Παροχη υπηρεσιων:Αίτηση ανάκλησης  της 12/2017 πράξης του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(...)Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει ότι η παραχώρηση των ελεγχόμενων υπηρεσιών από το Δήμο ... - ... σε επιχείρηση, όπως η Κ.Δ.Β.Μ. Α.Ε., η οποία, παρότι συνδέεται με το Δήμο με ιδιαίτερο εσωτερικό σύνδεσμο, εντούτοις αδυνατεί να εκτελέσει τις ανατιθέμενες εργασίες, και γι’ αυτό προσλαμβάνει, σύμφωνα με την ανωτέρω ανακοίνωση, προσωπικό με σύμβαση ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, δεν δύναται να πραγματοποιηθεί κατά παρέκκλιση των διατάξεων του ν. 4412/2016, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην εξαίρεση που προβλέπεται στο άρθρο 12 του νόμου αυτού. Συνακόλουθα, δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις της in house ανάθεσης (βλ. σκέψη ΙΙΒ), ούτε πρόκειται για γνήσια προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, όπως αβασίμως επικαλείται ο αιτών, διότι νόμιμη σύναψή της προϋποθέτει ισόρροπη συμμετοχή των συμβαλλομένων μερών, που εκκινούν από κοινή αφετηρία και συμπράττουν για την υλοποίηση του κοινά εξυπηρετούμενου κοινού σκοπού, ενώ εν προκειμένω η δημοτική επιχείρηση, όπως αποδεικνύεται κατά τα ανωτέρω, δεν έχει τη δυνατότητα να εκτελέσει τη σύμβαση με ίδια μέσα (δικό της προσωπικό, βλ. σκέψη ΙΙΙΕ) και συνακόλουθα η συμμετοχή της στην προγραμματική σύμβαση δεν είναι πραγματική, αλλά η τελευταία συνάπτεται κατά περιγραφή των ανωτέρω διατάξεων και με σκοπό την καταστρατήγηση των διατάξεων περί πρόσληψης προσωπικού. Κατά την ειδικότερη γνώμη του Συμβούλου Γεωργίου Βοΐλη, νομίμως κρίθηκε με την προσβαλλομένη πράξη ότι η ελεγχόμενη σύμβαση δεν συνιστά γνήσια προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, διότι οι εργασίες που ανατίθενται στο «…...» συνίστανται σε υπηρεσίες που είναι ανοιχτές στον ανταγωνισμό και παρέχονται ελεύθερα από τον ιδιωτικό τομέα (υπηρεσίες φύλαξης, καθαριότητας κλπ), καταστρατηγώντας τα άρθρα 26 έως 31 του ν.4412/2016. Ως εκ τούτου, έπρεπε κατά τις προαναφερθείσες εθνικές διατάξεις του ν.4412/2016 να προηγηθεί για την ανάθεση των ως άνω υπηρεσιών διαγωνιστική διαδικασία, ώστε να διασφαλισθεί ότι η εν λόγω ανάθεση θα γίνει κατόπιν ανάπτυξης ανταγωνισμού μεταξύ εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην ελεύθερη αγορά.Απορρίπτει την αίτηση ανάκλησης του Δήμου ...-....Αναθεωρήθηκε με την ΕΣ/ΤΜ.Μ.ΕΠΤ.ΣΥΝΘ/1309/2018

Προγραμματική σύμβαση..ζητείται η αναθεώρηση της 1452/2019  απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Η παρούσα σύμβαση δεν αποτελεί περίπτωση επιτρεπόμενης απευθείας ανάθεσης λόγω μοναδικότητας του αναδόχου, υπό την έννοια ότι μόνο η εταιρεία «....» είναι σε θέση να αναλάβει τις συγκεκριμένες υπηρεσίες, ενόψει των περιγραφεισών στην αίτηση αναθεώρησης ιδιαιτεροτήτων τους (βλ. σκ. 12 της παρούσας) και της κατοχής εκ μέρους της εταιρείας τής απαραίτητης εμπειρίας και τεχνογνωσίας για την αποτελεσματική παροχή τους. Και τούτο, διότι οι υπηρεσίες που αποτελούν αντικείμενο της παρούσας σύμβασης, ήτοι υπηρεσίες συντήρησης ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού καθώς και ετοιμότητας αποκατάστασης των εκάστοτε βλαβών, είναι γνωστές στην ελεύθερη αγορά, παρέχονται από ιδιώτες σε συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού, περαιτέρω δε, ενόψει της δυσχέρειας επακριβούς ποσοτικού προσδιορισμού του φυσικού τους αντικειμένου, δύνανται να ανατίθενται, κατόπιν διαγωνισμού, μέσω συμφωνιών – πλαίσιο, οι οποίες εξειδικεύονται κάθε φορά μέσω εκτελεστικών συμβάσεων. Εξάλλου, το γεγονός ότι οι ως άνω υπηρεσίες παρέχονται στην ελεύθερη αγορά και από τρίτους ιδιώτες, επιβεβαιώνεται και από τις παραδοχές του Δήμου ότι η ανωτέρω εταιρεία διαθέτει μόνον διοικητικό προσωπικό και ότι, κατά τα λοιπά, το τεχνικό μέρος, ήτοι την εκτέλεση του φυσικού αντικειμένου των συναφθεισών συμβάσεών της, αναλαμβάνει το δίκτυο των χρόνιων συνεργατών της, δηλαδή ιδιώτες, φυσικά ή νομικά πρόσωπα που θα μπορούσαν να παρέχουν αυτοτελώς τις επίμαχες υπηρεσίες στον αιτούντα Δήμο, χωρίς τη μεσολάβηση της εταιρείας, ενδεχομένως δε, και σε χαμηλότερες τιμές από αυτές της ελεγχόμενης σύμβασης. Κατά την κρίση του Δικαστηρίου, επειδή η ελεγχόμενη σύμβαση δεν συνιστά προγραμματική σύμβαση, παρέλκει ως αλυσιτελής η εξέταση της έλλειψης χρονοδιαγράμματος εκτέλεσής της.Κατόπιν τούτων, και δοθέντος ότι η επίμαχη σύμβαση συνιστά μια κοινή εξ επαχθούς αιτίας σύμβαση, χωρίς να επηρεάζει τον χαρακτήρα της αυτό εάν ο αντισυμβαλλόμενος επιδιώκει κέρδος ή απλώς το αντάλλαγμα των παρασχεθεισών εκ μέρους του υπηρεσιών, η ίδια μη νομίμως έχει ανατεθεί απευθείας στην «...» δίχως την τήρηση των διατάξεων του ν. 4412/2016 και τη διενέργεια της προσήκουσας διαγωνιστικής διαδικασίας.

Προγραμματική σύμβαση.(..) επιδιώκεται η ανάκληση της 10/2018 πράξης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο Τμήμα τούτο...το Κλιμάκιο προέβαλε ότι με την ως άνω προγραμματική σύμβαση υποκρύπτεται η σύναψη δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών του άρθρου 2 παρ. 9 του ν. 4412/2016, για την οποία ο αιτών Δήμος όφειλε να διενεργήσει συνοπτικό (πρόχειρο) διαγωνισμό, δεδομένου ότι αφενός δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις εφαρμογής των παρ. 1, 3 και 4 του άρθρου 12 του νόμου αυτού, ούτως ώστε η προγραμματική αυτή σύμβαση να θεωρηθεί  ως σύμβαση οιωνεί αυτεπιστασίας (in house) ή σύμβαση συνεργασίας μεταξύ αναθετουσών αρχών(..)Με τα δεδομένα αυτά η συγκεκριμένη σύμβαση, που συνήφθη μεταξύ του αιτούντος Δήμου και της αιτούσας αναπτυξιακής ανώνυμης εταιρείας Ο.Τ.Α., αφενός δεν  συνιστά  προγραμματική  σύμβαση  του  άρθρου  100  του ν. 3852/2010, αφετέρου ως τέτοια δεν εμπίπτει σε κανέναν από τους αναφερόμενους στο άρθρο 12 του ν. 4412/2016 συμβατικούς τύπους, τους οποίους ο νόμος αυτός εξαιρεί από το πεδίο εφαρμογής του. Τούτο, διότι από το αντικείμενο της ανωτέρω συναφθείσας σύμβασης και κυρίως από τη διαμόρφωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων μερών, προκύπτει ότι αυτά δεν εκκινούν από την ίδια αφετηρία συμφερόντων με σκοπό την από κοινού, δια της αλληλοσυμπλήρωσης αρμοδιοτήτων ή οικονομοτεχνικών μέσων,  εκτέλεση  της  δημόσιας  αποστολής  τους, ούτε  συμβάλλουν  με ισορροπημένο τρόπο στην υλοποίηση του αντικειμένου της σύμβασης.(..)Ενόψει των προαναφερομένων, η εν λόγω σύμβαση έχει το χαρακτήρα δημόσιας σύμβασης παροχής τεχνικών υπηρεσιών συναφών με την εκπόνηση μελέτης, η οποία ανατέθηκε απευθείας στην αιτούσα αναπτυξιακή ανώνυμη εταιρεία, χωρίς, με βάση τα πραγματικά περιστατικά που προεκτέθηκαν, να συντρέχουν οι προς τούτο προβλεπόμενες στο ν. 4412/2016 προϋποθέσεις για την απευθείας ανάθεσή της...Απορρίπτει την αίτηση του Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού με την επωνυμία «Δήμος ...» και της αναπτυξιακής ανώνυμης εταιρείας...

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ-Αποκατάσταση και ανάδειξη συγκροτήματος:..Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση συνιστά προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξης, κατά την έννοια του άρθρου 100 παρ. 1 και 5 του ν. 3852/2010, καθώς το κτιριακό συγκρότημα που πρόκειται να αποκατασταθεί, πέραν του ότι αποτελεί μνημείο (χαρακτηριστικό δείγμα της … Αρχιτεκτονικής του 17ου αιώνα), βρίσκεται εντός της Παλαιάς Πόλης της ..., η οποία είναι χαρακτηρισμένη ως μνημείο της UNESCO (βλ. σχ. το 48912/19928/15.6.2017 έγγραφο του Περιφερειάρχη …). Περαιτέρω, η σύμβαση αυτή εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ των συμβαλλομένων φορέων, με σκοπό την, διά της συνενώσεως των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους, με την υλοποίηση έργου πολιτιστικού χαρακτήρα. Με το περιεχόμενο, συνεπώς, αυτό η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016, το δε υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο συμβάσεως, το οποίο έχει εγκριθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη, φέρει το ελάχιστο κατά νόμο περιεχόμενο. Ως εκ τούτου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου προγραμματικής συμβάσεως, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα αυτής.

Παροχή υπηρεσιών...Εκ των ανωτέρω έπεται ότι η ελεγχόμενη σύμβαση, κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό, δεν αποτελεί γνήσια προγραμματική σύμβαση, αλλά κοινή εξ επαχθούς αιτίας δημόσια σύμβαση παροχής υπηρεσιών αποκομιδής απορριμμάτων και ως εκ τούτου νομίμως επιβαρύνεται με Φ.Π.Α., αφού η «..... (ΟΤΑ)» δεν συμπεριλαμβάνεται στους φορείς που απαλλάσσονται από τον Φ.Π.Α. (πρβλ. Ε.Σ. Πρ. VΙΙ Τμ. 104,106/2010, V Τμ. 16/2005). Η διαπίστωση, εξάλλου, αυτή δεν αίρεται από το γεγονός ότι η ως άνω εταιρεία, η οποία λειτουργεί ως ΦΟ.Δ.Σ.Α., μπορεί να μετέχει σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 30 του ν. 3536/2007, 1 παρ. 2 της Κ.Υ.Α. 2527/2009 και 246 παρ. 3 του ν. 4555/2018 ως αντισυμβαλλόμενο μέρος σε προγραμματικές συμβάσεις για την ανάθεση, μεταξύ άλλων της συλλογής και μεταφοράς αστικών αποβλήτων, καθόσον αυτονόητη προϋπόθεση είναι η συναπτόμενη σύμβαση να φέρει ως εκ του αντικειμένου της και του σκοπού της τα χαρακτηριστικά προγραμματικής, χωρίς να αρκεί προς τούτο ότι η εταιρεία συμβάλλεται με κάποιον από τους φορείς που αναφέρονται στο άρθρο 100 παρ. 1 του ν. 3852/2010. Επίσης δεν ασκεί επιρροή εν προκειμένω ότι η ... Α.Ε. (Ο.Τ.Α.) έχει κοινωφελή και μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα και λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος, αφού το επίμαχο σχέδιο χαρακτηρίζεται ως σχέδιο δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών εξ επαχθούς αιτίας, ανεξάρτητα από το εάν ο αντισυμβαλλόμενος της αναθέτουσας αρχής φορέας ασκεί κατά κύριο λόγο κερδοσκοπική δραστηριότητα, εάν διαθέτει την οργανωτική δομή επιχείρησης, αν προσδοκά το κέρδος ή εάν δραστηριοποιείται σε τακτική βάση στην αγορά (βλ. Ε.Σ. Τμ. Μειζ. Επταμ. Συνθ. 2007/2014, VI Τμ. 845/2018, 3582/2015, VII Τμ. Πρ. 45/2018). Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω και δεδομένου ότι δεν αναδείχθηκε άλλος διακωλυτικός λόγος υπογραφής της οικείας σύμβασης, η αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 40/2019 Πράξη του Αναπληρωτή Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Ν. ....

ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/121/2020

Προγραμματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη σκέψη 2 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και του Δήμου ... αποτελεί, ως εκ του αντικειμένου της, προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξης κατά την έννοια του άρθρου 100 παρ. 5 του ν. 3852/2010, καθόσον αποσκοπεί στην εκτέλεση έργου με πολιτιστικό χαρακτήρα και, ως εκ τούτου, για τη σύναψή της απαιτείται υποχρεωτικώς εκ του νόμου η συμμετοχή και της οικείας Περιφέρειας και του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού (ήδη Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού βλ. π.δ.4/2018, Α΄ 7). Όμως, κατά παράβαση της ως άνω διάταξης της παρ. 5 του άρθρου 100 του ν.3852/2010, όπως ισχύει, η οποία είναι εν προκειμένω εφαρμοστέα ως ειδικότερη της επικαλούμενης από τα συμβαλλόμενα μέρη διάταξης του άρθρου 44 του ν. 4412/2016, στην υπό κρίση προγραμματική σύμβαση δεν μετέχουν ούτε η Περιφέρεια ..., ούτε το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Επίσης, επισημαίνεται ότι, κατά παράβαση όσων έγιναν προηγουμένως δεκτά για το ελάχιστο αναγκαίο περιεχόμενο των προγραμματικών συμβάσεων (βλ. σκέψη 2.Β), δεν περιλαμβάνεται στο υποβληθέν σχέδιο προγραμματικής σύμβασης αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της εν λόγω σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), στο οποίο πρέπει να περιέχεται λεπτομερής χρονικός προγραμματισμός των προβλεπόμενων στο πλαίσιο αυτής επί μέρους δράσεων και ενεργειών.

Προγραμματική σύμβαση μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και του Δήμου ..., με αντικείμενο την υλοποίηση του έργου «Συντήρηση και επισκευή οδοποιίας νήσου …...», Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση, εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ των συμβαλλομένων φορέων, με σκοπό, δια της συνενώσεως των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους, και ως τέτοια δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016. 

Προγραμματική σύμβαση. Με τα ανωτέρω δεδομένα δεν προκύπτει ότι οι επίμαχες εξειδικευμένης φύσης εργασίες ανήκουν στα καθήκοντα των υπαλλήλων του Δήμου, ούτε άλλωστε προβάλλεται ότι εμπίπτουν στην αρμοδιότητα ορισμένης Διεύθυνσής του. Περαιτέρω, από το περιεχόμενο της ελεγχόμενης σύμβασης προκύπτει ότι αυτή, αν και φέρεται ως προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, συνιστά απευθείας ανάθεση παροχής υπηρεσιών από τον Δήμο ... στη «...Α.Ε.», η οποία διενεργήθηκε κατά παράβαση των διατάξεων του ν. 4412/2016. Ειδικότερα, από τη διαμόρφωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων, προκύπτει ότι δεν πρόκειται για περίπτωση συνεργασίας φορέων που εκκινούν από την ίδια αφετηρία συμφερόντων με σκοπό, με την αλληλοσυμπλήρωση αρμοδιοτήτων ή οικονομικοτεχνικών μέσων, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους. Το γεγονός δε ότι η συμμετοχή της συγκεκριμένης αναπτυξιακής εταιρείας γίνεται σε εκπλήρωση του καταστατικού της σκοπού δεν αρκεί για την παραδοχή ότι τα συμβαλλόμενα μέρη εκκινούν από κοινή αφετηρία (Ε.Σ. VII Τμ. Πράξη 29/2016). Αντίθετα, προκύπτει ότι ο Δήμος ... λειτουργεί ως αναθέτουσα αρχή που επιδιώκει, έναντι καταβολής ανταλλάγματος (198.400 ευρώ συμπεριλαμβα-νομένου Φ.Π.Α.), την εκτέλεση εκ μέρους της αντισυμβαλλόμενης εταιρείας που επέχει απλώς θέση παρόχου υπηρεσιών, των εργασιών που περιγράφονται ανωτέρω. Η ουσιαστική συμβολή, μάλιστα, του Δήμου εξαντλείται στη χρηματοδότηση της σύμβασης, καθώς η παροχή διευκολύνσεων και η συμμετοχή σε ομάδες παρακολούθησης που αναγράφεται μεταξύ των υποχρεώσεών του, συνιστά όλως τυπική συνεισφορά (ΚΠΕΔ VII Τμ. 10/2018 ). Στην ερμηνευτική εκδοχή περί του αληθούς χαρακτήρα της επίμαχης σύμβασης συνηγορούν, άλλωστε, αφενός μεν η επιβάρυνση του ποσού του προϋπο-λογισμού αυτής με Φ.Π.Α., ο οποίος επιβάλλεται στις δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, όχι όμως και στις προγραμματικές συμβάσεις, αφετέρου δε το γεγονός ότι η υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου δεν προϋποθέτει την περαιτέρω σύναψη εκτελεστικών συμβάσεων, αλλά εξαντλείται στην εκτέλεση αυτής (Ε.Σ. VII Τμ. Πράξη 29/2015, ΚΠΕΔ VII Τμ. 17/2017, 248, 12/2016, 350/2015). (..) Ενόψει των προαναφερομένων, η εν λόγω σύμβαση έχει το χαρακτήρα δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών, η οποία ανατέθηκε απευθείας στην ως άνω αναπτυξιακή ανώνυμη εταιρεία, χωρίς να συντρέχουν οι προς τούτο προβλεπόμενες στο ν. 4412/2016 προϋποθέσεις για την απευθείας ανάθεσή της…. Κατ’ ακολουθία, η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Προμήθεια και υποστήριξη λογισµικού γεωγραφικών πληροφοριών  (...)Με τα δεδομένα αυτά, από το προπαρατεθέν περιεχόμενο της ελεγχόμενης σύμβασης προκύπτει ότι αυτή δεν φέρει τα χαρακτηριστικά της προγραμματικής συμφωνίας του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, αλλά συνιστά κατ’ ουσία απευθείας ανάθεση από το Δήμο ... στο Κέντρο Ερευνών Πανεπιστημίου … δημόσιας σύμβασης προμηθειών. Και τούτο, διότι τα συμβαλλόμενα μέρη δεν συμπράττουν ισόρροπα, εκκινώντας από κοινή αφετηρία, με σκοπό την εκτέλεση κοινά εξυπηρετούμενου δημόσιου σκοπού, αλλά επιδιώκουν την ικανοποίηση όλως διακριτών και αντιθέτων συμφερόντων, καθόσον ο Δήμος ..., λειτουργώντας ως Αναθέτουσα Αρχή (η οποία ασκεί εποπτεία κατά την εκτέλεση των υπηρεσιών), αποσκοπεί στην απόκτηση του ως άνω λογισμικού, το δε Κέντρο Ερευνών Πανεπιστημίου … επέχει θέση κοινού αντισυμβαλλομένου που ελέγχεται ως προς την προσήκουσα εκπλήρωση της σύμβασης και σκοπεί στη λήψη του καθορισμένου συμβατικού ανταλλάγματος. Ειδικότερα, η συμβολή του Δήμου περιορίζεται στην καταβολή της δαπάνης για την εκτέλεση του συμβατικού αντικειμένου, ενώ το Κέντρο Ερευνών Πανεπιστημίου … υποχρεούται στην εκτέλεση, μέσω του Εργαστηρίου Τοπικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης που διαθέτει, του συμβατικού αντικειμένου έναντι καταβολής ανταλλάγματος (πρβλ. Ε.Σ. Πράξ. Κ.Π.Ε.Δ στο VII Τμ. 12/2016). Στην ερμηνευτική αυτή εκδοχή συνηγορεί αφενός μεν η επιβάρυνση του ποσού του προϋπολογισμού της σύμβασης με Φ.Π.Α., ο οποίος επιβάλλεται στις δημόσιες συμβάσεις παροχής προμηθειών, όχι όμως και στις προγραμματικές συμβάσεις, αφετέρου δε το γεγονός ότι η υλοποίηση της σύμβασης δεν προϋποθέτει την περαιτέρω σύναψη εκτελεστικών συμβάσεων, αλλά εξαντλείται στην εκτέλεση του συμβατικού αντικειμένου από το Πανεπιστήμιο …(βλ. Ε.Σ. Πράξ. VII Τμ. 29/2015, Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Τμ. 305/2015). Εξάλλου, απορριπτέος καθίσταται και ο προβαλλόμενος με το έγγραφο επιστροφής του Δήμο ... ισχυρισμός ότι αντικείμενο της επίμαχης σύμβασης είναι η παροχή υπηρεσιών αναπτυξιακού χαρακτήρα, καθόσον η ελεγχόμενη «προγραμματική σύμβαση» αφορά προμήθεια. Συνεπώς, η ελεγχόμενη σύμβαση, όπως βασίμως προβάλλεται από τη διαφωνούσα Επίτροπο, συνιστά στην πραγματικότητα σύμβαση παροχής προμηθειών προς το Δήμο, οι οποίες είναι ανοικτές στον ανταγωνισμό και παρέχονται ελεύθερα στον ιδιωτικό τομέα από οποιονδήποτε δραστηριοποιούμενο στο σχετικό τομέα πάροχο (πρβλ. Ε.Σ. Πράξ. VII Τμ. 240/2011). Σημειώνεται δε ότι η ως άνω απευθείας ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης αντιβαίνει στο άρθρο 118 του ν. 4412/2016, αφού η δαπάνη της υπερβαίνει το ανώτατο όριο των 20.000 ευρώ, μέχρι του οποίου είναι επιτρεπτή, βάσει του άρθρου αυτού, η απευθείας ανάθεση από τους δήμους των συμβάσεων παροχής προμηθειών, ενώ, περαιτέρω, δεν αποδεικνύεται, από τον έχοντα το σχετικό βάρος απόδειξης Δήμο, ότι συντρέχουν, οι προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 32 του ν. 4412/2016 για την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της ανάθεσης με διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση σχετικής προκήρυξης. Εξάλλου, το ότι η εταιρεία του λογισµικού Lucy έχει αποκλειστικό σύµφωνο συνεργασίας µε το Πανεπιστήµιο …, «και ως εκ τούτου η µοναδικότητα της διάθεσης γίνεται από το Πανεπιστήµιο» δεν ασκεί επιρροή, καθώς, πέραν του ότι αφορά 1 από τα 7 παρεχόμενα είδη, δεν προκύπτει στην υπό κρίση περίπτωση ότι δεν υπάρχει εύλογη εναλλακτική λύση ή υποκατάστατο (βλ. άρθρο 32 παρ. 2 β, περ. γγ δεύτερο εδάφιο του ν. 4412/2016). Εξάλλου, επισημαίνεται ότι τα προμηθευόμενα είδη δεν κατασκευάζονται αποκλειστικά για σκοπούς έρευνας, πειραματισμού, μελέτης ή ανάπτυξης (βλ. αρ. 32 παρ. 4 α του ν. 4412/2016 ). Τέλος, το γεγονός ότι το προσωπικό του Δήμου θα καταχωρεί γεωγραφικές πληροφορίες «στη λογισμική εφαρμογή», όπως προβάλλεται από τον Δήμο ..., πέραν του ότι δεν αποδεικνύεται από τα στοιχεία του φακέλου και δεν διευκρινίζεται ποια λογισμική εφαρμογή αφορά, δεν επηρεάζει την προδιαληφθεισα κρίση του Κλιμακίου, καθώς η διαχείριση και η λειτουργία του λογισμικού που προμηθεύεται ο Δήμος, δεν αποτελεί αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης. Κατόπιν αυτών και δοθέντος ότι η επίμαχη σύμβαση δεν αποτελεί γνήσια προγραμματική σύμβαση, καθίσταται αλυσιτελής η εξέταση του δεύτερου λόγου διαφωνίας της Επιτρόπου, σύμφωνα με τον οποίο η σύμβαση αυτή δεν περιλαμβάνει συγκεκριμένες ρήτρες, κατά παράβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 (Ε.Σ. Πράξη Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Τμ. 139/2016).

Ανέγερση μουσείου - προγραμματική σύμβαση...ζητείται η ανάκληση της 764/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Περαιτέρω, ο αιτών ισχυρίζεται ότι η σύμβαση δεν έχει πολιτισμικό χαρακτήρα, όπως εσφαλμένα διέγνωσε το Κλιμάκιο, αφενός μεν διότι δεν αφορά στη λειτουργία του μουσείου αλλά στην κατασκευή του, αφετέρου δε διότι ο σκοπός του έργου είναι πρωτίστως «αναπτυξιακός», αφού αποσκοπεί, διά της προβολής του ιδιαίτερου αγροτικού προϊόντος της περιοχής (...), στην προώθηση και την ενίσχυση της θέσης του στη διεθνή αγορά και, κατ’ επέκταση, στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.  Εντούτοις, ανεξαρτήτως του ότι ο αναπτυξιακός χαρακτήρας του έργου, που αποτελεί εγγενές χαρακτηριστικό κάθε προγραμματικής σύμβασης, δεν αμφισβητείται, ο λόγος αυτός, πρέπει να απορριφθεί ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος.  Και τούτο, διότι εάν η σύμβαση αποσκοπούσε στην υλοποίηση του επικαλούμενου σκοπού, ο οποίος είναι καθαρά εμπορικός ως συνδεόμενος με την προώθηση και τη μεγιστοποίηση της κυκλοφορίας ενός εμπορικού προϊόντος, ο Δήμος και η Περιφέρεια θα κωλύονταν να μετάσχουν στην προγραμματική σύμβαση, δοθέντος ότι οι εμπορικοί σκοποί δεν εντάσσονται στο πλέγμα των αρμοδιοτήτων και των νόμιμων σκοπών τους (βλ. ως προς την Περιφέρεια, άρθρο 186 ν. 3862/2010 Α΄ 87).  Επομένως, ενόψει των ανωτέρω, σε συνδυασμό α) με το χαρακτηρισμό από τα συμβαλλόμενα μέρη του κατασκευαζόμενου κτηρίου ως «μουσείου», β) την ειδικότερη χρήση τμήματος των χώρων του για την έκθεση / παρουσίαση του προαναφερθέντος σημαντικού για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής προϊόντος, από την παραγωγή μέχρι την επεξεργασία και διάθεσή του, και γ) το γεγονός ότι, κατά νόμο, ο πολιτισμικός χαρακτήρας ενός κτηρίου, διαγιγνώσκεται ήδη από το στάδιο της κατασκευής του κτηρίου, το Τμήμα κρίνει ότι το Κλιμάκιο δεν έσφαλε στην κρίση του, ως προς τον πολιτισμικό χαρακτήρα της σύμβασης, ο οποίος και μόνο δύναται να δικαιολογήσει εν προκειμένω τη σύναψή της. Ενόψει των ανωτέρω, η μη συμμετοχή στη σύμβαση αυτή του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, συνιστά πλημμέλεια της διαδικασίας σύναψής της και νομίμως κρίθηκε ως διακωλυτικός λόγος για την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης. Σύμφωνα με γενική αρχή του δημοσιολογιστικού δικαίου, που απορρέει από τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της νομιμότητας και διέπει τη δράση των διοικητικών οργάνων, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν δύνανται κατ’ αρχήν να διενεργούν δαπάνες που εξυπηρετούν την αξιοποίηση ή βελτίωση αλλότριας περιουσίας, ήτοι, μεταξύ άλλων, περιουσίας κινητής ή ακίνητης, που ανήκει κατά κυριότητα σε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο, καθόσον οι δαπάνες αυτές επάγονται ωφέλεια μόνο στο τελευταίο (βλ. Ε.Σ. Τμ. VI 728/2019, 667/2017, VII  Πρ. 304, 279/2011, 207, 141/2010, 129/2009, 2/2008, 383, 257, 39/2006).  Στην προκειμένη περίπτωση, από τους όρους της προγραμματικής σύμβασης, όπως ερμηνεύονται υπό το πρίσμα του ανωτέρω προβαλλόμενου ισχυρισμού, προκύπτει ότι το κτήριο του Μουσείου που αποτελεί το αντικείμενό της, θα ανεγερθεί επί ακινήτου που θα αγοραστεί από τον Αναγκαστικό Συνεταιρισμό ... Ν. ..., ο οποίος, αν και τούτο δεν αναφέρεται ρητώς, προφανώς θα είναι ο κύριος του ακινήτου καθώς και του επ’ αυτού κατασκευαζόμενου κτηρίου.Κατά τούτο, το αντικείμενο της Προγραμματικής Σύμβασης φέρεται να αφορά στην αξιοποίηση ιδιωτικής ακίνητης περιουσίας, επομένως, εκφεύγει των αρμοδιοτήτων και των νόμιμων σκοπών της Περιφέρειας, η πλημμέλεια δε αυτή, η οποία δεν ήταν δυνατόν  να διαγνωστεί από το Κλιμάκιο, ως εκ της ασαφούς αποτύπωσης των σχετικών όρων, σε κάθε δε περίπτωση, ανάγεται σε ζήτημα του οποίου η νομιμότητα αποτελεί προϋπόθεση του κύρους της σύμβασης, συνιστά αυτοτελώς διακωλυτικό λόγο της ελεγχόμενης σύμβασης. Απορρίπτει την αίτηση ανάκλησης.

ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/477/2020