Ανάληψη υποχρέωσης.Πριν από κάθε ενέργεια για την εκτέλεση οποιασδήποτε δαπάνης του Δημοσίου και των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης απαιτείται σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης του αρμόδιου διατάκτη ή του κατά νόμο εξουσιοδοτημένου οργάνου, με την οποία εγκρίνεται η πραγματοποίηση της δαπάνης και δεσμεύεται η αναγκαία πίστωση (δημοσιονομική δέσμευση - άρθρο 21 παρ. 2 του ν. 2362/1995)». Από τις ως άνω διατάξεις συνάγεται ότι η μετά την εκτέλεση της δαπάνης έγκριση αυτής από το Διατάκτη δεν επιτρέπεται (βλ. Πραξ. Κλ. Πρ. Ελ. IV Τμ. ΕΣ 94, 62, 46, 38/2013, 8/2014).Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι στην απόφαση ανάληψης υποχρέωσης του αρμόδιου διατάκτη ή στην έγκριση της ανάληψης υποχρέωσης του εποπτεύοντος Υπουργού στην περίπτωση που η αναλαμβανόμενη υποχρέωση υπερβαίνει το ποσό των πενήντα χιλιάδων (50.000 €) ευρώ, αναγράφεται το συνολικό ποσό με το οποίο επιβαρύνεται ο προϋπολογισμός, στην περίπτωση, όμως, που η επιβάρυνση αυτή εκτείνεται σε περισσότερα του ενός οικονομικά έτη η αναγραφόμενη στις ανωτέρω αποφάσεις συνολική δαπάνη πρέπει επιπλέον να κατανέμεται κατ’ έτος και να αναφέρονται τα επιμέρους ποσά που θα βαρύνουν τους προϋπολογισμούς των περισσοτέρων οικονομικών ετών, στον προϋπολογισμό δε κάθε έτους αποτυπώνεται μόνο το ποσό της επιβάρυνσης που αφορά το συγκεκριμένο έτος, με εγγραφή ισόποσης πίστωσης στον οικείο κωδικό αριθμό εξόδου (Κ.Α.Ε.) του προϋπολογισμού (βλ. Πράξ. Κλ. Προλ.Ελ. IV Τμ. Ελ. Συν. 33/2014 και πρβλ. Απόφ. VI Τμ. Ελ. Συν. 23/2012, Πράξεις Ζ Κλ. Ελ. Συν. 38/2013, 5/2014).

ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΑΜΟΙΒΗΣ ΓΙΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά    στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη - ελέγχεται ως  κανονική, δοθέντος ότι, πριν την πραγματοποίηση αυτής, ήδη κατά το οικονομικό έτος 2011, προηγήθηκε η διαδικασία δημοσιονομικής ανάληψής της και ανατροπή της, λόγω μη εξόφλησης του αρχικώς εκδοθέντος 1335/2011 χρηματικού εντάλματος πληρωμής, διαδικασία που τηρήθηκε διαδοχικά,  όπως κατά νόμον απαιτείτο, και κατά τα έτη 2012 και 2013, κατά τα οποία επίσης δεν εκτελέστηκε η σχετική ανάληψη υποχρέωσης, χωρίς να επηρεάζει την κανονικότητα της ελεγχόμενης δαπάνης το γεγονός ότι κατά τα έτη 2012 και 2013 η λογιστική υπηρεσία του Δήμου .. δεν προέβη στην ενταλματοποίηση της δαπάνης. Και τούτο διότι η έκδοση του χρηματικού εντάλματος πληρωμής δεν αποβλέπει στη δέσμευση της απαιτούμενης πίστωσης για τη διενέργεια της δαπάνης - αφού η δέσμευση αυτή έχει ήδη συντελεστεί, όπως προαναφέρθηκε, με τη δημοσιονομική ανάληψη      της σχετικής υποχρέωσης κατά το οικείο έτος από τον αρμόδιο διατάκτη -  αλλά αποτελεί κατ’ ουσία όρο για την εξόφληση της δαπάνης, ήτοι την εκταμίευση του οφειλόμενου ποσού. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής πρέπει να θεωρηθεί.

Καταβολή αποζημίωσης σε εκπαιδευτικούς των σχολείων της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης …., λόγω υπερωριακής απασχόλησής τους κατά το έτος 2013.(.....). Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγονται, πλην άλλων, τα ακόλουθα: Στο πλαίσιο του προληπτικού ελέγχου των δαπανών του Κράτους, το Ελεγκτικό Συνέδριο ελέγχει αφενός μεν τη νομιμότητα των εν λόγω δαπανών, ήτοι αν η δαπάνη προβλέπεται από ουσιαστική διάταξη νόμου και αν υπάρχει εγγεγραμμένη επαρκής πίστωση στον οικείο προϋπολογισμό, αφετέρου δε την κανονικότητα αυτών, εάν δηλαδή, μεταξύ άλλων, έχει τηρηθεί η διαδικασία για τη νόμιμη ανάληψη της δαπάνης. Η διαδικασία ανάληψης της δαπάνης περιλαμβάνει, κατά τις προπαρατεθείσες διατάξεις, την έκδοση της δημιουργικής της δαπάνης διοικητικής πράξης, που αποτελεί και τη νόμιμη αιτία πραγματοποίησής της (νομική δέσμευση) και την απόφαση του αρμόδιου διατάκτη, με την οποία αναλαμβάνεται έναντι τρίτων σχετική υποχρέωση σε βάρος της οικείας πίστωσης με αποτέλεσμα τη δέσμευσή της (δημοσιονομική δέσμευση). Με τα δεδομένα αυτά, για την ελεγχόμενη δαπάνη, η οποία δεν πραγματοποιήθηκε, παρά τη δέσμευση των οικείων πιστώσεων, εντός του οικονομικού έτους 2013, η σχετική ανακλητική απόφαση του διατάκτη εκδόθηκε μεν εντός του ίδιου οικονομικού έτους, αλλά αναρτήθηκε στη «Διαύγεια» στις 5.3.2014. Δοθέντος δε ότι η ανάρτηση αποτελεί, σύμφωνα με το ν. 4210/2013, όρο ισχύος της πράξης αυτής, η εντός του επόμενου οικονομικού έτους, από εκείνο στο οποίο αφορά η δαπάνη, ανατροπή της δέσμευσης καθιστά, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκ.II), την εντελλόμενη δαπάνη μη κανονική. Ο ισχυρισμός της Υ.Δ.Ε. ότι η υπηρεσία εφάρμοσε τις οδηγίες της εγκυκλίου 2/112634/0026/17.12.2013 της 26ης Διεύθυνσης του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους με θέμα «Ανατροπές και Αναλήψεις υποχρεώσεων», στην οποία αναφέρεται ότι: «Οι αποφάσεις για την ανατροπή ανάληψης υποχρέωσης δύνανται να εκδίδονται με ημερομηνία 31/12/2013, μέχρι και το α΄ δεκαήμερο του Ιανουαρίου 2014 και να καταχωρούνται στο ΟΠΣΔΠ, για τους φορείς του Δημοσίου, μέχρι το τέλος Ιανουαρίου» είναι απορριπτέος, προεχόντως διότι η ανωτέρω εγκύκλιος αποτελεί έγγραφο παροχής οδηγιών εσωτερικής φύσης, που δεν έχει δημοσιευθεί, στερούμενο, για το λόγο αυτό, δεσμευτικής ισχύος. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Μη νόμιμη δαπάνη που αφορούσε την καταβολή εξόδων μετακίνησης στο εξωτερικό.(...) Από το συνδυασμό των ισχυουσών διατάξεων συνάγεται ότι η απόφαση ανάληψης, με την οποία εγκρίνεται η πραγματοποίηση της δαπάνης και δεσμεύεται η αναγκαία πίστωση (δημοσιονομική δέσμευση), πρέπει να προηγείται χρονικά οποιασδήποτε ενέργειας για την πραγματοποίηση της δαπάνης, καθόσον αποτελεί το χρονικώς πρότερο στάδιο της όλης διαδικασίας εκτέλεσης του προϋπολογισμού του Δημοσίου και αποσκοπεί στην αποτροπή της πληρωμής δαπανών καθ’ υπέρβαση του ποσοστού διάθεσης των εγγεγραμμένων στον προϋπολογισμό πιστώσεων(...)  η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη κανονική, καθόσον η απόφαση ανάληψης της υποχρέωσης εκδόθηκε μετά την πραγματοποίηση της μετακίνησης, χωρίς να συντρέχει λόγος, από τους αναφερόμενους περιοριστικώς στο νόμο, που να δικαιολογεί την επιγενόμενη δημοσιονομική δέσμευση της πίστωσης.  Ειδικότερα, ούτε η φύση της εντελλόμενης δαπάνης αποκλείει την τήρηση της διαδικασίας ανάληψης πριν από την εκτέλεση αυτής, ούτε αποσκοπεί στην εκτέλεση νόμου ή δικαστικής απόφασης που καθιστούν απαραίτητη την αναμόρφωση των αναγκαίων πιστώσεων.  Συνεπώς, αλυσιτελώς προβάλλονται οι προαναφερόμενες ενδοϋπηρεσιακές δυσχέρειες, από την παραίτηση του αρμοδίου προς υπογραφή των σχετικών αποφάσεων οργάνου, αφού ο λόγος αυτός δεν δικαιολογεί κατά νόμο την παράβαση των προβλεπόμενων στον Κώδικα Δημοσίου Λογιστικού διαδικασιών ανάληψης.  Και τούτο ανεξάρτητα από το γεγονός ότι στην προκειμένη περίπτωση, ο ελεγχόμενος φορέας διέθετε επαρκή χρόνο προκειμένου να ολοκληρώσει τις προβλεπόμενες διαδικασίες, αφού μπορούσε να προβεί στην ανάληψη της δαπάνης ακόμη και πριν από τον προσδιορισμό του προσώπου του μετακινούμενου υπαλλήλου.

ΑΝΑΛΗΨΗ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ – ΠΙΣΤΩΣΕΙΣ - ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ :Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Νοσοκομείο σε ιδιωτική εταιρεία για την παροχή υπηρεσιών διαχείρισης (αποκομιδή –μεταφορά –αποστείρωση) των μολυσματικών αποβλήτων του Νοσοκομείου, καθόσον: α) η οικονομική προσφορά της εν λόγω εταιρείας υπερέβαινε τον προϋπολογισμό του διαγωνισμού και β) η ανάληψη της υποχρέωσης (δέσμευση πίστωσης) για την υπό έλεγχο δαπάνη πραγματοποιήθηκε μετά από την υπογραφή της σχετικής σύμβασης και την έκδοση του τιμολογίου της δαπάνης αυτής.(ΣΥΓΓΝΩΣΤΗ ΠΛΑΝΗ)

ΧΡΟΝΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟΥ.Με αυτά τα δεδομένα, η εκ μέρους του αναδόχου εκπρόθεσμη έκδοση του εκ του νόμου απαιτούμενου φορολογικού στοιχείου (τιμολογίου) δεν άγει   σε ακυρότητα αυτού, και κατά συνέπεια δεν καθιστά μη νόμιμη ή ανύπαρκτη την αξίωση του δικαιούχου, αφού το τιμολόγιο εξακολουθεί να αποτελεί νόμιμο δικαιολογητικό εκκαθάρισης και ενταλματοποίησης της σχετικής δαπάνης. Περαιτέρω, η μη ανατροπή και εκ νέου ανάληψη της πίστωσης για το οικονομικό έτος 2017 δημιουργεί έλλειμμα στην κανονικότητα της δαπάνης, αν και έγινε δημοσιονομική ανάληψη της υποχρέωσης για το κρίσιμο οικονομικό έτος 2018, στον προϋπολογισμό του οποίου υπάρχει σχετική πίστωση. Πρωτίστως όμως,                η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη κανονική, καθώς η 2014/16674/24.10.2014 απόφαση, με την οποία δεσμεύτηκε η αναγκαία πίστωση από τις εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό του Δήμου .... πιστώσεις (δημοσιονομική ανάληψη της υποχρέωσης) είναι μεταγενέστερη της σύμβασης, που συνάφθηκε στις 22.7.2014. Παρά ταύτα, δοθέντος ότι κατά το οικονομικό έτος 2014 υπήρχε πίστωση στον οικείο Κ.Α.Ε. του Δήμου, με τη 270/16.4.2014 απόφαση απευθείας ανάθεσης της Οικονομικής Επιτροπής του ψηφίστηκε η σχετική πίστωση πριν την υπογραφή της και εντέλει έγινε δημοσιονομική ανάληψη της υποχρέωσης κατά το κρίσιμο οικονομικό έτος 2018, στον προϋπολογισμό του οποίου υπάρχει επίσης σχετική πίστωση, πρέπει να γίνει δεκτό ότι τα αρμόδια όργανα του Δήμου συγγνωστώς και όχι από πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων υπέλαβαν ότι ενεργούσαν νομίμως (πρβλ. Κλ. VII Τμ. 65/2017, 219/2015). Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.

Ανάληψη υποχρέωσης σε περίπτωση μεταβίβασης πίστωσης από κύριο σε δευτερεύοντα διατάκτη (113/2010)

Ανάθεση υπηρεσιών καθαριότητας:..Σύμφωνα με τις διατάξεις του  άρθρου 21 του ν. 2362/1995 «Περί Δημοσίου Λογιστικού, ελέγχου των δαπανών του Κράτους τους και άλλες διατάξεις» (Α΄ 247), όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 21 του ν. 3871/2010  (Α΄ 141) και εκείνες των άρθρων 1, 2,  3, 4, 9 και 11 του   π.δ. 113/2010 «Ανάληψη υποχρεώσεων από τους Διατάκτες» (Α΄ 194), και ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο δημοσίευσης της οικείας διακήρυξης, για την  πραγματοποίηση οποιασδήποτε δαπάνης σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, απαιτείται η προηγουμένη έγκριση  διαθέσεως της σχετικής πιστώσεως, με την έκδοση αντίστοιχης απόφασης  ανάληψης υποχρέωσης. Κατά το στάδιο  αυτό της δημοσιονομικής ανάληψης της δαπάνης, ο αρμόδιος  διατάκτης χορηγεί την έγκρισή του, που συνεπάγεται τη δέσμευση των πιστώσεων του οικείου προϋπολογισμού και συντάσσεται έκθεση ανάληψης της δαπάνης, στην οποία αναφέρονται υποχρεωτικά, μεταξύ άλλων, το είδος και η αιτία της δαπάνης, το ύψος της συνολικής επιβάρυνσης που προκαλείται στον προϋπολογισμό του φορέα, το οικονομικό έτος πραγματοποίησης της δαπάνης, ο τίτλος και  ο κωδικός αριθμός του φορέα καθώς και του ειδικού φορέα, καθώς και ο κωδικός αριθμός εξόδου, ενώ πρέπει να μνημονεύονται και οι σχετικές διατάξεις ή  αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων τους, στις οποίες αυτή στηρίζεται, έτσι ώστε να αποδεικνύεται η γέννηση και η ύπαρξη του χρέους. Το στάδιο δε αυτό προηγείται και διακρίνεται από εκείνο της διοικητικής ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης, που συνίσταται στην έκδοση σχετικής απόφασης του, κατά περίπτωση, ανάλογα με το είδος της δαπάνης,  αρμοδίου οργάνου, που συνιστά την γενεσιουργό αιτία της δαπάνης και δημιουργεί  υποχρέωση  προς πληρωμή της.  Επομένως, η μη τήρηση της ανωτέρω υποχρεωτικής για τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης διαδικασίας, ήτοι η μη σύνταξη της έκθεσης ανάληψης της δαπάνης,  καθιστά τη διενέργεια της δαπάνης μη νόμιμη. Συνεπώς, ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη ότι η αναθέτουσα αρχή παραβίασε τις ως άνω διατάξεις, αφού από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι δεν έχει τηρηθεί η ως άνω διαδικασία έκδοσης της αναγκαίας απόφασης δημοσιονομικής δέσμευσης. Εντούτοις, συνεκτιμώντας τον προβαλλόμενο με την αίτηση ανάκλησης ισχυρισμό ότι στον προϋπολογισμό του Νοσοκομείου έχει προβλεφθεί πίστωση για τις υπηρεσίες καθαριότητας, στην ισχύουσα δε σύμβαση που έχει συνάψει το Νοσοκομείο για την απευθείας ανάθεση των υπηρεσιών αυτών έχει τεθεί όρος ότι αυτή θα λήξει αυτοδίκαια μόλις υπογραφεί η σύμβαση του επίμαχου διαγωνισμού, κρίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης υπό τον όρο ότι πριν από την υπογραφή θα έχει εκδοθεί η αναγκαία απόφαση δημοσιονομικής δέσμευσης. Τέλος, ενόψει των ανωτέρω και σε συνδυασμό με το ότι το Πρόγραμμα Προμηθειών και Υπηρεσιών Υγείας έτους 2011 παρατάθηκε εκ νέου με την 3215/7-6-2016 Απόφαση του Υπουργού Υγείας (Β΄ 1767), κρίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης, υπό τον όρο ότι οι εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2016 πιστώσεις επαρκούν για την εκτέλεση της σύμβασης.Κατ’ ακολουθία όσων κρίθηκαν προηγουμένως δεν κωλύεται η  υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του «ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ...» και της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «...», υπό τον όρο ότι πριν από την υπογραφή θα έχει εκδοθεί η αναγκαία απόφαση δημοσιονομικής δέσμευσης και ότι οι εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2016 πιστώσεις επαρκούν για την εκτέλεση της σύμβασης, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο σκεπτικό. Ως εκ τούτου η κρινόμενη αίτηση και η ασκηθείσα παρέμβαση, πρέπει να γίνουν δεκτές και να ανακληθεί η 17/2015 πράξης του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ...

Ανακλήθηκε λόγω συγγνωστής πλάνης με την Πράξη 59/2014 του IV Τμήματος:Ανάληψη υποχρέωσης.Μη νόμιμη η δαπάνη που αφορά στην καταβολή αμοιβής σε εταιρεία από Νοσοκομείο για την προμήθεια χαρτοκιβωτίων απόρριψης μολυσματικών αποβλήτων, καθόσον κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 21 του ν. 2362/1995, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 21 του ν. 3871/2010 και του π.δ/τος 113/2010, δεν εκδόθηκε απόφαση ανάληψης υποχρέωσης, με την οποία να δεσμεύεται η αναγκαία ισόποση πίστωση μέχρι την πραγματοποίηση και εξόφληση της σχετικής δαπάνης, η οποία (απόφαση) απαιτείται πριν από κάθε ενέργεια για την εκτέλεση οποιασδήποτε δαπάνης του Δημοσίου και των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης.

Εκτέλεση εργασιών  (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη δεύτερη σκέψη της παρούσας, το ως άνω πρακτικό, με το περιεχόμενο που προαναφέρθηκε, δεν συνιστά νόμιμο δικαιολογητικό της εντελλόμενης με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνης, όπως βάσιμα προβάλλει ο διαφωνών Επίτροπος, καθόσον δεν βεβαιώνεται επί του σώματος αυτού, κατά τρόπο σαφή και ανεπιφύλακτο, η ποσοτική και ποιοτική παραλαβή των εργασιών που εκτελέστηκαν από τον ...... Περαιτέρω, μεταξύ των δικαιολογητικών του χρηματικού εντάλματος περιλαμβάνεται η 02/2.1.2013 απόφαση ανάληψης υποχρέωσης του διατάκτη του Θεραπευτηρίου, με την οποία εγκρίθηκε η δέσμευση πίστωσης 15.000 ευρώ για την πληρωμή ισόποσης δαπάνης σε βάρος του Κ.Α.Ε. 0863 (Συντήρηση και επισκευή κτιρίων), οικονομικού έτους 2013. Ωστόσο, δεδομένου ότι η οικονομική υποχρέωση του Θεραπευτηρίου (νομική και δημοσιονομική δέσμευση) από την υλοποίηση των ως άνω εργασιών γεννήθηκε το οικονομικό έτος 2012, χωρίς να εκτελεστεί κατά το έτος αυτό, έπρεπε υποχρεωτικά να εκδοθεί, με βάση τα γενόμενα δεκτά στην τρίτη σκέψη της παρούσας, σχετική ανακλητική απόφαση του διατάκτη για διαγραφή του ποσού που δεσμεύτηκε, σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 5 του π.δ/τος 113/2010. Τέτοια, όμως, απόφαση δεν προκύπτει ότι έχει εκδοθεί, με συνέπεια να μην είναι νόμιμη η νέα απόφαση ανάληψης υποχρέωσης (02/2.1.2013) σε βάρος των πιστώσεων του ίδιου Κ.Α.Ε. (0863) του επόμενου οικονομικού έτους (2013). Σημειώνεται ότι η προσκομισθείσα Φ.προϋπολ./43/7.1.2013 απόφαση ανατροπής «ανάληψης υποχρέωσης ανεξόφλητων υποχρεώσεων οικονομικού έτους 2012» δεν πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις, καθόσον αφορά σε ανατροπή ποσού μόλις 23,95 ευρώ στον ίδιο Κ.Α.Ε. (0863), δηλαδή δεν αντιστοιχίζεται κατά ποσό με την αναληφθείσα - και μη εκτελεσθείσα - υποχρέωση κατά το οικονομικό έτος 2012. Επομένως, και ο δεύτερος λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου είναι βάσιμος. Κατά συνέπεια, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη και συνακόλουθα το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.