Προμήθεια και εγκατάσταση οδοντιατρικών μονάδων....Επειδή, ειδικότερα, όπως είναι γνωστό, το ζήτημα του εννόμου συμφέροντος του μη οριστικώς αποκλεισθέντος έχει απασχολήσει επανειλημμένα τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλ. ΔΕΕ, αποφάσεις της 2.7.2013, C-100/12 Fastweb SpA, της 11.5.2017 C131/16, Arhus sp.z. o.o and Gama Jacek Lipik (Archus and Gama), της 5.4.2016, C-689/13 Puligienica Facility Esco SpA (PFE), της 21.12.2016, C355/15 Bietergemeinschaft Technische Gebӓudebetreuung und Caverion Österreich (BTG&CÖ), και της 5.9.2019, C-333/18 Lombardi Srl) και του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΕΑ ΣτΕ 349/17, 22/18, 30/19, 180/19), ήδη δε με την απόφαση 235/2019 της Επιτροπής Αναστολών της Ολομελείας του Συμβουλίου Επικρατείας υποβάλλονται σχετικά προδικαστικά ερωτήματα προς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πρόσφατη νομολογία (ΕΑ ΣτΕ 22/18, 30/19) που δέχεται το έννομο συμφέρον του μη οριστικώς αποκλεισθέντος ακολουθώντας τη σχετική νομολογία του ΔΕΕ, ενώ αναμφισβήτητα συνιστά μεταστροφή έναντι της παλαιότερης νομολογίας (έως και την ΕΑ ΣτΕ 349/2017) που απέρριπτε το έννομο συμφέρον του, ακόμη κυμαίνεται και δεν έχει καταλήξει πλήρως στον καθορισμό των προϋποθέσεων υπό τις οποίες αναγνωρίζεται το έννομο συμφέρον του αποκλεισθέντος. Στην πλέον πρόσφατη νομολογία (ΕΑ ΣτΕ 180/19) διακρίνεται τάση εκ νέου περιστολής του έννομου συμφέροντος (σε σύγκριση με τις ΕΑ ΣτΕ 22/18 και 30/19), η οποία ίσως δεν είναι άσχετη με τον ορατό κίνδυνο εκθετικής αύξησης των δικαστικών αντιδικιών και εκτροπής της διαγωνιστικής διαδικασίας στην «ηθική της με κάθε μέσο και στρεψοδικία εξόντωσης κάθε ανταγωνιστή και εν τέλει και του ίδιου του διαγωνισμού, ώστε να προκηρυχθεί ο επαναληπτικός» Αριθμός απόφασης: 206 /2020 14 (βλ. Ν. Μαρκόπουλου, «Το έννομο συμφέρον αποκλεισθέντος οικονομικού φορέα για προσβολή πράξεων της διαγωνιστικής διαδικασίας ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων», εισήγηση στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών, διαθέσιμη στο διαδίκτυο υπό https://www.esdi.gr/nex/images/stories/pdf/epimorfosi/2018/markopoulos_Oktob er2018.pdf). Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, θα πρέπει να δηλώνεται άλλως να καθίσταται σαφές ότι επιδιώκεται η απόρριψη της έτερης προσφοράς επί τη βάσει της ματαίωσης και επαναπροκήρυξης του διαγωνισμού. Ωστόσο, εν προκειμένω, ουδέν σχετικό αναφέρει η προσφεύγουσα και ως εκ τούτου κρίνεται απαράδεκτη λόγω έλλειψης εννόμου συμφέροντος η εξέταση των λόγων που αφορούν την έτερη συμμετέχουσα στο διαγωνισμό. 19. Επειδή, περαιτέρω, ελέγχονται οι ισχυρισμοί κατά της προσφοράς έτερου συμμετέχοντος όταν χωρεί εφαρμογή του ίσου μέτρου κρίσης. Ωστόσο, όπως, έχει γίνει δεκτό (ΕΑ ΣτΕ 235/2019, ΣτΕ 2768-2770/2013), για την θεμελίωση παραβάσεως του ίσου μέτρου κρίσεως, κρίσιμο είναι το αν εχώρησε διαφορετική εκτίμηση των αυτών πλημμελειών των προσφορών των διαγωνιζομένων (και όχι αν οι διαφορετικές πλημμέλειες αφορούν στο ίδιο, εν γένει, ζήτημα). 

Προμήθεια..Επειδή, όλως επικουρικώς, ακόμη και εάν ήθελε εκτιμηθεί η δυνατότητα επιδίωξης ματαίωσης της διαγωνιστικής διαδικασίας, κατά το στάδιο της ανάθεσης στον προσωρινό ανάδοχο, με σκοπό την εκκίνηση νέας  ταυτόσημης διαδικασίας ανάθεσης σύμβασης, με στόχευση την ανάληψη της εν λόγω σύμβασης (βλ. Αποφάσεις του ΔΕΕ, όπου ερμηνεύοντας τις ισχύουσες ρυθμίσεις της Οδηγίας 89/665 με τις Αποφάσεις της 2.7.2013 και 5.4.2016 αντιστοίχως, επί των υποθέσεων C-100/12 «Fastweb SpA» και C-689/13 «Puligienica Facility Esco SpA» (PFE), ταυτόσημες με τις εν προκειμένω εφαρμοστέες της ειδικής Οδηγίας 92/12 (L 76), αλλά και αυτές τούτες τις ρυθμίσεις της Οδηγίας 92/12 Απόφαση της 11.5.2017, επί της υποθέσεως C131/16, «Archus sp.z. o.o και Gama Jacek Lipik»), έκρινε ρητώς ότι το έννομο συμφέρον «ενδιαφερομένου», άρθρο 2α παρ. 2 εδ. γ΄. στις δύο Οδηγίες, είναι δυνατόν να συνίσταται και στην ματαίωση της διαδικασίας, ώστε να κινηθεί νέα διαδικασία συνάψεως συμβάσεως και ΕΑ ΣτΕ 22/2018 αντίστοιχα), ωστόσο, ο προσφεύγων ουδόλως προβάλλει οικείο ισχυρισμό, προκειμένου να εξειδικεύσει το έννομο συμφέρον του, ως απαιτείται, υπό την έννοια ότι δεν δύναται το αρμόδιο όργανο, και εν προκειμένω η Α.Ε.Π.Π, να συμπληρώσει τη θεμελίωση του εννόμου συμφέροντος του προσφεύγοντος, καθόσον το βάρος απόδειξης για την ύπαρξη εννόμου συμφέροντος φέρει ο τελευταίος και μόνο προαποδεικτικώς. 

α) Εάν οφείλει ο ΕΦΚΑ, ως υπεύθυνος επεξεργασίας να προβαίνει στη γνωστοποίηση των ονομάτων των ιατρών μετά την έκδοση απόφασης από τις Υγειονομικές Επιτροπές και ανεξαρτήτως ύπαρξης ή μη προσφυγής από τον αιτούντα, χωρίς να εξετάζεται η ύπαρξη ή μη εννόμου συμφέροντος, δεδομένου ότι από την με αριθμ. 20/2019 απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα δεν προκύπτει η απαίτηση ύπαρξης αυτού. β) Αν δεν οφείλει ο ΕΦΚΑ να προβεί στη γνωστοποίηση των ονομάτων των ιατρών σε κάποια από τις ως άνω περιπτώσεις, με ποιές διατάξεις θα απορρίπτεται το αίτημα. γ) Σε περίπτωση που απαιτείται η ύπαρξη εννόμου συμφέροντος, τι ορίζεται ως έννομο συμφέρον και πότε το αίτημα του εξεταζόμενου κρίνεται επαρκώς αιτιολογημένο προκειμένου να προκύπτει το έννομο συμφέρον.9..)Ο υπεύθυνος της επεξεργασίας των ζητούμενων δεδομένων (ΕΦΚΑ) οφείλει να γνωστοποιήσει στους ενδιαφερόμενους- ασθενείς τα αιτούμενα στοιχεία (ονόματα ιατρών μελών Υγειονομικών Επιτροπών ΚΕΠΑ), ανεξαρτήτως άσκησης προσφυγής από αυτούς και επίκλησης εννόμου συμφέροντος, με τις προϋποθέσεις του άρθρου 5 παρ. 1 του ν. 2690/1999 (κατά πλειοψηφία).

Προδικαστική παραπομπή – Άρθρα 49 και 56 ΣΛΕΕ – Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Περιορισμοί – Οδηγία 2014/23/ΕΕ – Διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων παραχώρησης – Άρθρο 43 – Ουσιώδεις τροποποιήσεις – Στιγμιαία λαχεία – Εθνική νομοθεσία που προβλέπει την ανανέωση σύμβασης παραχώρησης χωρίς διεξαγωγή νέου διαγωνισμού – Οδηγία 89/665/ΕΟΚ – Άρθρο 1, παράγραφος 3 – Έννομο συμφέρον. Συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-721/19 και C-722/19.

Παροχή υπηρεσιών μεταφοράς...Ενόψει τούτου, εφόσον, κατά τα προαναφερθέντα, στο επόμενο στάδιο του ελέγχου των τυπικών προσφορών, η αιτούσα εταιρεία απεκλείσθη από το διαγωνισμό, άσκησε δε ανεπιτυχώς αίτηση ασφαλιστικών μέτρων (όχι όμως, μέχρι τη συζήτηση της κρινομένης αιτήσεως, και αίτηση ακυρώσεως) κατά της πράξης αποκλεισμού της, η νομιμότητα της οποίας δεν μπορεί να ελεγχθεί παρεμπιπτόντως στα πλαίσια της παρούσης δίκης, εξέλιπε πλέον το έννομο συμφέρον της για την ακύρωση της επίδικης πράξης, με την οποία, στο προηγούμενο στάδιο του ελέγχου των τυπικών προϋποθέσεων και δικαιολογητικών συμμετοχής, είχε γίνει αποδεκτή στο διαγωνισμό η εταιρεία «…….» (προκειμένου περί εκλείψεως του εννόμου συμφέροντος προς άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως, λόγω γεγονότων μεταγενεστέρων του χρόνου εκδόσεως της προσβαλλόμενης πράξης, πρβλ. ΣτΕ 1002/2007 Ολομ., 1757/2005, επταμ. 742/2005). Δεν συνάγεται δε το αντίθετο από τη διάταξη του άρθρου 2 παρ. 1 του ν. 2522/1997 (ΦΕΚ Α΄ 178), κατά την οποία, ναι μεν προκειμένου περί των ενδιαφερομένων για την ανάθεση συμβάσεως που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των κοινοτικών οδηγιών περί δημοσίων συμβάσεων, όπως στην περίπτωση του επίδικου διαγωνισμού, η ενδεχόμενη και μόνο ζημία θεμελιώνει έννομο συμφέρον για την άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως κατά των πράξεων της αναθέτουσας αρχής, ο αποκλεισθείς, όμως, από το διαγωνισμό με πράξη της αρχής, σε επόμενο στάδιο της διαδικασίας, δεν υφίσταται πλέον, και μάλιστα στην περίπτωση που απερρίφθη αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατά του αποκλεισμού, ζημία, ούτε καν ενδεχόμενη, ή άλλη βλάβη (και, συνεπώς, δεν έχει έννομο συμφέρον για την ακύρωσή της) από προηγούμενη πράξη με την οποία έγινε αποδεκτή η συμμετοχή άλλου ενδιαφερομένου στο διαγωνισμό. Κατά συνέπεια, η κρινόμενη αίτηση είναι απορριπτέα, οίκοθεν δε νοείται ότι στην περίπτωση που γίνει δεκτή από το Συμβούλιο της Επικρατείας, ως παραδεκτή και βάσιμη, η αίτηση ακυρώσεως που άσκησε, μετά τη συζήτηση της υποθέσεως, η αιτούσα εταιρεία κατά της πράξης αποκλεισμού της (αριθμός κατάθεσης 4198/20.6.2008), θα ανακτήσει η εν λόγω διαγωνιζομένη το έννομο συμφέρον της και θα αναβιώσει η προθεσμία προσβολής της επίδικης πράξης αποδοχής της εταιρείας «……» στο διαγωνισμό (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 5123/1996).

Οικοδομική άδεια- αίτηση ακυρώσεως...Επειδή, οι αιτούντες, φερόμενοι ως κάτοικοι … και συγκεκριμένα οικοδομής που έχει ανεγερθεί σε ακίνητο όμορο προς το ακίνητο που αφορά η προσβαλλόμενη πράξη, με έννομο συμφέρον ασκούν την υπό κρίση αίτηση. Παραδεκτώς δε προβάλλουν, μεταξύ άλλων, λόγους ακυρώσεως ερειδόμενους στον ισχυρισμό ότι το οικοδομούμενο ακίνητο δεν κείται, όπως θεωρεί η πολεοδομική αρχή, μέσα στα όρια του προϋφισταμένου του έτους 1923 οικισμού του …, αλλά περιλαμβάνεται σε ευρύτερη έκταση συνολικού εμβαδού 550 στρεμμάτων περίπου, η οποία κηρύχθηκε αναδασωτέα με την 844/22.3.1982 απόφαση του …(ΦΕΚ Δ΄ 357), και ως εκ τούτου εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων περί προστασίας των δασών και δασικών εκτάσεων που απαγορεύουν τη δόμηση. Το έννομο δε συμφέρον των αιτούντων για την προβολή των λόγων αυτών, δεν αναιρείται από το γεγονός ότι στην ευρύτερη περιοχή, η οποία κατά τα προβαλλόμενα έχει κηρυχθεί αναδασωτέα, με συνέπεια την απαγόρευση της δόμησης εντός αυτής, εμπίπτει και το ακίνητο στο οποίο έχει ανεγερθεί η οικοδομή, της οποίας ιδιοκτήτρια φέρεται η δεύτερη των αιτούντων και στην οποία κατοικούν αμφότεροι (πρβλ. ΣτΕ 6070/1996 Ολομ., 173/1998 Ολομ.). Τούτο διότι, κατά την έννοια του άρθρου 47 παρ. 1 του π. δ/τος 18/1989, το συμφέρον προς άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως δεν παύει να είναι έννομο από μόνο το γεγονός ότι ο αιτών φέρεται να έχει παραβιάσει διάταξη της κείμενης νομοθεσίας. Ο νόμος αποβλέπει, και αρκείται, στην ύπαρξη δεσμού που επιτρέπει στον αιτούντα να αμφισβητήσει την αντικειμενική νομιμότητα της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξεως, προκειμένου να επιτύχει αποτέλεσμα που καθ' εαυτό δεν αποδοκιμάζεται από την έννομη τάξη. Η θεραπεία της τυχόν παρανομίας της νομικής καταστάσεως του αιτούντος δεν επέρχεται με τη στέρηση του εννόμου συμφέροντος προς άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως αλλά με την δυνατότητα της διοικήσεως να επιβάλλει την άρση της παραβάσεως. Εξ άλλου, σε κάθε περίπτωση, συμφέρον στηριζόμενο σε ισχύουσα διοικητική πράξη είναι πάντοτε και εξ ορισμού έννομο, αφού διοικητική πράξη που δεν ανακλήθηκε ή ακυρώθηκε παράγει, κατά γενικό κανόνα, όλα τα έννομα αποτελέσματά της, μεταξύ των οποίων και το δικαίωμα του δικαιούχου να αξιώσει την επέλευση όλων των έννομων συνεπειών που απορρέουν από την ύπαρξή της. Ο έλεγχος δε της νομιμότητας της διοικητικής πράξεως, στην οποία ο αιτών στηρίζει το έννομο συμφέρον του, θα συνιστούσε ανεπίτρεπτο παρεμπίπτοντα έλεγχο του κύρους της και θα δημιουργούσε, κατ' αποτέλεσμα, μία άλλη δίκη εντός του πλαισίου της κυρίας δίκης που και δικονομικώς δυσχερής είναι και διεξάγεται χωρίς την τήρηση στοιχειωδών δικονομικών προϋποθέσεων για τον αιτούντα, ενόψει της αυτεπάγγελτης έρευνας της συνδρομής εννόμου συμφέροντος

Προμήθεια είδους...Επειδή, ειδικότερα, όσον αφορά την προσφυγή κατά όρων διακήρυξης, ο προσφεύγων πρέπει να επικαλεσθεί άμεση βλάβη από τον όρο της διακήρυξης, ο οποίος παραβιάζει κατ’ αυτόν τους κανόνες που αφορούν τις προϋποθέσεις συμμετοχής στο διαγωνισμό, τη διαδικασία επιλογής του αναδόχου ή τα εφαρμοστέα για την ανάδειξή του κριτήρια, σε σημείο που να αποκλείει ή να καθιστά ουσιωδώς δυσχερή τη συμμετοχή του στον διαγωνισμό (βλ. ενδεικτικά ΕΑ ΣτΕ 148/2016 Ολομ., ΕΑ ασφ. Μ. 415/2014, Δημήτριος Γ. Ράικος, «Δίκαιο Δημοσίων Συμβάσεων», Β' έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2017, σελ. 756). Πλην όμως, η προσφεύγουσα αορίστως προβάλλει χωρίς να τεκμηριώνει ότι επειδή οι τιμές των πλησσόμενων  όρων της Διακήρυξης είναι κατώτερες των τιμών του παρατηρητηρίου, το γεγονός αυτό την εμποδίζει ή δυσχεραίνει ουσιωδώς την συμμετοχή της στον διαγωνισμό, γιατί δεν αποδεικνύει την βλάβη της αλλά επιδιώκει την διαμόρφωση συνθηκών ευνοϊκότερων για τη συμμετοχή της στον διαγωνισμό. Με τους πλησσόμενους όρους της Διακήρυξης δεν εμποδίζεται η συμμετοχή της και το ότι οι τιμές που εμπορεύεται η ίδια για τα ως άνω είδη είναι υψηλότερες αυτών της Διακήρυξης, δεν συνεπάγεται την παραβίαση των διατάξεων του Ν. 4412/2016 ούτε των διατάξεων περί υγιούς ανταγωνισμού Όμως με το περιεχόμενο τούτο, η υπό εξέταση προσφυγή παρίσταται απαράδεκτη ως ασκηθείσα χωρίς έννομο συμφέρον, διότι η προσφεύγουσα αορίστως επικαλείται λόγους που θεμελιώνουν το –κατά την έννοια του νόμου-έννομο συμφέρον της, ενώ δεν αποδεικνύει ότι ένας έκαστος εκ των λόγων καθιστά ουσιωδώς δυσχερή τη συμμετοχή της ή εν γένει περιορίζει τον ανταγωνισμό ή/και ενδεχομένως παρέχει πλεονέκτημα σε κάποιον έτερο δυνητικό υποψήφιο.

Διαγωνισμός για την ανάδειξη αντιδραστηρίων και αναλωσίμων...Επειδή, διαγωνιζόμενος ο οποίος νομίμως αποκλείεται από διαγωνισμό, δεν έχει έννομο συμφέρον να αμφισβητήσει τη νομιμότητα συμμετοχής άλλου διαγωνιζομένου δεδομένου ότι με τον αποκλεισμό του καθίσταται τρίτος ως προς το διαγωνισμό. Κατ’ εξαίρεση διατηρεί έννομο συμφέρον προβολής του ισχυρισμού ότι κατά παράβαση του ενιαίου μέτρου κρίσης έγινε αποδεκτή η συμμετοχή άλλου διαγωνιζομένου για τον οποίο συντρέχει ο ίδιος λόγος αποκλεισμού ( Ε.Α. 684, 311/2009 κ.α.). Ενόψει τούτων η αιτούσα, η οποία νομίμως, κατά τα προεκτεθέντα, αποκλείστηκε από το διαγωνισμό, άνευ εννόμου συμφέροντος στρέφεται κατά της συμμετοχής στη διαδικασία της παρεμβαίνουσας εταιρείας “…” χωρίς να προβάλει παράβαση του ενιαίου μέτρου κρίσης.Επειδή, ενόψει των ανωτέρω πιθανολογείται σοβαρώς ότι η απόρριψη της προαναφερόμενης προσφοράς παρίσταται νόμιμη. Επομένως, πρέπει να απορριφθεί η υπό κρίση αίτηση και να γίνει δεκτή η παρέμβαση.

Προμήθεια αντιδραστηρίων...Επειδή, διαγωνιζόμενος, ο οποίος νομίμως αποκλείεται από διαγωνισμό, δεν έχει έννομο συμφέρον να αμφισβητήσει τη νομιμότητα της συμμετοχής άλλου διαγωνιζομένου, δοθέντος ότι με τον αποκλεισμό του καθίσταται τρίτος ως προς τον διαγωνισμό. Κατ’ εξαίρεση διατηρεί έννομο συμφέρον προβολής του ισχυρισμού ότι κατά παράβαση του ενιαίου μέτρου κρίσεως έγινε αποδεκτή η συμμετοχή άλλου διαγωνιζομένου για τον οποίο συντρέχει ο ίδιος λόγος αποκλεισμού (Ε.Α. 311/2009, 1285/2008 κ.ά.). Ενόψει τούτων, η αιτούσα, η οποία νομίμως, κατά τα προεκτεθέντα, απεκλείσθη από τον διαγωνισμό, άνευ εννόμου συμφέροντος στρέφεται κατά της συμμετοχής στη διαδικασία της εταιρείας ….., χωρίς να προβάλει παράβαση του ενιαίου μέτρου κρίσεως, ενώ, κατά το μέρος που στρέφεται κατά της εταιρείας …., η αίτηση δεν έχει πλέον αντικείμενο και πρέπει να απορριφθεί δοθέντος ότι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, με την απόφαση Λ36/87/29.6.2009 του Διοικητού του Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ., η εν λόγω εταιρεία αποκλείσθηκε από τον διαγωνισμό κατά το στάδιο της τεχνικής αξιολογήσεως των προσφορών.

Έννομο συμφέρον αιρετού για άσκηση προσφυγής κατά το άρθρο 227 του Ν. 3852/ 2010