Κατάταξη του Εθνικού Οδικού Περιφερειών Κρήτης Βορείου και Νοτίου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων σε βασικό (Πρωτεύον), Δευτερεύον και Τριτεύον Εθνικό Οδικό Δίκτυο 

Κατάταξη Εθνικών Οδών περιφερειών Αττικής, Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Μακεδονίας και Θράκης σε Βασικό (Πρωτεύον), Δευτερεύον και Τριτεύον Εθνικό Οδικό Δίκτυο.

Ορισμός του φορέα τροποποίησης των ορίων ταχύτητος στο δευτερεύον και τριτεύον εθνικό δίκτυο, σύμφωνα με το άρθρο 20 παρ.7 του Ν 2696/1999 (ΚΟΚ), όπως αυτός τροποποιήθηκε με το Ν 3542/2007.Το εθνικό οδικό δίκτυο, περιλαμβάνει το πρωτεύον ή βασικό οδικό δίκτυο, το δευτερεύον και τριτεύον, κατά την βασική διάκριση των άρθρων 1, 2, 3 του Ν 3155/1955. Η γραμματική διατύπωση του άρθρου 7 του ισχύοντος ΚΟΚ δεν αποκλείει το δευτερεύον και τριτεύον οδικό δίκτυο από την συντήρηση και εποπτεία του εθνικού δικτύου όπως έχει διαμορφωθεί με το προαναφερόμενο νομοθετικό πλαίσιο. Προφανώς το πρωτεύον ή βασικό οδικό δίκτυο αντιδιαστέλλεται, κατά την, κατά παράταξη αναφορά, στην γραμματική διατύπωση της παρ.7 του άρθρου 20 ΚΟΚ, από τους αυτοκινητοδρόμους και τους δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και αναφέρεται στο διαχρονικά διαμορφωμένο οδικό δίκτυο που κατά το παρελθόν (προηγούμενοι ΚΟΚ) αναφερόταν ως πρωτεύον εθνικό σε αντιπαραβολή με το επαρχιακό, την συντήρηση του οποίου είχαν οι Νομαρχίες με τα αρμόδια Νομαρχιακά Ταμεία και μετέπειτα οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις (άρθρο 22 ΠΔ 30/1996). Αρμόδιο όργανο για να καθορίζει και μεταβάλλει, με απόφασή του τα όρια ταχύτητος και στο δευτερεύον και τριτεύον οδικό δίκτυο είναι ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, όπως και στο πρωτεύον εθνικό οδικό δίκτυο.( Εγινε αποδεκτή-Εγγραφο Δ17α/353/7/ΦΝ 443/25-10-2010 έγγραφο της Δ/νσης Νομ. Συντ/σμού & Κωδ/σης).

ΘΕΜΑ:Αρμοδιότητα καθορισμού ορίων ταχύτητας στο δευτερεύον και τριτεύον Εθνικό Οδικό δίκτυο.

Αρμοδιότητα συντήρησης του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (Β.Ο.Α.Κ.).(...)Η αρμοδιότητα συντήρησης του οδικού δικτύου του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (Β.Ο.Α.Κ.) ανήκει στην Περιφέρεια Κρήτης και στις οικείες υπηρεσίες αυτής, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.3852/2010 («Καλλικράτης»), ως ασκούμενη μέχρι την έναρξη ισχύος του (01.07.2011) από την τότε (κρατική) Περιφέρεια Κρήτης, όπως προβλεπόταν με την απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας με αριθμό 3292/12.11.2010, που εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 7 του ν.3481/2006, χωρίς να ασκεί έννομη επιρροή η ένταξη του Β.Ο.Α.Κ. στο διευρωπαϊκό οδικό δίκτυο, ενώ η αρμοδιότητα συντήρησης των νέων ή σε εξέλιξη έργων οδικών υποδομών ή τμημάτων τους στον οδικό αυτό άξονα, μετά την αντικατάσταση του εδαφίου i) της περίπτωσης β΄ της παρ.11 του άρθρου 3 του ν.4138/2013 με την παρ.1 του άρθρου 22 του ν.4519/2018, ανατίθεται με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών στην ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης» (Ο.Α.Κ. Α.Ε.) (ομόφ.).

Συντήρηση οδών που ανήκουν στο βασικό οδικό δίκτυο της Αττικής. Για τη συντήρηση των οδών της χώρας εφαρμογή έχουν οι διατάξεις του Ν 3481/2006 και πριν την ισχύ του νόμου αυτού οι διατάξεις του Ν 3155/1955, που διαιρούν το οδικό δίκτυο σε εθνικές, επαρχιακές και δημοτικές- κοινοτικές οδούς και ορίζουν τις αρχές που είναι υπεύθυνες για τη συντήρησή τους. Η δυνάμει του Ν 2052/1992 επιβολή τέλους διοδίων στους χρήστες εθνικών οδών για σκοπούς συντήρησης του βασικού οδικού δικτύου των νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης (όπως αυτό ορίζεται δυνάμει της παρ.4 του άρθρου 99 του Ν 1892/1990) και του συνόλου του εθνικού δικτύου της χώρας δεν δημιουργεί νομική υποχρέωση συντήρησης του δικτύου αυτού εκ μέρους του κράτους και του Ταμείου Εθνικής Οδοποιΐας, ούτε μετέβαλε τους υπόχρεους συντήρησης των οδών, όπως αυτοί προκύπτουν από τις διατάξεις του Ν 3155/1955.

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ.(...)Επειδή, από τα εκτεθέντα ανωτέρω προκύπτει ότι οι επίμαχες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις αφορούν σε τμήμα της παραλιακής οδού ....της πόλης του Γυθείου, η οποία αποτελεί τμήμα της με αριθμό... επαρχιακής οδού «Γύθειο Αρεόπολη Πύργος Δυρού Μίνα Κίττα Γερολιμένας» και ανήκει στο πρωτεύον επαρχιακό οδικό δίκτυο του Νομού Λακωνίας. Επομένως, κατά τα οριζόμενα από το άρθρο 52 του ν. 2696/1999, οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις επ’ αυτής έπρεπε να προβλεφθούν με απόφαση του οικείου Περιφερειακού Συμβουλίου και όχι με απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου. Δεν ασκούν δε νομική επιρροή κατά τούτο οι ρυθμίσεις των αποφάσεων ..../2007 (Β΄....) της Γενικής Γραμματέως της Περιφέρειας Πελοποννήσου και ..../2011 (Β΄....) του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου, οι οποίες αναφέρονται αποκλειστικώς στην άσκηση αρμοδιοτήτων συντήρησης και τεχνικής αστυνόμευσης τμημάτων εθνικών και επαρχιακών οδών που κείνται εντός των εδαφικών ορίων εκάστου Δήμου, ενώ η ....9.10.2017 απόφαση του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου, με την οποία ανατίθεται όλως ειδικώς η αρμοδιότητα εκπόνησης και έγκρισης κυκλοφοριακών μελετών και των μελετών του άρθρου 52 του ν. 2696/1999, όπως αυτό τροποποιήθηκε και ισχύει, στα όρια του εγκεκριμένου σχεδίου πόλης Γυθείου, στο Δήμο Ανατολικής Μάνης δεν προκύπτει ότι δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, προκειμένου να αποκτήσει νόμιμη υπόσταση και ως εκ τούτου, δεν λαμβάνεται υπόψη. Συνεπώς, αφού με την προσβαλλομένη απόφαση ..../18.6.2020 του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου εγκρίθηκε απόφαση δημοτικού συμβουλίου σχετικά με κυκλοφοριακές ρυθμίσεις επί επαρχιακής οδού κατά παράβαση του άρθρου 52 του ν. 2696/1999, η απόφαση αυτή πρέπει να ακυρωθεί, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο λόγο.

ΕΡΓΑ-συμπληρωματικές συμβάσεις.(..)ζητείται παραδεκτώς η αναθεώρηση της 2027/2017 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκε αίτηση της Περιφέρειας ... για ανάκληση της 334/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Με την τελευταία αυτή Πράξη αφενός μεν το Κλιμάκιο απέσχε του ελέγχου του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Παράκαμψη Νεοχωρίου – Μπελοκομίτη Οδικού Κυκλώματος Λίμνης ..», μεταξύ της αιτούσας Περιφέρειας και της παρεμβαίνουσας ανώνυμης εταιρείας «....», κατά το μέρος που αφορά στις εργασίες «Λιθορριπής κοιτοστρώσεων αναβαθμών κλπ», Α/Τ Β-7 και αφετέρου έκρινε ότι κωλύεται κατά τα λοιπά η υπογραφή της εν λόγω σύμβασης.(..)Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη III της παρούσας, ότι το Κλιμάκιο κατέστη χρονικά αρμόδιο να ελέγξει τη νομιμότητα των εργασιών «Λιθορριπής κοιτοστρώσεων αναβαθμών κλπ», Α/Τ Β-7, δεδομένου ότι μέρος των εργασιών αυτών έχει εκτελεσθεί με ευθύνη της αναδόχου και χωρίς εντολή της αναθέτουσας αρχής, χωρίς να έχει ακολουθηθεί η διαδικασία του άρθρου 56 της Κ.Δ.Ε. περί του τρόπου εκτέλεσης των επειγουσών πρόσθετων εργασιών, απορριπτομένων των περί του αντιθέτου προβαλλομένων από την αιτούσα και την παρεμβαίνουσα.(..)Περαιτέρω, το Τμήμα κρίνει κατά πλειοψηφία ότι, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη IV της παρούσας, οι εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων που ανέκυψαν κατά το στάδιο της εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την αιτούσα και την παρεμβαίνουσα. Οι ως άνω απρόβλεπτες περιστάσεις συνίστανται στην αυξανόμενη αστάθεια των γεωλογικών σχηματισμών της περιοχής και τις ολισθήσεις γαιωδών μαζών που προκλήθηκαν από την ανωτέρω αιτία, σε συνδυασμό με τα εκδηλωθέντα ως άνω έντονα καιρικά φαινόμενα (..)Η εν λόγω γεωλογική μελέτη ήταν κατά το δυνατόν πλήρης και ακριβής, δεδομένου ότι είχαν διαπιστωθεί οι κίνδυνοι από την γεωτεχνική συμπεριφορά των γεωλογικών σχηματισμών και προτάθηκαν τρόποι για την αντιμετώπισή τους. Περαιτέρω, ο ισχυρισμός της αιτούσας και της παρεμβαίνουσας ότι δεν συνιστά πλημμέλεια της αρχικής μελέτης η μη διενέργεια γεωτεχνικής έρευνας, κρίνεται βάσιμος, καθόσον α) το ζήτημα του τρόπου αντιμετώπισης των προβλημάτων από την αστάθεια των υποκείμενων γεωλογικών σχηματισμών είχε διερευνηθεί από την προαναφερόμενη αρχική γεωλογική μελέτη, β) η διενέργεια γεωτεχνικής μελέτης αποτελούσε, ενόψει της κατάταξης του έργου στην κατηγορία ΟΜΟΕ ΑΙΙΙ «οδός μεταξύ οικισμών», ιδιαίτερα δαπανηρή λύση, κατά την κρίση της αναθέτουσας αρχής, η οποία δεν υπόκειται σε περαιτέρω ουσιαστικό έλεγχο ως προς την ορθότητά της κατά την παρούσα διαδικασία και γ) η εγκύκλιος 38/2005, στην οποία προβλέπεται η υποχρέωση διενέργειας γεωτεχνικής μελέτης κατά την εκπόνηση μελετών οδικών έργων, αφενός δεν καταλαμβάνει την προαναφερόμενη γεωλογική μελέτη, η οποία δημοπρατήθηκε πριν από την έναρξη της ισχύος του ν. 3316/2005, και αφετέρου ορίζει ρητά ότι  η «διαδικασία και αλληλουχία των επί μέρους σταδίων αφορά σε έργα οδοποιίας μεγάλης σημασίας και πολυπλοκότητας θεμάτων, που ενυπάρχουν κατά την εκπόνηση της μελέτης (π.χ. δίκτυο αυτοκινητοδρόμων, πρωτεύον εθνικό δίκτυο, ελεύθερες και ταχείες λεωφόροι). Για έργα απλούστερα και μικρότερης σημασίας (π.χ. δευτερεύον εθνικό δίκτυο, επαρχιακό δίκτυο, οδοί τοπικής σημασίας, αστικές οδοί, ή έργα σύμφωνα με τις προβλέψεις της §5γ του αρθ.5 του Ν.3316/05), είναι δυνατή η παράλειψη επί μέρους σταδίων, σύμφωνα πάντα με τους όρους προκήρυξης της μελέτης». Κατά τα βασίμως δε προβαλλόμενα από την αιτούσα και την παρεμβαίνουσα, απαραδέκτως υπεισήλθε το Κλιμάκιο στον έλεγχο της νομιμότητας της περικοπής μέρους του φυσικού αντικειμένου του έργου, καθόσον η τροποποίηση αυτή αποτελεί ζήτημα εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης και δεν συνέχεται αμέσως με τη νομιμότητα της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, η σύναψη της οποίας αποβλέπει αποκλειστικά στην εκτέλεση των περιλαμβανόμενων σε αυτή εργασιών.(..) Δέχεται εν μέρει την αίτηση και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση.Αναθεωρεί εν μέρει την 2027/2017 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά τα οριζόμενα στο σκεπτικό της παρούσας.Δέχεται εν μέρει την από 23.10.2017 (Α.Β.Δ 2750/2017) αίτηση ανάκλησης της Περιφέρειας ... και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση. Και Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής συμβάσεως του έργου «Παράκαμψη Νεοχωρίου – Μπελοκομίτη Οδικού Κυκλώματος Λίμνης ...», κατά το μέρος που αφορά σε όλες τις περιλαμβανόμενες σε αυτή εργασίες, πλην των εργασιών «Λιθορριπής κοιτοστρώσεων αναβαθμών κλπ»

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Επιδιώκεται η ανάκληση της 115/2018 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(...)Περαιτέρω, ο αιτών Δήμος ισχυρίζεται ότι η έλλειψη αναλυτικής επιμέτρησης των εκτελεσμένων εργασιών, κατά το χρόνο υποβολής του σχεδίου σύμβασης στον προσυμβατικό έλεγχο, δεν οφείλεται σε αδυναμία της αναθέτουσας αρχής για εκτέλεση της επιμέτρησης αυτής, όπως εσφαλμένα φέρεται να δέχεται το Κλιμάκιο, και ότι η έλλειψη αυτή έχει ήδη αναπληρωθεί, προσκομίζει δε συναφώς την από 6.3.2018 αναλυτική επιμέτρηση.  Επισημαίνεται, κατ’ αρχήν, ότι το Κλιμάκιο απείχε του ελέγχου όχι μόνο των εκτελεσμένων εργασιών αλλά, επιπλέον, και των μη εκτελεσμένων υπολειπόμενων, τις οποίες αδυνατούσε να προσδιορίσει ως αυτοτελή κατηγορία εργασιών (βλ. ανωτέρω υπό 2.Α), στο μέτρο που η αναθέτουσα αρχή δεν είχε καταγράψει αναλυτικά ούτε το σύνολο των αναγκαίων εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης, όπως επισημάνθηκε στην προηγούμενη σκέψη, ούτε εκείνες τις πρόσθετες εργασίες που κατά το χρόνο υποβολής είχαν ήδη εκτελεσθεί (ως εκ της έλλειψης επιμέτρησης των εργασιών αυτών).  Παρά δε την προσκόμιση των επιπλέον στοιχείων, η εν λόγω αδυναμία προσδιορισμού των υπολειπόμενων εργασιών εξακολουθεί να υφίσταται.  Επικουρικά, ωστόσο, το Κλιμάκιο επεσήμανε ότι, ακόμη και αν μπορούσε να ελέγξει τις υπολειπόμενες εργασίες της συμπληρωματικής σύμβασης, αυτές δεν θα ήταν νόμιμες, λόγω έλλειψης συνάφειας αυτών με το αντικείμενο του αρχικού έργου.  Πράγματι, το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης για τη «Βελτίωση κυκλοφοριακών συνθηκών Δήμου .......», αφορούσε στην εκτέλεση εργασιών οδοποιίας και συναφών εργασιών στο οδικό δίκτυο του Δήμου, χωρίς ειδικότερο εκ των προτέρων προσδιορισμό των οδών εκτέλεσης των εργασιών. Ως εκ της φύσης του αντικειμένου τούτου, που φέρεται να συνδέεται με την κάλυψη όχι μόνο των τακτικών αλλά και των έκτακτων αναγκών συντήρησης του οδικού δικτύου της εδαφικής περιφέρειας του Δήμου, δεν είναι δυνατόν να βεβαιωθεί ότι οι πρόσθετες εργασίες της συμπληρωματικής σύμβασης, που επίσης αφορούν σε έκτακτες εργασίες συντήρησης του ίδιου δικτύου, δεν περιλαμβάνονται στο αντικείμενο της αρχικής.  Επιπλέον, εφόσον το αρχικό αντικείμενο δεν αποτελεί σαφώς οριοθετημένο έργο, δεν μπορεί να βεβαιωθεί ότι οι πρόσθετες εργασίες καθίστανται αναγκαίες για την ολοκλήρωση και τελειοποίηση του αρχικού έργου (Ε.Σ. Τμ. VI 6064/2015, 285/2012).  Τα ανωτέρω, ισχύουν ανεξαρτήτως του ότι, από τα προσκομιζόμενα στοιχεία, δεν προκύπτει με σαφήνεια αν το αρχικό έργο, η συμβατική διάρκεια του οποίου είχε ήδη λήξει κατά το χρόνο επέλευσης των επικαλούμενων έκτακτων συνθηκών, εξακολουθεί να εκτελείται.  Επομένως, ο εξεταζόμενος λόγος ανάκλησης δεν δύναται να ανατρέψει την διαπιστωθείσα από το Κλιμάκιο πλημμέλεια και, για τον λόγο αυτόν, πρέπει να απορριφθεί ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος.Δεν ανακαλεί την 115/2018 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.​