Καθορισμός ειδικότερων όρων, προϋποθέσεων, διαδικασίας και μεθόδου υπολογισμού της χρεούμενης αξίας των παραχωρούμενων κατοικιών του Ολυμπιακού Χωριού.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ:	Περαιτέρω, σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά ανωτέρω (βλ. σκέψη 5 της παρούσας), η ελεγχόμενη ανάθεση της σύμβασης παραχώρησης των εν λόγω υπηρεσιών, η οποία ως εκ της εκτιμώμενης αξίας της (5.510.700,24 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α., για τις 12 χρήσεις/έτη της παραχώρησης) εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 2014/23/ΕΕ, είναι μη νόμιμη. Και τούτο, διότι η απευθείας σύναψη σύμβασης παραχώρησης με τον προηγούμενο ανάδοχο κατ’ επίκληση του άρθρου 43 του ν. 4933/2022 αντίκειται στις διατάξεις της εν λόγω Οδηγίας και στις απορρέουσες από αυτή αρχές της διαφάνειας, της ισότητας συμμετοχής στις διαδικασίες ανάθεσης και του ανόθευτου ανταγωνισμού που επιτάσσουν την ανάθεση των συμβάσεων παραχώρησης υπηρεσιών με έκδηλο λόγω της αξίας τους διασυνοριακό ενδιαφέρον (βλ. σημ. 23 προοιμίου Οδηγίας 2014/23/ΕΕ) κατόπιν διενέργειας διαφανών, αμερόληπτων και χωρίς αδικαιολόγητους αποκλεισμούς διαγωνιστικών διαδικασιών [πρβλ. ΔΕΕ απόφαση της 14.7.2016, συνεκδ. C-458/2014 (Promoimpresa Srl) και C-67/2015 (Mario Melis κ.λπ.), σκ. 58 επ.]. Εξάλλου, από την αιτιολογική έκθεση της διάταξης του άρθρου 43 του ν. 4933/2022 που αποτελεί τη νόμιμη βάση της ελεγχόμενης σύμβασης δεν προκύπτουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος, και δη επιτακτικοί, ή αντίστοιχοι των προβλεπόμενων στο άρθρο 30 παρ. 4 του ν. 4413/2016 που να δικαιολογούν την εισαγόμενη δι’ αυτής παρέκκλιση από τον κανόνα ανάθεσης των συμβάσεων παραχώρησης υπηρεσιών κατόπιν διαγωνισμού. Όσον αφορά δε την προβαλλόμενη από τον νομοθέτη ανάγκη της απρόσκοπτης εξακολούθησης της λειτουργίας της οικονομικής δραστηριότητας των παραχωρούμενων ακινήτων, δεν προκύπτει ο λόγος για τον οποίο δεν ήταν δυνατή, εν προκειμένω, η εξυπηρέτηση αυτής διά της προβλεπόμενης στην ενωσιακή νομοθεσία διαδικασίας ανάθεσης, ενώ σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι η ανάγκη αυτή, η οποία είναι αυτονόητη σε κάθε περίπτωση σύμβασης παραχώρησης, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως επιτακτικός λόγος δημοσίου συμφέροντος, επιτρέπων παρεκκλίσεις από τις ως άνω επιταγές της υπερνομοθετικής ισχύος Οδηγίας 2014/23/ΕΕ [πρβλ. ΔΕΕ απόφαση της 16.2.2012, συνεκδ. C-72/10 (Marcello Costa) και C-77/2010 Ugo Cifone, σκ. 59, ΔΕΕ απόφαση της 14.11.2013, C-221/12, Belgacom NV, σκ. 37 επ.]. Σε κάθε περίπτωση, η απευθείας παραχώρηση της λειτουργίας των τριών (3) καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος στην περιοχή της Κοιλάδας Πεταλούδων Ρόδου για τόσο εκτεταμένο χρονικό διάστημα, ήτοι για δώδεκα (12) έτη (χρήσεις) - ενώ η, κατόπιν διαγωνισμού, ανάθεση ήταν μόλις για το μισό περίπου διάστημα - χωρίς να τεκμηριώνεται το εύλογο της διάρκειάς της δεν παρίσταται εν προκειμένω δικαιολογημένη και συμβατή με την αρχή της αναλογικότητας, ενώ αντίκειται και στο άρθρο 17 του ν. 4413/2016 (άρθρο 18 της Οδηγίας 2014/23/ΕΕ), το οποίο επιτάσσει να περιορίζεται η διάρκεια των συμβάσεων παραχώρησης υπηρεσιών, προκειμένου να αποφεύγεται η στεγανοποίηση της αγοράς και ο περιορισμός του ανταγωνισμού (βλ. σκέψη 6). Επιπλέον, όπως προαναφέρθηκε (σκέψη 5 της παρούσας), οι αρχές της διαφάνειας, της ισότητας των οικονομικών φορέων στην πρόσβαση στην αγορά και του ανόθευτου ανταγωνισμού κατοχυρώνονται και στα άρθρα 4 παρ. 1 και 5 παρ. 1 του Συντάγματος, τα οποία, εφαρμοζόμενα ανεξαρτήτως της ύπαρξης διασυνοριακού ενδιαφέροντος, δεν επιτρέπουν ομοίως την απευθείας παραχώρηση υπηρεσιών χωρίς να συντρέχει δικαιολογητικός προς τούτο λόγος, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, συνεπαγόμενη αδικαιολόγητο περιορισμό της πρόσβασης στην οικεία αγορά των σχετικώς δραστηριοποιούμενων ημεδαπών οικονομικών φορέων, όπως εν προκειμένω. Κατόπιν των ανωτέρω, τα όργανα της ……δεν έπρεπε να προβούν στην ανάθεση της σύμβασης παραχώρησης του επίμαχου αντικειμένου στον προηγούμενη ανάδοχο κατ’ εφαρμογή του άρθρου 43 του ν. 4933/2022, καθόσον τούτο δεν παρίσταται συμβατό ούτε με την Οδηγία 2014/23/ΕΕ ούτε με το Σύνταγμα, αλλά, αντιθέτως, όφειλαν να προσφύγουν σε διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση της ελεγχόμενης παραχώρησης, όπως εξάλλου είχαν πράξει και στο παρελθόν, δοθέντος ότι δεν δύναται να υποστηριχθεί ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι κατ’ εξαίρεση επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση της οικείας σύμβασης για λόγους μοναδικότητας του αναδόχου λόγω συνδρομής των προϋποθέσεων του προαναφερόμενου άρθρου 30 παρ. 4 του ν. 4413/2016. Σε κάθε περίπτωση, τα ανωτέρω γενόμενα δεκτά ισχύουν εξίσου ακόμη και στην περίπτωση που ήθελε γίνει δεκτό ότι το ελεγχόμενο σχέδιο σύμβασης αφορά σε τροποποίηση της από 27.7.2017 σύμβασης.Η ως άνω αναδειχθείσα πλημμέλεια, η οποία έγκειται σε παραβίαση του Συντάγματος και του ενωσιακού δικαίου και των εξ αυτών απορρεουσών αρχών της διαφάνειας, της ισότητας συμμετοχής στις διαδικασίες ανάθεσης και του ανόθευτου ανταγωνισμού, είναι per se ουσιώδης. Προς επίρρωση τούτων, το Κλιμάκιο υπογραμμίζει ότι για το ελεγχόμενο αντικείμενο (παραχώρηση λειτουργίας καταστημάτων σε έναν πολύ δημοφιλή τουριστικό προορισμό στη νήσο Ρόδο) σημειώθηκε μεγάλο ενδιαφέρον της αγοράς (συμμετοχή έξι φορέων στον διενεργηθέντα σχετικό διαγωνισμό, βλ. σκέψη 9), το οποίο αναμένεται να είναι ακόμη μεγαλύτερο, δεδομένου του αυξημένου τζίρου της εκμετάλλευσης των καταστημάτων, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, ενώ περαιτέρω από τα προσκομιζόμενα σε εκτέλεση της 177/2023 Πράξης του Κλιμακίου στοιχεία επιβεβαιώνεται και το διασυνοριακό ενδιαφέρον της σύμβασης ως εκ της δραστηριοποίησης στη Ρόδο οικονομικών φορέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλ. το από 27.4.2023 έγγραφο του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών της …., όπου αναφέρεται, πλην άλλων, ότι στο νησί δραστηριοποιείται τουριστική επιχείρηση από τη γειτονική Κύπρο). ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1166/2023

Επισκευή και συντήρηση Κέντρου Επισκευής Πλοιαρίων..ζητείται η ανάκληση της 466/2020 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Υπό τα δεδομένα αυτά η σύμβαση στη σύναψη της οποίας κατατείνει ο ένδικος διαγωνισμός, συνιστά μεικτή σύμβαση παραχώρησης έργου και υπηρεσιών με προέχον αντικείμενο αυτό της σύμβασης παραχώρησης υπηρεσιών (πρβλ. ΣτΕ ΕΑ 242, 182/2020, 171, 780/2019, 43/2016, βλ. Ε.Σ. VI Τμ. ad hoc 929/2013, Ζ Κλιμ. 174/2020, 116, 366/2019, 465/2012, 274/2008), εμπίπτουσα στο πεδίο εφαρμογής του ν.4413/2016, απορριπτομένων ως αβασίμων των περί του αντιθέτου προβαλλόμενων από τους προσφεύγοντες. Περαιτέρω, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. σκ. 4.2. της παρούσας) το προσφεύγον .... όφειλε, κατά την δημοσίευση της προκήρυξης του ελεγχόμενου διαγωνισμού τόσον σε εθνικό όσον και σε κοινοτικό επίπεδο να αναγράψει την εκτιμώμενη αξία της σύμβασης παραχώρησης, όπως αυτή υπολογίστηκε κατ’ αντικειμενικό τρόπο από την αναθέτουσα Αρχή, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στις παρ. 2 και 3 του άρθρου 8 του ν.4413/2016. Επομένως, εσφαλμένως αναγράφηκε αφενός μεν στην Ε.Ε.Ε.Ε. ως εκτιμώμενη αξία της σύμβασης το ποσό των (150.000,00 ευρώ Χ 45 έτη =) 6.750.000,00 ευρώ, που αποτελεί, κατά ορθώς διαπιστωθέντα στην προσβαλλόμενη Πράξη, τμήμα του συνολικού οικονομικού ανταλλάγματος καθ’ όλη τη διάρκεια της σύμβασης παραχώρησης συμπεριλαμβανομένης και της παράτασης αυτής, αφετέρου δε στον εθνικό τύπο το ποσό του ελάχιστου ετήσιου οικονομικού ανταλλάγματος των 150.000,00 ευρώ. Πέραν, όμως, τούτου εσφαλμένως έγινε δεκτό με την προσβαλλόμενη Πράξη ότι στα έγγραφα της σύμβασης δεν προσδιορίζεται η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης παραχώρησης, η οποία ισούται με το συνολικό κύκλο εργασιών του παραχωρησιούχου καθ’ όλη τη διάρκεια της σύμβασης. Και τούτο διότι, όπως ευχερώς προκύπτει από το Παράρτημα Β της από Σεπτεμβρίου 2018 χρηματοοικονομικής μελέτης σκοπιμότητας της …, ο κύκλος εργασιών του παραχωρησιούχου (total operating income) υπολογίστηκε για 40 έτη (από 2018-2058) στο ποσό των 135.965.000,00 ευρώ. Επομένως, με την ως άνω μελέτη, που αποτέλεσε έγγραφο της σύμβασης κι ήταν διαθέσιμη στους υποψήφιους σε έντυπη μορφή υπό τους ειδικότερους διαλαμβανόμενους, στα άρθρα 5.3 και 8.2 της διακήρυξης, όρους εμπιστευτικότητας, υπήρξε εκτίμηση της αξίας της ελεγχόμενης παραχώρησης. Κατόπιν τούτου και λαμβάνοντας ιδίως υπ’ όψιν ότι αφενός μεν στη δημοσιευθείσα στο Συμπλήρωμα της Ε.Ε.Ε.Ε. προκήρυξη προσδιορίζονταν τα ουσιώδη στοιχεία και ιδίως το φυσικό αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι σε αυτήν αναγραφόταν η ηλεκτρονική διεύθυνση, στην οποία αναρτήθηκε το πλήρες κείμενο της διακήρυξης, με αποτέλεσμα, μέσω της διαδικτυακής αυτής ανάρτησης, να παρασχεθεί σε κάθε ενδιαφερόμενο, πολλώ μάλλον επενδυτή, που επεδείκνυε ένα σοβαρό ενδιαφέρον, η δυνατότητα πρόσβασης στο αναλυτικό περιεχόμενό της και η άντληση όλων των πληροφοριών της σύμβασης, ώστε να ενημερωθεί πλήρως και να αποφασίσει αν θα υποβάλει ή όχι προσφορά, αφετέρου δε δεν υποβλήθηκαν ως προς το ζήτημα αυτό διευκρινιστικά ερωτήματα ούτε ενστάσεις, ιδίως κατά του κύρους της διακήρυξης, το Δικαστήριο κρίνει ότι η ως άνω πλημμελής δημοσίευση της εκτιμώμενης αξίας της σύμβασης στο συμπλήρωμα της Ε.Ε.Ε.Ε. και στον εθνικό τύπο δεν επηρέασε ουσιωδώς την ανάπτυξη υγιούς και αποτελεσματικού ανταγωνισμού, ούτε οδήγησε σε παραβίαση των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των συμμετεχόντων (πρβλ. Ε.Σ. Τμ. Μειζ. Επταμ. Συνθ. 7593/2015, 3175/2012, VI Tμ. 1078/2020, 1766, 1040/2019, έβδομο Τμ. 2643/2020). Εξ άλλου ο κάθε υποψήφιος όφειλε, να μελετήσει όλα τα έγγραφα της σύμβασης και να επαναπροσδιορίσει την εκτίμηση της αξίας της παραχώρησης, υποβάλλοντας, μεταξύ άλλων, το επιχειρηματικό του σχέδιο (Business Plan) για την αξιοποίηση του προς παραχώρηση Κέντρου Επισκευής Πλοιαρίων. Περαιτέρω, κατά την επιτόπια επίσκεψη στους χώρους του ως άνω Κέντρου εμφανίστηκε, πέραν του εκπροσώπου της προσφεύγουσας εταιρείας, και εκπρόσωπος μίας μόνον ακόμη ανώνυμης εταιρείας, η οποία εν τέλει δεν υπέβαλε προσφορά. Για τους ίδιους ως άνω λόγους, κι οι αναδειχθείσες με την προσβαλλόμενη Πράξη αντιφάσεις μεταξύ των δημοσιεύσεων στην Ε.Ε.Ε.Ε. και στον εθνικό τύπο, συνιστούν μη ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες, μη δυνάμενες να παρεμποδίσουν ουσιωδώς την ανάπτυξη ανταγωνισμού και να οδηγήσουν άνευ άλλου στο δυσανάλογο αποτέλεσμα της ακύρωσης του διαγωνισμού στο σύνολό του (βλ. Ε.Σ. VI Tμ. 1353, 1461/2017, 2510/2016). Επομένως, ο πρώτος λόγος ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτός.(...)Κατ’ ακολουθίαν αυτών, οι συνεκδικαζόμενες προσφυγές ανάκλησης πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η 466/2020 Πράξη του Ζ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και να επιτραπεί η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης για την παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης-εκμετάλλευσης, επισκευής και συντήρησης του Κέντρου Επισκευής Πλοιαρίων στην περιοχή ... μεταξύ του προσφεύγοντος ..... και της προσφεύγουσας εταιρείας υπό τον όρο να συμπεριληφθεί στο άρθρο 3 αυτού η 3113.10-61/51677/2019/5.7.2019 απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και Εσωτερικών. Τέλος, πρέπει να αποδοθεί στην προσφεύγουσα εταιρεία το καταβληθέν από αυτήν παράβολο (βλ. άρθρο 336 σε συνδυασμό με το άρθρο 310 παρ. 1 του ν.4700/2020).

Περίληψη της αποφάσεως 1. Προσέγγιση των νομοθεσιών — Διαδικασίες συνάψεως δημόσιων συμβάσεων υπηρεσιών — Οδηγία 92/50 — Πεδίο εφαρμογής — Παραχώρηση δημόσιων υπηρεσιών διαχειρίσεως δημόσιου χώρου σταθμεύσεως επί πληρωμή — Δεν εμπίπτει (Οδηγία 92/50 του Συμβουλίου) 2. Κοινοτικό δίκαιο — Αρχές — Ίση μεταχείριση — Δυσμενής διάκριση λόγω ιθαγένειας — Ελευθερία εγκαταστάσεως — Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών — Διατάξεις της Συνθήκης — Πεδίο εφαρμογής — Συμφωνίες παραχωρήσεως δημόσιων υπηρεσιών — Εμπίπτουν — Όρια — Εξέταση κατά περίπτωση (Άρθρα 12 ΕΚ, 43 ΕΚ και 49 ΕΚ) 1. Η ανάθεση από δημόσια αρχή της διαχειρίσεως δημόσιου χώρου σταθμεύσεως επί πληρωμή σε παρέχοντα υπηρεσίες, ο οποίος αμείβεται από τα τέλη που καταβάλλουν τρίτοι για τη χρήση του χώρου σταθμεύσεως, συνιστά παραχώρηση δημόσιας υπηρεσίας, επί της οποίας δεν εφαρμόζεται η οδηγία 92/50/ΕΟΚ για το συντονισμό των διαδικασιών συνάψεως δημόσιων συμβάσεων υπηρεσιών. (βλ. σκέψη 43, διατακτ. 1) 2. Οι δημόσιες αρχές που συνάπτουν συμφωνίες παραχωρήσεως δημόσιων υπηρεσιών υποχρεούνται να τηρούν τους θεμελιώδεις κανόνες της Συνθήκης ΕΚ εν γένει, ιδίως δε τα άρθρα 43 ΕΚ και 49 ΕΚ, και την αρχή του άρθρου 12 ΕΚ περί απαγορεύσεως των δυσμενών διακρίσεων λόγω ιθαγένειας ειδικότερα, που αποτελούν ειδικότερες εκφάνσεις της γενικής αρχής της ίσης μεταχειρίσεως. Οι αρχές της ίσης μεταχειρίσεως και της απαγορεύσεως των δυσμενών διακρίσεων λόγω ιθαγένειας συνεπάγονται, μεταξύ άλλων, υποχρέωση διαφάνειας η οποία συνίσταται στη διασφάλιση, υπέρ όλων των πιθανών αναδόχων, προσήκοντος βαθμού δημοσιότητας που να καθιστά δυνατό το άνοιγμα της αγοράς υπηρεσιών στον ανταγωνισμό, καθώς και τον έλεγχο του αμερόληπτου χαρακτήρα των διαδικασιών διαγωνισμού. Εντούτοις, η εφαρμογή των κανόνων των άρθρων 12 ΕΚ, 43 ΕΚ και 49 ΕΚ, καθώς και των γενικών αρχών των οποίων αποτελούν την ειδικότερη έκφραση, αποκλείεται αν ο οργανισμός τοπικής αυτοδιοικήσεως ασκεί επί του αναδόχου έλεγχο ανάλογο προς εκείνον που ασκεί επί των δικών του υπηρεσιών και αν, συγχρόνως, ο ανάδοχος πραγματοποιεί το κύριο μέρος της δραστηριότητάς του με τον ή τους οργανισμούς που τον ελέγχουν. Συναφώς, οι προαναφερθείσες διατάξεις και αρχές απαγορεύουν την παραχώρηση εκ μέρους δημόσιας αρχής, χωρίς προηγούμενο διαγωνισμό, δημόσιας υπηρεσίας σε ανώνυμη εταιρία η οποία προέκυψε από τη μετατροπή ειδικής επιχειρήσεως ανήκουσας στη δημόσια αυτή αρχή, της οποίας ο εταιρικός σκοπός επεκτάθηκε σε νέους και σημαντικούς τομείς, της οποίας το κεφάλαιο πρέπει υποχρεωτικώς, εντός σύντομου χρονικού διαστήματος από τη μετατροπή, να περιλάβει ξένες επενδύσεις, της οποίας το κατά τόπον πεδίο δραστηριοτήτων επεκτάθηκε σε όλη την ιταλική επικράτεια και στο εξωτερικό, και της οποίας το διοικητικό συμβούλιο διαθέτει ευρύτατες διαχειριστικές εξουσίες που μπορεί να ασκεί αυτόνομα. (βλ. σκέψεις 46-49, 62, 72, διατακτ. 2)