Καθορισμός κριτηρίων χαρακτηρισμού κτιρίων ως ειδικής αρχιτεκτονικής σχεδίασης, κατά την έννοια και για την εφαρμογή των παρ. 3 και 4 του άρθρου 13 του ν. 4067/2012 (Α’ 79).

Απευθείας ανάθεση μελέτης.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι ο Δήμος …... νομίμως προέβη στην απευθείας ανάθεση της αρχιτεκτονικής μελέτης χωροθέτησης αθλητικών εγκαταστάσεων, καθόσον η προεκτιμώμενη αμοιβή αυτής δεν υπερέβαινε το ποσοστό του 30% του ανωτάτου ορίου αμοιβής πτυχίου Α΄ Τάξης, που ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο ανάθεσης αυτής για τη συγκεκριμένη κατηγορία των αρχιτεκτονικών μελετών (30% Χ 21.423=6.426,90 ευρώ έναντι 6.425,00 ευρώ, με Φ.Π.Α. εν προκειμένω).

«Σύνταξη προτάσεων αναφορικά με το ρυθμιστικό σχέδιο (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη (ΙΙ), το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον αν και αφορά σε ανάθεση χωροταξικής-ρυθμιστικής μελέτης, δεν ανατέθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.3316/2005 περί μελετών, ήτοι δεν ακολουθήθηκε η προβλεπόμενη από τον οικείο νόμο (3316/2005) ανοικτή ή κλειστή διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση μελέτης (άρθρο 1 του ως άνω νόμου) ή η διαδικασία κατ'εξαίρεση απευθείας ανάθεσης (άρθρο 10 παρ. 2 του ιδίου νόμου) ή η κατά παρέκκλιση διαδικασία ανάθεσης μελετών με απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 209 παρ. 3 του ν.3463/2006, επιπροσθέτως, δε, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τη διαφωνούσα Επίτροπο δεν προσκομίστηκαν τα κατά τα εκτεθέντα στη δεύτερη σκέψη της παρούσας απαιτούμενα στις διαδικασίες ανάθεσης μελετών στοιχεία (μελετητικό πτυχίο, απόφαση οριστικής παραλαβής της μελέτης και εγκριτική απόφαση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας).

ΜΕΛΕΤΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, ο Δήμος ... μη νομίμως ανέθεσε στο φερόμενο ως δικαιούχο του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος τοπογράφο μηχανικό την εκπόνηση της προαναφερθείσας μελέτης, καθόσον αυτή ως εκ της φύσεως και του αντικειμένου της, εμπίπτει στα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες, όπως αυτές περιγράφονται στον Ο.Ε.Υ., του υπηρετούντος στο Γραφείο Τεχνικών Έργων και Μελετών τοπογράφου μηχανικού, ο οποίος άλλωστε ορίστηκε ως επιβλέπων την ως άνω μελέτη. Σε κάθε περίπτωση ο Δήμος ..., ο οποίος έχει το βάρος της απόδειξης, δεν αποδεικνύει, ούτε εξάλλου επικαλείται, ότι το υπηρετούν προσωπικό στερείται των αναγκαίων ειδικών γνώσεων για την εκπόνηση της επίμαχης μελέτης, μολονότι διαθέτει την ίδια επιστημονική ειδικότητα.

Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής σε εταιρεία για την παροχή τεχνικής υποστήριξης στη Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών Νοσοκομείου, για την ολοκλήρωση της Αρχιτεκτονικής και Ηλεκτρομηχανολογικής μελέτης για κατασκευή κοιτώνων ιατρών, καθόσον η επιλογή αναδόχου έγινε με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης κατ’επίκληση  των διατάξεων του ν.2286/1995 και όχι σύμφωνα με τις περί μελετών διατάξεις του ν.3316/2005 , αφού η παροχή του αναδόχου συνίστατο στην προσφορά εξειδικευμένων γνώσεων κι εμπειρίας, προκειμένου να καταστούν οι ως άνω μελέτες πλήρεις κι εμπεριστατωμένες από κάθε άποψη, ώστε να κατατεθούν στην αρμόδια Πολεοδομική Αρχή και να εκδοθεί η αντίστοιχη οικοδομική άδεια (παροχή υπηρεσιών (άρθ.1 παρ 1 και 2β ν.3316/2005).Επιπλέον, αφενός μεν, πρίν την προσφυγή στην ως άνω διαδικασία, χωρίς προκήρυξη, δεν εκδόθηκε γνωμοδότηση του τεχνικού συμβουλίου του Υπουργείου Υγείας και Αλληλεγγύης, κατ’αρθ.9 παρ.1 του ν.3316/2005, όπως ισχύει, αφετέρου δε, δεν συνέτρεχαν οι προυποθέσεις του άρθ.10 παρ.2 του ιδίου νόμου, για την προσφυγή στην εξαιρετική αυτή διαδικασία.

Απευθείας ανάθεση από Νοσοκομείο της εκπόνησης μιας Αρχιτεκτονικής, μιας Στατικής και μιας Ηλ/μηχανολογικής μελέτης, για την ανοικοδόμηση του νέου κτιρίου του ως άνω Νοσοκομείου. Μη νόμιμη, καθόσον, η διαδικασία και οι προϋποθέσεις ανάθεσης των μελετών αυτών διέπεται από τον ισχύοντα από 22-2-2005 ν. 3316/2005 και η απευθείας ανάθεσή τους έγινε χωρίς να συντρέχουν οι τασσόμενες από το νόμο αυτό προϋποθέσεις (άρθρο 10 παρ.2).Επιπλέον, δεν προκύπτει η συνδρομή των προϋποθέσεων για την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, οι δικαιούχοι δεν είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Μελετητών ΥΠΕΧΩΔΕ και δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρ. 10 παρ.2 περ. στ΄του ν. 3316/2005.

Μελέτες.Απευθείας ανάθεση.Η διάταξη αυτή με την οποία παρέχεται έρεισμα για την ανάθεση της εξαιρετικής αυτής διαδικασίας πρέπει να είναι στενά ερμηνευτέα και θα πρέπει για την εφαρμογή της (30% επί του ανώτατου ορίου της Α΄ Τάξης, ανά κατηγορία μελέτης) να προηγηθεί ο σαφής καθορισμός του ύψους της προεκτιμώμενης αμοιβής, όπως αυτός προκύπτει από τον ως άνω Κανονισμό. Συνεπώς, όταν ο νομοθέτης ορίζει την εφαρμογή της, κατά παρέκκλιση των διατάξεων της εκάστοτε ισχύουσας νομοθεσίας περί εκπόνησης μελετών, δεν αναφέρεται στο σύνολο των διατάξεων του ν. 3316/2005 αλλά η εξαίρεση πρέπει να αφορά μόνο στην παρέκκλιση από την τακτική διαδικασία ανάθεσης.

Μελέτες.Απευθείας ανάθεση.Από το συνδυασμό των ως άνω διατάξεων ( άρθρο 209 παρ. 3 του ν. 3463/2006 (Δ.Κ.Κ ΦΕΚ Α΄, 114) )προκύπτουν τα ακόλουθα: Η θεσπιζόμενη με την ως άνω ειδική διάταξη ρύθμιση του άρθρου 209 παρ. 3 του Δ.Κ.Κ. εισάγει μόνιμη και διαχρονική παρέκκλιση από τις ισχύουσες αλλά και τις μελλοντικές διατάξεις, οι οποίες ρυθμίζουν γενικά τις διαδικασίες ανάθεσης μελετών, υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις: 1) Ο αναθέτων φορέας έχει συγκεκριμένη ιδιότητα, πρόκειται δηλαδή περί δήμου ή κάποιου άλλου από τα περιοριστικά αναφερόμενα στη διάταξη αυτή νομικά πρόσωπα και 2) η προεκτιμώμενη και τελική αμοιβή του μελετητή δεν υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο χρηματικό όριο (βλ. Πράξη VII Τμήματος 134/2007, όπου κρίθηκε ότι η προηγούμενη ομοίου περιεχομένου διάταξη του άρθρου 269 του 410/1995 δεν καταργήθηκε μετά την ισχύ του ν. 3316/2005 και εισήγαγε επίσης παρέκκλιση από τις διατάξεις της εκάστοτε ισχύουσας νομοθεσίας για τις αναθέσεις μελετών). Με τη διάταξη αυτή εισήχθησαν τρεις παρεκκλίσεις από το ισχύον γενικό νομικό πλαίσιο περί ανάθεσης μελετών: 1) H δυνατότητα απευθείας ανάθεσης της εκπόνησης μελέτης, 2) η επιλογή μελετητή χωρίς δεσμεύσεις από τις τάξεις των πτυχίων και 3) η αποδέσμευση από την εφαρμογή του κώδικα αμοιβών μηχανικών (π.δ/γμα 696/1974), δεδομένου ότι η προεκτιμηθείσα είναι και η οριστική αμοιβή του μελετητή, η οποία δεν εξαρτάται από τις ποσότητες εργασιών που προκύπτουν από τον προϋπολογισμό του έργου.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ-ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ:Με δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι το αντικείμενο του έργου που εντάχθηκε στο πρόγραμμα συγχρηματοδότησης του Χ.Μ. του Ε.Ο.Χ. και αφορά στην ενεργειακή αναβάθμιση των δημοτικών κτιρίων με τη χρήση τεχνολογίας, η οποία  αξιοποιεί τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, άπτεται γνωστικού κλάδου που παρουσιάζει σημαντικό βαθμό εξειδίκευσης, αφού αποτελεί τεχνολογία αιχμής που αναπτύσσεται ταχύτατα τα τελευταία χρόνια, προϋποθέτει δε εξειδικευμένη κατάρτιση και εμπειρία στη μελέτη και το σχεδιασμό των σχετικών  κατασκευαστικών  εφαρμογών, την οποία δεν διαθέτει απαραίτητα το προσωπικό που υπηρετεί στην Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου, όπως άλλωστε αναφέρεται στη 19458/10.12.2015 βεβαίωση της Αναπληρώτριας Διευθύντριας της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών αυτού. Η αποδεικτική δε δύναμη του εγγράφου αυτού δεν μειώνεται από το γεγονός ότι εκδόθηκε εκ των υστέρων, ήτοι μετά την ανάθεση και την περαίωση της ανατεθείσας υπηρεσίας, καθόσον βεβαιώνει προγενέστερη της ανάθεσης πραγματική κατάσταση, η οποία αφορά στην κατάρτιση των υπηρετούντων στο Δήμο Μηχανικών επί θεμάτων της συγκεκριμένη τεχνολογίας. Από το περιεχόμενο δε αυτής και ανεξαρτήτως του χρόνου της εκδόσεώς της προκύπτει ότι, το υπηρετούν στο Δήμο προσωπικό δεν διαθέτει την εμπειρία εκπονήσεως των τευχών ανάθεσης των ως άνω μελετών και επομένως νομίμως οι υπηρεσίες αυτές ανετέθησαν σε ιδιώτες μελετητές, κατά την ως άνω διαδικασία, απορριπτομένου ως αβάσιμου του λόγου διαφωνίας.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω,            το Κλιμάκιο κρίνει ότι από το περιεχόμενο της ελεγχόμενης σύμβασης συνάγεται κατά ορθό νομικό χαρακτηρισμό αυτής, ότι, αν και φέρεται ως προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, αυτή συνιστά κατ’ ουσία, αφενός μεν, απευθείας ανάθεση από το Δήμο στην….. μελετών του άρθρου 2 παρ. 2 του ν. 3316/2005, αφετέρου ως προς τη σύνταξη των τευχών δημοπράτησης, απευθείας ανάθεση υπηρεσιών του άρθρου 1        παρ. 2β του ν. 3316/2005, όπως, κατ’ ορθή ερμηνεία του πρώτου λόγου διαφωνίας, βασίμως υποστηρίζει και η Επίτροπος. Συγκεκριμένα, από το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης προεχόντως δε, από τον προσδιορισμό των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων μερών προκύπτει       ότι δεν αφορά σε αλληλοσυμπλήρωση αρμοδιοτήτων ή οικονομικοτεχνικών μέσων φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης στο πλαίσιο κοινά εξυπηρετούμενου δημόσιου σκοπού, που όπως προεκτέθηκε απαιτείται να αφορά η προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν.3852/2010. Αντίθετα, όπως προκύπτει, η ….υποχρεούται, έναντι καταβολής ανταλλάγματος    από το Δήμο (145.000,00 ευρώ), στην εκπόνηση, προς αυτόν, μελετών και την παροχή υπηρεσιών που είναι ανοικτές στον ανταγωνισμό και παρέχονται ελεύθερα στον ιδιωτικό τομέα από οποιονδήποτε δραστηριοποιούμενο στο σχετικό τομέα μελετητή και πάροχο. Περαιτέρω, οι άλλοι δύο συμβαλλόμενοι,     ο Δήμος ..... και η Περιφερειακή Ενωση Δήμων Δυτικής Μακεδονίας, έχουν υποτυπώδη συμμετοχή στην επίμαχη προγραμματική σύμβαση, αναλογικά με το συνολικό αντικείμενό της, καθόσον οι υποχρεώσεις που αναλαμβάνονται από αυτούς διατυπώνονται με αόριστο τρόπο όπως βασίμως υποστηρίζει η Επίτροπος με το δεύτερο λόγο διαφωνίας της, ενώ ως προς         την υποχρέωση του Δήμου ..... περί εγκρίσεως των μελετών που θα εκπονηθούν από την….., αυτή συνιστά εκ του νόμου προβλεπόμενη υποχρέωσή του, η δε πρόβλεψη για την  υλοποίηση από τον Δήμο των έργων που απορρέουν από τις ανατεθείσες μελέτες δεν αποτελεί υποχρέωση που    αφορά την υλοποίηση της παρούσας προγραμματικής σύμβασης, τέλος,             δε, όπως ρητά διατυπώνεται και στην προπαρατεθείσα παράγραφο 5.1.4            του παραρτήματος της προγραμματικής σύμβασης, η ..... στα πλαίσια       της προγραμματικής σύμβασης αναλαμβάνει το σύνολο του έργου ως            «οιονεί αυτεπιστασία». Συνεπώς, τα μέρη δεν εκκινούν από την ίδια αφετηρία συμφερόντων με σκοπό την, εκ μέρους τους, εκτέλεση κοινά εξυπηρετούμενου δημοσίου σκοπού, όπως απαιτεί η προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν.3852/2010, αλλά ο Δήμος λειτουργεί ως αναθέτουσα αρχή που επιδιώκει       την εκπόνηση μελετών και την παροχή υπηρεσίας εκ μέρους της .......          Εξάλλου, η ως άνω απευθείας ανάθεση αντιβαίνει στη μνημονευθείσα διάταξη του άρθρου 268 του Κ.Δ.Κ., καθόσον το ποσό της ανάθεσης (145.000,00 ευρώ) υπερβαίνει το ποσό των 45.000 ευρώ, μέχρι του οποίου είναι επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση σε αναπτυξιακή ανώνυμη εταιρεία Ο.Τ.Α. εκπόνησης μελέτης ή παροχής υπηρεσιών συναφών ή συνδεόμενων με το αντικείμενο της δραστηριότητάς της. Πέραν αυτού, δεν αποδεικνύεται ότι συντρέχει και η     έτερη προϋπόθεση που θέτει η ανωτέρω διάταξη ως προς την ανάθεση εκπόνησης μελέτης, σύμφωνα με την οποία απαιτείται επιπλέον η επιχείρηση     να μπορεί να εκτελέσει την μελέτη με ίδια μέσα, ήτοι με δικό της προσωπικό       ή συνεργάτες αντίστοιχου τίτλου σπουδών ή ειδικότητας. Και τούτο διότι       στην ελεγχόμενη σύμβαση προβλέπεται η δυνατότητα της ...... περί εξωτερικών αναθέσεων σε τρίτους, με την προϋπόθεση αυτές να αποτυπώνονται για κάθε δράση χωριστά και να μην ξεπερνάνε στο σύνολο της προγραμματικής σύμβασης το 10% του συμβατικού οικονομικού αντικειμένου της. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη και συνεπώς, το ένταλμα αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.