Συμπληρωματική σύμβαση έργου...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας:1) Όσον αφορά στις εργασίες παραλλαγής της χάραξης από Χ.Θ. 11+420 έως Χ.Θ. 13+904, οι οποίες δεν έχουν εκτελεστεί (βλ. την 84791/38.4.2020 βεβαίωση του Διευθυντή της Διευθύνουσας Υπηρεσίας Κατασκευών Κεντρικής, .... της αναθέτουσας αρχής), το Κλιμάκιο κρίνει ότι, από την προσήκουσα εκτίμηση του συνόλου των στοιχείων του φακέλου και ιδίως από τις αιτιολογημένες τεχνικές κρίσεις της από 27.2.2019 έκθεσης εμπειρογνωμοσύνης «επί της προτεινόμενης από την Ανάδοχο παραλλαγής χάραξης» του Ομ. Καθηγητή Ε.Μ.Π. ... και του Καθηγητή Ε.Μ.Π. ..., συνάγεται ότι, στην προκείμενη υπόθεση συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 132 παρ. 1 περ. γ και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016 για τη σύναψη της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης ως προς τις εργασίες αυτές. Και τούτο, διότι η ανάγκη εκτέλεσης των ως άνω εργασιών ανέκυψε λόγω νεότερων γεωλογικών στοιχείων, τα οποία δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν ή να διαγνωστούν κατά το στάδιο εκπόνησης της αρχικής μελέτης. Ειδικότερα, στην περιοχή της παραλλαγής χάραξης και συγκεκριμένα στην περιοχή εξόδου της σήραγγας Σ2, βρισκόταν ήδη από το στάδιο της μελέτης εγκατεστημένο το αποκλισιόμετρο ΔΝ-03. Η δε περιοχή αυτή είχε χαρακτηριστεί γεωτεχνικά ως «ασταθής». Η αναγνώριση της περιοχής ως «ασταθούς» και οι αρχικές μετρήσεις του αποκλισιόμετρου είχαν συμβάλει στη διαμόρφωση της εγκεκριμένης μελέτης στην περιοχή, ήτοι την κάτω στομίου εξόδου της εν λόγω σήραγγας με τη μέθοδο cover&cut με τεχνικό, που μελετήθηκε να κατασκευαστεί με σύστημα πασσαλοστοιχιών και πλάκα οροφής. Σύμφωνα με τις μετρήσεις, για μεγάλο χρονικό διάστημα (3,5 έτη) στο αποκλισιόμετρο υπήρχε συστηματική μετακίνηση του επιφανειακού εδαφικού μανδύα έως βάθος 9 περίπου μέτρων και με μέσο ρυθμό κίνησης περίπου 1mm/μήνα. Από τις μετρήσεις, όμως, που πραγματοποιήθηκαν κατά τον επόμενο χρόνο, ήτοι από την έναρξη της σύμβασης (Μάιος 2018) έως τον μήνα Απρίλιο του έτους 2019, καταγράφηκαν διατμητικές μετακινήσεις πενταπλάσιας ταχύτητας εδαφικής μετακίνησης σε βάθος 9 μέτρων από αυτήν που υπήρχε πριν τη δημοπράτηση του έργου, γεγονός που κατέστησε απαραίτητη την επανεξέταση και αναμόρφωση των συμβατικών οριστικών μελετών στην περιοχή και την υποβολή εκ μέρους του αναδόχου πρότασης παραλλαγής χάραξης. Με τις περιλαμβανόμενες στην παραλλαγή της χάραξης εργασίες, τα έργα απομακρύνονται από την περιοχή των ερπυστικών παραμορφώσεων του εδαφικού μανδύα, με αποτέλεσμα να αποφεύγονται γεωτεχνικά προβλήματα στην περιοχή εξόδου. Οι ως άνω αποκλίσεις από την αρχική μελέτη επιβεβαιώνονται και από τις μετρήσεις που διενήργησε ο ανάδοχος εγκαθιστώντας το αποκλισιόμετρο ΓΚ Δ623 σε θέση ορύγματος που παρακάμπτεται με την παραλλαγή της χάραξης (βλ. αναλυτικά το από 4.6.2020 υπηρεσιακό σημείωμα του Διευθυντή της Διευθύνουσας Υπηρεσίας Κατασκευών ... της «....»). Η παραλλαγή της χάραξης βασίζεται, κυρίως,, στην ευθυγράμμιση της συμβατικής χάραξης με την κατάργηση των περισσότερων χωματουργικών (ορύγματα και επιχώματα και ορισμένα εκ των οποίων είναι οπλισμένα) και τεχνικών έργων (τοίχοι αντιστήριξης, τέσσερις γέφυρες και μία σήραγγα) και την κατασκευή δύο σηράγγων (μήκους 475 και 170μ.) και μιας νέας γέφυρας (μήκους 120μ.). Ως άμεσο αποτέλεσμα, μειώνεται το μήκος του έργου στο συγκεκριμένο τμήμα από 2.484μ. σε 2.017μ. (μείωση 19% στο συγκεκριμένο τμήμα και 5,6% στο συνολικό μήκος του έργου). Εξάλλου, με την παραλλαγή της χάραξης από Χ.Θ. 11+420 έως Χ.Θ. 13+904, σύμφωνα με την ως άνω από 27.2.2019 έκθεση εμπειρογνωμοσύνης και την από 2.4.2019 γνωμοδότηση του Καθηγητή ... (σχετικά με το αν είναι επιτρεπτή σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.4412/2016 η τροποποίηση της σύμβασης και ειδικότερα η προτεινόμενη παράλλαξη χάραξης από Χ.Θ. 11+420 έως Χ.Θ. 13+904), γίνονται δεκτά τα εξής: α) ελαχιστοποιούνται οι γεωτεχνικοί κίνδυνοι, εξασφαλίζοντας ομαλή εξέλιξη της κατασκευής (χρονικά και οικονομικά) και ασφαλέστερη συμπεριφορά του έργου μακροχρόνια, β) αυξάνεται η οδική ασφάλεια και κυκλοφοριακή εξυπηρέτηση του έργου, γ) επιτυγχάνεται ταχύτητα μελέτης που καλύπτει τη διακρατική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας -,Βουλγαρίας, δ) μειώνεται δραστικά η περιβαλλοντική όχληση, ε) μειώνονται οι απαιτήσεις συντήρησης και βελτιώνεται η μακρόχρονη λειτουργικότητα του έργου, στ) μειώνεται το εύρος κατάληψης του έργου, ενώ οι περιορισμένες, σε συγκεκριμένες θέσεις, υπερβάσεις των αδειοδοτημένων και εγκεκριμένων ορίων πραγματοποιούνται κατά κόρον σε δημόσιες εκτάσεις, ζ) υποβοηθιέται το χρονοδιάγραμμα των εργασιών, καθώς η κατασκευή εντός των σηράγγων είναι ανεξάρτητη των καιρικών συνθηκών, θ) το εκτιμώμενο κόστος είναι μόλις κατά 2% μεγαλύτερο από το εκτιμώμενο κόστος της συμβατικής χάραξης, που είχε προσδιοριστεί στο ποσό των 5.669.671,26 ευρώ, θ) με την τροποποίηση δεν εισάγονται όροι που θα επέτρεπαν τη συμμετοχή περισσότερων υποψηφίων - αναδόχων και ι) η ως άνω λύση δεν συνεπάγεται αλλαγή της οικονομικής ισορροπίας υπέρ του αναδόχου, είτε άμεσα με την αύξηση της αμοιβής του, ήτοι του συμβατικού τιμήματος, είτε έμμεσα με τη μείωση των συμβατικών υποχρεώσεων ή μη επιτρεπτή κρατική ενίσχυση. Κατά συνέπεια, οι συμπληρωματικές εργασίες παραλλαγής χάραξης από Χ.Θ. 11+420 έως Χ.Θ. 13+904 συνδέονται άρρηκτα με την αρχική εργολαβία και είναι αναγκαίες για την ολοκλήρωση του τεχνικού της αντικειμένου. Σε κάθε δε περίπτωση, η ως άνω παραλλαγή χάραξης, η οποία προέκυψε λόγω νεών γεωλογικών - γεωτεχνικών συνθηκών δεν συνιστά κατασκευή άλλου έργου (βλ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ.-Επτ. Συνθ. 1378/2017, πρβλ. Τμ. Μείζ.-Επτ. Συνθ. 4001/2013, Ε΄ Κλ. 889, 586/2019). Τέλος, η γεωλογική έρευνα και μελέτη, με βάση την οποία προσδιορίστηκε και δημοπρατήθηκε το τεχνικό αντικείμενο του αρχικού έργου, συντάχθηκε με τα δεδομένα του έτους 2015 (βλ. σχετική έκθεση εμπειρογνωμοσύνης των καθηγητών ... και ... υποβληθείσα στις 24.11.2015, με βάση την οποία οριστικοποιήθηκαν οι μελέτες των έργων στην παραπάνω γεωτεχνικά κρίσιμη περιοχή). Επομένως, οι διατμητικές μετακινήσεις πενταπλάσιας ταχύτητας εδαφικής μετακίνησης, που διαπιστώθηκαν από το αποκλισιόμετρο ΔΝ-03 μετά την υπογραφή της σύμβασης - κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ Μαΐου 2018 και Απριλίου 2019 - στην περιοχή του έργου, ανάγονται σε χρόνο μεταγενέστερο των αρχικών ερευνών και μελετών και δεν μπορούσαν να προβλεφθούν. Κατόπιν τούτων, συνεκτιμώμενου του επείγοντος χαρακτήρα για την εκτέλεση των επίμαχων συμπληρωματικών εργασιών και του ότι με την ελεγχόμενη σύμβαση δεν επέρχεται επέκταση του φυσικού και τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, αλλά ολοκλήρωση αυτού, το Κλιμάκιο κρίνει ότι συντρέχουν όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης ως προς τις εργασίες παραλλαγής χάραξης από Χ.Θ. 11+420 έως Χ.Θ. 13+904.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/1893/2020

Κατασκευή οδικής σύνδεσης περιοχής...Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνει δεκτό ότι είναι νόμιμη η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης, με προσφυγή, κατ’ άρθρο 125 περ. δ΄, στη διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού, καθόσον αποδεικνύεται ότι πληρούνται, εν προκειμένω, οι προβλεπόμενες, στις εν λόγω διατάξεις, προϋποθέσεις για τη σύναψη δημόσιας σύμβασης συμπληρωματικών έργων. Όμως, στις δαπάνες της σύμβασης αυτής μη νομίμως συμπεριλαμβάνεται και δαπάνη ποσού 200.000,00 ευρώ για την πληρωμή της εκπόνησης της μελέτης «Αστοχία Ορύγματος από Χ.Θ. 18+150 έως Χ.Θ. 18+400», καθόσον δεν αφορά στις περιλαμβανόμενες στο αντικείμενο της σύμβασης συμπληρωματικές εργασίες και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να πληρωθεί από τις πιστώσεις της.

Ανάδειξη αναδόχου σε δημόσιο έργο:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν συντρέχουν σωρευτικώς οι προϋποθέσεις της διάταξης του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 για την προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, χωρίς δημοσίευση προκήρυξης.Τούτο διότι η αναθέτουσα αρχή δεν δύναται, επικαλούμενη ως απρόβλεπτο γεγονός την  ακραία κακοκαιρία και την καταστροφική πλημμύρα της 15/11/2017,  να καταφεύγει στην εξαιρετική και παρεκκλίνουσα από τις αρχές της διαφάνειας διαδικασία του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ για να υλοποιεί έργα που ήδη είχαν δρομολογηθεί προτού καν συμβεί το γεγονός αυτό. Όσον αφορά το Τμήμα Α του έργου, σημειώνεται ότι οι μελέτες του έργου (18070/01-02-2017 Απόφαση του Τμήματος Οδοποιίας και Μηχανημάτων Έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων με την οποία εγκρίθηκε η οριστική μελέτη οδοποιίας καθώς και η αντίστοιχη μελέτη αποστράγγισης Χ.Θ. 0+000 – 9+854,05 και η 180870/01-02-2017 Απόφαση ΔΤΕΠΑ με την οποία εγκρίνεται η επικαιροποίηση της μελέτης του έργου «Βελτίωση χάραξης και διαπλάτυνση της Π.Ε.Ο. ... στο τμήμα ... Από Χ.Θ. 0+000 έως Χ.Θ. 17+727,09) είχαν εκπονηθεί σε προηγούμενο χρόνο. Επομένως, η  χάραξη και διαπλάτυνση της Π.Ε.Ο. ... στο τμήμα ... είναι ένα έργο που σχεδιαζόταν σε προηγούμενο χρόνο του ως άνω απρόβλεπτου γεγονότος και δεν αποτελεί έργο απότοκο της  ακραίας κακοκαιρίας  της 15/11/2017, όπως ενδεχομένως θα χαρακτηρίζονταν τα αντιπλημμυρικά έργα στην πληγείσα από πλημμύρες περιοχή, όπως τα έργα διευθέτησης υδατορευμάτων, ευθυγράμμισης της ροής στα υδατορεύματα, κατασκευής αντιπλημμυρικών κατασκευών στα πεδινά κάθε λεκάνης απορροής κ.τ.λ.Επομένως, στην υπό κρίση περίπτωση, η βελτίωση της χάραξης και η διαπλάτυνση της Π.Ε.Ο. ... δεν αποκαθιστά τις καταστροφές που προκάλεσε η κακοκαιρία της 15.11.2017, αλλά αποτελεί ένα έργο οδοποιίας, το οποίο είχε προγραμματιστεί να δημοπρατηθεί, πριν από αυτήν.(...)Ανεξαρτήτως των ανωτέρω, δεν αποδεικνύεται η επικαλούμενη από τον αναθέτουσα αρχή αδυναμία τήρησης των διαδικασιών του ανοικτού διαγωνισμού για την ανάθεση του ελεγχόμενου έργου.(...)Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης του έργου «Βελτίωση χάραξης και διαπλάτυνση της Π.Ε.Ο. ... στο τμήμα ... (Από Χ.Θ. 0+000 έως Χ.Θ. 5+085,61) & Αποκατάσταση των φθορών της υφιστάμενης Π.Ε.Ο. στο τμήμα από ... έως .... (Από Χ.Θ. 5+500 έως Χ.Θ. 9+000)».

Ανακλήθηκε με την ΕλΣυνΤμ.6/1326/2018

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ:Κατά συνέπεια, μετά την ακύρωση των ως άνω, δυσμενών για το εύρος της εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ρυθμίσεων εξακολουθούν να ισχύουν οι αντίστοιχες διατάξεις της ΥΑ ΔΙΠΑ/οικ. 37674/2016 (Β΄ 2471), ως ίσχυε προτού τροποποιηθεί με τις δύο προσβαλλόμενες αποφάσεις, δηλαδή: τα έργα ηλεκτροπαραγωγής από αιολική ενέργεια με ισχύ από 5 έως 10 MW [και προφανώς από 5 έως 6,5 MW] κατατάσσονται στην Α2 υποκατηγορία, ενώ τα ίδια έργα σε περιοχή Natura με ισχύ από 30 έως 45 MW [και προφανώς από 30 έως 35 MW] στην Α1 υποκατηγορία, οι φωτοβολταϊκοί σταθμοί με ισχύ από 2 έως 10 MW κατατάσσονται στην Α2 υποκατηγορία, τα έργα ηλεκτροπαραγωγής από φωτοβολταϊκούς σταθμούς ισχύος από 0,5 έως 1 MW ανήκουν στη Β κατηγορία και τα υδροηλεκτρικά έργα με όγκο λεκάνης κατάκλυσης από 1 έως 2 εκατ. κ.μ. ή με μήκος αγωγού εκτροπής από 8 έως 15 χλμ., ή από 4 έως 8 χλμ. εντός περιοχής Natura, κατατάσσονται στην υποκατηγορία Α1. Κατόπιν αυτών, παρέλκει η έρευνα των λοιπών προβαλλόμενων λόγων ακυρώσεως κατά των κεφαλαίων αυτών της αρχικώς προσβαλλόμενης και της συμπροσβαλλόμενης υπουργικής απόφασης.(...)Σε κάθε περίπτωση, από απόψεως περιβαλλοντικής προστασίας, σημειώνεται ότι οι πλωτοί φωτοβολταϊκοί σταθμοί κατατάσσονται, σύμφωνα με την ως άνω συμπροσβαλλόμενη απόφαση στην υποκατηγορία Α1 ανεξαρτήτως ισχύος, επομένως η αδειοδότησή τους προϋποθέτει την προηγούμενη εκτίμηση των περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων, με το μεγαλύτερο εύρος και τις αυστηρότερες απαιτήσεις που θεσπίζονται για τα έργα της εν λόγω υψηλότερης υποκατηγορίας. Διά ταύτα:Δέχεται εν μέρει την αίτηση (...) Ακυρώνει εν μέρει, ως προς τις ρυθμίσεις που αναφέρονται στο σκεπτικό, τις αποφάσεις ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/74463/4562/29.7.2020 του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β΄ 3291 Παράρτημα Χ, υπό α/α 1, 2 και 8) και ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/17185/1069/21.2.2022 του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β΄ 841 Παράρτημα Χ, υπό α/α 1.α, 2.α και 8).

Συντήρηση στηθαίων ασφαλείας -συμπληρωματική σύμβαση:...Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στη σκέψη 2, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η σύναψη της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης στερείται νομίμου ερείσματος, διότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις των διατάξεων των άρθρων 132 παρ. 1 περ. γ και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016. Και τούτο, διότι, όπως προκύπτει από την τεχνική περιγραφή του αρχικού έργου, αυτό αφορούσε στην αποξήλωση και αντικατάσταση των υφιστάμενων μεταλλικών στηθαίων ασφαλείας με στηθαίο σκυροδέματος (New Jersey) σε δύο τμήματα της Νέας Εθνικής Οδού … (Τμήμα …, μήκους 4 χιλιομέτρων, και Τμήμα …., μήκους 600 μέτρων), στην τοποθέτηση νέων μεταλλικών Σ.Α.Ο. στην κεντρική νησίδα της Λ. …, στην πραγματοποίηση εργασιών οδοφωτισμού στο τμήμα του … και της Λεωφόρου … και, τέλος, στην πραγματοποίηση επιμέρους εργασιών συντήρησης – επισκευής κατεστραμμένων στηθαίων ασφαλείας, που δεν προσδιορίζονται ειδικότερα. Ωστόσο, στο ελεγχόμενο σχέδιο συμπληρωματικής σύμβασης περιλαμβάνονται εργασίες τοποθέτησης νέων Σ.Α.Ο., σε μήκος περίπου 15 χλμ., στο παράπλευρο οδικό δίκτυο στον άξονα του Π.Α.Θ.Ε., οι οποίες, όπως αναφέρεται στην ως άνω αιτιολογική έκθεση του 3ου ΑΠΕ, ανέκυψαν κατά την εκτέλεση άλλου έργου, που αφορούσε στην επέκταση και συμπλήρωση του δικτύου ηλεκτροφωτισμού στο παράπλευρο οδικό δίκτυο του άξονα Π.Α.Θ.Ε., εντός των διοικητικών ορίων της Περιφέρειας ... Ως εκ τούτου, εφόσον δεν προκύπτει οποιαδήποτε λειτουργική διασύνδεση των εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης με το αντικείμενο του έργου «ΣΟ – 04/14: Συντήρηση στηθαίων ασφαλείας σε περιοχές αρμοδιότητας ΔΚΕΣΟ», ούτε είναι αναγκαίες οι εργασίες αυτές για την έντεχνη ολοκλήρωση και τελειοποίησή του, μπορούν δε ευχερώς να διαχωριστούν τεχνικά και οικονομικά από αυτό, συντρέχει περίπτωση ανεπίτρεπτης επέκτασης του τεχνικού και φυσικού αντικειμένου του αρχικού έργου και μη νόμιμης ανάθεσης των εν λόγω εργασιών με συμπληρωματική σύμβαση.

Ανάδειξη αναδόχου:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν συντρέχουν σωρευτικώς οι προϋποθέσεις της διάταξης του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 για την προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, χωρίς δημοσίευση προκήρυξης.Τούτο διότι η αναθέτουσα αρχή δεν δύναται, επικαλούμενη ως απρόβλεπτο γεγονός την ακραία κακοκαιρία και την καταστροφική πλημμύρα της 15/11/2017, να καταφεύγει στην εξαιρετική και παρεκκλίνουσα από τις αρχές της διαφάνειας διαδικασία του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ για να υλοποιεί έργα που ήδη είχαν δρομολογηθεί προτού καν συμβεί το γεγονός αυτό. Όσον αφορά το Τμήμα Α του έργου, σημειώνεται ότι οι μελέτες του έργου (18070/01-02-2017 Απόφαση του Τμήματος Οδοποιίας και Μηχανημάτων Έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων με την οποία εγκρίθηκε η οριστική μελέτη οδοποιίας καθώς και η αντίστοιχη μελέτη αποστράγγισης Χ.Θ. 0+000 – 9+854,05 και η 180870/01-02-2017 Απόφαση ΔΤΕΠΑ με την οποία εγκρίνεται η επικαιροποίηση της μελέτης του έργου «Βελτίωση χάραξης και διαπλάτυνση της Π.Ε.Ο. ... στο τμήμα ... Από Χ.Θ. 0+000 έως Χ.Θ. 17+727,09) είχαν εκπονηθεί σε προηγούμενο χρόνο. Επομένως, η χάραξη και διαπλάτυνση της Π.Ε.Ο. ... στο τμήμα ... είναι ένα έργο που σχεδιαζόταν σε προηγούμενο χρόνο του ως άνω απρόβλεπτου γεγονότος και δεν αποτελεί έργο απότοκο της ακραίας κακοκαιρίας της 15/11/2017, όπως ενδεχομένως θα χαρακτηρίζονταν τα αντιπλημμυρικά έργα στην πληγείσα από πλημμύρες περιοχή, όπως τα έργα διευθέτησης υδατορευμάτων, ευθυγράμμισης της ροής στα υδατορεύματα, κατασκευής αντιπλημμυρικών κατασκευών στα πεδινά κάθε λεκάνης απορροής κ.τ.λ. Επομένως, στην υπό κρίση περίπτωση, η βελτίωση της χάραξης και η διαπλάτυνση της Π.Ε.Ο. ... δεν αποκαθιστά τις καταστροφές που προκάλεσε η κακοκαιρία της 15.11.2017, αλλά αποτελεί ένα έργο οδοποιίας, το οποίο είχε προγραμματιστεί να δημοπρατηθεί, πριν από αυτήν. Πέραν τούτου, όσον αφορά στο Τμήμα Β του έργου σχετικού με την επισκευή των βλαβών που υπέστη η υφιστάμενη ... από τα ακραία πλημμυρικά φαινόμενα της 15-11-2017, στην προεκτεθείσα 858/3.4.2018 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής δεν αιτιολογείται επαρκώς ότι υφίσταται κατεπείγουσα ανάγκη εκτέλεσης των εργασιών του ελεγχόμενου έργου. Τούτο διότι, όπως μνημονεύεται στην ως άνω απόφαση, δεν έχει διακοπεί η κυκλοφορία σε συγκεκριμένο τμήμα του οδικού δικτύου της Παλαιάς Εθνικής Οδού .., αλλά η κυκλοφορία των οχημάτων γίνεται εκ περιτροπής ανά λωρίδα κυκλοφορίας, η δε εκ περιτροπής κυκλοφορία καθυστερεί μεν τη ροή κυκλοφορίας, αλλά διασφαλίζει την ασφαλή διέλευση των οχημάτων. Επιπλέον, δεν προκύπτει ότι για το τμήμα Β του έργου έχουν τηρηθεί οι διατάξεις του άρθρου 5 με τίτλο «Διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα» του ν. 3010/2002, αφού ενέσκηψε η ως άνω καταστροφική πλημμύρα, ιδίως επειδή, σύμφωνα με το ανωτέρω Τεύχος καταγραφής βλαβών και μελέτης αποκατάστασης της ΠΕΟ ..., στο τμήμα από ... έως ..., αφενός δεν υπάρχει μελέτη που να διευθετεί συνολικά το ρέμα Σούρες, ενώ κρίνεται επιβεβλημένο να επιλεγεί τεχνική λύση, που να «οχλεί» όσο το δυνατόν λιγότερο το ρέμα, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά την πλημμύρα, οδού, αφετέρου το οδικό αυτό τμήμα έχει μήκος 5,5 χλμ., έχει κατασκευαστεί χωρίς μελέτη και έχει βασιστεί «σε παμπάλαιες χαράξεις».

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Ανάκληση της 158/2012 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω ερμηνευτικώς δεκτά, το Τμήμα κρίνει ότι, στην προκειμένη περίπτωση, αποδεικνύεται αναμφισβήτητα η μοναδικότητα του ...... ως προς την εκτέλεση της επίμαχης προμήθειας πόσιμου ύδατος. Τούτο δε διότι ο ......, βάσει των συστατικών του διατάξεων (π.δ. 383/1979, ΦΕΚ Α΄ 118), συνιστά ν.π.ι.δ. που λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος, εμπίπτει στους φορείς του δημόσιου τομέα της παρ. 6 του άρθρου 1 του ν. 1256/1982 (βλ. Πρακτικά VΙΙ Τμήματος 29η Συν/12.10.2010, Θέμα Α΄) και έχει ως σκοπό, μεταξύ άλλων, την εκπόνηση των πάσης φύσεως προγραμμάτων ανάπτυξης της Δυτικής ..... και την ανάληψη της συντήρησης, λειτουργίας, διοίκησης, διαχείρισης και εκμετάλλευσης έργων εγγείων βελτιώσεων και αξιοποίησης και εκμετάλλευσης υδάτινων πόρων (άρθρο 3 περ. ε΄ του ως άνω π.δ.). Βάσει των ως άνω συστατικών του διατάξεων (π.δ. 383/1979), ο ......, στο πλαίσιο του έργου αξιοποίησης του υδάτινου δυναμικού Δυτικής …που άρχισε να υλοποιείται στα τέλη της δεκαετίας του 1970, διαχειρίζεται το σύνολο των μεγάλων πηγών, γεωτρήσεων, κεντρικών αγωγών και φραγμάτων της περιοχής και λειτουργεί κεντρικό αγωγό μήκους 103 χλμ. και πολλαπλά δίκτυα διανομής συνολικού μήκους 430 χλμ.,      οι δε αγωγοί του αυτοί, μέσω των οποίων διακινούνται 30 εκατομμύρια κυβικών μέτρων ετησίως, έχουν ήδη διασυνδεθεί, βάσει των σχετικών έργων υποδομής της Δ.Ε.Υ.Α.Χ., με τις κεντρικές δεξαμενές φορτίου ύδρευσης και τους αγωγούς ύδρευσης της χωρικής αρμοδιότητάς της. Από τα προσκομισθέντα δε ενώπιον του Τμήματος στοιχεία προκύπτει ότι στην περιοχή αρμοδιότητας της Δ.Ε.Υ.Α.Χ. αποκλειστικά και μόνον ο ...... δύναται να προβεί στην προμήθεια του ζητούμενου πόσιμου ύδατος, επιπλέον και για τους εξής λόγους: α) η Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ..... δεν έχει χορηγήσει άδειες χρήσης νερού ή εκτέλεσης έργου αξιοποίησης υδάτινων πόρων, λόγω της έλλειψης του διαχειριστικού σχεδίου που προβλέπεται από το άρθρο 5 του ν. 3199/2003 (ΦΕΚ Α΄ 280) για το υδατικό διαμέρισμα ....., με αποτέλεσμα ο ...... να καθίσταται εν τοις πράγμασι ο μόνος δραστηριοποιούμενος προμηθευτής ύδατος στην περιοχή αρμοδιότητας της αιτούσας Δ.Ε.Υ.Α.Χ., β) με τα υφιστάμενα έργα υποδομής για την ύδρευση στο Νομό ....., η ιδιαιτέρως μεγάλη ποσότητα ύδατος (5.550.000 κυβικά μέτρα) που ζητείται από τη Δ.Ε.Υ.Α.Χ. μπορεί να παρασχεθεί μόνον από τον ...... που είναι ο μοναδικός που διαθέτει την προς τούτο τεχνική υποδομή και διαχειρίζεται τέτοιου μεγέθους ποσότητες ύδατος στην περιοχή και γ) οι τεχνικές προδιαγραφές της επίμαχης προμήθειας, που ορίζουν τα υφιστάμενα σημεία τροφοδοσίας ύδατος (κόμβος διασύνδεσης Περιβολιών, αντλιοστάσιο Αγιάς και Δεξαμενή Ακρωτηρίου) και την προέλευση αυτού από πηγές ή γεωτρήσεις, στηρίζονται στο πραγματικό γεγονός της επάρκειας υδατικού δυναμικού της χωρικής αρμοδιότητας της Δ.Ε.Υ.Α.Χ. λόγω των φυσικών ταμιευτήρων υπογείων υδάτων των Λευκών Ορέων, από τους οποίους πρόκειται να αντληθούν οι ζητούμενες ποσότητες και των οποίων αποκλειστικός διαχειριστής είναι ο ...... Η τεχνική δε αυτή λύση έχει νομίμως προκριθεί, όχι μόνο διότι οποιαδήποτε άλλη λύση προσφοράς ύδατος, όπως η αφαλάτωση, θα είχε ως συνέπεια πολλαπλάσιο κόστος και μειωμένης ποιότητας νερό, αλλά ιδίως εν όψει της δεδομένης ανάγκης εφοδιασμού της περιοχής αρμοδιότητας της Δ.Ε.Υ.Α.Χ. με ύδωρ από πηγές κοντά στον τόπο χρησιμοποίησής του (που αποτελεί μάλιστα το λόγο εξαίρεσης των προμηθειών ύδατος από τους τιθέμενους με την Οδηγία 2004/17/ΕΚ κανόνες σύναψης συμβάσεων, βλ. σχετ. προοίμιο αυτής, υπό στοιχ. 26). Ενόψει αυτών, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι με πληρότητα, σαφήνεια και επάρκεια αιτιολογείται στη συγκεκριμένη περίπτωση η συνδρομή των προβλεπόμενων στην παράγραφο 13 περ. ΙΙ του άρθρου 2 του ν. 2286/1995 προϋποθέσεων προσφυγής στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη προκήρυξη διαγωνισμού.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΟΥ:ζητείται η ανάκληση της 13/2015 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγηθείσες νομικές σκέψεις, η Αναθέτουσα Αρχή δεν όφειλε να ζητήσει διευκρινίσεις από τη μειοδότρια εταιρεία ως προς την αιτιολόγηση της προσφοράς της ως υπερβολικά χαμηλής, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση και την υπέρ αυτής παρέμβαση. Και τούτο, διότι ουδεμία ένσταση ή προσφυγή με συγκεκριμένους σχετικούς ισχυρισμούς κατατέθηκε, ώστε να δημιουργούνται εύλογες υπόνοιες περί υπερβολικά χαμηλής προσφοράς, και, κατά συνέπεια, ουδεμία υποχρέωση περαιτέρω αιτιολόγησης της κατακυρωτικής κρίσης της Αναθέτουσας Αρχής γεννάται εξ αυτού του λόγου. Πέραν δε τούτου, με την κρινόμενη αίτηση και την υπέρ αυτής παρέμβαση βασίμως προβάλλεται ότι ευλόγως δεν ανέκυψαν στην Αναθέτουσα Αρχή αμφιβολίες ως προς τη φερεγγυότητα της οικονομικής προσφοράς της εταιρείας «....», διότι στην προκειμένη περίπτωση υπάρχουν μεγάλα περιθώρια έκπτωσης λόγω του γεγονότος ότι το 46,38% του προϋπολογισμού του έργου αφορά στη δαπάνη της ασφάλτου, η τιμή της οποίας έχει μειωθεί σημαντικά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια (μείωση 48% σε σχέση με την τιμή του Ιουνίου 2013, οπότε και ανατέθηκε στην παρεμβαίνουσα η ίδια σύμβαση συντήρησης με ποσοστό έκπτωσης 46,85%). Περαιτέρω, δεδομένου ότι η παρεμβαίνουσα είναι ήδη ανάδοχος του ίδιου ακριβώς έργου συντήρησης και για τους ίδιους οδικούς άξονες γνωρίζει άριστα την περιοχή του έργου, το είδος των εργασιών και τη διαδικασία υλοποίησής τους, ενώ λόγω της υφιστάμενης εγκατάστασής της δεν επιβαρύνεται με το σχετικό κόστος, το οποίο ανέρχεται κατά μέσο όρο σε 8% της συμβατικής δαπάνης. Όπως δε βασίμως προβάλλεται η παροχή υψηλού ποσοστού έκπτωσης σε έργα που αφορούν συντηρήσεις οδών είναι συνήθης, όπως π.χ. προκύπτει από την 257/2011 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου για την ανάθεση εκτέλεσης του έργου «Συντήρηση – βελτίωση του παράπλευρου οδικού δικτύου (S.R.) της Ε.Ο. ... από χ.θ. 5+250 έως χ.θ. 90+000» με προσφερόμενο ποσοστό έκπτωσης 66% και την 2123/2013 απόφαση του παρόντος Τμήματος σχετικά με την «Ολοκλήρωση Οδικού Άξονα ...», με ποσοστό έκπτωσης 57,17%. (...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω η ένδικη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η 13/2015 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ. (Συμπληρωματικές συμβασεις) ζητείται η αναθεώρηση της 2270/2013 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκε αίτηση της ανωτέρω εταιρείας, ως και η υπέρ αυτής παρέμβαση της αναθέτουσας Περιφέρειας ... , για την ανάκληση της 125 /2013 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Με την πράξη αυτή είχε κριθεί ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου « ... », προϋπολογιζόμενης δαπάνης 2.350.000,00 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α.), μεταξύ της αιτούσας εταιρείας και της παρεμβαίνουσας Περιφέρειας, με 3 την αιτιολογία ότι: α) οι εργασίες που προέκυψαν λόγω τροποποίησης της μηκοτομής της οδού από Χ.Θ. 0+000 έως Χ.Θ. 2+961,03, ώστε να μην αποξηλωθεί ο υφιστάμενος ασφαλτικός τάπητας, δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, αλλά σε αστοχίες της οριστικής μελέτης του έργου και β) οι εργασίες, που αφορούν στη σύνδεση εγκάρσιων προς την κατασκευαζόμενη οδό με τον παλαιό υφιστάμενο δρόμο, δεν αποτελούν συμπληρωματικές εργασίες, καθόσον το έργο μπορεί να τελειοποιηθεί και να καταστεί πλήρως λειτουργικό και χωρίς την εκτέλεση των εργασιών αυτών, όπως άλλωστε εξ αρχής είχε σχεδιασθεί. (..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις υπό στοιχ. III και IV σκέψεις της παρούσας, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι ορθώς κρίθηκε διά της προσβαλλομένης απόφασης ότι οι ως άνω εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον, αφ’ ενός μεν δεν συνέτρεχαν οι απαιτούμενες εκ των προεκτεθεισών διατάξεων περί συμπληρωματικών συμβάσεων απρόβλεπτες περιστάσεις ως προς τις υπό στοιχείο α΄ εργασίες, αφ’ ετέρου δε οι υπό στοιχεία β΄, γ΄ και δ΄ εργασίες ανάγονται σε επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του αρχικού έργου. Συγκεκριμένα, ως προς τις υπό στοιχείο α΄ εργασίες, έπρεπε να ληφθεί υπ’ όψιν κατά την εκπόνηση της οριστικής μελέτης του έργου, η γνωστή ήδη από τότε ύπαρξη των φυλακών ... στο χώρο εκτέλεσης των εργασιών και η συνακόλουθη ανάγκη για αδιάλειπτη ασφαλή και ταχεία μεταγωγή των κρατουμένων από και προς αυτές, ως προς δε τις υπό στοιχεία β΄, γ΄ και δ΄ εργασίες, το αρχικό έργο, ήτοι η κατασκευή της εν λόγω εθνικής οδού, μπορεί να ολοκληρωθεί χωρίς τις προκείμενες εγκάρσιες οδούς, οι οποίες άλλωστε δεν προβλέπονταν στο τεχνικό αντικείμενο της αρχικής 15 εργολαβίας, ενώ και η εκ των υστέρων ανάπτυξη ιδιωτικής επιχειρηματικής δραστηριότητας στην περιοχή, όπως αυτή της ίδρυσης κτηνοτροφικών μονάδων, δεν μπορεί να αποτελέσει νόμιμο λόγο σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης. Περαιτέρω, όμως, το Τμήμα κρίνει, κατά πλειοψηφία και γενομένων δεκτών των οικείων ισχυρισμών της παρεμβαίνουσας Περιφέρειας και της αιτούσας εταιρείας, ότι τα αρμόδια όργανα της αναθέτουσας αρχής, χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των προεκτεθεισών διατάξεων περί συμπληρωματικών συμβάσεων, σχημάτισαν την πεπλανημένη πεποίθηση ότι η προσφυγή στη συγκεκριμένη διαδικασία ήταν εν προκειμένω επιτρεπτή. Συγκεκριμένα, ως προς τις υπό στοιχείο α΄ εργασίες, αυτές ήταν αποτέλεσμα των αιτημάτων επείγοντος χαρακτήρα εκ μέρους τρίτου ως προς το έργο δημοσίου φορέα, ήτοι των αρμόδιων οργάνων του καταστήματος κράτησης ... , που βρίσκεται στην περιοχή εκτέλεσης των εργασιών της αρχικής εργολαβίας, καθόσον οι εργασίες αυτές, σε περίπτωση που εκτελεστούν με αποξήλωση του υφιστάμενου ασφαλτοτάπητα, θα θέσουν σε κίνδυνο την ασφαλή και ταχεία μεταγωγή των κρατουμένων, εν όψει του ότι πρόκειται για φυλακές υψίστης ασφαλείας σε συνδυασμό και με τις πρόσφατες ταραχές και τα προβλήματα που προκλήθηκαν από επικίνδυνους βαρυποινίτες σ’ αυτές..Αναθεωρεί την 2270/2013 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο σκεπτικό της παρούσας. Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου « ... ».

ΕΡΓΑ.(συμπληρωματική σύμβαση).(..) ζητείται η ανάκληση της 532/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά το μέρος αυτής που κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου..(..)Με την προσβαλλόμενη Πράξη κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης κατά το μέρος που αφορά στις προαναφερόμενες εργασίες, με την αιτιολογία ότι δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες στο νόμο προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης..(..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα προς όσα εκτέθηκαν στη σκέψη 2, το Τμήμα, κατά πλειοψηφία, κρίνει ότι όσον αφορά στις εργασίες για την ολοκλήρωση του υπογείου έργου της σήραγγας Μελισσίου σε τμήματα διανοιγμένα από προηγούμενη εργολαβία, αυτές κατέστησαν αναγκαίες όχι συνεπεία παραλείψεων ή σφαλμάτων της μελέτης του αρχικού εν προκειμένω έργου, όπως εσφαλμένως έκρινε το Κλιμάκιο, αλλά, όπως βασίμως προβάλλει η αιτούσα και η παρεμβαίνουσα, λόγω των μη δυνάμενων να προβλεφθούν τοπικών συγκλίσεων των εσωτερικών τοιχωμάτων τέτοιας κλίμακας που επηρέασαν την ασφάλεια του έργου και οι οποίες οφείλονται στην αιφνίδια τοπική μεταβολή των υδρογεωλογικών συνθηκών στη μη ορατή περιβάλλουσα συγκεκριμένου τμήματος της ήδη διανοιγμένης σήραγγας, πίσω και άνωθεν των προσωρινών μέτρων υποστήριξης. Τούτο άλλωστε καταδεικνύεται και από το γεγονός ότι οι ως άνω απρόβλεπτου μεγέθους συγκλίσεις εκδηλώθηκαν αιφνιδίως σε συγκεκριμένη περιοχή (κατά τόπους) και όχι σε όλο το μήκος της σήραγγας (τοπική εμφάνιση του φαινομένου), αρκετά μετά την υπογραφή της αρχικής σύμβασης και κατά την εξέλιξη των υπολειπόμενων εργασιών διάνοιξης από Χ.Θ. 26+208 έως 26+283, ενώ το μέτωπο εκσκαφής πλησίαζε από δυτικά, καίτοι είχαν ληφθεί μέτρα απάντλησης των υπογείων υδάτων με χρήση μόνιμου δικτύου άντλησης στα διανοιγμένα τμήματα της σήραγγας και από την παρούσα αλλά και την προηγούμενη διαλυθείσα εργολαβία. Επομένως, συντρέχουν απρόβλεπτες περιστάσεις που επιτρέπουν την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης για την εκτέλεση των εργασιών αυτών, οι οποίες είναι συναφείς με το αρχικό έργο και αναγκαίες για την ολοκλήρωσή του.(..)Περαιτέρω, το Τμήμα ομοφώνως κρίνει ότι, όσον αφορά στις εργασίες για την εγκατάσταση συστημάτων σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης και τηλεπικοινωνιών και λοιπών συναφών υποδομών στο Σ.Σ. Κιάτου και στο Κ.Ε.Κ. Κορίνθου, αυτές δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον πρόκειται για ένα νέο έργο, το οποίο δεν προβλεπόταν στην αρχική μελέτη του επίμαχου έργου και συνεπώς δεν πρόκειται για συμπληρωματικές εργασίες, αλλά για ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων (μετά τη δημοπράτηση) επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του αρχικού έργου,...Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να γίνουν εν μέρει δεκτές και να ανακληθεί η 532/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου, κατά το μέρος αυτής που κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης αναφορικά με τις εργασίες για την ολοκλήρωση του υπογείου έργου της σήραγγας Μελισσίου σε τμήματα διανοιγμένα από προηγούμενη εργολαβία, να μην ανακληθεί δε η πράξη αυτή κατά το μέρος αυτής που κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης αναφορικά με τις εργασίες για την εγκατάσταση συστημάτων σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης και τηλεπικοινωνιών και λοιπών υποδομών

ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/1352/2018:Αναθεωρεί εν μέρει την 444/2018 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά τα οριζόμενα στο σκεπτικό της παρούσας. Ανακαλεί την 532/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.