Ερμηνευτική εγκύκλιος των άρθρων 2,21 παράγρ. 1, 22 παράγρ.7,8, και 9, 27,28,29,33 και 35 παράγρ. 2,6,10 και 12 του Ν.3274/2004"Οργάνωση και λειτουργία των Οργανισμών Τ.Α α και β βαθμού." (Εγκύκλιος αριθμ 54/04)

Καταλογισμοί..προμήθεια κινητών τηλεφώνων και για εργασίες εγκατάστασης συστήματος επικοινωνίας των οχημάτων (...)Περαιτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η δαπάνη αυτή δεν μπορεί να νομιμοποιηθεί με τις διατάξεις των άρθρων 26 παρ.1 του ν.3274/2004 και 29 παρ.8 του ν.3448/2006, για τον ίδιο λόγο που αναφέρθηκε στην προηγούμενη σκέψη. Τούτων έπεται ότι πρέπει να καταλογιστεί, υπέρ του Δήμου .... το ποσό των 3.000.000 δραχμών ή 8.804,11 ευρώ, σε βάρος των ως άνω υπολόγων, αλληλεγγύως και εις ολόκληρον, εξαιρουμένης της Διευθύντριας των Οικονομικών Υπηρεσιών, …., η οποία θα πρέπει να απαλλαγεί, μολονότι υπέγραψε το ως άνω χρηματικό ένταλμα, καθώς           είχε εκφράσει αντιρρήσεις για την έκδοσή του, όπως εμφαίνεται στην 17220/9.10.1996 αναφορά του Προϊσταμένου του Λογιστηρίου, …… προς το Δήμαρχο. Ειδικότερα, το ως άνω ποσό θα πρέπει να καταλογιστεί σε βάρος του Δημάρχου, ….., ο οποίος έδωσε εντολή για την έκδοση του χρηματικού εντάλματος, υπέγραψε αυτό, και συμμετείχε στη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου για τη λήψη της απόφασης πραγματοποίησης της επίμαχης δαπάνης, του Ειδικού Ταμία - Ελεγκτού Εξόδων, ……, απορριπτομένου ως αβασίμου του περί αντιθέτου ισχυρισμού του, περί μη ευθύνης αυτού, καθώς και των μελών του δημοτικού συμβουλίου που έλαβαν τη γενεσιουργό της ως άνω δαπάνης απόφαση.(..)Επειδή δεν προκύπτει κανένα άλλο χρηματικό έλλειμμα, ούτε διαπιστώθηκε άλλη λογιστική ανωμαλία, σε βάρος των υπολόγων, θα πρέπει να κηρυχθούν εν μέρει ορθώς έχοντες οι λογαριασμοί της διαχείρισης του Δήμου ...., οικονομικού έτους 1996, και να καθοριστεί το χρηματικό υπόλοιπο της 31 Δεκεμβρίου 1996, που θα μεταφερθεί στο επόμενο οικονομικό έτος, στο ποσό των 28.952.775 δραχμών ή 84.967,80 ευρώ.

Έλλειμμα διαχείρισης Δήμου...Ειδικότερα, η συγκεκριμένη δαπάνη πρέπει να προβλέπεται από διάταξη νόμου ή να χαρακτηρίζεται ως λειτουργική, επειδή εξυπηρετεί, σύμφωνα με τις γενικές ή καταστατικές διατάξεις των ως άνω φορέων την αποστολή και τις αρμοδιότητές τους. Η πρόβλεψη της δαπάνης σε νομική διάταξη καλύπτει και την πρόβλεψη της διαδικασίας, μέσω της οποίας δημιουργείται για τον οικείο ΟΤΑ υποχρέωση εξόφλησης της δαπάνης, όπως αυτή ρητά προβλέπεται στη νεώτερη διάταξη του ν.3448/2006. Με τις ως άνω διατάξεις, ερμηνευόμενες σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 98 παρ.1δ, στις οποίες κατοχυρώνεται ο κατασταλτικός έλεγχος των δαπανών του Δημοσίου, των ΟΤΑ και των νπδδ από το Ελεγκτικό Συνέδριο, στο πλαίσιο του οποίου προστατεύεται η αρμοδιότητα των οργάνων του Ελεγκτικού Συνεδρίου για έλεγχο και καταλογισμό των υπολόγων των εν λόγω νομικών προσώπων, και 102 παρ. 5 του ισχύοντος Συντάγματος, με τις οποίες το Κράτος λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας και των πόρων των ΟΤΑ για την εκπλήρωση της αποστολής τους, αλλά με ταυτόχρονη διασφάλιση της διαφάνειας κατά τη διαχείριση των πόρων αυτών, νομιμοποιούνται εκείνες μόνο οι δαπάνες, που πληρώθηκαν από τους ως άνω φορείς και συγκεντρώνουν τις προεκτεθείσες προϋποθέσεις, εφόσον κατά τη διαδικασία ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης και εκτέλεσης αυτών δεν παραβιάστηκε ουσιώδης διαδικαστικός τύπος. Αποτελούν δε ουσιώδεις τύπους ιδίως α)η μη ύπαρξη διαγωνιστικής διαδικασίας ως επιλογή διαδικασίας για την ανάθεση των συμβάσεων, καθώς και η μη ειδική για το λόγο αυτό αιτιολόγηση της εφαρμογής εξαιρετικής διαδικασίας(με διαπραγμάτευση ή απευθείας ανάθεση), με αποτέλεσμα να μην διασφαλίζονται τα οικονομικά συμφέροντα του οικείου δήμου, β) η μη τήρηση των κανόνων δημοσιότητας και η έλλειψη διαφάνειας της όλης διαδικασίας ανάθεσης, γ) η μη προστασία των οικονομικών συμφερόντων του οικείου δήμου, δ) η μη τήρηση των κανόνων του λογιστικού των ΟΤΑ αναφορικά με την διεξαγωγή της ταμειακής διαχείρισης του οικείου δήμου(εξωταμειακές διαχειρίσεις), ε) η μη υποβολή των συγκεκριμένων δαπανών στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και στ) η μη υποβολή δημοσίων συμβάσεων στον προβλεπόμενο από τις οικείες διατάξεις προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω, η καταβολή αμοιβών σε εργολήπτες για την αποκατάσταση ζημιών σχολείων από το σεισμό, καθώς και για την πραγματοποίηση μουσικής εκδήλωσης(συναυλίας), χωρίς την έκδοση χρηματικών ενταλμάτων συνιστά παραβίαση ουσιώδους διαδικαστικού τύπου, κατά την προεκτεθείσα έννοια, καθόσον πρόκειται σαφώς για εξωταμιακή διαχείριση, η οποία από τη φύση της δεν μπορεί να διασφαλίσει τα οικονομικά συμφέροντα του οικείου δήμου, ενώ παραβιάζει και την αρχή της διαφάνειας κατά τη διενέργεια των υποκειμένων αυτής διαχειριστικών πράξεων. 

Πρόσληψη των φερομένων ως δικαιούχων δεν ευρίσκει έρεισμα στη διάταξη του άρθρου 13 του Ν.2130/1993, όπως αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 4 του άρθρου 22 του Ν.3274/2004, η οποία εφαρμόζεται σε έργα που εκτελούνται με αυτεπιστασία από τους Δήμους και όχι στην περίπτωση του ανωτέρω προσωπικού, το οποίο προσλήφθηκε για να παράσχει πάσης φύσεως εργασίες καθαρισμού κοινοχρήστων χώρων.

ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟΙ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, δεν είναι νόμιμη η επιχορήγηση, καθ’ όσον, ανεξαρτήτως του ότι για ορισμένους συλλόγους συντρέχουν οι τιθέμενες από τη διάταξη του άρθρου 262 του Δ.Κ.Κ. προϋποθέσεις, δεν είναι επιτρεπτή η καταβολή οικονομικής ενίσχυσης για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών των εν λόγω συλλόγων. Επιπλέον, η δαπάνη αυτή δεν νομιμοποιείται κατά τις διατάξεις των άρθρων   26 παρ. 1 του ν. 3274/2004 και 29 παρ. 8 του ν. 3448/2006, καθ’ όσον δεν πληρούνται οι προβλεπόμενες από αυτές προϋποθέσεις (βλ. ανωτέρω, σκέψη V). Επομένως, πρέπει να καταλογιστούν με το ως άνω έλλειμμα που δημιουργήθηκε στη διαχείριση του Δήμου Αγίου ...., κατά το οικονομικό έτος 1997, οι παρακάτω, ευθυνόμενοι αλληλεγγύως και εις ολόκληρον, μέχρι το ποσό που ορίζεται για τον καθένα, ως υπόλογοι, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην τρίτη σκέψη της παρούσας, ως εξής : α) η Τμηματάρχης Οικονομικών Υπηρεσιών, …., με το ποσό των 3.500.000 δρχ., διότι, υπό την ιδιότητά της αυτή, υπέγραψε όλα τα ως άνω χρηματικά εντάλματα με τα οποία πραγματοποιήθηκαν οι ανωτέρω κριθείσες μη νόμιμες δαπάνες, β) η Διευθύντρια Οικονομικών Υπηρεσιών, ...., με το ποσό των 3.500.000 δρχ., διότι, υπό την ιδιότητά της αυτή, υπέγραψε όλα τα ως άνω χρηματικά εντάλματα με τα οποία πραγματο-ποιήθηκαν οι ανωτέρω κριθείσες μη νόμιμες δαπάνες, γ) ο ελεγκτής εσόδων – εξόδων Ο.Τ.Α., ...., με το ποσό των 3.500.000 δρχ. διότι, υπό την ιδιότητά του αυτή, υπέγραψε όλα τα ως άνω χρηματικά εντάλματα με τα οποία πραγματοποιήθηκαν οι ανωτέρω κριθείσες μη νόμιμες δαπάνες, δ) οι κατωτέρω δημοτικοί σύμβουλοι που συμμετείχαν στις 288/1997 και 345/1997 αποφάσεις έγκρισης των επιμέρους κριθεισών ως μη νόμιμων δαπανών: 1. …., μετά τον επισυμβάντα θάνατο του οποίου μοναδικοί εξ αδιαθέτου κληρονόμοι του είναι η χήρα αυτού…, το γένος … και οι θυγατέρες του ...., … και ….., οι οποίες ευθύνονται κατά το λόγο της κληρονομικής τους μερίδας, 2. ...., 3…., 4…., 5. ...., 6…., 7. …, 8. …., 9. ….., 10. …., 11. …, 12. … και          13. …., μετά τον επισυμβάντα θάνατο του οποίου μοναδικοί    εξ αδιαθέτου κληρονόμοι του είναι η χήρα αυτού …. και          τα τέκνα του …ς και…., οι οποίοι ευθύνονται κατά το     λόγο της κληρονομικής τους μερίδας, με το ποσό των 3.500.000 δρχ.,               ε) οι δημοτικοί σύμβουλοι ….και…., μέχρι το ποσό των 3.000.000 δρχ., λόγω της συμμετοχής τους στην 13η/31.7.1997 συνεδρίαση κατά την οποία ελήφθη ομόφωνα η προμνησθείσα 288/1997 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και στ) οι δημοτικοί σύμβουλοι               1. …., 2…., 3. ….,           4….., 5. …., 6. ….,     7. …. και 8. ….. μέχρι το ποσό των 500.000 δρχ., λόγω της συμμετοχής τους στη 15η/30.9.1997 συνεδρίαση κατά την οποία ελήφθη ομόφωνα η προμνησθείσα 345/1997 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. 

Γενικοί Γραμματείς Δήμων.Μετά την αντικατάσταση του τρίτου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 241 του ν.1188/1981 με την παρ. 3 του άρθρου 29 του ν.3274/2004 αποσυνδέθηκαν οι αποδοχές των γενικών γραμματέων δήμων από τους περιορισμούς του ν.1256/1982, δεν τυγχάνει εφαρμογής, σε περίπτωση διορισμού δημοτικού συνταξιούχου σε θέση μετακλητού γενικού γραμματέα δήμου, όπως εν προκειμένω, η διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 1 του νόμου αυτού, που προβλέπει την έκδοση κοινής απόφασης που θα καθορίζει τους ειδικούς όρους και τις ουσιαστικές προϋποθέσεις διορισμού των προσώπων αυτών σε δεύτερη θέση ή απασχόληση.

Διορισμός κατ’ εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 18 παρ. 1 του ν. 3448/2006, :Με δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι μη νόμιμα διορίστηκε η φερομένη ως δικαιούχος σε θέση μόνιμου υπαλλήλου ο.τ.α. κατ’ εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 18 παρ. 1 του ν. 3448/2006. Και τούτο διότι δεν αποδεικνύεται η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου  μεταξύ του θανάτου του πατέρα της και της άσκησης των υπηρεσιακών του καθηκόντων ως αγρονόμου, αφού η ως άνω πορισματική έκθεση, στην οποία ερείδεται η απόφαση διορισμού της, καταλήγει  σε συμπερασματική και επιστημονικά ατεκμηρίωτη  κρίση  περί του αντιθέτου. Ειδικότερα, ούτε στο πόρισμα της Ε.Δ.Ε., αλλά ούτε στα στοιχεία  που ελήφθησαν σχετικώς υπόψη υπάρχει συγκεκριμένη επιστημονική τεκμηρίωση της συνάρτησης του θανάτου του πατέρα της φερομένης ως δικαιούχου με την εκτέλεση των υπηρεσιακών του καθηκόντων. Δεν αρκεί δε προς τούτο το συνοπτικότατο έγγραφο ιδιώτη ιατρού για τις συνέπειες που γενικώς προκαλούν τα φυτοφάρμακα, στα οποία υποτίθεται ότι ήταν εκτεθειμένος ο θανών λόγω της ιδιότητάς του, χωρίς παραπομπή σε συγκεκριμένα επιστημονικά στοιχεία που να  στηρίζουν το συμπέρασμα τούτο και χωρίς πάντως οιαδήποτε συσχέτιση με  την συγκεκριμένη αιτία θανάτου του ανωτέρω, κρίση στην οποία αυθαιρέτως καταλήγει ίδιος ο συντάκτης του πορίσματος της Ε.Δ.Ε χωρίς μάλιστα να διαθέτει τις απαιτούμενες ειδικές γνώσεις. Τέλος, από κανένα στοιχείο δεν  προκύπτει πως ο αυξημένος φόρτος εργασίας του θανόντος ως αγρονόμου, και αληθής υποτιθέμενος, συνδέεται  αιτιωδώς με τις παθήσεις από τις οποίες κατέληξε ή ότι επέδρασε καταλυτικά στο γεγονός του θανάτου του.  Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα  δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟΙ:..περί της ορθότητας ή μη των λογαριασμών της διαχείρισης του Δήμου … Νομού …, οικονομικού έτους 2000.(...)Από τις προεκτεθείσες διατάξεις συνάγεται ότι για τη μίσθωση από τους Ο.Τ.Α. ακινήτων που ανήκουν σε τρίτους διενεργείται υποχρεωτικά μειοδοτική δημοπρασία για την ανάδειξη της συμφερότερης για τον Ο.Τ.Α. προσφοράς, η οποία πραγματοποιείται σύμφωνα με τα ειδικότερα οριζόμενα στα άρθρα 2 και 3 του π.δ/τος 270/1981. Περαιτέρω, για την κανονικότητα της δαπάνης απαιτείται να επισυνάπτονται στο χρηματικό ένταλμα πληρωμής του πρώτου μισθώματος κάθε έτους αντίγραφα των αποφάσεων των αρμοδίων οργάνων του δήμου περί εγκρίσεως των όρων της διακήρυξης και κατακύρωσης της δημοπρασίας, της σύμβασης μίσθωσης, σε περίπτωση δε μη διενέργειας της δημοπρασίας.αντίγραφο της απόφασης του δημοτικού συμβουλίου και της επ’ αυτής ομοίας της διοικητικής αρχής και αντίγραφο του συμβολαίου μισθώσεως. Από τον δειγματοληπτικό έλεγχο που διενεργήθηκε προέκυψε ότι με το 1012, οικονομικού έτους 2000, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου … ποσού 48.797 δρχ. (143,20 ευρώ) εξοφλήθηκε δαπάνη που αφορούσε στην καταβολή μισθώματος για τη χρήση από τον ως άνω Δήμο αποθήκης μηνός Δεκεμβρίου του έτους 2000. Πλην όμως, από τον διενεργηθέντα έλεγχο δεν προέκυψαν στοιχεία που να αποδεικνύουν την τήρηση της προπεριγραφείσας διαδικασίας μειοδοτικής δημοπρασίας για τη μίσθωση του εν λόγω ακινήτου και συνεπώς, η υπό κρίση δαπάνη παρίσταται μη νόμιμη, εκ της οποίας προκαλείται ισόποσο έλλειμμα στην ελεγχόμενη διαχείριση. (...)Με τα δεδομένα αυτά, και ενόψει του ότι αφενός στα συμπεράσματα της Πορισματικής Έκθεσης αναφέρεται ότι η απώλεια του 1027, οικονομικού έτους 2000, χρηματικού εντάλματος πληρωμής του Δήμου …, που αφορούσε πληρωμή του δώρου Χριστουγέννων των μονίμων υπαλλήλων του Δήμου μετά την εξόφλησή του δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως σκόπιμο γεγονός, και ότι όλοι οι υπάλληλοι πληρώθηκαν κανονικά, αφετέρου δε δεν καθίσταται σαφές σε ποιο χρονικό σημείο απωλέσθηκε το χρηματικό ένταλμα και εξαιτίας ποιου συγκεκριμένου γεγονότος, ώστε η απώλειά του να δύναται να αποδοθεί σε συγκεκριμένο πρόσωπο, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ... πρέπει να απαλλαγούν οι υπόλογοι της ελεγχόμενης διαχείρισης από την ανωτέρω απώλεια δικαιολογητικών.

ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟΙ:Με την κρινόμενη έφεση, όπως νομίμως αναπτύσσεται με το από 10.3.2014 υπόμνημα, ζητείται η ακύρωση της …/29.8.2012 απόφασης της Οικονομικής Επιθεωρήτριας της Οικονομικής Επιθεώρησης Κρήτης …, με την οποία καταλογίστηκε υπέρ του Δήμου …, καθολικού διαδόχου  του  ήδη  καταργηθέντος  Δήμου  … (άρθρα 1 παρ. 2 περ. 10.Α.1 και 283 παρ. 3 του ν. 3852/2010) και σε βάρος του εκκαλούντος, πρώην  Δημάρχου  …, το ποσό των 17.659,29 ευρώ, που φέρεται ως έλλειμμα στη χρηματική διαχείριση του ως άνω Δήμου κατά τα έτη 1999 και 2000 (1.1.1999 έως 31.12.2000).(....)Περαιτέρω, κατά την κρίση του Τμήματος, οι ανωτέρω δαπάνες δεν νομιμοποιούνται με τις διατάξεις του άρθρου 26 παρ. 1 του ν. 3274/2004, όπως αυτές ερμηνεύτηκαν με τις διατάξεις του άρθρου 29 παρ. 8 του ν. 3448/2006, καθόσον δεν συντρέχει η μία από τις σωρευτικά απαιτούμενες προϋποθέσεις νομιμοποίησής τους, δηλαδή δεν προβλέπονται από διάταξη νόμου, ούτε κατά τα προεκτεθέντα μπορούν να θεωρηθούν ως λειτουργικές, αφού δεν αποδείχθηκε ότι οι μεν δαπάνες κινητής τηλεφωνίας ικανοποιούσαν  λειτουργική ανάγκη του δήμου και, ειδικότερα, αδήριτη υπηρεσιακή ανάγκη κατά τον κρίσιμο χρόνο, οι δε δαπάνες προμήθειας καυσίμων ότι συντέλεσαν άμεσα ή έμμεσα στην καλύτερη και αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των σκοπών του Δήμου. Ωστόσο, το Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη τη βαρύτητα των δημοσιονομικών παραβάσεων που διαπιστώθηκαν και το γεγονός ότι το επίδικο έλλειμμα προκλήθηκε από ελαφρά αμέλεια του εκκαλούντος και για το λόγο αυτό δεν καταλογίστηκαν σε βάρος του προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής, κρίνει ότι συντρέχει περίπτωση εφαρμογής των διατάξεων της παρ. 1 του άρθρου 37 του ν. 3801/2009 και, συνεπώς, περιορισμού του καταλογισθέντος σε βάρος του εκκαλούντος ποσού σε 8.500,00 ευρώ.Δέχεται εν μέρει την από 16.10.2012 έφεση του … του ….Μεταρρυθμίζει την …/29.8.2012 απόφαση καταλογισμού της Οικονομικής Επιθεωρήτριας της Οικονομικής Επιθεώρησης … του Υπουργείου Οικονομικών και περιορίζει το καταλογισθέν σε βάρος του εκκαλούντος ποσό σε οκτώ χιλιάδες πεντακόσια ευρώ (8.500,00 ευρώ). 

Καταβολή εξόδων μετακίνησης...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως εκκαθαρίστηκε στους φερόμενους ως δικαιούχους … και … η ως άνω δαπάνη ημερήσιας αποζημίωσης, για τη συμμετοχή τους στα προαναφερόμενα επιμορφωτικά  προγράμματα του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης του …, καθόσον ναι μεν αυτοί μετακινήθηκαν σε απόσταση μικρότερη των 160 χιλιομέτρων από την έδρα τους (βλ. τα 319140/14.11.2018 και 319149/14.11.2018 έγγραφα του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών αντιστοίχως), πλην όμως διανυκτέρευσαν εκεί με δαπάνες του …. Δεδομένου δε ότι από τον τελευταίο αυτό φορέα καλύφθηκαν και οι δαπάνες ημιδιατροφής τους, νομίμως εντέλλεται με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα το ήμισυ της προβλεπόμενης ημερήσιας αποζημίωσης. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη και το χρηματικό ένταλμα θα μπορούσε να θεωρηθεί, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2018, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει.