν.4412/2016, όπως οι διατάξεις αυτές ερμηνεύθηκαν ανωτέρω. Ειδικότερα, ενόψει της γενικής περιγραφής του τεχνικού αντικειμένου του έργου της αρχικής σύμβασης, οι εργασίες της συμπληρωματικής σύμβασης δεν μπορεί να θεωρηθούν αναγκαίες για την τελειοποίηση της αρτιότητας και λειτουργικότητας του έργου αυτού, αφού, στο μέτρο που δεν πρόκειται για ενιαίο έργο με λειτουργική αυτοτέλεια, ολοκλήρωση του αντικειμένου του δεν νοείται. Οι εργασίες της συμπληρωματικής σύμβασης δεν έχουν ενιαία οικονομική και τεχνική λειτουργία, αλλά συνίστανται σε μεμονωμένες επεμβάσεις - εργασίες που, στην πραγματικότητα, αποτελούν το σύνολο πολλών μικρότερων έργων, ούτως ώστε να μην μπορεί να γίνει λόγος για τελειοποίηση της αρτιότητας και λειτουργικότητας του αρχικού έργου. Οι προς ανάθεση, με τη συμπληρωματική σύμβαση, εργασίες είναι αυτοτελείς και η τελευταία δεν συμπληρώνει το αντικείμενο της κύριας σύμβασης, αντιθέτως, αφορά στην εκτέλεση των αυτών - επαναλαμβανόμενων και συνεχώς εκτελεστέων - εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης βλαβών σε επόμενο χρόνο μετά την εξάντληση του συμβατικού αντικειμένου του αρχικού έργου. Περαιτέρω, ο διαχωρισμός των εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης από την κύρια σύμβαση δεν θα δημιουργήσει μείζονα προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1311/2022, Έβδομο Τμ. 578/2022, Ε΄ Κλ. 1/2022). Τέλος, αλυσιτελώς επικαλείται η αναθέτουσα αρχή ότι οι συμπληρωματικές εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω της αδυναμίας ανάδειξης αναδόχου κατά την επόμενη χρονικά διαγωνιστική διαδικασία, καθώς η ίδια η επιλογή της ...να αναθέτει σε τρίτους το σημαντικό, για τους προαναφερόμενους λόγους, αντικείμενο της αρμοδιότητάς της για το σύντομο χρονικό διάστημα των δώδεκα μηνών, ενέχει τον κίνδυνο, σε περίπτωση ανώμαλης εξέλιξης των διαγωνιστικών διαδικασιών, ως εν προκειμένω, να μη συμπίπτει χρονικά η έναρξη της νέας εργολαβίας με τη λήξη της προηγούμενης και να μην εξασφαλίζεται η αδιάλειπτη εκτέλεση από τους οικείους αναδόχους των απαραίτητων για τη λειτουργία του δικτύου εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης των βλαβών του. Χαρακτηριστικό δε είναι ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση η προθεσμία περαίωσης της εκτέλεσης της εργολαβίας Νο 61, η οποία είχε αρχικώς ορισθεί για τις 8.6.2022, χρειάσθηκε να παραταθεί για ένα επιπλέον έτος (ήτοι έως τις 8.6.2023), χωρίς κατά τον χρόνο του ελέγχου να έχει ολοκληρωθεί η διαγωνιστική διαδικασία ανάθεσης των χρονικά επόμενων εργασιών συντήρησης.