Μέτρα για την ελεγχόμενη τουριστική ανάπτυξη και την αναβάθμιση της τουριστικής προσφοράς περιοχών της χώρας. Καθορισμός περιοχών Ελέγχου Τουριστικής Ανάπτυξης.(ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ με την Αριθ. 15200/2016-ΦΕΚ 2887 Β/9.9.2016)

H τουριστική προβολή των διαφόρων περιοχών της χώρας, δεν συνιστά τοπική αλλά κρατική υπόθεση καθώς ανάγεται στις αρμοδιότητες του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης (άρθρο 1 του ν. 3270/2004).

Μέτρα για την ελεγχόμενη τουρ. ανάπτυξη και την αναβάθμιση της τουρ. προσφοράς περιοχών της χώρας. Καθορισμός περιοχών Ελέγχου Τουρ. ανάπτυξης.

Πολιτιστικός τουρισμός.(...) Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη δαπάνη ανήκει στις αρμοδιότητες του Δήμου αφού σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 75 και 158 του Δ.Κ.Κ., οι Δήμοι μπορούν να συμμετέχουν σε προγράμματα για την Τουριστική ανάπτυξη των περιοχών αναπτύσσοντας κάθε πνευματική και εν γένει πολιτιστική δραστηριότητα. Σε κάθε περίπτωση, η εντελλόμενη δαπάνη παρίσταται λειτουργική, καθόσον συντείνει την εκπλήρωση των σκοπών του οικείου Δήμου στον τομέα της τουριστικής ανάδειξης της ιδιαίτερης πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής, προάγοντας τα πνευματικά ενδιαφέροντα των δημοτών με την καλλιέργεια της ιστορικής μνήμης και συνείδησης αυτών. Περαιτέρω, η δαπάνη αυτή δεν υπερβαίνει το προσήκον μέτρο, ενόψει της υψηλής ποιότητας των ανωτέρω εκδόσεων και της χαμηλής τιμής κάθε τεμαχίου (15,35 ευρώ με ΦΠΑ το λεύκωμα και 4 ευρώ με ΦΠΑ ο ταξιδιωτικός οδηγός).

Η αρμοδιότητα αυτή της κατάρτισης και υλοποίησης περιφερειακών προγραμμάτων τουριστικής προβολής ασκείται, μετά το ν. 2218/1994 (ΦΕΚ Α΄ 99), από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση μέσω της αρμόδιας Νομαρχιακής Επιτροπής και ήδη, μετά την κατάργηση των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων, από την Περιφέρεια, μέσω της οικείας Εκτελεστικής Επιτροπής, η οποία (Περιφέρεια) υπεισέρχεται αυτοδικαίως στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (άρθρο 283 ν. 3852/2010 – ΦΕΚ Α΄ 87) και η οποία έχει πλέον από 1.1.2011 – ημερομηνία έναρξης ισχύος του ν. 3852/2010 – την αρμοδιότητα κατάρτισης προγραμμάτων για την τουριστική ανάπτυξη και προβολή της περιφέρειας, σε συνεργασία με τον Ε.Ο.Τ. και τους δήμους της περιφέρειας (άρθρα 113 παρ. 1, 174, 186 και 282 του ν. 3852/10). (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι εφόσον η κατάρτιση του προγράμματος τουριστικής προβολής όλης της περιφέρειας του νομού ..... είχε αναληφθεί από την οικεία Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, η υποβολή ή μη της ως άνω δράσης, πριν από την υλοποίησή της, στο αρμόδιο όργανο της Κεντρικής Διοίκησης για τη διατύπωση σύμφωνης γνώμης δεν άπτεται της νομιμότητας της ελεγχόμενης δαπάνης, που αφορά στην υποχρεωτική οικονομική εισφορά του Δήμου ..... στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση στο πλαίσιο χρηματοδότησης του προγράμματος τουριστικής προβολής της περιφέρειας του οικείου νoμού. Όμως, η υπό κρίση δαπάνη δεν εντέλλεται νόμιμα, αφού το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα έπρεπε να εκδοθεί υπέρ της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης ..... και ήδη Περιφέρειας Κρήτης, ως καθολικού διαδόχου του νομικού προσώπου της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, η οποία έχει ήδη από 1.1.2011 καταργηθεί με το ν. 3852/2010, και όχι υπέρ της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής, η οποία αποτελεί όργανο της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και δεν διαθέτει αυτοτελή νομική προσωπικότητα.

Καταβολή σε αυτόν ποσοστού 15% της συμφωνηθείσας αμοιβής για την εξόφληση του 1ου λογαριασμού της μελέτης «Ανάπλαση παραλιακού μετώπου Τ.Κ. ......»(....)Στο άρθρο 75 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του Ν. 3463/2006 (ΦΕΚ Α 114) «Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων», ορίζεται ότι : 1. Οι δημοτικές … αρχές διευθύνουν και ρυθμίζουν όλες τις τοπικές υποθέσεις, σύμφωνα με τις αρχές της επικουρικότητας και της εγγύτητας, με στόχο την προστασία, την ανάπτυξη και τη συνεχή βελτίωση των συμφερόντων και της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας. Οι αρμοδιότητες των Δήμων … αφορούν, κυρίως, τους τομείς : α) Ανάπτυξης, στον οποίο περιλαμβάνονται, ιδίως : 1) Η προστασία, η αξιοποίηση και η εκμετάλλευση των τοπικών φυσικών πόρων και περιοχών … καθώς και η κατασκευή, συντήρηση και διαχείριση των σχετικών έργων και εγκαταστάσεων, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία … 8) Η εκπόνηση, υλοποίηση και η συμμετοχή σε προγράμματα για την τουριστική ανάπτυξη των περιοχών τους … καθώς και η δημιουργία θερέτρων και άλλων εγκαταστάσεων αναψυχής και τουρισμού … β) Περιβάλλοντος, στον οποίο περιλαμβάνεται, ιδίως : 1. Η εκπόνηση τοπικών προγραμμάτων για την προστασία και αναβάθμιση του φυσικού, αρχιτεκτονικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, στο πλαίσιο των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών. … 7. Η μελέτη, διαχείριση και εκτέλεση προγραμμάτων οικιστικής και πολεοδομικής ανάπτυξης. 8. Η λήψη μέτρων για την αποκατάσταση και ανάπλαση των περιοχών της περιφέρειάς τους … 20. Η προκαταρκτική πρόταση ανάπλασης ορισμένης περιοχής, σύμφωνα με τις ρυθμίσεις των άρθρων 9 και 10 του ν. 2508/1997 … γ) Ποιότητας ζωής και εύρυθμης λειτουργίας των πόλεων και των οικισμών, στον οποίο περιλαμβάνονται, ιδίως : … 12. Η μέριμνα για τη λήψη μέτρων για την προστασία και αναβάθμιση της αισθητικής των πόλεων και των οικισμών. 15. Η μελέτη των έργων συντήρησης και βελτίωσης του οδικού δικτύου αρμοδιότητας του Δήμου. … στ) Παιδείας, πολιτισμού και αθλητισμού, στον οποίο περιλαμβάνονται, ιδίως : … 6. Η προστασία μουσείων, μνημείων … καθώς και αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων της περιοχής και των εγκαταστάσεων αυτών … 10. Η ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού. …». Περαιτέρω, στο άρθρο 209 παρ.4 του ίδιου Κώδικα ορίζεται ότι : «Οι μελέτες των έργων και παροχής υπηρεσιών και τα τεύχη δημόσιου διαγωνισμού ανάθεσης μελετών ή παροχής υπηρεσιών του ν. 3316/2005 (ΦΕΚ Α 42) των Δήμων … συντάσσονται και θεωρούνται από την τεχνική υπηρεσία τους και, αν δεν υπάρχει τέτοια τεχνική υπηρεσία ή αυτή αδυνατεί, από την Τεχνική Υπηρεσία Δήμων και Κοινοτήτων (Τ.Υ.Δ.Κ.) … Αν η Τεχνική Υπηρεσία Δήμων και Κοινοτήτων (Τ.Υ.Δ.Κ.) αδυνατεί να συντάξει τη μελέτη, αδυναμία που βεβαιώνεται από τον Προϊστάμενό της, επιτρέπεται με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση της Προϊσταμένης Αρχής η ανάθεση εκπόνησης μελετών πάσης φύσης σε ιδιώτες μελετητές και ιδιωτικά γραφεία μελετών σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις». Τέλος, με το άρθρο 280 παρ.VIII του Ν. 3852/2010 «Πρόγραμμα Καλλικράτης» (ΦΕΚ Α 87) καταργήθηκαν τα τμήματα Τεχνικών Υπηρεσιών των Δήμων και Κοινοτήτων των κρατικών Περιφερειών. Από τις ως άνω διατάξεις συνάγεται, μεταξύ άλλων, ότι οι Δήμοι, έχουν αρμοδιότητες που αφορούν στην ανάπτυξη και αξιοποίηση των περιοχών της εδαφικής τους περιφέρειας, την εκπόνηση προγραμμάτων για την προστασία και αναβάθμιση του φυσικού, αρχιτεκτονικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής στους οικισμούς των ορίων τους, στην οποία περιλαμβάνεται η μέριμνα και η λήψη μέτρων για την προστασία και αναβάθμιση αυτών καθώς και την προστασία των μνημείων και των ιστορικών χώρων της περιοχής τους. Στο πλαίσιο των ως άνω αρμοδιοτήτων και όπου αυτό απαιτείται, υποχρεούνται να συντάσσουν τις οικείες μελέτες για την υλοποίησή τους. Εκ τούτων παρέπεται ότι η ανάθεση της εκπονήσεως μελετών σε τρίτους ιδιώτες, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, επιτρέπεται μόνον στην περίπτωση που στον οικείο Δήμο δεν υπάρχει τεχνική υπηρεσία ή η υπάρχουσα αδυνατεί να προβεί στη σύνταξη αυτών. Τούτο δε καθόσον, στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων τους, οι Δήμοι δύνανται να διαθέτουν πιστώσεις για την πληρωμή δαπανών που αφορούν, μεταξύ άλλων, στην εξασφάλιση των απαραίτητων υλικοτεχνικών μέσων υλοποιήσεώς τους και στην εν γένει επιτυχή εκτέλεση των απορρεουσών από αυτές υποχρεώσεων, πλην όμως οι δαπάνες αυτές πρέπει να είναι σύμφωνες με την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχειρίσεως, η οποία σε κάθε κατηγορία δαπανών ορίζεται σε σχέση με τις αρχές της οικονομικότητας, της αποδοτικότητας, της αποτελεσματικότητας και της αναγκαιότητας σύμφωνα με τις συνθήκες πραγματοποιήσεώς τους. Ειδικότερα, ενόψει της αρχής της οικονομικότητας που επιβάλλει την εκπλήρωση των σκοπών των φορέων αυτών με την κατά το δυνατόν ελάχιστη επιβάρυνση του προϋπολογισμού τους, δεν δύνανται, για την εκτέλεση των αρμοδιοτήτων τους, να διαθέτουν πιστώσεις για την πληρωμή δαπανών που αφορούν στην εκπόνηση μελετών που εμπίπτουν στα συνήθη καθήκοντα των υπαλλήλων των εν λόγω φορέων, κατά κλάδο, όπως αυτά περιγράφονται στις οικείες οργανικές διατάξεις, αναθέτοντας

Ενίσχυση τουριστικών δραστηριοτήτων.Δημοσιονομική διόρθωση...Επίσης, προβάλλεται ότι η προσβαλλομένη στερείται νόμιμου ερείσματος διότι, μη νομίμως εξέλαβε ότι η εκκαλούσα είχε την υποχρέωση να παράγει ικανά έσοδα από την επένδυση για διάστημα πέντε ετών από την πιστοποίηση της ολοκλήρωσής της, ενώ, αντιθέτως, αρκούσε, μετά το στάδιο υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου, μόνο η ετοιμότητα της επιχείρησης για προσφορά υπηρεσιών χωρίς να απαιτείται και κερδοφορία της επιχείρησης για το χρονικό αυτό διάστημα. Ο λόγος αυτός πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος, αφού το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε ο έλεγχος ήταν ότι η επιχείρηση της εκκαλούσας δεν λειτούργησε, ως όφειλε, κατά το χρονικό διάστημα της πενταετίας κατά το οποίο είχε αναλάβει μακροχρόνιες υποχρεώσεις, σύμφωνα με τις προεκτεθείσες διατάξεις και την απόφαση έγκρισης του επενδυτικού σχεδίου. Το συμπέρασμα δε αυτό προέκυψε, μεταξύ άλλων, από την έλλειψη επισκεψιμότητας που αναίρεσε κατ΄ουσιάν τον σκοπό της επένδυσης (βλ. άρθρο 3 παρ.3.2. του οδηγού εφαρμογής), όπως καταδείχθηκε, με πρόσφορο τρόπο από την παντελή έλλειψη εσόδων και την μη έκδοση δελτίων παροχής υπηρεσιών, για το χρονικό διάστημα που τελικώς ελήφθη υπόψη για τον υπολογισμό του ποσού της ανάκτησης (48,5 μήνες από τους 60 μήνες), το οποίο (διάστημα) είναι κατ΄αρχήν αρκούντως επαρκές, προκειμένου να στηρίξει το συμπέρασμα αυτό, λαμβανομένου υπόψη ότι η ύπαρξη πελατών στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις είναι συνυφασμένη με τη λειτουργία τους (Ι Τμ. 263/2018). Εξάλλου, η υλοποίηση του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του χρηματοδοτούμενου έργου και η διατήρηση της λειτουργικής ετοιμότητας σηματοδοτεί μεν την έναρξη των μακροχρόνιων υποχρεώσεων αλλά δεν αποτελεί απόδειξη τήρησης αυτών, όπως δεν αποτελεί απόδειξη και η εκπλήρωση άλλων υποχρεώσεων του λήπτη της ενίσχυσης, που προβλέπονται από την φορολογική και τουριστική νομοθεσία (δήλωση έναρξης εργασιών, τήρηση βιβλίων και στοιχείων, λήψη σήματος ΕΟΤ κτλ). Εξάλλου, ο ισχυρισμός της εκκαλούσας ότι το ανωτέρω συμπέρασμα του ελέγχου καταρρίπτεται από την παραδοχή ότι κατά το από 30.9.2011 έως 1.10.2012 χρονικό διάστημα η επιχείρηση βρισκόταν σε λειτουργία, αφού τούτο προϋποθέτει αφενός την ύπαρξη προπαρασκευαστικών ενεργειών (και συνεπώς λειτουργική ετοιμότητα) προ της πρώτης ημερομηνίας, αφετέρου τη συνέχιση της λειτουργίας της για ικανό διάστημα μετά τη δεύτερη ημερομηνία, δεν αρκεί προκειμένου να κλονίσει την αιτιολογία της προσβαλλόμενης πράξης. Και τούτο διότι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η προσβαλλόμενη πράξη, προκειμένου να στηρίξει την κρίση της περί μη λειτουργίας της επένδυσης για χρονικό διάστημα 48,5 μηνών συνεκτίμησε, πέραν της παντελούς έλλειψης εσόδων, το γεγονός ότι η έναρξη λειτουργίας αυτής, κατά παράβαση της παρ. Γ του άρθρου 8 της απόφασης έγκρισης, έλαβε χώρα την 1.7.2010, δηλαδή μετά από 1,5 χρόνο περίπου από την έναρξη της πενταετίας των μακροχρόνιων υποχρεώσεών της και ότι εκτός της αναφοράς των δύο προαναφερομένων ΑΠΥ στο Ε3 της επιχείρησης, κανένα άλλο στοιχείο δεν προσκομίστηκε στον έλεγχο, που να αποδεικνύει οποιαδήποτε επιχειρηματική δραστηριότητα κατά το διάστημα αυτό είτε σε επίπεδο εκμίσθωσης δωματίων, είτε σε επίπεδο προπαρασκευαστικών ενεργειών, όπως λ.χ. το βιβλίο πόρτας ή πρόσληψη προσωπικού ή καταβολή εξόδων συντήρησης τουριστικής μονάδας.

Νομικό καθεστώς διέπον δημόσιο διαγωνισμό μικτού χαρακτήρα (προμήθεια - έργο).Διενέργεια δημοσίου διαγωνισμού με αντικείμενο την Ανάπτυξη Συμπληρωματικών Ευρυζωνικών Υποδομών που αφορά στην κατασκευή Μητροπολιτικών Ευρυζωνικών Δικτύων Οπτικών Ινών.(…)Συνεπώς για τον χαρακτηρισμό μιας δημόσιας σύμβασης ως σύμβασης έργου ή προμήθειας δεν μπορεί να αποτελεί κριτήριο ούτε η συμβολή στην ανάπτυξη της χώρας, δεδομένου ότι σ' αυτήν μπορεί να αποσκοπούν και οι προμήθειες και τα έργα (Σ.τ.Ε. Ολομ. 4936/1995, Δ. Δικ. 1997. 406), ούτε ο τρόπος εγκατάστασης του προμηθευόμενου υλικού, δεδομένου ότι η στερεά σύνδεση με το έδαφος κ.λ.π. απαντάται και στις συμβάσεις προμηθειών και αυτό παρά το γεγονός ότι έχουν εκδοθεί και αποφάσεις δικαστηρίων που δέχονται το κριτήριο αυτό (63/2000 Πρακτικό ΣΤ' Κλιμακίου Ε.Σ., 4/2004 Πράξη του ΣΤ' Κλιμακίου Ε.Σ., 33/2004 Πράξη VI Τμήματος Ε.Σ. - σχετική και L•, η Γνωμοδότηση Ν.Σ.Κ. 112/1986).Παρά το ότι, όμως, στις ανωτέρω μικτού χαρακτήρα συμβάσεις ο Ν.  2286/1995 θέτει, ως κριτήριο νομικού χαρακτηρισμού αυτών το απλό  οικονομικό κριτήριο (σχετική n 360/1996 Γνωμοδότηση Ν.Σ.Κ., Τμήμα Α'), το οποίο σημειωτέον θα μπορούσε ευκολότερα να εφαρμοσθεί στις περιπτώσεις μικτών συμβάσεων όπου τα περισσότερα αντικείμενα είναι διακριτά μεταξύ τους και μπορούν εκ των προτέρων να διαχωρισθούν, ήδη επικρατεί το κριτήριο του κύριου σκοπού της σύμβασης, όχι μόνο επί μικτών συμβάσεων έργου και προμήθειας αλλά και επί άλλων μορφών τους, όπως υπηρεσιών και προμήθειας. Ειδικότερα: α) Στο προοίμιο της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ «Περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων προμηθειών και υπηρεσιών αναφέρεται (10η αιτιολογική σκέψη) ότι: «Οι δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών,	μπορούν σε ορισμένες περιπτώσεις, να περιλαμβάνουν και την εκτέλεση εργασιών. Ωστόσο, στο βαθμό που οι εργασίες αυτές είναι παρεμπίπτουσες ως προς το κύριο αντικείμενο της σύμβασης και αποτελούν ενδεχόμενη συνέπεια ή συμπλήρωμα αυτού του αντικειμένου, το γεγονός ότι οι εν λόγω εργασίες συμπεριλαμβάνονται στη σύμβαση δεν μπορεί να δικαιολογήσει τον χαρακτηρισμό της σύμβασης ως δημόσιας σύμβασης έργων».β) Με την απόφαση του ΔΕΚ υπ' αριθ. C-331/92 έχει γίνει δεκτό ότι: «Μικτή σύμβαση, η οποία αφορά συγχρόνως την εκτέλεση εργασιών και την παραχώρηση πραγμάτων δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 71/305/ ΕΟΚ , περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, εάν η εκτέλεση των εργασιών παρουσιάζει παρεπόμενο μόνο χαρακτήρα σε σχέση με την παραχώρηση πραγμάτων».γ) Περαιτέρω και με τη νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων γίνεται δεκτό το κριτήριο του κύριου αντικειμένου της σύμβασης με βάση το σκοπό της (ad hoc αποφάσεις Επιτροπής Αναστολών ΣτΕ: 164/1999, 514/2000, 135/2001, 438/2002, 439/2002, 797/2004, 808/2004, Πράξη Ελ. Συν. 37/2005 Ε' Κλιμάκιο), πολλάκις σε συνδυασμό και με το οικονομικό κριτήριο (ΣτΕ Β' 2891/2003, 2555/2004) προφανώς γιατί στις περισσότερες των περιπτώσεων τα κριτήρια αυτά συμβαδίζουν.Κατόπιν των ανωτέρω, εν προκειμένω, με βάση το πραγματικό του ερωτήματος, σύμφωνα με το οποίο η μέλλουσα να συναφθεί σύμβαση α) αποσκοπεί στην προμήθεια, ανάπτυξη και πλήρη λειτουργία των ανωτέρω δικτύων και β) περιλαμβάνει χωματουργικές εργασίες για την εγκατάστασή της, μη υπερβαίνουσες το 40% των συνολικών δαπανών του προϋπολογισμού αυτής, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η διενέργεια του προαναφερόμενου διαγωνισμού διέπεται από τις περί προμηθειών του δημόσιου τομέα σχετικές διατάξεις και όχι από αυτές περί εκτέλεσης δημοσίων έργων.