Νομιμότητα του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου.(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη II της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής:α) Οι περιλαμβανόμενες στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον, ενόψει της γενικής περιγραφής του τεχνικού αντικειμένου του έργου (αρχική σύμβαση) και του μη προσδιορισμού των σημείων εκτέλεσης των εργασιών, αυτές δεν καθίστανται αναγκαίες για την ολοκλήρωση και τελειοποίηση του αρχικού έργου, το οποίο άλλωστε, όπως ο τίτλος του καταδεικνύει «Συντήρηση οδικού δικτύου του Δήμου ...», δεν έχει ενιαία οικονομική και τεχνική λειτουργία, αλλά συνίσταται σε μεμονωμένες επεμβάσεις, που στην πραγματικότητα αποτελούν μικρότερα έργα, έτσι ώστε να μην μπορεί να γίνει λόγος για τελειοποίηση της αρτιότητας και λειτουργικότητας αυτού, ήτοι, η φύση του εκτελούμενου έργου είναι ασύμβατη με την έννοια των συμπληρωματικών εργασιών (ΕΣ VI Τμ. απόφ. 6064/2015, πρβλ. απόφ. 285/2012).β) Σε κάθε περίπτωση, δεν αποδεικνύεται ότι η εκτέλεση των εν λόγω εργασιών κατέστη αναγκαία λόγω απροβλέπτων περιστάσεων, μη αναγομένων στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και μη δυναμένων, αντικειμενικά, να προβλεφθούν από την αναθέτουσα αρχή. 

Αμοιβή της για την εκτέλεση του έργου «Ολοκλήρωση εργασιών τεχνικού στους ......»(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το αντικείμενο της επίδικης σύμβασης «ολοκλήρωση εργασιών τεχνικού στους ......» αφορά σε εκτέλεση δημόσιου τεχνικού έργου και όχι σε προμήθεια υλικών, ανεξαρτήτως εάν το κόστος των καθαρών εργασιών εκτέλεσης του έργου της διαμόρφωσης της επιφάνειας του χώρου κοιτόστρωσης και των παρειών αυτής (1.322,00 ευρώ) υπολείπεται αυτού της προμήθειας σκυροδέματος κοιτοστρώσεων (4.368,00 ευρώ), δεδομένου ότι δεν είναι δυνατός ο αποχωρισμός αυτών των υλικών από την κοίτη του υπό διαμόρφωση ποταμού, χωρίς ουσιώδη αλλοίωση της εγκατάστασης επί του εδάφους, ενώ τα υλικά αυτά κατέστησαν πλέον συστατικά του εδάφους και απώλεσαν την αυτοτέλειά τους. Εξάλλου, από τις διατάξεις που διέπουν την εκτέλεση των δημοτικών έργων και τις προμήθειες των Ο.Τ.Α., δεν προβλέπεται ότι το κόστος προμήθειας των υλικών που είναι αναγκαία για την εκτέλεση ορισμένου έργου και ενσωματώνονται σ΄αυτό δεν μπορεί να υπερβαίνει το κόστος των εργασιών εκτέλεσης αυτού, απορριπτομένου ως νόμω αβασίμου του σχετικού λόγου διαφωνίας της Επιτρόπου. Εξάλλου, η αμφισβήτηση από την Επίτροπο της αναγκαιότητας εκτέλεσης του συγκεκριμένου έργου που αφορά στο λόγο της αοριστίας του τίτλου αυτού, αποτελεί ζήτημα που ανάγεται στο ουσιαστικό μέρος της δαπάνης, για την αμφισβήτηση του οποίου προβλέπεται αυτοτελής διαδικασία που είναι διαφορετική της παρούσας, η οποία εξικνείται στην εξέταση της νομιμότητας και κανονικότητας της εντελλόμενης με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνης. Τέλος, αναφορικά με το πρώτο λόγο διαφωνίας της Επιτρόπου, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι με την 232/2012 απόφασή της, η Οικονομική Επιτροπή του Δήμου ...... προέβη στην ψήφιση (διάθεση) της σχετικής πίστωσης για την ελεγχόμενη δαπάνη, ενώ η μεταγενέστερη (31.12.2012) έκδοση της αντίστοιχης «απόφασης» ανάληψης υποχρέωσης του Δημάρχου, η οποία αποτελεί στην ουσία την πρόταση ανάληψης υποχρέωσης, δεν αίρει, κατά το μέρος αυτό, τη νομιμότητα της δαπάνης (βλ. πράξη Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 139/2013)

ΕΡΓΑ.Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις (ΙΙ και ΙΙΙ) που προηγήθηκαν, η δαπάνη είναι μη κανονική, όπως βασίμως προβάλλεται με τον πρώτο λόγο διαφωνίας, διότι η αρχική ανάληψή της έγινε την 1.8.2013, δηλαδή μετά την απόφαση ανάθεσης των εργασιών (30.4.2013) και αναλήφθηκε εκ νέου το έτος 2016, χωρίς να προηγηθεί απόφαση ανατροπής της κατά οικονομικά έτη 2014 και 2015. Δεδομένου όμως ότι, τελικώς, εκδόθηκε η απόφαση ανάληψης και μάλιστα πληρώθηκαν οι απαιτήσεις διαδικτυακής δημοσιότητας με την ανάρτησή της στη «Διαύγεια», το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα όργανα του Δήμου ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των κειμένων διατάξεων που αφορούν τη δημοσιονομική δέσμευση της δαπάνης. Περαιτέρω, στην ως άνω απόφαση ανάθεσης υπάρχει σαφής και επαρκής περιγραφή του τεχνικού αντικειμένου με αναγραφή των συγκεκριμένων εργασιών, ενώ αναλυτικός είναι και ο προϋπολογισμός αυτών των εργασιών με αναγραφή του είδους τους, της τιμής μονάδας, των ποσοτήτων και της συνολικής δαπάνης που προκύπτει, απορριπτομένου ως αβασίμου του δεύτερου λόγου διαφωνίας. Άλλωστε, η αναλυτική περιγραφή του τεχνικού αντικειμένου και της προϋπολογισθείσας δαπάνης πρέπει να προκύπτει από την απόφαση ανάθεσης και τον επισυναπτόμενο σ’ αυτήν προϋπολογισμό εργασιών, προϋπόθεση που, κατά τα ανωτέρω, πληρούται και δεν απαιτείται να αναφέρεται στο τιμολόγιο ή τη βεβαίωση εκτέλεσης εργασιών, απορριπτομένου του τρίτου λόγου διαφωνίας ως ερειδόμενου επί εσφαλμένης προϋπόθεσης. Εξάλλου, στην προκειμένη περίπτωση τα ανωτέρω έγγραφα έχουν νομίμως συνταχθεί, υπό την έννοια ότι το μεν τιμολόγιο προσδιορίζει με σαφήνεια την απαίτηση κατά βάση και ποσό και η βεβαίωση της επιτροπής παραλαβής βεβαιώνει την καλή εκτέλεση του έργου (..). Τέλος, πέραν του ότι τα ζητήματα της εγγύησης καλής εκτέλεσης και των ποινικών ρητρών ρυθμίζονται ευθέως από τις εφαρμοστέες διατάξεις των άρθρων 35, 48, 49, 52 και 61 του ν. 3669/2008 (...), η μη αναγραφή τους στο ιδιωτικό συμφωνητικό δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της εντελλόμενης δαπάνης, απορριπτομένου ως αβασίμου και του τέταρτου λόγου διαφωνίας. Ειδικότερα, όσον αφορά τις ποινικές ρήτρες, το έργο έχει καλώς εκτελεστεί, σύμφωνα με τη σχετική βεβαίωση και δεν υφίσταται περίπτωση ενεργοποίησής τους, ενώ όσον αφορά την εγγυητική επιστολή καλής εκτέλεσης του έργου, αυτή αποτελεί δικαιολογητικό για τη νόμιμη υπογραφή της σύμβασης εκτέλεσής του, επιστρέφεται δε χωρίς καθυστέρηση αμέσως μετά την παραλαβή του και δεν απαιτείται να προσκομίζεται ως δικαιολογητικό πληρωμής του χρηματικού εντάλματος που εκδίδεται για την τελική εξόφληση του αναδόχου μετά την βεβαιωθείσα καλή εκτέλεση και παραλαβή του έργου, όπως συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά το παρόν Τμήμα κρίνει ότι, όπως ορθά έγινε δεκτό και με την προσβαλλόμενη απόφαση, δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης για την εκτέλεση των ανωτέρω εργασιών. Ειδικότερα, ναι μεν ο Κ.ΕΝ.Α.Κ. άρχισε να ισχύει από 9.7.2010, ήτοι μετά την έγκριση των μελετών και των τευχών δημοπράτησης του έργου, που έγινε στις 20.5.2010, είχε όμως αυτός δημοσιευτεί στις 9.4.2010, ήτοι σε χρόνο προγενέστερο της έγκρισης αυτών και της ανάθεσης εκτέλεσης του έργου, οπότε και η αναθέτουσα αρχή γνώριζε και όφειλε να γνωρίζει, ενόψει μάλιστα και του αντικειμένου του επίμαχου έργου, ότι, αν και κατά το χρόνο εκείνο δεν υποχρεούτο σε συμμόρφωση προς αυτόν (καθώς ακόμη δεν είχε αρχίσει να ισχύει), το προς εκτέλεση έργο έπρεπε να πληροί τις ελάχιστες προδιαγραφές του ανωτέρω Κανονισμού, εφόσον θα περαιωνόταν μετά το χρόνο έναρξης ισχύος του. Επομένως, η ως άνω μεταβολή του νομοθετικού πλαισίου που έλαβε χώρα μετά την έγκριση των μελετών του αρχικού έργου, αλλά πριν από την ανάθεση αυτού (στις 20.7.2010), δεν συνιστά εν προκειμένω απρόβλεπτο, κατά την έννοια του νόμου, γεγονός, δεδομένου ότι η μεταβολή αυτή ήταν γνωστή στην αναθέτουσα αρχή κατά τον κρίσιμο χρόνο και έπρεπε να τη λάβει υπόψη της πριν από την ανάθεση της εκτέλεσης του αρχικού έργου.

Συμπληρωματική σύμβαση Η επικαλούμενη πολυετής καθυστέρηση εκδίκασης από το Σ.τ.Ε. των αιτήσεων αναστολής και ακύρωσης, που αφορούν στη χρησιμοποίηση των δανειοθαλάμων της περιοχής του Αγίου Αντωνίου, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί απρόβλεπτη περίσταση για την ανάθεση συμπληρωματικών εργασιών, αφού ο ανάδοχος τελούσε ήδη κατά το χρόνο υποβολής της προσφοράς του σε γνώση της σχετικής δικαστικής διαμάχης, η θετική έκβαση της οποίας δεν ήταν δεδομένη, και ως εκ τούτου, όφειλε να διαθέτει εναλλακτικές προτάσεις ως προς τις πηγές λήψης των απαιτούμενων αδρανών υλικών, ενώ η αλλαγή του τρόπου εκτέλεσης επιμέρους εργασιών, που προέκυψε λόγω της θαλάσσιας μεταφοράς και απόθεσης του αμμοχάλικου από το δανειοθάλα- μο του Λιτόχωρου, δεν δικαιολογεί την καταβολή στον ανάδοχο πρόσθετης αποζημίωσης, πέραν της τιμής των σχετικών άρθρων του τιμολογίου μελέτης, και επομένως, αυτός έπρεπε να έχει διαμορφώσει την οικονομική προσφορά του με βάση τις ειδικές συνθήκες του έργου, κατά τα οριζόμενα στο εν λόγω άρθρο. Οι λοιπές εργασίες είναι νέες, που δεν περιλαμβάνονται στην αρχική μελέτη του έργου και αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας του τεχνικού αντικειμένου του ή οφείλονται σε παραλείψεις της μελέτης δημοπράτησης του έργου δεν αποδεικνύεται, σε κάθε περίπτωση, ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων. Αιτιολογία για τη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης, κατά την οποία οι εργασίες που περιλαμβάνονται σ' αυτή δεν μπορούν, τεχνικά ή οικονομικά, να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα στην ολοκλήρωση και λειτουργία του έργου, δεν αρκεί για να θεωρηθεί νόμιμη η εν λόγω σύμβαση, αφού η προϋπόθεση αυτή πρέπει να συντρέχει σωρευτικά με τις λοιπές προβλεπόμενες στο νόμο προϋποθέσεις για την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών.

Αρδευτικό δίκτυο - συμπληρωματική σύμβαση έργου...Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, εξ αιτίας των οποίων φέρεται ότι κατέστησαν αναγκαίες οι εργασίες που περιλαμβάνονται στη συμπληρωματική σύμβαση, δεν δικαιολογούν τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, οι εργασίες αποκατάστασης της στήριξης και της άρδευσης των δενδοκαλλιεργειών, καθώς και οι εργασίες αποκατάστασης της ροής των χωμάτινων υδραυλάκων για την άρδευση αυτών, συνιστούν ανεπίτρεπτη, εκ των υστέρων (μετά τη δημοπράτηση του έργου) ουσιώδη τροποποίηση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, καθώς δεν προβλέπονταν στην αρχική σύμβαση, δεν ήταν γνωστές στο σύνολο των διαγωνιζομένων κατά την υποβολή της προσφοράς τους και δεν αποτέλεσαν τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου. Η δε επικαλούμενη μεταβολή των συνθηκών της αγροτικής δραστηριότητας, λόγω της παρέλευσης εξαιρετικά μεγάλου χρονικού διαστήματος από την κατάρτιση των τευχών δημοπράτησης του έργου και τη δημοπράτηση αυτού, δεν συνιστά εν προκειμένω απρόβλεπτη περίσταση, δεδομένου ότι, μέχρι την αρχική συμβατική προθεσμία περαίωσης του έργου (31.3.2016), δεν είχε ουσιαστικά ξεκινήσει η εκτέλεση των εργασιών αυτού, για λόγους που ανάγονται αποκλειστικά στη σφαίρα ευθύνης της αναθέτουσας αρχής, ήτοι στην έλλειψη των προαπαιτούμενων για την έναρξη εκτέλεσης των εργασιών αδειών και μελετών (οριοθέτηση χειμάρρων, άδεια αξιοποίησης υδατικών πόρων, πρωτόκολλα χαρακτηρισμού Δασαρχείου, έγκριση επέμβασης σε εκτάσεις που προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία, μελέτες κτηματογράφησης των ζωνών κατάληψης, εδαφοτεχνική μελέτη, υδρογεωλογική μελέτη, απαλλοτριώσεις -  βλ. ανωτέρω §7.8, 7.9, 7.19), περιστάσεις που οδήγησαν τον ανάδοχο να προβεί σε δηλώσεις διακοπής εργασιών και την αναθέτουσα αρχή σε έγκριση αποζημίωσης.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/520/2021

Στην υπό κρίση υπόθεση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα ακόλουθα: Με την από 15.6.2010 σύμβαση που υπεγράφη μεταξύ του Δήμου ..... και της εταιρείας «.....», ανατέθηκε στο δεύτερο των συμβαλλομένων, έναντι αμοιβής ποσού 1.656.788,85 ευρώ (με Φ.Π.Α.), η εκτέλεση του έργου «Διαμόρφωση Πλατείας ..... .....». Το έργο αυτό που αφορούσε στη διαμόρφωση της ισόγειας επιφάνειας της πλατείας, στην οποία κατά το χρόνο σύναψης της σχετικής σύμβασης λειτουργούσε υπόγειος σταθμός αυτοκινήτων, η ευθύνη διαχείρισης του οποίου ανήκει στο Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων (ΥΠΟΜΕΔΙ), εντάχθηκε στο πρόγραμμα «Πράσινη Ζωή στην Πόλη», χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ και δημοπρατήθηκε μετά από κοινοποίηση της σχετικής μελέτης στο Τμήμα Μελετών του ΥΠΟΜΕΔΙ (σχετικό έγγραφο 20964/19.5.2010). Όπως δε προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τον 1ο Α.Π.Ε. και την 1η Συμπληρωματική Σύμβαση, κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του προαναφερόμενου έργου, σειρά εργασιών που άρχισαν να εκτελούνται δημιούργησαν προβλήματα στην αδιάλειπτη λειτουργία του σταθμού αυτοκινήτων και στη διασφάλιση της προστασίας του από έντονα καιρικά φαινόμενα, με αποτέλεσμα το ΥΠΟΜΕΔΙ, με το ΕΥΔΕΚ/326/15.7.2010, έγγραφό του προς Δήμο ....., να ζητήσει την τροποποίηση της μελέτης του έργου. Κατόπιν αυτού, ο Δήμος ....., με το 32948/22.7.2010 έγγραφό του ανέθεσε στην ανάδοχο του έργου την τροποποίηση της σχετικής μελέτης. Λόγω δε της τροποποίησης αυτής ανατράπηκε ο τρόπος στήριξης των υπέργειων κατασκευών, καθώς και η μεθοδολογία μονώσεων δαπέδων και φυτεμένων χώρων, με αποτέλεσμα να προκύψει ανάγκη εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών στις κατηγορίες των χωματουργικών εργασιών, των σκυροδεμάτων, των επενδύσεων – επιστρώσεων, των ξύλινων και μεταλλικών κατασκευών, των ηλεκτρομηχανολογικών και των λοιπών – τελειωμάτων. Η ανάγκη δε εκτέλεσης των εργασιών αυτών, όπως διαλαμβάνεται στην άνω αιτιολογική έκθεση, δεν μπορούσε να προβλεφθεί κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης, αφού προέκυψε κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης, η εκτέλεσή τους δε κατέστη αναγκαία λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων και κατόπιν παρεμβάσεων του ΥΠΟΜΕΔΙ και είναι απαραίτητη τόσο για την απρόσκοπτη λειτουργία του υποκείμενου σταθμού αυτοκινήτων, με τη μικρότερη δυνατή επέμβαση στην υπάρχουσα κατασκευή, όσο και για την αρτιότητα και λειτουργικότητα του έργου.

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, εφόσον αντικείμενο του εν λόγω Α.Π.Ε. δεν είναι η αύξηση των ποσοτήτων των ήδη προβλεπόμενων συμβατικών εργασιών, εξαιτίας αστοχιών και εσφαλμένων προμετρήσεων της σχετικής μελέτης, αλλά η διενέργεια συμπληρωματικών εργασιών, που συντείνουν στην κατασκευή ενός επιπλέον κάδου, καθ’ επέκταση του υλικού και χρηματικού αντικειμένου της σύμβασης, ήτοι κατά τροποποίηση του βασικού της σχεδίου, το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις του άρθρου 57 παρ. 3 του ν. 3669/2008 για την επιβάρυνση του κονδυλίου των απροβλέπτων της οικείας σύμβασης με τη δαπάνη των εργασιών αυτών, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον Αναπληρωτή Επίτροπο. Εξάλλου, η περίπτωση αυτή δεν συνιστά δαπάνη που προκύπτει από την εφαρμογή κανόνων που καθιερώθηκαν ως υποχρεωτικοί μετά την ανάθεση του έργου, απορριπτομένων ως αβασίμων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών του Δήμου.

Εκτέλεση εργασιών:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις (ΙΙ και ΙΙΙ) που προηγήθηκαν, η δαπάνη που εντέλλεται με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα, δεν προκύπτει ότι αφορά στην εκτέλεση δημοσίου έργου, για το οποίο τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις της νομοθεσίας περί δημοσίων έργων, αλλά στην εκτέλεση εργασιών, για τις οποίες εφαρμόζονται οι διατάξεις περί υπηρεσιών, κατά τα εκτιθέμενα στον πρώτο λόγο διαφωνίας. Τούτο διότι, οι εργασίες αυτές συνίστανται στην απλή απομάκρυνση, μέσω ήπιων επεμβάσεων, των ήδη υφιστάμενων περιφράξεων των πηγών και την τοποθέτηση νέων, το αποτέλεσμα των οποίων δεν συνδέεται άμεσα με το έδαφος ή το υπέδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό, ούτε εξάλλου απαιτούνται για την εκτέλεσή τους ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις και μέθοδοι ή εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, αλλά αυτές είναι δυνατό να εκτελεστούν προσηκόντως  από  επαγγελματίες  που  διαθέτουν τα  κατάλληλα  μηχανήματα και τη σχετική εμπειρία. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη ότι, στην συναφθείσα σύμβαση δεν προβλέπεται η καταβολή εργολαβικού οφέλους, η προϋπολο-γισθείσα δαπάνη έχει προσδιοριστεί, όπως αναφέρεται παρακάτω, με συγκεκριμένα και διαφανή κριτήρια και το ύψος της εμπίπτει στο όριο της απευθείας ανάθεσης των 20.000 ευρώ, που ισχύει για την ανάθεση δημοτικών εργασιών, η εν λόγω πλημμέλεια δεν είναι ουσιώδης διότι δεν επάγεται επαχθείς δημοσιονομικές συνέπειες σε βάρος του Δήμου, απορριπτομένου του πρώτου λόγου διαφωνίας. Περαιτέρω, η δαπάνη είναι μη κανονική όπως βασίμως προβάλλεται με τον δεύτερο λόγο διαφωνίας, διότι η αρχική ανάληψή της έγινε στις 31.5.2013, δηλαδή μετά την απόφαση ανάθεσης των εργασιών (25.9.2012) και αναλήφθηκε εκ νέου το έτος 2016, χωρίς να προηγηθεί απόφαση ανατροπής της κατά οικονομικά έτη 2014 και 2015. Δεδομένου όμως ότι, τελικώς, εκδόθηκε η απόφαση ανάληψης και μάλιστα πληρώθηκαν οι απαιτήσεις διαδικτυακής δημοσιότητας με την ανάρτησή της στη «Διαύγεια», τα όργανα του Δήμου ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των κειμένων διατάξεων που αφορούν τη δημοσιονομική δέσμευση της δαπάνης. Επίσης, στην απόφαση ανάθεσης υπάρχει σαφής και επαρκής περιγραφή του αντικειμένου με αναγραφή των συγκεκριμένων εργασιών και του τόπου εκτέλεσής τους, ενώ αναλυτικός είναι και ο προϋπολογισμός αυτών των εργασιών με αναγραφή του είδους τους, της τιμής μονάδας, των ποσοτήτων  και της συνολικής δαπάνης που προκύπτει, απορριπτομένου ως αβασίμου του τρίτου λόγου διαφωνίας. Άλλωστε, η αναλυτική περιγραφή του αντικειμένου των εργασιών και της προϋπολογισθείσας δαπάνης πρέπει να προκύπτει  από την απόφαση ανάθεσης και τον επισυναπτόμενο σ’ αυτήν προϋπολογισμό, προϋπόθεση που, κατά τα ανωτέρω, πληρούται και δεν απαιτείται να αναφέρεται στο τιμολόγιο ή τη βεβαίωση εκτέλεσης εργασιών, απορριπτομένου του τέταρτου λόγου διαφωνίας ως ερειδόμενου επί εσφαλμένης προϋπόθεσης. Εξάλλου, στην προκειμένη περίπτωση τα ανωτέρω έγγραφα έχουν νομίμως συνταχθεί, υπό την έννοια ότι το μεν τιμολόγιο προσδιορίζει με σαφήνεια  την απαίτηση κατά βάση και ποσό και η βεβαίωση της επιτροπής παραλαβής βεβαιώνει την καλή εκτέλεση των εργασιών (βλ. άρθρα  64  και  66  του  π.δ/τος 28/1980 και Ε.Σ. Πράξη Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 145/2016). Τέλος,  ο πέμπτος και ο έκτος λόγος διαφωνίας είναι απορριπτέοι ως άνευ αντικειμένου διότι η ένταξη στο τεχνικό πρόγραμμα, η αναγραφή ποινικών ρητρών στο ιδιωτικό συμφωνητικό και η προσκόμιση εγγυητικής επιστολής καλής εκτέλεσης συνάπτονται με σύμβαση δημοτικού έργου και όχι με σύμβαση εργασιών, όπως στην προκειμένη περίπτωση.

Αρδευτικό δίκτυο- συμπληρωματική σύμβαση...Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, εξ αιτίας των οποίων φέρεται ότι κατέστησαν αναγκαίες οι εργασίες που περιλαμβάνονται στη συμπληρωματική σύμβαση, δεν δικαιολογούν τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης.  Ειδικότερα, οι εργασίες αποκατάστασης της στήριξης και της άρδευσης των δενδοκαλλιεργειών, καθώς και οι εργασίες αποκατάστασης της ροής των χωμάτινων υδραυλάκων για την άρδευση αυτών, συνιστούν ανεπίτρεπτη, εκ των υστέρων (μετά τη δημοπράτηση του έργου) ουσιώδη τροποποίηση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, καθώς δεν προβλέπονταν στην αρχική σύμβαση, δεν ήταν γνωστές στο σύνολο των διαγωνιζομένων κατά την υποβολή της προσφοράς τους και δεν αποτέλεσαν τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου. Η δε επικαλούμενη μεταβολή των συνθηκών της αγροτικής δραστηριότητας, λόγω της παρέλευσης εξαιρετικά μεγάλου χρονικού διαστήματος από την κατάρτιση των τευχών δημοπράτησης του έργου και τη δημοπράτηση αυτού, δεν συνιστά εν προκειμένω απρόβλεπτη περίσταση, δεδομένου ότι, μέχρι την αρχική συμβατική προθεσμία περαίωσης του έργου (31.3.2016), δεν είχε ουσιαστικά ξεκινήσει η εκτέλεση των εργασιών αυτού, για λόγους που ανάγονται αποκλειστικά στη σφαίρα ευθύνης της αναθέτουσας αρχής, ήτοι στην έλλειψη των προαπαιτούμενων για την έναρξη εκτέλεσης των εργασιών αδειών και μελετών (οριοθέτηση χειμάρρων, άδεια αξιοποίησης υδατικών πόρων, πρωτόκολλα χαρακτηρισμού Δασαρχείου, έγκριση επέμβασης σε εκτάσεις που προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία, μελέτες κτηματογράφησης των ζωνών κατάληψης, εδαφοτεχνική μελέτη, υδρογεωλογική μελέτη, απαλλοτριώσεις -  βλ. ανωτέρω §7.8, 7.9, 7.19), περιστάσεις που οδήγησαν τον ανάδοχο να προβεί σε δηλώσεις διακοπής εργασιών και την αναθέτουσα αρχή σε έγκριση αποζημίωσης θετικών ζημιών αυτού, όπως προαναφέρθηκε (βλ. ανωτέρω § 7.11 και 7.17)...(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την εκτέλεση των ανωτέρω συμπληρωματικών εργασιών και, ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.