ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ-ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ:Μη νομίμως έχει συμπεριληφθεί στον πίνακα τιμών του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών και της εταιρείας «… ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΕΠΕ» το είδος με α/α 18 (σφολιατάκια συσκ. 800 έως 1000γρ.),  αφού αφενός, όπως προκύπτει από την οικεία οικονομική προσφορά, η εταιρεία αυτή δεν συμμετείχε στο διαγωνισμό ως προς το είδος αυτό, αφετέρου ... το είδος αυτό κατακυρώθηκε στην εταιρεία «… ΕΠΕ». Επιπροσθέτως από την αντιπαραβολή των οικονομικών προσφορών των ως άνω εταιρειών προκύπτει ότι για το είδος με α/α 19 (μέλι κουτί 1000γρ., ποσότητα 1.800 κιλά) η «… ΕΠΕ» προσέφερε 9,10 ευρώ/κιλό-σύνολο 16.380 ευρώ, ενώ η εταιρεία «… ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΕΠΕ» 10,40 ευρώ/κιλό-σύνολο 18.720 ευρώ. Επίσης για το είδος με α/α 20 (μέλι ατομική μερίδα 20γρ.-ποσότητα 3.000) η «… ΕΠΕ» προσέφερε 0,11 λεπτά ενώ-σύνολο 330 ευρώ, ενώ η εταιρεία «… ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΕΠΕ» 0,14 ευρώ-σύνολο 420 ευρώ. Δοθέντος δε ότι στα Πρακτικά της Επιτροπής του Διαγωνισμού δεν αναφέρεται λόγος που καθιστά μη αποδεκτή την προσφορά της εταιρείας «… ΕΠΕ» ως προς τα είδη αυτά, η ... απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής είναι κατά το αντίστοιχο μέρος πλημμελής, αφού αυτά δεν κατακυρώθηκαν στην εταιρεία «… ΕΠΕ», που προσέφερε την χαμηλότερη τιμή, αλλά στην εταιρεία «… ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΕΠΕ».(...)Άλλωστε, μη νομίμως ζητήθηκαν από την εταιρεία «… ΕΠΕ» διευκρινήσεις και, ακολούθως, έγιναν δεκτά τα εκ των υστέρων υποβληθέντα δικαιολογητικά, καθόσον η αποδοχή εκ μέρους της αναθέτουσας των συμπληρωματικών δικαιολογητικών συνιστά μη επιτρεπτή άρση του απαραδέκτου υποβληθείσας προσφοράς. Εξάλλου, κατά την έννοια των διατάξεων των άρθρων 11 και 13 της διακήρυξης, ερμηνευομένης και ενόψει της αυστηρά τυπικής διαδικασίας των δημοσίων διαγωνισμών, είναι μεν δυνατή η εκ των υστέρων συμπλήρωση ή διευκρίνιση νομίμως, κατ’ αρχήν, υποβληθέντων δικαιολογητικών και στοιχείων, όχι όμως και η αναπλήρωση μη υποβληθέντων ή μη νομίμως υποβληθέντων δικαιολογητικών.(...)Και τούτο διότι, προεχόντως για λόγους ασφάλειας και προστασίας της υγείας, πρέπει η αναθέτουσα αρχή να έχει διασφαλίσει ότι τα προς προμήθεια τρόφιμα, τα οποία μάλιστα στη συγκεκριμένη περίπτωση προορίζονται να καταναλωθούν από παιδικούς σταθμούς, προέρχονται από συγκεκριμένο εργοστάσιο/παραγωγό. Υπό το πρίσμα αυτό δεν αρκεί η αφηρημένη δέσμευση της προμηθεύτριας εταιρείας ότι θα παραδώσει προϊόντα του προκηρυχθέντος είδους.Κωλύεται εν μέρει η υπογραφή των σχεδίων συμβάσεων μεταξύ του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών και των εταιρειών 1) «… ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΕΠΕ» και 2) «… Ε.Π.Ε.».Δεν κωλύεται η υπογραφή των σχεδίων συμβάσεων μεταξύ του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών και των εταιρειών 1) «ΑΦΟΙ … Α.Ε.», 2) «… Α.Β.Ε.Ε.», 3) «… Α.Ε.», 4) «… ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ε.Π.Ε.», 5) … Ο.Ε.» και 6) «… Α.Ε.».

Με την ως άνω προδικαστική προσφυγή, ο προσφεύγων ζητά την ακύρωση της από 30-3-2022 κοινοποιηθείσας με αριθ. 69/2022 Απόφασης Οικονομικής Επιτροπής της αναθέτουσας, καθ’ ο μέρος απορρίφθηκε η προσφορά του και αναδείχθηκε προσωρινός ανάδοχος η ένωση …, στο πλαίσιο της διαδικασίας ανάθεσης δημόσιας σύμβασης ανάθεσης τεχνικού έργου για την Ανάπλαση … και παράπλευρων οδών για τη βελτίωση ποιότητας ζωής της πόλης του …, συνολικής προϋπολογισμένης δαπάνης 6.935.483,87 ευρώ άνευ ΦΠΑ και προαιρέσεων, που δημοσιεύθηκε στο ΚΗΜΔΗΣ με Μοναδικό ΑΔΑΜ … την 23-12-2021 και στο ΕΣΗΔΗΣ με συστημικό α/α … H αναθέτουσα υποβάλλει τις από 26-4-2022 Απόψεις της, που ουδόλως προκύπτει ότι κοινοποιήθηκαν, ως όφειλε η αναθέτουσα, κατ’ άρ. 365 παρ. 1 περ. δ’ Ν. 4412/2016, να πράξει, προς τον προσφεύγοντα (αφού στον ηλεκτρονικό τόπο του διαγωνισμού, διαβιβάστηκαν με ένδειξη «Εσωτερικό Στοιχείο-Sourcing» και επομένως, δεν είναι ληπτέες υπόψη. 

Μεταφράσεις αλλοδαπών εγγράφων:..Επειδή, κατά την έννοια της διατάξεως του άρθρου 1 π.δ/τος 169/2002, η οποία κάνει λόγο περί μεταφράσεων “για λογαριασμό οποιασδήποτε δημόσιας αρχής”, μεταφράσεις ξενογλώσσων κειμένων, προερχόμενες από πρόσωπα που έχουν αποδεδειγμένα την ιδιότητα του πτυχιούχου του ανωτέρω Τμήματος του ... Πανεπιστημίου (και, συνεπώς, έχουν τύχει εξειδικευμένης, από ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα παρεχομένης εκπαιδεύσεως στο αντικείμενο αυτό), είναι υποχρεωτικώς ληπτέες υπ’ όψιν από τον ... κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων του, ελλείψει σχετικής, ειδικής ρυθμίσεως σ’ επίπεδο νόμου ή κανονιστικής διοικητικής πράξεως. Και τούτο, διότι δεν μπορεί ερμηνευτικώς να συναχθεί αντίθετο συμπέρασμα, υπέρ του αποκλειστικού δηλαδή χαρακτήρα των ρυθμίσεων του αρ. 53 ν.δ/τος 3026/1954 ή της νομοθεσίας για την Μεταφραστική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών ως ρυθμίσεων περιοριστικών κατά τούτο της επαγγελματικής ελευθερίας αυτής της κατηγορίας προσώπων. Συγκεκριμένα, ο νομοθέτης του Κώδικα δικηγόρων, αλλά και του Οργανισμού του Υπουργείου Εξωτερικών (που επαναλαμβάνει ταυτόσημες ρυθμίσεις των προϊσχυσάντων σχετικών νομοθετημάτων) δεν είχε υπ’ όψιν του τις εν τω μεταξύ εξελίξεις και την παραγωγή σ’ επαρκή βαθμό εξειδικευμένων επιστημόνων οι οποίοι παρέχουν τα εχέγγυα για την αξιόπιστη άσκηση και αυτής της ειδικώτερης πτυχής της (αρρύθμιστης γενικώς) επαγγελματικής δραστηριότητας του μεταφραστή χωρίς το δημόσιο συμφέρον να διακυβεύεται. Αυτός δε ο ερμηνευτικός χειρισμός των εν λόγω διατάξεων σε σχέση με το άρ. 1 π.δ/τος 169/2002 συμπορεύεται και με την συνταγματικώς κατοχυρωμένη επαγγελματική ελευθερία (άρ. 5 παρ. 1), η οποία είναι δεκτική περιορισμών μόνον αν αυτοί είναι ρητώς εκπεφρασμένοι στον νόμο και – επί πλέον – έχουν τεθεί για την επιδίωξη σκοπού ενεστώτος δημοσίου συμφέροντος. (...)κατόπιν αυτών η αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή, ν’ ακυρωθεί η προσβαλλομένη πράξη, ν’ απορριφθούν οι λοιποί λόγοι ως αλυσιτελείς, η δε υπόθεση ν’ αναπεμφθεί στην Διοίκηση για νέα, νόμιμη κρίση.

Προμήθεια ειδών παντοπωλείου(…)Η προμήθεια κάθε είδους αγαθών από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοικήσεως α΄ βαθμού και τα ΝΠΔΔ αυτών διενεργείται κατά κανόνα κατόπιν δημόσιου ανοικτού μειοδοτικού διαγωνισμού, ώστε να καθίσταται δυνατή, με την προσέλευση μεγάλου ή έστω ικανού αριθμού μειοδοτών, η ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού και η διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων αυτών με την επιλογή της πλέον συμφέρουσας προσφοράς. Κατ' εξαίρεση, είναι δυνατή η προσφυγή στη διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού, όταν η αξία της προμήθειας δεν υπερβαίνει το ποσόν των 60.000,00 ευρώ άνευ Φ.Π.Α., ή στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης (διαπραγμάτευση), όταν η αξία της προμήθειας δεν υπερβαίνει το ποσό των 15.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.. Προκειμένου δε να διαπιστωθεί το ποσό στο οποίο ανέρχεται η δαπάνη συγκεκριμένης προμήθειας και, κατ' επέκταση, η δυνατότητα αναθέσεώς της απευθείας, με διαπραγμάτευση, πρόχειρο ή ανοιχτό διαγωνισμό, λαμβάνεται υπόψη η συνολική δαπάνη που απαιτείται για να καλυφθούν οι ανάγκες του δήμου σε αγαθά που, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, θεωρούνται όμοια ή ομοειδή ή που ως εκ της φύσεώς τους, του αντικειμένου τους ή της λειτουργικότητάς τους εντάσσονται σε όμοιες ή παρεμφερείς κατηγορίες αγαθών. Δεν είναι νόμιμος, επομένως, ο επιμερισμός της κατά τα ανωτέρω συνολικής ποσότητας όμοιων ή ομοειδών αγαθών σε περισσότερες μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες όμοιες ή ομοειδείς κατηγορίες και στη συνέχεια η απευθείας ανάθεση ή η διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού μεταξύ περιορισμένου αριθμού συμμετεχόντων, των μερικότερων αυτών προμηθειών με βάση το ύψος της δαπάνης που προκύπτει από την κατάτμηση της συνολικής ποσότητας, γιατί με τον τρόπο αυτό επιχειρείται, κατά περιγραφή των οικείων διατάξεων, η αποφυγή τηρήσεως της οριζόμενης από αυτές διαδικασίας της διενέργειας ενιαίου τακτικού δημοσίου διαγωνισμού προμήθειας για τα ενιαία είδη αυτής (βλ. πράξ. ΙV Τμ.. 93/1999, 12/2001, 26, 47 και 212/2003, 17 και 75/2004, VΙΙ Τμ. 18, 22, 82/2006, 279/2006, 111/2007, 262/2008, 12, 25 και 246/2009, 173, 243, 389, 391/2010).(…) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, καθόσον, σύμφωνα και με την πάγια νομολογία του Δικαστηρίου τούτου, τα ως άνω προμηθευθέντα είδη αρτοποιείου και παντοπωλείου αποτελούν, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, ομοειδή αγαθά, τα οποία εντάσσονται στην ευρύτερη κατηγορία αγαθών (κατηγορία γένους) «τρόφιμα» και αφορούν, στο σύνολό τους, στις ανάγκες του παιδικού σταθμού ....... Η δε συνολική δαπάνη για την προμήθειά τους, συνυπολογιζομένων και των λοιπών ανατεθεισών προμηθειών των ομοειδών κατηγοριών τροφίμων ειδών κρεοπωλείου και οπωρολαχανικών, ανερχόμενη στο ποσό των 28.578,81 ευρώ (με Φ.Π.Α.), υπερβαίνει το τιθέμενο με την ως άνω υπουργική απόφαση όριο των 15.000,00 ευρώ, μέχρι το οποίο επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση. (…)

Προμήθεια τροφίμων και ειδών καθαριότητας:Με δεδομένα αυτά, εφόσον η ετήσια επιβάρυνση του προϋπολογισμού του Νοσοκομείου για το έτος 2015 για τρόφιμα ανήλθε στο ποσό των 646.181,94 ευρώ (ποσό που ξεπερνά το κοινοτικό όριο) και για είδη καθαριότητας στο ποσό των 159.048,44 ευρώ (ποσό άνω των 20.000 ευρώ, πέραν του οποίου επιβάλλεται η τήρηση διαγωνιστικής διαδικασίας), το Κλιμάκιο αποφαίνεται ότι μη νομίμως το Νοσοκομείο ανέθεσε απευθείας στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία την προμήθεια των επίμαχων -όμοιων ή ομοειδών κατά την αντίληψη των συναλλαγών- ειδών τροφίμων (είδη παντοπωλείου και κατεψυγμένα) και καθαριότητας, ενώ δεν προκύπτει ότι συνέτρεξε περίπτωση επείγουσας ανάγκης οφειλόμενης σε απρόβλεπτες περιστάσεις.Εξάλλου, τα προβαλλόμενα με το 13397/5.10.2016 έγγραφο του Νοσοκομείου περί αδυναμίας από το 2012, οπότε και έληξε η συναφθείσα σύμβαση (75/2011 με διάρκεια ισχύος από 18.7.2011 έως 17.7.2012 με δικαίωμα δίμηνης παράτασης) με τη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία, προκήρυξης τακτικού διαγωνισμού για τους αναφερόμενους στο έγγραφο αυτό λόγους, ήτοι λόγω της αδυναμίας ολοκλήρωσης των διαγωνιστικών διαδικασιών στα πλαίσια των ΠΠΥΥ 2012 και 2013 αλλά και λόγω της καθυστέρησης διενέργειας ενιαίου διαγωνισμού του ΠΠΥΥ 2014 από τον φορέα υλοποίησης, δεν εμπίπτουν στην έννοια των έκτακτων γεγονότων οφειλομένων σε απρόβλεπτες περιστάσεις.(..)οι επίμαχες δαπάνες δεν μπορούν να νομιμοποιηθούν ούτε βάσει της διάταξης του άρθρου 66 παρ. 28 του ν. 3984/2011, δεδομένου ότι στο ρυθμιστικό πεδίο αυτής εμπίπτουν αποκλειστικά οι προμήθειες ιατροτεχνολογικών προϊόντων (βλ. σχετικά ΔΥ8δ/Γ.Π.οικ.130648/ 2.10.2009 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών- Ανάπτυξης- Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ΦΕΚ Β΄ 2198, όπου ορίζεται η έννοια του «ιατροτεχνολογικού προϊόντος»), φαρμάκων και συναφών προς τις προμήθειες αυτές υπηρεσιών αλλά ούτε και βάσει της διάταξης του άρθρου 37 του ν. 4238/2014, διότι στο ρυθμιστικό πεδίο αυτής εμπίπτουν μόνο παρασχεθείσες υπηρεσίες από ήδη εγκατεστημένους αναδόχους. Κατόπιν τούτων, οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα (ΧΕ ... και .../2016) δαπάνες δεν είναι νόμιμες και τα χρηματικά αυτά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Στην προκείμενη περίπτωση, ούτε στην, από 24.05.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία του προσφεύγοντος (η οποία παραπέμπει στην, από 14.02.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία του), αλλά κυρίως ούτε και στην, από 14.02.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία, προβλήθηκαν ειδικοί και συγκεκριμένοι ισχυρισμοί ως προς το «ασυνήθιστα χαμηλό» ποσό της Προσφοράς του οικονομικού φορέα με την επωνυμία «…», ώστε να έχει γεννηθεί υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής να τους εξετάσει (βλ. σκ. 8 της παρούσας). Όπως μάλιστα προκύπτει από το περιεχόμενο των προαναφερθέντων, δύο (2) Εξώδικων Δηλώσεων, ο εξωδίκως διαμαρτυρόμενος οικονομικός φορέας αναφέρεται γενικώς και αορίστως στην ανάγκη αιτιολόγησης της συγκεκριμένης Προσφοράς για λόγους δημοσίου συμφέροντος, χωρίς να αναφέρει συγκεκριμένα τους λόγους εκείνους για τους οποίους η επίμαχη Προσφορά χρήζει περαιτέρω διερεύνησης, υπό την έννοια του άρ. 88 του Ν. 4412/2016. Επίσης, δέον επισημανθεί ότι στην προγενέστερη, υπό ΓΑΚ 348/04.03.2022 Προσφυγή του (νυν) προσφεύγοντος, επί της οποίας εκδόθηκε η με αρ. 656/2022 Απόφαση της Αρχής, δεν γινόταν καμία αναφορά στην, από 14.02.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία του προς την αναθέτουσα αρχή και επομένως, ορθώς κρίθηκε από την Αρχή, ότι απόκειται στη διακριτική Αριθμός απόφασης: 1098 /2022 24 ευχέρεια του υπόψη Δήμου, όπως εντοπίσει τις «ασυνήθιστα χαμηλές» Προσφορές και όπως προβεί - εν συνεχεία - στη διαδικασία του ως άνω άρθρου, προκειμένου να αξιολογήσει τις παρασχεθείσες διευκρινίσεις, εκτός και εάν έχουν προβληθεί συγκεκριμένοι ισχυρισμοί από άλλον διαγωνιζόμενο. Ακόμη, όμως, και στην περίπτωση που η, από 14.02.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία είχε ρητώς αναφερθεί στην προγενέστερη Προσφυγή του οικονομικού φορέα με την επωνυμία «…», ήτοι, είχε περιέλθει σε γνώση της Αρχής κατά την εξέταση της προγενέστερης Προσφυγής του, ο επίμαχος λόγος Προσφυγής θα είχε απορριφθεί (όπως πράγματι απορρίφθηκε), λόγω του ότι στην εν λόγω Διαμαρτυρία δεν περιλαμβάνονται, ως προελέχθη, ειδικοί και συγκεκριμένοι ισχυρισμοί ως προς το δήθεν «ασυνήθιστα χαμηλό» ποσό της εν λόγω Προσφοράς. Ως, εξάλλου, κρίθηκε με την με αρ. 656/2022 Απόφαση της Αρχής, ο υπόψη Δήμος, αφενός μεν, είχε δικαίωμα να μην θεωρήσει ως «ασυνήθιστα χαμηλή» την εν λόγω Προσφορά, αφετέρου δε, ουδόλως υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής του ευχέρειας στην προκείμενη περίπτωση. Τέλος, γίνονται δεκτοί οι ισχυρισμοί της οικείας αναθέτουσας αρχής, ότι δηλαδή η Οικονομική Επιτροπή (αποφασιστικό όργανο), μπορεί νομίμως να απόσχει από την γνώμη της Επιτροπής Διενέργειας Διαγωνισμού (γνωμοδοτικό όργανο). Με βάση το σύνολο των προλεχθέντων και δοθέντος ότι η Απόφαση της αναθέτουσας αρχής, με την οποία συμμορφώνεται με την Απόφαση της ΕΑΔΗΣΥ δεν μπορεί να προσβληθεί παραδεκτά ως προς τα ήδη κριθέντα με την Απόφαση της ΕΑΔΗΣΥ (άλλως, θα παραβίαζε τις διατάξεις των άρθρων 367 και 372 του Ν. 4412/2016, σύμφωνα με τα οποία οι κρίσεις της ΕΑΔΗΣΥ δύνανται να προσβληθούν μόνο με τα συγκεκριμένα ένδικα βοηθήματα της αίτησης αναστολής και ακύρωσης (ΣτΕ 54/2018), καθώς και τις διατάξεις που προβλέπουν την ταχεία άσκηση αίτησης αναστολής και την αποκλειστική προθεσμία εντός της οποίας υποχρεούται να εκδώσει απόφαση η ΕΑΔΗΣΥ (ΔΕφΠειρ ΕΑ 219/2018), οι αιτιάσεις της προσφεύγουσας, που αφορούν στον οικονομικό φορέα με την επωνυμία «…», θα πρέπει να απορριφθούν ως απαράδεκτες

ΚΑΤΑΤΜΗΣΗ.Προμήθεια ειδών ιχθυοπωλείου-κατεψυγμένων ψαριών:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, εφόσον μέχρι το επίμαχο χρονικό διάστημα της ως άνω ανάθεσης (Αύγουστος 2017) το συνολικό ύψος των δαπανών, στις οποίες προέβη το Νοσοκομείο στο πλαίσιο του ΠΠΥΦΥ του 2015 για ομοειδή κατά την αντίληψη των συναλλαγών αγαθά, ήτοι για είδη διατροφής, ανήλθε στο ποσό των 79.690,45 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.), όπως τούτο συνομολογεί και το ίδιο το Νοσοκομείο, -που πάντως δεν αντιστοιχούν στις συνολικές ετήσιες ανάγκες του Νοσοκομείου σε τρόφιμα- υπερέβη το όριο των 60.000 ευρώ, πέραν του οποίου επιβάλλεται η διενέργεια δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού, το Κλιμάκιο κρίνει, ότι το Νοσοκομείο μη νομίμως κατέφυγε στη διενέργεια του παραπάνω πρόχειρου διαγωνισμού, καθόσον έπρεπε να διενεργηθεί ένας ενιαίος ανοικτός διαγωνισμός για τη συνολική ετήσια κάλυψη των πάγιων αναγκών του σε ομοειδή αγαθά, δυναμένων να κατακυρωθούν σε έναν ή περισσότερους προμηθευτές μέσω της διενέργειας δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού, με επιμερισμό κατ’ είδος της προϋπολογισθείσας αξίας τους. Ο ισχυρισμός του Νοσοκομείου ότι το είδος «κατεψυγμένα ψάρια» δεν είναι ομοειδές με άλλα είδη τροφίμων, καθόσον εντάσσονται σε διαφορετικές κατηγορίες του Κοινού Λεξιλογίου για τις Δημόσιες Συμβάσεις (CPV) είναι απορριπτέος, διότι η εξέταση του ζητήματος του ενιαίου χαρακτήρα μίας προμήθειας, προκειμένου να κριθεί η ύπαρξη παράνομης κατάτμησής της προς αποφυγή εφαρμογής διατάξεων της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας, γίνεται με προσφυγή στα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, ενώ η κατάταξη των προς προμήθεια ειδών σε διαφορετικούς κωδικούς του Κωδικολογίου CPV  αποτελεί μεν συνεκτιμώμενο, αλλά όχι αποφασιστικό στοιχείο (βλ. Ελ.Συν. ΙV Τμ. Πράξ. 136, 6/2012, Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Tμ. 78, 61/2017, 176/2016, 365/2015). Περαιτέρω, ο ισχυρισμός ότι ο τρόπος δημοπράτησης της συγκεκριμένης προμήθειας καθορίστηκε από το ίδιο το ηλεκτρονικό σύστημα ΕΣΗΔΗΣ, τον οποίο (τρόπο δημοπράτησης) ακολούθησε το Νοσοκομείο, είναι αβάσιμος, διότι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου της υπόθεσης το ίδιο το Νοσοκομείο προέβη στην ξεχωριστή ηλεκτρονική υποβολή πολλαπλών αιτημάτων για διάφορα είδη διατροφής (κρέατα, γαλακτοκομικά, πουλερικά-αυγά, προϊόντα άρτου, έλαια, νωπά ή κατεψυγμένα λαχανικά, είδη παντοπωλείου) με επιμέρους προϋπολογισμούς, αντί της υποβολής ενός ενιαίου αιτήματος που θα περιελάμβανε το σύνολο των ομοειδών αγαθών διατροφής που απαιτούνται για την ενιαία κάλυψη των αναγκών του για το έτος 2017 με επιμερισμό κατ’ είδος της προϋπολογισθείσας αξίας τους και μία συνολική προϋπολογισθείσα δαπάνη, βάσει της οποίας θα καθορίζονταν και η ακολουθητέα διαδικασία δημοπράτησης. Άλλωστε, η ως άνω παραδοχή δεν αναιρείται ούτε από το προσκομιζόμενο, εκ μέρους του Νοσοκομείου, Α.Π. 4963/2016 έγγραφο της Προέδρου της Ε.Π.Υ., με το οποίο, μεταξύ άλλων, γίνεται υπόδειξη προς όλους τους φορείς του άρθρου 9 παρ. 1 του ν. 3580/2007, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και το Γ.Ν. ....., ότι μέχρι την έκδοση των προβλεπόμενων στο άρθρο 41 του ν. 4412/2016 υπουργικών αποφάσεων και τον καθορισμό ΚΑΑ οφείλουν να διενεργούν τις προμήθειές τους από τα ισχύοντα ΠΠΥΦΥ και σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπονται στο ν. 4412/2016. Ωστόσο, το Κλιμάκιο λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανωτέρω προμήθεια πράγματι εντάχθηκε στο ΠΠΥΦΥ του 2015 και εγκρίθηκε ως μεμονωμένος διαγωνισμός και όχι ως μέρος της γενικότερης κατηγορίας «ειδών διατροφής» σε συνδυασμό με την αδήριτη ανάγκη του Νοσοκομείου για την προμήθεια των ανωτέρω ειδών κρίνει ότι πεπλανημένα, πλην όμως συγγνωστώς και άνευ πρόθεσης καταστρατήγησης των κειμένων διατάξεων, τα όργανα του Νοσοκομείου υπέλαβαν ότι μπορούσαν να προσφύγουν στη συγκεκριμένη διαδικασία.

Επί του μείζονος σπουδαιότητος νομικού ζητήματος της αντίθεσης ή μη του άρθρου 96 παρ. 3 περ. β΄ του ν. 4486/2017 (ΦΕΚ Α΄ 115)  προς τις διατάξεις του άρθρου 98 παρ. 1 εδ. α΄ του Συντάγματος, και της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο παραπέμφθηκε κατ’ εφαρμογή του άρθρου 32 παρ. 6 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο (κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 4129/2013, ΦΕΚ Α΄ 52), όπως η παράγραφος αυτή ισχύει μετά την τροποποίησή της με το άρθρο 41 παρ. 2 του ν. 4489/2017 (ΦΕΚ Α΄ 140), στην Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου με τα πρακτικά της 20ης/14.11.2017 Συνεδρίασης του ΙV Τμήματος, που διαβιβάστηκαν στη Γραμματεία της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας με το ΦΓ16/10420/9.2.2018 έγγραφο της Υπηρεσίας Επιτρόπου στη Γραμματεία της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου...(..)Α. Στο άρθρο 96 παρ. 3 περ. β΄ του ν. 4486/2017 (Α΄ 115/7.8.2017) ορίζεται ότι: «Δαπάνες που έχουν προκύψει από ήδη παρασχεθείσες, έως τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, υπηρεσίες καθαριότητας, σίτισης-εστίασης, φύλαξης και συντήρησης ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού προς νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου που εποπτεύονται από το Υπουργείο Υγείας, θεωρούνται σύννομες και εκκαθαρίζονται σε βάρος των πιστώσεων των προϋπολογισμών των οικείων φορέων». Στην αιτιολογική έκθεση της εν λόγω διάταξης αναφέρεται ότι «Στην περ. β, κρίνεται απαραίτητη η νομιμοποίηση δαπανών από υπηρεσίες καθαριότητας, σίτισης και φύλαξης ή συντήρησης ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού που έχουν παρασχεθεί σε οποιοδήποτε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου, καθώς ομοίως συνέχονται με τη διαρκή και απρόσκοπτη παροχή των υπηρεσιών αυτών (…). Από τη διατύπωση της διάταξης καθίσταται σαφές ότι νομιμοποιούνται μόνον οι δαπάνες που έχουν ήδη παρασχεθεί έως την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου και όχι μεταγενέστερες», ενώ στην έκθεση αξιολόγησης συνεπειών της ρύθμισης, σε σχέση γενικώς  με την παρ. 3 του ως άνω άρθρου, αναφέρεται ότι «η προτεινόμενη διάταξη στην παρ. 3 επιφέρει ευεργετικές συνέπειες για τους φορείς που εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής της αποκαθιστώντας την ομαλή ροή πληρωμής των δαπανών (…) με άμεσο αποτέλεσμα την (…) εξοικονόμηση σημαντικών δημόσιων πόρων».(..)Β. Με την ανωτέρω διάταξη επιχειρείται η, δια της συλλήβδην νομιμοποίησης των οικείων δαπανών, άρση κάθε κωλύματος εξόφλησης των παρόχων ενός ευρέος φάσματος υπηρεσιών και δη καθαριότητας, σίτισης-εστίασης, φύλαξης και συντήρησης ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού προς οιοδήποτε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου εποπτευόμενο από το Υπουργείο Υγείας, αδιακρίτως της βαρύτητας και των συνεπειών των πλημμελειών που καθιστούν παράνομη τη διενέργεια των σχετικών δαπανών, καθώς και χωρίς κανένα χρονικό περιορισμό για το παρελθόν και μέχρι τη δημοσίευση του ως άνω νόμου.(..)Σημειωτέον ότι είχαν προηγηθεί και άλλες ενέργειες του νομοθέτη για νομιμοποίηση δαπανών από παροχή υπηρεσιών σε νοσοκομεία του Ε.Σ.Υ. και σε Δ.Υ.Πε., με τη θέσπιση ειδικότερα των διατάξεων: α) του άρθρου 37 του ν. 4238/2014 (Α΄ 38), για υπηρεσίες που παρασχέθηκαν σε νοσοκομεία του Ε.Σ.Υ. αρχικώς για το  διάστημα από 1.9.2012 έως και 17.2.2014 (ημερομηνία δημοσίευσης νόμου) και κατόπιν, μετά από διαδοχικές παρατάσεις της χρονικής ισχύος του, μέχρι και 31.10.2017 (βλ. άρ. 15 παρ. 3 του ν. 4498/2017, Α΄ 172), υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις....Από τα ως άνω εκτεθέντα προκύπτει ότι, παρά την προγενέστερη νομιμοποίηση επί μακρό χρονικό διάστημα -είτε με την ψήφιση νέων είτε με την παράταση προϋφιστάμενων διατάξεων- δαπανών από παροχή υπηρεσιών, όχι μόνο δεν αντιμετωπίστηκε η παθογένεια που είχε οδηγήσει στη θέσπιση αυτών, αλλά ο νομοθέτης προσφεύγει εκ νέου στη θέσπιση της επίμαχης νομιμοποιητικής διάταξης, η οποία δεν θέτει καμία προϋπόθεση και κανένα περιορισμό για την αναδρομική νομιμοποίηση, συνιστά δε ευκαιριακή ρύθμιση αναδρομικής ισχύος, που στερείται συνοχής και συστηματικότητας και που έχει ως στόχο να παρακάμψει τον προληπτικό έλεγχο και τα εμπόδια που αυτός θέτει στη διενέργεια παράνομων δαπανών, διαιωνίζοντας την υπάρχουσα παθογένεια, αντί να συμβάλλει στην αντιμετώπισή της.(..) Παράλληλα, αντίκειται στο άρθρο 98 παρ. 1 εδ. α΄, β΄ και γ΄ του Συντάγματος, καθώς στερεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο τη δυνατότητα να διαδραματίσει αποτελεσματικά τον ρόλο του ως θεσμική δικλίδα ασφαλείας για την πιστή τήρηση των εν λόγω συνταγματικών επιταγών και καταλύει τις ελεγκτικές του αρμοδιότητες....ανατρέποντας ακόμα και αναδρομικά ήδη εκφερθείσες κρίσεις περί της μη νομιμότητας εντελλόμενων δαπανών, αλλά και σε επίπεδο κατασταλτικού ή κατά περίπτωση προσυμβατικού ελέγχου.(..)

Κατόπιν των ανωτέρω, επί του παραπεφθέντος γενικότερης σημασίας ζητήματος  της αντίθεσης  της διάταξης της παραγράφου 3 περ. β΄ του άρθρου 96 του ν. 4486/2017  στο Σύνταγμα και την Οδηγία 2014/24/ΕΕ, εισηγούμαι να γίνει δεκτό ότι η  εν λόγω νομιμοποιητική διάταξη αντίκειται στις διατάξεις τόσο του άρθρου 98 παρ. 1 εδ. α΄ και γ΄ του Συντάγματος (και κατά περίπτωση του εδ. β΄), καθώς και στις συνταγματικές αρχές του Κράτους Δικαίου, της νομιμότητας της δράσης της Διοίκησης, της χρηστής και διαφανούς διαχείρισης του δημόσιου χρήματος και της δημοσιονομικής βιωσιμότητας, όσο και στις διατάξεις της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ, περαιτέρω δε να αναπεμφθεί η υπόθεση στο Τμήμα, προκειμένου αυτό να αποφανθεί οριστικά επί της σχετικής αίτησης ανάκλησης.

Η Ολομέλεια, μετά από συζήτηση, αποδέχθηκε κατά πλειοψηφία την ως άνω εισήγηση.