Διευκρινήσεις επί εγκυκλίου - Δυνατότητα χρήσης τμημάτων δασικών οδών, αντιπυρικών λωρίδων και άλλων τεχνικών έργων, για την εκτέλεση κοινωφελών έργων ΑΔΑ:ΨΜ374653Π8-7ΧΕ

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΕΡΓΟΥ:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τις προεκτεθείσες διατάξεις, όπως ερμηνεύθηκαν στη μείζονα σκέψη της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το αντικείμενο της ως άνω απευθείας ανάθεσης, όπως αυτό παρατέθηκε στην προηγούμενη σκέψη, εκτιμώμενο ως ενιαίο σύνολο και προσδιοριζόμενο από το αυτοτελές οικονομικά και τεχνικά λειτουργικό αποτέλεσμα (αποκατάσταση της λειτουργικότητας του οδοστρώματος αγροτικών οδών, με σκοπό τη διευκόλυνση κίνησης των πυροσβεστικών οχημάτων σε δυσπρόσιτες περιοχές), στο οποίο απέβλεψε ο Δήμος, αφορά, προεχόντως, στην εκτέλεση δημοσίου έργου. Και τούτο διότι το αποτέλεσμα των εκτελεσθεισών εργασιών συνδέεται με το έδαφος, κατά τρόπο που να μην μπορεί να αποχωρισθεί από αυτό, χωρίς βλάβη ή αλλοίωση του προορισμού του, για την επίτευξή του δε, απαιτούνται εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις και ειδικά τεχνικά μέσα (βλ. κατασκευή επιχώματος, διαπλάτυνση οδών, επανεπίχωση τάφρων, υπόβαση οδοστρωσίας κ.λπ.). Ως εκ τούτου, νομίμως έγιναν οι οικείες κρατήσεις, απορριπτομένου ως αβασίμου του περί αντιθέτου λόγου διαφωνίας. Εξάλλου, πέραν της δίμηνης προθεσμίας εκτέλεσης του ως άνω έργου, που ορίσθηκε με το 40154/21.10.2013 συμφωνητικό και τηρήθηκε από τον ανάδοχο (βλ. την 6029/18.2.2014 βεβαίωση του Προϊσταμένου Δ.Τ.Υ. Δήμου), δεν προκύπτει, από τις διατάξεις του ν. ...3/2002, σε εκτέλεση των οποίων κατανεμήθηκε στον ως άνω Δήμο η οικεία χρηματοδότηση, αλλά ούτε από το σύνολο των δικαιολογητικών που συνοδεύουν το υπό έλεγχο χρηματικό ένταλμα, ότι είχε ταχθεί διαφορετική προθεσμία υλοποίησης των ως άνω εργασιών. Ο δε προβαλλόμενος λόγος διαφωνίας ότι αυτές θα έπρεπε να είχαν πραγματοποιηθεί πριν από την έλευση του φθινοπώρου 2013, είναι απορριπτέος ως ερειδόμενος επί εσφαλμένης νομικής προϋπόθεσης. Και τούτο διότι η αναφερόμενη στην υπό κρίση έκθεση διαφωνίας διάταξη του άρθρου 25 του ν. 998/1979, στην οποία ορίζεται, ως αντιπυρική περίοδος, το διάστημα από 1ης.5 έως 31.10 εκάστου έτους, αφορά στη λήψη γενικώς αντιπυρικών μέτρων προσωρινού - εποχικού χαρακτήρα, με σκοπό την προστασία ιδιαίτερα ευαίσθητων δασικών περιοχών, πλην όμως δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καταλαμβάνει το επίμαχο έργο, ως προς την περίοδο ολοκλήρωσής του, καθώς αυτό αποσκοπεί στην επίτευξη ενός μόνιμου αποτελέσματος (βελτίωση αγροτικού οδικού δικτύου), το οποίο, μεταξύ άλλων, διευκολύνει τα εκάστοτε λαμβανόμενα μέτρα πυροπροστασίας. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη και αυτό πρέπει να θεωρηθεί.

Αμοιβή γα εργασίες πυροπροστασίας:..Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι η επίμαχη ως άνω δαπάνη εργασιών πολιτικής προστασίας εντέλλεται νόμιμα. Και τούτο διότι: α) ανεξαρτήτως του ότι οι επίμαχες εργασίες ανατέθηκαν εντός της αντιπυρικής περιόδου 2014 και ολοκληρώθηκαν εντός του έτους 2014, όπως προκύπτει από το οικείο τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών του φερόμενου ως δικαιούχου εργολάβου, η αναφερόμενη στην υπό κρίση έκθεση διαφωνίας διάταξη του άρθρου 25 του ν. 998/1979, στην οποία ορίζεται, ως αντιπυρική περίοδος, το χρονικό διάστημα από 1ης.5 έως 31.10 εκάστου έτους και αφορά στη λήψη γενικώς αντιπυρικών μέτρων προσωρινού-εποχικού χαρακτήρα, με σκοπό την προστασία ιδιαίτερα ευαίσθητων δασικών περιοχών, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καταλαμβάνει τις επίμαχες εργασίες, ως προς την περίοδο ολοκλήρωσής τους, καθώς αυτές λόγω της φύσης τους αποσκοπούν στην επίτευξη ενός μόνιμου αποτελέσματος (καθαρισμός δασικών και αγροτικών δρόμων), το οποίο, μεταξύ άλλων, διευκολύνει τα εκάστοτε λαμβανόμενα μέτρα πυροπροστασίας, β) ανεξαρτήτως του ότι από την κείμενη νομοθεσία δεν προβλέπεται ως δικαιολογητικό της επίμαχης δαπάνης το έγγραφο γνωστοποίησης δράσεων πυροπροστασίας, η παράλειψη γνωστοποίησης των σχετικών δράσεων πυροπροστασίας στις αρμόδιες διευθύνσεις της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, δεν ασκεί εν προκειμένω, εν όψει και της προφανούς συνάφειας των σχετικών εργασιών με την ενίσχυση της αντιπυρικής προστασίας του Δήμου ..., επιρροή στο κύρος της διάθεσης του επιχορηγούμενου ποσού και της διενέργειας της συγκεκριμένης δαπάνης και γ) ενόψει του ότι η αποδοχή της επίμαχης επιχορήγησης και η ένταξή της στον Κ.Α. Εσόδου 1319.001(προϋπολογισμού έτους 2014) προκύπτει από την 35/2014 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ..., ο δε Κ.Α. της εντελλόμενης δαπάνης (80-8113.001 προϋπολογισμού έτους 2015) δεν βαρύνει τακτικά αλλά έκτακτα ειδικευμένα έσοδα του Δήμου ..., έχει αρθεί ο σχετικός λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου.

Αίτηση προδικαστικής αποφάσεως — Tribunale Amministrativo Regionale per le Marche — Ερμηνεία του άρθρου 47, παράγραφος 2, της οδηγίας 2004/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 31ης Μαρτίου 2004, περί συντονισμού των διαδικασιών ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών (ΕΕ L 134, σ. 114) — Χρηματοοικονομική ικανότητα του οικονομικού φορέα — Δυνατότητα επικλήσεως των δυνατοτήτων άλλων φορέων — Εθνική ρύθμιση που περιορίζει τη δυνατότητα αυτή σε έναν μόνο φορέα για κάθε κατηγορία πιστοποιήσεως που προβλέπει η εταιρία πιστοποιήσεως

Περίληψη της αποφάσεως Προσέγγιση των νομοθεσιών – Διαδικασίες συνάψεως δημοσίων συμβάσεων έργων – Οδηγία 93/37 – Σύμβαση παραχωρήσεως δημοσίων έργων – Κανόνες δημοσιότητας (Οδηγία 93/37 του Συμβουλίου, άρθρα 3 §§ 1 και 4, και 11 §§ 3 και 6) Κράτος μέλος το οποίο, αφού κίνησε διαδικασία ενόψει της συνάψεως συμβάσεως παραχωρήσεως δημοσίων έργων, σχετικά με την κατασκευή, τη συντήρηση και την εκμετάλλευση ορισμένων τμημάτων αυτοκινητοδρόμων, αναθέτει πρόσθετα έργα, ιδίως δε την κατασκευή πρόσθετων λωρίδων κυκλοφορίας και νέας σήραγγας σε ορισμένα τμήματα αυτοκινητοδρόμων, χωρίς να έχει γίνει μνεία των έργων αυτών στο αντικείμενο της συμβάσεως παραχωρήσεως δημοσίων έργων, όπως αυτό προσδιορίσθηκε στην προκήρυξη που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και στη συγγραφή υποχρεώσεων, παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 3, παράγραφος 1, καθώς και 11, παράγραφοι 3 και 6, της οδηγίας 93/37, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, σε συνδυασμό με το παράρτημα V αυτής. Πράγματι, το αντικείμενο μιας συμβάσεως παραχωρήσεως πρέπει να προσδιορίζεται στην προκήρυξη και στη συγγραφή υποχρεώσεων, οι οποίες πρέπει να περιέχουν το κύριο αντικείμενο και τα επιμέρους αντικείμενα της συμβάσεως, την περιγραφή και τον τόπο εκτελέσεως των έργων στα οποία αναφέρεται η σύμβαση παραχωρήσεως, καθώς και την ποσότητα και τη συνολική έκταση των εν λόγω έργων. Έστω και αν η παραχωρούσα αρχή, αφού λάβει υπόψη τα τυχόν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των έργων που αποτελούν αντικείμενο συμβάσεως παραχωρήσεως, έχει την ευχέρεια να παράσχει ένα ορισμένο περιθώριο για την ανάπτυξη πρωτοβουλίας εκ μέρους των διαγωνιζομένων όσον αφορά τη διατύπωση των προσφορών τους, μια παραπομπή που γίνεται, μέσω της συγγραφής υποχρεώσεων, στην εθνική νομοθεσία σχετικά με τη δυνατότητα των διαγωνιζομένων να υποβάλουν εναλλακτικές προσφορές δεν είναι σύννομη εφόσον δεν έχουν αποσαφηνισθεί, στη συγγραφή υποχρεώσεων, οι ελάχιστες προϋποθέσεις που οφείλουν να πληρούν οι εναλλακτικές προσφορές τέτοιου είδους. Επιπλέον, δεν θα ήταν σύμφωνο προς την οδηγία 93/37 το να συναφθεί, εκτός του πλαισίου οποιασδήποτε διαφάνειας, σύμβαση παραχωρήσεως δημοσίων έργων περιλαμβάνουσα έργα τα οποία αποκαλούνται «πρόσθετα» και τα οποία αποτελούν, καθεαυτά, «δημόσιες συμβάσεις έργων» κατά την έννοια της οδηγίας αυτής και των οποίων η αξία υπερβαίνει το προβλεπόμενο στην οδηγία αυτή όριο. Σε αντίθετη περίπτωση, τούτο θα σήμαινε ότι τα εν λόγω έργα που αποκαλούνται «πρόσθετα» θα εξέφευγαν της υποχρεώσεως δημοσιότητας και, κατά συνέπεια, οποιασδήποτε διεργασίας συνάδουσας προς τη λειτουργία του ανταγωνισμού. Εξάλλου, το γεγονός ότι ένας ανάδοχος συμβάσεως παραχωρήσεως δεν εκτελεί ο ίδιος τα πρόσθετα έργα, αλλά τα αναθέτει σε τρίτες επιχειρήσεις, σύμφωνα με τις αναγόμενες στη δημοσιότητα απαιτήσεις τις οποίες θέτει το άρθρο 3, παράγραφος 4, της οδηγίας 93/37, δεν απαλλάσσει την παραχωρούσα αρχή από τις υποχρεώσεις της, δεδομένου ότι το άρθρο 3 της οδηγίας αυτής επιβάλλει σαφώς, τόσο στην παραχωρούσα αρχή όσο και στον ανάδοχο συμβάσεως παραχωρήσεως, υποχρεώσεις δημοσιότητας οι οποίες ισχύουν σωρευτικώς και όχι διαζευκτικώς. (βλ. σκέψεις 55, 64-66, 70-71, 76, 81 και διατακτ.)

Με τα δεδομένα αυτά και ενόψει όσων έγιναν δεκτά στις προηγούμενες νομικές σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι απαριθμούμενες στην 17/2018 Τεχνική Έκθεση και την 88/27.4.2018 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου εργασίες, για την εκτέλεση των οποίων προσελήφθησαν οι φερόμενοι ως δικαιούχοι του χρηματικού εντάλματος, θεωρούμενες στο σύνολό τους, εμπίπτουν στην έννοια του «έργου» όπως αυτή διαγράφεται στο άρθρο 2 περίπτ. 7 του ν. 4412/2016. Και τούτο, διότι η κατασκευή – αποκατάσταση αντιπυρικών ζωνών και δασικών – αγροτικών δρόμων στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου, περιλαμβάνοντας ειδικότερα την άρση καταπτώσεων για τη διάνοιξη των δασικών δρόμων, τη διαμόρφωση της επιφάνειας αγροτικών δρόμων, τη διάνοιξη ζωνών πυρασφάλειας περιμετρικά των οικισμών και των γεωργοκτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων, τη διάστρωση αγροτικών και δασικών οδών με αδρανή υλικά, εμπίπτει στην κατηγορία της οδοποιίας και απαιτεί, λόγω της πολυπλοκότητάς της, εξειδικευμένη τεχνική γνώση και επέμβαση, δηλαδή χρήση ειδικών τεχνικών γνώσεων και μηχανημάτων εκσκαφέα, διαμορφωτήρα και προωθητήρα (πρβλ. Ε.Σ. Τμ. Μειζ. – Επταμ. Σύνθ. 1379/2017). Στο ως άνω δε πλαίσιο και με σκοπό την επίτευξη του ίδιου άρτιου λειτουργικού αποτελέσματος, εντάσσονται και οι λοιπές εργασίες (κοπή και απομάκρυνση ξυλωδών φυτών, ξερών κλάδων και φύλλων, φορτοεκφόρτωση και απομάκρυνση απορριμμάτων εύφλεκτων υλών, καθαρισμός ρεμάτων από φερτά υλικά και εύφλεκτα απορρίμματα, και σωληνωτών οχετών από φερτά υλικά). Κατά συνέπεια, ο πρώτος λόγος διαφωνίας της Αναπληρώτριας Επιτρόπου είναι αβάσιμος. Βάσιμοι, ωστόσο, παρίστανται όσοι εκ των λοιπών, επικουρικώς προβληθέντων, λόγων διαφωνίας, διατηρήθηκαν στην από 7.11.2018 έκθεση, παρά τα αντιθέτως προβαλλόμενα από το φορέα. Ειδικότερα, στην 88/27.4.2018 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και την 17/2018 Τεχνική Έκθεση δεν διαλαμβάνεται ειδική αιτιολογία, πέραν της όλως αόριστης αναφοράς στην εισήγηση του Δημάρχου, ως προς τη μη επάρκεια του υφισταμένου εργατοτεχνικού προσωπικού, εξαιτίας της οποίας κατέστη αναγκαία η προσφυγή στην διαγραφόμενη από το άρθρο 209 του Κ.Κ.Δ.Κ.Υ. διαδικασία πρόσληψης. Επιπλέον, στο ελεγχόμενο ένταλμα δεν επισυνάφθηκαν ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα και αναλυτικό πρόγραμμα κατασκευής, που απαιτούνται κατ’ άρθρο 177 του ν. 4412/2016 για την εκτέλεση έργου με αυτεπιστασία ούτε και η γνωμοδότηση του Περιφερειακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων σύμφωνα με το άρθρο 11 του π.δ. 171/1987, το οποίο διατηρήθηκε σε ισχύ και μετά την εφαρμογή του ν. 4412/2016, δοθέντος ότι δεν περιέχεται στις καταργηθείσες με το άρθρο 377 παρ. 1 περίπτ. 67 του νόμου αυτού διατάξεις. Τα αναφερόμενα, ωστόσο, στην έκθεση διαφωνίας ότι δεν αποδεικνύεται αν η εκτέλεση των επίμαχων εργασιών με αυτεπιστασία είναι οικονομικά συμφερότερη για το Δήμο, ανάγονται στο ουσιαστικό μέρος της δαπάνης και, ως εκ τούτου, δεν ασκούν επιρροή στη θεώρηση του χρηματικού εντάλματος, κατ’ άρθρο 28 παρ. 6 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο (Ε.Σ. Ι Τμ. πράξη 125/2010).

Περίληψη 1. Σκοπός των κανόνων δημοσιότητας που προβλέπονται στην οδηγία 93/37, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, στους οποίους περιλαμβάνεται η δημοσίευση της προκηρύξεως προκαταρκτικής ενημερώσεως, είναι να ενημερωθούν εγκαίρως όλοι οι δυνάμει προσφέροντες σε κοινοτικό επίπεδο ως προς τα κύρια σημεία μιας συμβάσεως, προκειμένου να μπορέσουν να υποβάλουν την προσφορά τους εμπροθέσμως. Ο σκοπός αυτός υποδηλώνει ότι ο υποχρεωτικός ή όχι χαρακτήρας της προκηρύξεως προκαταρκτικής ενημερώσεως πρέπει να καθορίζεται ανάλογα με τις διατάξεις της εν λόγω οδηγίας σχετικά με τις προθεσμίες παραλαβής των προσφορών που υπέβαλαν οι προσφέροντες. Συναφώς, τα άρθρα 12, παράγραφος 1, και 13, παράγραφος 3, της οδηγίας 93/37, που καθορίζουν, γενικώς, σε 52 ημέρες για τις ανοικτές διαδικασίες και 40 ημέρες για τις κλειστές, αντιστοίχως, τις συνήθεις προθεσμίες παραλαβής των προσφορών, ουδόλως αναφέρονται στην προηγούμενη δημοσίευση προκηρύξεως προκαταρκτικής ενημερώσεως. Αντιθέτως, τα άρθρα 12, παράγραφος 2, και 13, παράγραφος 4, της οδηγίας 93/37, που παρέχουν στις αναθέτουσες αρχές τη δυνατότητα να μειώσουν τις προθεσμίες που προβλέπονται στα άρθρα 12, παράγραφος 1, και 13, παράγραφος 3, συνδέουν ρητώς τη δυνατότητα αυτή με την προηγούμενη δημοσίευση προκηρύξεως προκαταρκτικής ενημερώσεως. Επομένως, η δημοσίευση προκηρύξεως προκαταρκτικής ενημερώσεως είναι υποχρεωτική μόνον εφόσον οι αναθέτουσες αρχές κάνουν χρήση της ευχέρειας που τους παρέχεται να μειώσουν τις προθεσμίες παραλαβής των προσφορών. ( βλ. σκέψεις 35-38 ) 2. Σύμφωνα με το άρθρο 30, παράγραφος 1, της οδηγίας 93/37, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, τα κριτήρια βάσει των οποίων οι αναθέτουσες αρχές αναθέτουν τα δημόσια έργα είναι είτε αποκλειστικά η χαμηλότερη τιμή είτε, αν η ανάθεση γίνεται στον υποβάλλοντα την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά, διάφορα κριτήρια ανάλογα με το αντικείμενο της οικείας συμβάσεως, όπως η τιμή, η προθεσμία εκτελέσεως, τα έξοδα λειτουργίας, η αποδοτικότητα, η τεχνική αξία. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, οι αναθέτουσες αρχές υποχρεούνται να αναφέρουν τα κριτήρια αυτά, είτε στην προκήρυξη είτε στη συγγραφή υποχρεώσεων. όντως, η διάταξη αυτή δεν στερεί εντελώς από τις αναθέτουσες αρχές τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν ως κριτήριο έναν όρο που συνδέεται με την καταπολέμηση της ανεργίας, υπό την προϋπόθεση ότι ο όρος αυτός τηρεί όλες τις θεμελιώδεις αρχές του κοινοτικού δικαίου και, κυρίως, την αρχή της απαγορεύσεως των διακρίσεων, όπως αυτή απορρέει από τις διατάξεις της Συνθήκης σχετικά με το δικαίωμα εγκαταστάσεως και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών. Επιπλέον, ακόμη και αν το κριτήριο αυτό δεν είναι αφεαυτού ασυμβίβαστο προς την οδηγία 93/37, πρέπει κατά την εφαρμογή του να τηρούνται όλοι οι διαδικαστικοί κανόνες της οδηγίας αυτής και ιδίως οι κανόνες δημοσιότητας που περιέχονται σ' αυτήν. Επομένως, ένα κριτήριο αναθέσεως που συνδέεται με την καταπολέμηση της ανεργίας πρέπει να μνημονεύεται ρητώς στην προκήρυξη του διαγωνισμού, ώστε να είναι οι εργολήπτες σε θέση να πληροφορηθούν την ύπαρξη της προϋποθέσεως αυτής. ( βλ. σκέψεις 49-51, 73 ) 3. παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 22, παράγραφος 2, της οδηγίας 93/37, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, το κράτος μέλος το οποίο, στην προκήρυξη του διαγωνισμού, περιορίζει σε πέντε τον αριθμό των υποψηφίων που μπορούν να υποβάλουν προσφορές για τις επίμαχες συμβάσεις. Καίτοι είναι αληθές ότι το άρθρο 22, παράγραφος 2, της οδηγίας 93/37 δεν ορίζει ελάχιστο αριθμό υποψηφίων τους οποίους οι αναθέτουσες αρχές υποχρεούνται να προσκαλέσουν όταν δεν επιλέγουν τον καθορισμό ορίου που προβλέπει η διάταξη αυτή, πάντως, ο κοινοτικός νομοθέτης θεώρησε ότι, στο πλαίσιο κλειστής διαδικασίας και όταν οι αναθέτουσες αρχές προβλέπουν ένα όριο, αριθμός υποψηφίων μικρότερος του πέντε δεν αρκεί για την εξασφάλιση συνθηκών πραγματικού ανταγωνισμού. Τούτο πρέπει να ισχύει κατά μείζονα λόγο στις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι αναθέτουσες αρχές επιλέγουν να προσκαλέσουν τον ανώτατο αριθμό υποψηφίων. Επομένως, ο αριθμός των επιχειρήσεων που μία αναθέτουσα αρχή σκοπεύει να προσκαλέσει για να υποβάλουν προσφορές στο πλαίσιο κλειστής διαδικασίας δεν μπορεί, σε καμία περίπτωση, να είναι μικρότερος του πέντε. ( βλ. σκέψεις 59-63 ) 4. παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 59 της Συνθήκης (νυν, κατόπιν τροποποιήσεως, άρθρο 49 ΕΚ) καθώς και από την οδηγία 71/305, περί συντονισμού των διαδικασιών συνάψεως συμβάσεων δημοσίων έργων, το κράτος μέλος που, στις προκηρύξεις διαγωνισμών, χρησιμοποιεί, όσον αφορά τη μέθοδο προσδιορισμού των τμημάτων του έργου, παραπομπές στις κατατάξεις εθνικών επαγγελματικών οργανώσεων και, άλλωστε, απαιτεί από τον καταρτίζοντα κατασκευαστικά σχέδια, ως ελάχιστη προϋπόθεση συμμετοχής, δικαιολογητικό εγγραφής στον σύλλογο αρχιτεκτόνων. πράγματι, στο μέτρο που ο καθορισμός των τμημάτων του έργου με παραπομπή σε κατατάξεις εθνικών επαγγελματικών οργ

Διάνοιξη, κατασκευή και συντήρηση οδών....ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 443/2020 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, ως προς την πλήρωση των προϋποθέσεων εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 156 παρ. 1 του ν.4412/2016, τις οποίες η αναθέτουσα αρχή επικαλείται ως νομική βάση για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης χωρίς νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης, γίνονται δεκτά τα ακόλουθα: Η αναθέτουσα αρχή όφειλε να περιλάβει στη συμπληρωματική σύμβαση, μεταξύ άλλων, την ακριβή περιγραφή του φυσικού αντικειμένου αυτής,  με καθορισμό των τεχνικών χαρακτηριστικών,  της ποσότητας και του τόπου εκτέλεσης των έργων (βλ. άρθρο 53 παρ. 2 περ. ε΄ και ια΄ του ν. 4412/2016).  Επίσης, προκειμένου να αποδείξει πέραν πάσης αμφιβολίας τη σωρευτική συνδρομή των προϋποθέσεων του άρθρου 156 παρ. 1 του ν. 4412/2016, όφειλε να προβεί στην πλήρη, ειδική, σαφή και εμπεριστατωμένη αιτιολόγηση των περιστάσεων εκείνων που την οδήγησαν στην προσφυγή σε σύναψη  συμπληρωματικής σύμβασης, κατ’ αποκλεισμό της ανοιχτής διαγωνιστικής διαδικασίας. Οι περιστάσεις δε αυτές πρέπει να προκύπτουν από τα στοιχεία του φακέλου με  σαφήνεια και πληρότητα. Ειδικότερα δε στα προσκομιζόμενα ενώπιον του Τμήματος στοιχεία του φακέλου  πρέπει α) να προσδιορίζεται η ένταση των επικαλούμενων φυσικών φαινομένων και να επαληθεύεται με αντίστοιχα στατιστικά στοιχεία ο χαρακτηρισμός τους ως ακραίων, β) να προσδιορίζονται ειδικά και συγκεκριμένα και να επαληθεύονται με επίσημα στοιχεία οι ζημιές, τις οποίες προξένησαν τα φυσικά αυτά φαινόμενα στις οδούς, που αποτελούν το φυσικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, και να προσδιορίζεται με ακρίβεια  η επαύξηση που επέφεραν οι ως άνω ζημιές στο φυσικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης και δ) να επαληθεύεται ότι το επαυξημένο αυτό φυσικό αντικείμενο (και μόνο αυτό), με καθορισμό των τεχνικών χαρακτηριστικών, της ποσότητας και του τόπου εκτέλεσης των έργων, έχει ενταχθεί και αποτελεί  συμβατικό αντικείμενο της 1ης ΣΣ.(...)Δεν ανακαλεί την 443/2020 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

ΔΑΚΟΚΤΟΝΙΑ:Αίτηση ανάκλησης  της 22/2013 πράξης του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(...)Με τα δεδομένα αυτά και λαμβάνοντας υπόψη ότι: α) ο επαναληπτικός διαγωνισμός που διεξήχθη στις 14.6.2013 αφορούσε μόνο τα δύο τμήματα της διακήρυξης (τομείς 8 και 11), που δεν είχαν διατεθεί κατά τον αρχικό διαγωνισμό, β) η προϋπολογιζόμενη δαπάνη αυτών δεν προκύπτει από την πράξη του Επιτρόπου  και από τα στοιχεία του φακέλου ότι υπερβαίνει το ποσοτικό όριο εφαρμογής της Οδηγίας 2004/18, αλλά από τον συνολικό προϋπολογισμό όλων των τμημάτων ποσού 280.000 με Φ.Π.Α (13%), καθώς και τον συνημμένο στην διακήρυξη Πίνακα, όπου εμφανίζεται ένα κατ’ αρχήν μέγιστο εκτιμώμενο κόστος για το μεν τομέα 8 ποσού 16.364 ευρώ ανά ψεκασμό, για τον δε τομέα 11, ποσού 1.440 ευρώ ανά ψεκασμό, παρά τη σχετική αοριστία της διακήρυξης, συνάγεται ότι η δαπάνη για τους δύο αυτούς τομείς και για διπλό ακόμη ψεκασμό (βλ. άρθρο 12 της διακήρυξης), υπολειπόταν κατά πολύ του ορίου εφαρμογής της Οδηγίας, ήτοι των 200.000 ευρώ (πρβλ. άλλωστε και άρθρο 8 του π.δ/τος 60/2007 για την δυνατότητα εξαίρεσης από την Οδηγία επιμέρους τμημάτων ιδιαίτερα χαμηλής δαπάνης), γ) το αντικείμενο της ανάθεσης υπήχθη από την αναθέτουσα αρχή, στο Παράρτημα ΙΙΒ της Οδηγίας (κατηγορία 27 «Λοιπές Υπηρεσίες», στις οποίες υπάγονται και οι γεωργικές υπηρεσίες, CPV 77100000), χωρίς η ορθότητα του χαρακτηρισμού αυτού να αμφισβητηθεί από τον Επίτροπο και δ) από τις προεκτεθείσες συνθήκες και κυρίως από το γεγονός ότι δεν προκύπτει ότι εκδηλώθηκε ενδιαφέρον από υποψηφίους άλλων κρατών μελών της Ένωσης κατά τον αρχικό διαγωνισμό, από τον τόπο εκτέλεσης των εργασιών (περιφερειακή ενότητα Αιτωλοκαρνανίας) και την πολύ μικρή αξία της ανάθεσης,  δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί στην προκειμένη περίπτωση βέβαιο διασυνοριακό ενδιαφέρον, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι η αναθέτουσα αρχή δεν είχε την υποχρέωση να επαναλάβει τις διατυπώσεις δημοσιότητας του  π.δ/τος 60/2007 κατά τον επαναληπτικό διαγωνισμό,  σύμφωνα με όσα  βάσιμα προβάλλονται από την αιτούσα, ο δε σχετικός διακωλυτικός λόγος της υπογραφής του σχεδίου σύμβασης για τον τομέα 8, όπως διατυπώνεται από τον Επίτροπο, δεν ευσταθεί.(...)Ανακαλεί την 22/2013 πράξη του  Επιτρόπου  του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

H ύπαρξη ενός (ενιαίου) έργου πρέπει να εκτιμάται βάσει λειτουργικών μόνον κριτηρίων, και συγκεκριμένα βάσει της οικονομικής και της τεχνικής λειτουργίας του αποτελέσματος των εργασιών που ανατίθενται με τις επιμέρους συμβάσεις. Ο ως άνω ορισμός της έννοιας του έργου, τον οποίο περιέχει η διάταξη του άρθρου 3 παρ.γ΄ του π.δ/τος 334/2000, δεν εξαρτά την ύπαρξη ενός ενιαίου έργου στην περίπτωση πολλαπλών συμβάσεων από άλλα στοιχεία, όπως είναι ο αριθμός των αναθετουσών αρχών, η δυνατότητα πραγματοποιήσεως του συνόλου των εργασιών από μία και μόνη επιχείρηση, η ταυτόχρονη έναρξη της διαδικασίας του διαγωνισμού για την ανάθεση του συνόλου συμβάσεων, η ομοιότητα των προκηρύξεων, η ενότητα του γεωγραφικού πλαισίου, εντός του οποίου θα εκτελεσθούν οι ανατιθέμενες εργασίες. Τα εν λόγω στοιχεία μπορούν, αναλόγως των συνθηκών, να αποτελέσουν ενδείξεις που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ενός έργου υπό την έννοια της οδηγίας, δεν αποτελούν, όμως, αναγκαία προϋπόθεση ούτε στοιχεία καθοριστικά για την ύπαρξη ενός έργου. Η ερμηνεία αυτή είναι σύμφωνη προς τον σκοπό της οδηγίας, ο οποίος συνίσταται στη διασφάλιση της δυνατότητας στις επιχειρήσεις άλλων κρατών – μελών να υποβάλουν προσφορά για συμβάσεις ή σύνολα συμβάσεων, που μπορεί να παρουσιάζουν ενδιαφέρον για αντικειμενικούς λόγους σχετικούς με την αξία τους. Συνεπώς, μια επιχείρηση της Ευρωπαϊκής Ενώσεως πρέπει να είναι σε θέση να πληροφορηθεί την αξία του συνόλου των τμημάτων που αποτελούν ένα έργο, ακόμη και αν δεν είναι σε θέση να εκτελέσει όλα τα τμήματα αυτού ή ακόμη και αν αυτά ανατίθενται από διαφορετικούς φορείς, διότι μόνον τότε μπορεί να εκτιμήσει την ακριβή έκταση της συμβάσεως και να προσαρμόσει τις τιμές της προσφοράς της αναλόγως του αριθμού των τμημάτων, για τα οποία σκοπεύει να υποβάλει προσφορά, περιλαμβανομένων, ενδεχομένως, των τμημάτων, η αξία των οποίων είναι χαμηλότερη του κατωτάτου ορίου των κοινοτικών οδηγιών. Γενικότερα, όμως, κάθε περίπτωση συνάψεως συμβάσεως πρέπει να εκτιμάται βάσει του πλαισίου, στο οποίο εντάσσεται, και βάσει των ιδιαιτεροτήτων της συμβάσεως, όπως έχει δεχθεί και το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, στην Απόφαση της 5.10.2000 (Υπόθεση 16/98), ερμηνεύοντας τις αντίστοιχες διατάξεις των παρ.1, 10 και 13 του άρθρου 14 της οδηγίας 93/38/ΕΟΚ του Συμβουλίου. Πάντως, η συνδρομή στοιχείων, όπως η ταυτόχρονη έναρξη της διαδικασίας του διαγωνισμού για την ανάθεση του συνόλου συμβάσεων, η ομοιότητα των προκηρύξεων, η ενότητα του γεωγραφικού πλαισίου, εντός του οποίου θα εκτελεσθούν οι ανατιθέμενες εργασίες, συνηγορεί υπέρ της ενοποιήσεως των συμβάσεων σε ένα ενιαίο έργο. Στην περίπτωση δε υπάρξεως ενός έργου -νομίμως ανατιθέμενου κατά τμήματα-, η αξία του οποίου στο σύνολο υπερβαίνει το όριο των κοινοτικών οδηγιών, οι διατάξεις του ως άνω διατάγματος εφαρμόζονται σε όλα τα τμήματα.