Συμβάσεις μίσθωσης έργου καθαρισμού σχολικών μονάδων διδακτικού έτους 2008-2009.α) Οι συμβάσεις των καθαριστών/ριών για τον καθαρισμό των σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που θα συναφθούν για το διδακτικό έτος 2008-2009 (ήτοι από 1-9-2008 έως 30-6-2009) είναι γνήσιες συμβάσεις μίσθωσης έργου, χωρίς να υποκρύπτεται εξηρτημένη εργασία. β) Οι συμβάσεις μίσθωσης έργου με ήδη εργαζόμενες/νους καθαρίστριες/ές είναι επιτρεπτές και κατ’ επέκταση νόμιμες, μόνον εφόσον ο συνολικός χρόνος που οι ως άνω εργάσθηκαν μέχρι τώρα και θα εργασθούν με τις νέες υπό κατάρτιση συμβάσεις έργου, δεν υπερβαίνει συνολικά για την κάθε καθαρίστρια/ή τους είκοσι τέσσερις (24) μήνες. γ) Η σύναψη συμβάσεων έργου μεταξύ του Δημοσίου και νέων εργαζομένων καθαριστριών/τών είναι επιτρεπτή, εφόσον με αυτές εκπληρούται δημόσιος σκοπός και συντρέχει και ο κατά τα ως άνω χρονικός περιορισμός των είκοσι τεσσάρων (24) μηνών.

Xρηματοδοτική μίσθωση.(..) ζητείται η ανάκληση της 244/2017 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου ... και της εταιρείας « ... Α.Ε.» με αντικείμενο την προμήθεια, με χρηματοδοτική μίσθωση των αναφερόμενων οχημάτων μηχανολογικού εξοπλισμού και μηχανημάτων έργου,(..)Το ΣΤ΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την προσβαλλόμενη Πράξη του, έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος ενώπιόν του σχεδίου σύμβασης, με την αιτιολογία ότι το άρθρο 9 της διακήρυξης, βάσει του οποίου επιτράπηκε η ελεύθερη συμμετοχή οικονομικών φορέων στο διαγωνισμό, αντίκειται στις διατάξεις του άρθρου 2 του ν. 1665/1986, που επιτρέπει τη σύναψη συμβάσεων χρηματοδοτικής μίσθωσης αποκλειστικά με τους φορείς που ορίζονται στο άρθρο αυτό. Συνακόλουθα, έκρινε μη νόμιμη την κατακύρωση του διαγωνισμού στη «....Α.Ε.», η οποία δεν διέθετε κατάλληλη αδειοδότηση και, ως εκ τούτου, αδυνατούσε να συμβληθεί, ως εκμισθωτής σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης, με το Δήμο.(..)Συνεπώς, ορθώς το Κλιμάκιο έκρινε μη νόμιμη την κατακύρωση του αποτελέσματος του διαγωνισμού στην εταιρεία «.... Α.Ε.», καθόσον αυτή δεν διέθετε άδεια για τη σύναψη, ως εκμισθωτής, συμβάσεων χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing), κατά το ν. 1665/1986 ούτε υπέβαλε προσφορά σε συνεργασία με εταιρεία leasingή χρηματοδοτικό ίδρυμα που διέθετε την απαραίτητη άδεια άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας στο πλαίσιο ένωσης ή κοινοπραξίας. Επισημαίνεται ότι, το ελλείπον κριτήριο καταλληλότητας δεν θα μπορούσε να καλυφθεί με επίκληση της ικανότητας άλλων φορέων, δοθέντος ότι κατά το άρθρο 78 του ν. 4412/2016 δεν είναι δυνατή η στήριξη στις ικανότητες άλλων φορέων προς απόδειξη της καταλληλότητας για την άσκηση της επαγγελματικής δραστηριότητας...Απορρίπτει αμφότερες τις αιτήσεις ανάκλησης...Αποφαίνεται ότι η 244/2017 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου δεν πρέπει να ανακληθεί.

ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕλΣυν.Τμ.Μείζονος-Επταμ.Σύνθ./864/2018​

ΕΚΜΙΣΘΩΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ:σύναψη επτά (7) συμβάσεων με αντικείμενο την απευθείας εκμίσθωση τμημάτων των ακινήτων με ΑΚ 4880 Π.Ε. Ημαθίας και με ΑΚ 4883, ΑΚ 4884, ΑΚ 4885, ΑΚ 4889 (δύο συμβάσεις), ΑΚ 16291 Π.Ε. Κοζάνης, για την κατασκευή αιολικού πάρκου.(...)Αντιθέτως, το μίσθωμα που αντιστοιχεί στο ποσοστό συγκυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου ανέρχεται, για τη συνολική διάρκεια της μίσθωσης, ως προς την εκμίσθωση του τμήματος του ακινήτου με ΑΚ 4884 σε 372.000,00 ευρώ, ως προς την εκμίσθωση του τμήματος του ακινήτου με ΑΚ 4885 σε 446.000,00 ευρώ και, ως προς την εκμίσθωση του τμήματος του ακινήτου με ΑΚ 16291 σε 214.100,00 ευρώ. Κατά συνέπεια, ως προς τις συμβάσεις αυτές τα έσοδα από την αξιοποίηση των συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων δεν ξεπερνούν το όριο των 500.000,00 ευρώ, εκ τούτου δε παρέπεται ότι απαραδέκτως εισάγονται για έλεγχο ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου τα αντίστοιχα σχέδια συμβάσεων(...)Απαραδέκτως εισάγονται για έλεγχο τα τρία (3) σχέδια συμβάσεων για την εκμίσθωση των ακινήτων με ΑΚ 4884, ΑΚ 4885 και ΑΚ 16291.​Δεν κωλύεται η υπογραφή των τεσσάρων (4) σχεδίων συμβάσεων για την εκμίσθωση τμημάτων των ακινήτων με ΑΚ 4880, ΑΚ 4883 και ΑΚ 4889, μεταξύ της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «… ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» και της εταιρείας με την επωνυμία «… ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ».

Συμβάσεις έργου:Oι εντελλόμενες δαπάνες, κατά το μέρος που αφορούν την καταβολή αμοιβής για την παροχή ιατρικών υπηρεσιών για το πριν τις 6.10.2010 χρονικό διάστημα - οπότε και τελειώθηκε η διοικητική διαδικασία έγκρισης των σχετικών συμβάσεων μίσθωσης έργου και αυτές συνήφθησαν - δεν είναι νόμιμες, προεχόντως, διότι τόσο οι διοικητικές πράξεις που απαιτείται να εκδοθούν πριν τη σύναψη των σχετικών συμβάσεων όσο και οι ίδιες οι συμβάσεις, εκδόθηκαν και συνήφθησαν, αντίστοιχα, μετά την παροχή του έργου εκ μέρους των φερόμενων ως δικαιούχων, χωρίς να συντρέχει κάποια από τις εξαιρέσεις αναδρομικότητας. Και τούτο, ανεξαρτήτως του ότι στα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δεν επισυνάπτονται η προβλεπόμενη από το άρθρο 10 του ν. 3812/2009 βεβαίωση του Α.Σ.Ε.Π. ότι οι ανωτέρω συμβάσεις δεν υποκρύπτουν εξαρτημένη εργασία και δεν καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες, ούτε η έγκριση της Επιτροπής του άρθρου 2 παρ. 1 της ΠΥΣ 33/2006. Μη νόμιμες δαπάνες.

ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΑΜΟΙΒΗΣ:..Με δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα: Σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη σκέψη ΙΙ.Α της παρούσας και λαμβάνοντας υπόψη το αντικείμενο και τα χαρακτηριστικά του έργου που ανατέθηκε στις φερόμενες ως δικαιούχους των ελεγχόμενων ενταλμάτων πρέπει να γίνει δεκτό ότι προέχον στοιχείο των επίμαχων συμβάσεων είναι η πραγμάτωση συγκεκριμένου και πρόσκαιρου αποτελέσματος προς ικανοποίηση παροδικής ανάγκης του Δήμου, που δεν δικαιολογεί την απασχόληση μονίμου προσωπικού, με σκοπό την καλλιτεχνική έκφραση ενηλίκων και ανηλίκων μέσω της ζωγραφικής. Σύμφωνα δε με το άρθρο 5 των συμβάσεων οι ανάδοχοι ενεργούν με δική τους πρωτοβουλία και με δικό τους κίνδυνο, χωρίς νομική εξάρτηση από τη διοίκηση του νομικού προσώπου ως προς τον τρόπο και τον τρόπο παροχής της εργασίας. Περαιτέρω, δοθέντος ότι η ύπαρξη, διάρκεια και το εύρος των δράσεων που υλοποιούνται από το Τμήμα Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Πολιτισμού του Δήμου ... εξαρτώνται αποκλειστικά και μόνο από την οικειοθελή καταβολή αντιτίμου εκ μέρους των πολιτών, δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι η εκτέλεση του συγκεκριμένου προγράμματος δημιουργικής απασχόλησης μέσω της ζωγραφικής αντικατοπτρίζει πάγιες και διαρκείς ανάγκες του Δήμου, αλλά τούτο συνιστά έργο πρόσκαιρο, ενώ οι σχετικές συμβάσεις για την πραγματοποίησή του κατατείνουν σε ποσοτικώς μετρήσιμο αποτέλεσμα. Επομένως, οι συναφθείσες συμβάσεις συνιστούν γνήσιες συμβάσεις έργου και δεν υποκρύπτουν σχέση εξαρτημένης εργασίας. Ως εκ τούτου, δεν εφαρμόζονται εν προκειμένω οι περιορισμοί που τίθενται στα άρθρα 5 και 6 του π.δ/τος 164/2004 - στο πεδίο εφαρμογής του οποίου υπάγονται οι συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου αλλά και κάθε άλλη σύμβαση έργου ή σχέση που υποκρύπτει σχέση εξαρτημένης εργασίας (Ε.Σ. Κλ. Πρ. Ελ.Δαπ. στο Ι Τμ. πρ. 109/2016) - όπως αβασίμως προβάλλεται από τον αναπληρωτή Επίτροπο με τον πρώτο λόγο διαφωνίας. Περαιτέρω, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη σκέψη ΙΙ.Β της παρούσας, η έγκριση που χορηγήθηκε με τη 27656/4.7.2015 απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, για τη σύναψη εκατόν ογδόντα επτά (187) συμβάσεων μίσθωσης έργου για τη στελέχωση των ΟΤΑ α΄ βαθμού που παρέχουν υπηρεσίες έναντι αντιτίμου από τους ωφελούμενους για χρονικό διάστημα ενός έτους, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι δύο συμβάσεις μίσθωσης έργου με τις φερόμενες ως δικαιούχους των ελεγχόμενων χρηματικών ενταλμάτων ζωγράφους, αφορά αίτημα του Δήμου ... στο πλαίσιο του προγραμματισμού προσλήψεων για το έτος 2015 (βλ. απόφαση 160/2015 του ΔΣ αυτού), και, συνεπώς, (η έγκριση) ήταν δυνατόν να υλοποιηθεί με τη σύναψη συμβάσεων που να αφορούν το έτος 2015 και όχι τα έτη 2016 και 2017, εντός των οποίων έχει ορισθεί με το άρθρο 2 αυτών να παρέχουν τελικά τις υπηρεσίες τους οι ανωτέρω ζωγράφοι. Ο Δήμος ... υποστηρίζει ότι η στις 16.12.2015 σύναψη των σχετικών συμβάσεων με διάρκεια σύμβασης το χρονικό διάστημα από 16.2.2016 έως 15.2.2017 κατέστη αναγκαία, προκειμένου να αξιοποιήσει την νέα έγκριση, που είχε χορηγηθεί με την 27656/4.7.2015 υπουργική απόφαση, έχοντας ως δεδομένο, ότι οι προηγούμενες συμβάσεις έληγαν στις 15.2.2016, ενώ, σε κάθε περίπτωση, οι νέες συμβάσεις υπεγράφησαν εντός του έτους 2015, όπως ορίζει ο νόμος. Όμως, από το συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 12 παρ. 14 του ν. 4071/2012 με τις διατάξεις του άρθρου 6 του ν. 2527/2017, συνάγεται ότι η ανάγκη σύναψης συμβάσεων μίσθωσης έργου σταθμίζεται και εκτιμάται αποκλειστικά από τον Υπουργό Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, έπειτα από την υποβολή αιτήματος και δικαιολογητικών με συγκεκριμένο περιεχόμενο (εν προκειμένω αφορά τον προγραμματισμό προσλήψεων έκτακτου προσωπικού έτους 2015), την κρίση του οποίου δεν επιτρέπεται να υποκαταστήσει ο εν λόγω Δήμος με τη σύναψη συμβάσεων, οι οποίες εν τέλει θα καλύψουν άλλες ανάγκες (εν προκειμένω των ετών 2016 έως 2017), αφού μάλιστα για το έτος 2015 δεν έχει προβλεφθεί παράταση στην προθεσμία υλοποίησης των σχετικών συμβάσεων, όπως έγινε για τα προηγούμενα έτη με τους νόμους 4147/2013 και 4258/2014. Συνεπώς, οι εντελλόμενες με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πληρωμής δαπάνες δεν είναι νόμιμες, όπως βασίμως προβάλλεται από τον αναπληρωτή Επίτροπο με τον δεύτερο λόγο διαφωνίας. Περαιτέρω, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ.Γ της παρούσας, οι εντελλόμενες δαπάνες είναι και μη κανονικές, καθόσον η 455/5.1.2016 σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης εκδόθηκε μετά την υπογραφή στις 16.12.2015 των συμβάσεων. Οι δε σχετικώς προβαλλόμενοι ισχυρισμοί του Δήμου ... ότι δεν ήταν δυνατή η δέσμευση πίστωσης για τις εν λόγω δαπάνες στο οικονομικό έτος 2015, αφού οι συμβάσεις αφορούσαν εργασίες που θα υλοποιούνταν εντός του έτους 2016, είναι απορριπτέοι, καθόσον, σύμφωνα με όσα προεκτέθηκαν, η ανάληψη της σχετικής υποχρέωσης έπρεπε να προηγείται χρονικά της υπογραφής των συμβάσεων. Πλην όμως, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, στην προκειμένη περίπτωση, τα όργανα του Δήμου δεν ενήργησαν με σκοπό την καταστρατήγηση των διατάξεων του άρθρου 12 παρ. 14 του ν. 4071/2012 και των σχετικών διατάξεων περί ανάληψης των δαπανών, αλλά πίστεψαν συγγνωστώς ότι ενεργούν νομίμως.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, οι εντελλόμενες δαπάνες είναι μη νόμιμες, σύμφωνα με το δεύτερο λόγο διαφωνίας, και μη κανονικές, σύμφωνα με τον τρίτο λόγο διαφωνίας, όμως, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πληρωμής μπορούν να θεωρηθούν λόγω συγγνωστής πλάνης.

Περίληψη1. Αφού η ύπαρξη «συμβάσεως δημοσίου έργου» αποτελεί προϋπόθεση για την εφαρμογή της οδηγίας 93/37, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, το άρθρο 1, στοιχείο α_, πρέπει να ερμηνεύεται κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η πρακτική αποτελεσματικότητα της οδηγίας. Συναφώς, επισημαίνεται ότι η οδηγία αποσκοπεί στην κατάργηση των περιορισμών στην ελευθερία εγκαταστάσεως και στην ελεύθερη παροχή υπηρεσιών στον τομέα των συμβάσεων δημοσίων έργων, προκειμένου να ισχύσει πραγματικός ανταγωνισμός εντός του τομέα αυτού. Η ανάπτυξη του ανταγωνισμού αυτού απαιτεί τη δημοσιότητα των σχετικών προκηρύξεων συμβάσεων εντός της Κοινότητας. ράγματι, ο κίνδυνος ευνοιοκρατίας εκ μέρους των δημοσίων αρχών αποφεύγεται χάρη ακριβώς στην εφαρμογή των διαδικασιών που προβλέπει η οδηγία με σκοπό το άνοιγμα προς τον κοινοτικό ανταγωνισμό. ( βλ. σκέψη 52 ) 2. Η ίδια η οδηγία 93/37, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, ορίζει τις έννοιες «αναθέτουσα αρχή» (άρθρο 1, στοιχείο β_) και «έργο» (άρθρο 1, στοιχεία α_ και γ_, και παράρτημα ΙΙ). Ο ορισμός αυτός που δίδει ο κοινοτικός νομοθέτης επιβεβαιώνει τη σημασία που έχουν τα στοιχεία αυτά ενόψει του σκοπού της οδηγίας. Κατά συνέπεια, τα στοιχεία αυτά έχουν οπωσδήποτε κρίσιμη σημασία, όταν πρόκειται να εξακριβωθεί αν υφίσταται «σύμβαση δημοσίου έργου» υπό την έννοια της οδηγίας. Τούτο σημαίνει ότι, στις περιπτώσεις στις οποίες τίθεται ζήτημα εκτελέσεως ή μελέτης και εκτελέσεως έργου ή πραγματοποιήσεως έργου που προορίζεται για αναθέτουσα αρχή, υπό την έννοια της οδηγίας, η εκτίμηση των περιπτώσεων αυτών από την άποψη των άλλων στοιχείων που μνημονεύονται στο άρθρο 1, στοιχείο α_, της οδηγίας πρέπει να γίνεται κατά τρόπο ώστε να μη διακυβεύεται η πρακτική αποτελεσματικότητα της οδηγίας, ιδίως όταν οι περιπτώσεις αυτές εμφανίζουν ιδιομορφίες οφειλόμενες στις εφαρμοστέες διατάξεις του εθνικού δικαίου. ( βλ. σκέψεις 53-55 ) 3. Το γεγονός ότι μια διάταξη του εθνικού δικαίου που προβλέπει την απευθείας εκτέλεση των έργων υποδομής αποτελεί τμήμα ενός συνόλου πολεοδομικών κανόνων που έχουν δικά τους χαρακτηριστικά και επιδιώκουν ειδικούς σκοπούς, διαφορετικούς από τους σκοπούς της οδηγίας 93/37, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, δεν αρκεί για να γίνει δεκτό ότι η απευθείας εκτέλεση δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, όταν συντρέχουν τα στοιχεία που απαιτούνται για να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής αυτό. ( βλ. σκέψη 66 ) 4. Το γεγονός ότι η οικεία δημοτική αρχή δεν έχει, στο πλαίσιο συμβάσεως κατατμήσεως γης, την ευχέρεια να επιλέξει τον αντισυμβαλλόμενο, διότι, σύμφωνα με τον νόμο, αντισυμβαλλόμενός της είναι υποχρεωτικά ο έχων την κυριότητα των κατατεμνόμενων εκτάσεων γης, δεν αρκεί για να αποκλείσει τον συμβατικό χαρακτήρα της σχέσεως μεταξύ της δημοτικής αρχής και του κυρίου της γης, αφού βάσει ακριβώς της συμβάσεως κατατμήσεως γης που συνάπτεται μεταξύ τους καθορίζονται τα έργα υποδομής που πρέπει να πραγματοποιήσει ο προβαίνων στην κατάτμηση, καθώς και οι σχετικές προϋποθέσεις, περιλαμβανομένης της εγκρίσεως από τον δήμο των σχεδίων για τα έργα αυτά. ( βλ. σκέψη 71 ) 5. Η εξ επαχθούς αιτίας σύναψη της συμβάσεως κατά το άρθρο 1, στοιχείο α_, της οδηγίας 93/37, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, αναφέρεται στην αντιπαροχή που καταβάλλει η οικεία δημόσια αρχή λόγω της πραγματοποιήσεως των έργων που αποτελούν το αντικείμενο της συμβάσεως την οποία αφορά το προαναφερθέν άρθρο 1, στοιχείο α_, και επί των οποίων η δημόσια αρχή θα έχει την εξουσία χρήσεως και διαθέσεως. ( βλ. σκέψη 77 ) 6. Το άρθρο 1, στοιχείο α_, της οδηγίας 93/37, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, δεν απαιτεί να είναι σε θέση ο συνάπτων σύμβαση με αναθέτουσα αρχή να εκπληρώσει απευθείας τη συμφωνηθείσα παροχή με δικά του μέσα, προκειμένου να μπορεί να χαρακτηριστεί ως εργολήπτης• αρκεί να παρέχει τις αναγκαίες εγγυήσεις για το ότι είναι σε θέση να διασφαλίσει την εκπλήρωση της οικείας παροχής από τρίτους. ( βλ. σκέψη 90 ) 7. Για να τηρείται η οδηγία 93/37, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, σε περίπτωση πραγματοποιήσεως έργου υποδομής, δεν χρειάζεται οπωσδήποτε οι δημοτικές αρχές, οι οποίες αποτελούν οργανισμούς τοπικής αυτοδιοικήσεως υπό την έννοια του άρθρου 1, στοιχείο β_, της οδηγίας, να εφαρμόζουν οι ίδιες τις διαδικασίες που προβλέπει η οδηγία για τη σύναψη των συμβάσεων. Η πρακτική αποτελεσματικότητα της εν λόγω οδηγίας θα διασφαλιζόταν εξίσου, αν η εθνική νομοθεσία επέτρεπε στις δημοτικές αρχές να υποχρεώνουν τον προβαίνοντα στην κατάτμηση της γης και κάτοχο της οικοδομικής άδειας, μέσω των συμφωνιών που συνάπτουν μαζί του, να πραγματοποιεί τα συμφωνηθέντα έργα κατ' εφαρμογήν των διαδικασιών που προβλέπει η οδηγία, προκειμένου οι δημοτικές αρχές να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις που υπέχουν από την εν λόγω οδηγία. Συγκεκριμένα, στην περίπτωση αυτή ο προβαίνων στην κατάτμηση της γης πρέπει να θε

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η σύμβαση αυτή μεταξύ του Δήμου Αθηναίων, της «..... Α.Ε.» και της «......» με το ανωτέρω περιεχόμενο, δεν αποτελεί δημόσια σύμβαση, συναπτόμενη εξ επαχθούς αιτίας, κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ. 1 της Οδηγίας 2014/24//ΕΕ, αλλά είναι γνήσια προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν.3852/2010, το αντικείμενο της οποίας συνίσταται στη συνεργασία των ανωτέρω φορέων προς την επίτευξη ενός σκοπού δημόσιου συμφέροντος (σχετ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ. – Επταμ. Σύνθ. 2769/2011, Ζ´ Κλ. 285/2015, 128/2013, πρβλ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ. – Επταμ. Σύνθ.  2770, 2271/2011, Ζ´ Κλ. 175/2015). Ειδικότερα, από το υποβληθέν σχέδιο, προκύπτει η ανάληψη σχετικών υποχρεώσεων εκ μέρους όλων των συμβαλλόμενων μερών, με αλληλοσυμπλήρωση των αρμοδιοτήτων τους, το δε αντικείμενο της προγραμματικής σύμβασης παρίσταται συναφές τόσο με τους καταστατικούς σκοπούς της «..... Α.Ε.», όσο και με εκείνους της «......», και, επομένως, οι τρεις συμβαλλόμενοι εκκινούν από κοινή αφετηρία. Περαιτέρω, η ελεγχόμενη σύμβαση δεν επιφέρει στρέβλωση του ανταγωνισμού, καθόσον το σύνολο των ανοιχτών στον ανταγωνισμό παρασχεθησομένων υπηρεσιών και προμηθειών θα υλοποιηθούν με σειρά περαιτέρω διαγωνιστικών διαδικασιών, για τη σύναψη συμβάσεων με τρίτους φορείς (φυσικά ή νομικά πρόσωπα), ενώ η προβλεπόμενη καταβολή χρηματικών ποσών στις «..... Α.Ε.» και «......» δεν συνιστά μονομερή περιουσιακή μετακίνηση, ούτε αμοιβή τους για τις παρασχεθησόμενες υπηρεσίες, αλλά αποσκοπεί στην κάλυψη του κόστους εκτέλεσης των συμβατικών υποχρεώσεών τους, όπως αυτό αναλύεται στο σχετικό Παράρτημα του ελεγχόμενου σχεδίου. Τέλος, σε περίπτωση τυχόν παράβασης από τα συμβαλλόμενα μέρη των συμβατικών τους υποχρεώσεων, προβλέπεται (άρθρα 14 και 15 του ελεγχόμενου σχεδίου) η κατάπτωση των ορισθεισών ποινικών ρητρών, και, συνεπώς, υφίσταται έλεγχος, ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που αναλαμβάνει κάθε φορέας δυνάμει της προγραμματικής σύμβασης.

Εργασίες επισκευής χρωματισμών του Δικαστικού Μεγάρου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση μεταξύ του .... και της αιτούσας Περιφέρειας αποτελεί προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξη του άρθρου 100 παρ. 5 του ν. 3852/2010, για τη σύναψη της οποίας απαιτείται η συμμετοχή του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού. Και τούτο διότι αυτή αποσκοπεί στην εκτέλεση έργου με πολιτιστικό χαρακτήρα - όπως ρητώς χαρακτηρίζονται με την προαναφερόμενη διάταξη οι παρεμβάσεις επί διατηρητέων κτιρίων- και δη στην εκτέλεση εργασιών επισκευής και χρωματισμών επί του Δικαστικού Μεγάρου …, το οποίο έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο κτίριο με την οικ.22525/1525/4.4.1988 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Εν προκειμένω όμως, η σύναψη της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του .... και της αιτούσας Περιφέρειας …, χωρίς τη συμμετοχή, ως συμβαλλόμενου μέρους, του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, δεν δύναται, κατά την κρίση του Τμήματος, να αποτελέσει λόγο διακωλυτικό της υπογραφής της. Και τούτο ειδικότερα διότι, ανεξαρτήτως του ότι ο βασικός δικαιολογητικός λόγος σύναψης αυτής αποτελεί, όπως αποδείχθηκε, η εξασφάλιση της χρηματοδότησης αυτής από την Περιφέρεια .... - καθώς το ... δεν διαθέτει τους απαραίτητους πόρους προκειμένου να εκτελέσει το έργο αυτό αυτοτελώς-, σε κάθε περίπτωση, η συνεργασία και συμμετοχή του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, στην εκτέλεση του έργου της προγραμματικής σύμβασης έχει εν τοις πράγμασι διασφαλισθεί, αφού η συνταχθείσα, κατά το έτος 2005, μελέτη για την εκτέλεση των περιγραφόμενων σε αυτήν εργασιών επί του ως άνω διατηρητέου κτιρίου, έχει εγκριθεί από την αρμόδια υπηρεσία του ίδιου Υπουργείου, ήτοι από την Διεύθυνση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων, με την ΥΠΠΟ/ΔΑΝΣΜ/37693/1453/2005 απόφαση. Επιπλέον, στην τελευταία αυτή εγκριτική απόφαση προβλέπεται ρητώς ότι οι εργασίες που θα εκτελεστούν θα τελούν υπό την εποπτεία της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία θα είναι ενήμερη και για την έναρξη και εξέλιξη των εργασιών. Επισημαίνεται δε ρητώς ότι, η ως άνω υπηρεσία του Υπουργείου δύναται να παρέμβει και να διακόψει τις εργασίες, εάν αυτές παρεκκλίνουν της εγκεκριμένης μελέτης. Επομένως, το εν λόγω Υπουργείο τελεί σε γνώση των εργασιών, που πρόκειται να εκτελεσθούν επί του προαναφερόμενου διατηρητέου κτίσματος, στο πλαίσιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης και εν τοις πράγμασι πληρούται στην συγκεκριμένη περίπτωση, ο ειδικότερος σκοπός του νόμου που επιτάσσει τη συμμετοχή του ως άνω Υπουργείου κατά τη σύναψη προγραμματικών συμβάσεων πολιτιστικού χαρακτήρα, ο οποίος συνίσταται αφενός, στην τήρηση των σχετικών με την προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος διατάξεων και αφετέρου στην ένταξη των σχετικών έργων στον ευρύτερο προγραμματισμό του Υπουργείου. Περαιτέρω, όσον αφορά την δεύτερη αιτίαση της Αναπληρώτριας Επίτροπου σύμφωνα με την οποία κωλύεται η σύναψη της επίμαχης προγραμματικής σύμβασης, δοθέντος ότι δεν προκύπτει από τα προσκομιζόμενα στοιχεία επικαιροποίηση της μελέτης του έργου, που συντάχθηκε πριν από 14 έτη, το Τμήμα κρίνει ότι αυτή προώρως προβάλλεται στο παρόν στάδιο, αφού το εν λόγω ζήτημα δεν συνάπτεται με τη νομιμότητα της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης αλλά της εκτελεστικής σύμβασης ανάθεσης δημοσίου έργου, η οποία πρόκειται να επακολουθήσει.Κατ΄ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η υπό κρίση αίτηση, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 11/2019 Πράξη της Αναπληρώτριας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό …, το δε οικείο σχέδιο της υπό κρίση προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης να υπογραφεί.

Προγραμματικές συμβάσεις.Με τα δεδομένα αυτά, η σύναψη των άνω προγραμματικών συμβάσεων μεταξύ του Δήμου ... και του Φο.Δ.Σ.Α. ...για τη συλλογή και μεταφορά αστικών στερεών αποβλήτων ήταν δυνατή, στο πλαίσιο δε αυτών των συμβάσεων επιτρεπτώς συμφωνήθηκε ότι οι καθυστερούμενες συμβατικές οφειλές του Δήμου προς το Φο.Δ.Σ.Α. δύναται να εξοφλούνται μέσω των παρακρατούμενων από τη Δ.Ε.Η. Α.Ε. εσόδων του Δήμου από το ανταποδοτικό τέλος καθαριότητας, ήτοι κατά τη διαδικασία που προβλέπεται για την πληρωμή της ετήσιας εισφοράς των δήμων προς τους Φο.Δ.Σ.Α., σύμφωνα με το άρθρο 9 του ν. 3854/2010. Επίσης, δεδομένου ότι οι εν λόγω προγραμματικές συμβάσεις, ως εκ της φύσης τους, καθορίζουν το γενικό πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ των συμβαλλόμενων για την εκτέλεση των υπηρεσιών αποκομιδής και μεταφοράς απορριμμάτων, επιτρεπτώς, καταρχήν, η εκπλήρωση του συμβατικού τους αντικειμένου χώρισε κατόπιν κατάρτισης εκτελεστικών συμβάσεων μεταξύ του Φο.Δ.Σ.Α. και τρίτων ιδιωτών, η νομιμότητα των οποίων πάντως δεν δύναται να εξετασθεί στο πλαίσιο ελέγχου των ήδη κρινόμενων δαπανών, που ερείδονται αποκλειστικά στις προγραμματικές συμβάσεις. Ωστόσο, οι προγραμματικές αυτές συμβάσεις δεν είναι νόμιμες, διότι δεν έχουν το ελάχιστο νόμιμο αναγκαίο περιεχόμενο. Ειδικότερα, δεν προκύπτει από το περιεχόμενό τους ή από τα στοιχεία του φακέλου ότι συνέτρεξαν συγκεκριμένοι και σαφείς αντικειμενικοί λόγοι που καθιστούσαν αδύνατη την εκ μέρους του Δήμου ... άσκηση της αρμοδιότητάς του για τη συλλογή και μεταφορά των στερεών αποβλήτων της Νήσου ... με ίδια μέσα, καθόσον ούτε στο κείμενο των συμβάσεων ούτε στις εγκριτικές αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου ... αναφέρονται συγκεκριμένα στοιχεία, από τα οποία να προκύπτει πράγματι η αδυναμία του Δήμου να εκτελέσει τις επίμαχες υπηρεσίες διά των αρμοδίων υπηρεσιών του, αλλά γίνεται μόνον αόριστη επίκληση της μη επάρκειας της υλικοτεχνικής υποδομής και του προσωπικού του. Επίσης, οι συμβάσεις αυτές δεν περιλαμβάνουν αναλυτικό προϋπολογισμό (κοστολόγηση) των υπηρεσιών ή των επιμέρους κατηγοριών υπηρεσιών σε αντιστοιχία με συγκεκριμένες κατηγορίες δαπανών (λ.χ. κόστος μισθοδοσίας, κόστος χρήσης μηχανημάτων ή οχημάτων κ.λπ.), έστω και κατά προσέγγιση, έτσι ώστε από το άθροισμα των επιμέρους προϋπολογισμών να προκύπτει και, επομένως, να δικαιολογείται ο συνολικός προϋπολογισμός τους. Αντιθέτως, σ’ αυτές περιλαμβάνονται αορίστως κατ’ αποκοπή ποσά που προορίζονται για τη χρηματοδότηση των εν λόγω υπηρεσιών, η δε αοριστία ως προς τη μέθοδο υπολογισμού της προϋπολογιζόμενης δαπάνης τους επιτείνεται ιδιαίτερα από το ότι οι δύο προγραμματικές συμβάσεις, αν και αφορούν σε χρονικά διαστήματα με διαφορετική διάρκεια –η πρώτη έχει διάρκεια πέντε μηνών (από 28.7.2016 έως 31.12.2016) ενώ η δεύτερη έχει ετήσια διάρκεια (από 17.1.2017 έως 16.1.2018) - εντούτοις έχουν ακριβώς το ίδιο οικονομικό αντικείμενο. Εξάλλου, ούτε στο κείμενο των προγραμματικών συμβάσεων προσδιορίζεται σαφώς ούτε επισυνάπτεται σ’ αυτές, ως παράρτημα, το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσής τους. Τέλος, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει αναμφίβολα ότι ο δικαιούχος της εντελλόμενης με το 16, οικονομικού έτους 2018, χρηματικό ένταλμα δαπάνης, που αφορά στο έτος 2017, δεν έχει εισπράξει το αντίστοιχο ποσό από τη Δ.Ε.Η. Α.Ε. μέσω της διαδικασίας παρακράτησης δημοτικών εσόδων, κατά το σχετικό όρο της προγραμματικής σύμβασης, δεδομένου ότι με την προσκομιζόμενη 15151/6.12.2017 βεβαίωση του Δημοτικού Ταμία του Δήμου ... βεβαιώνεται μόνο για το έτος 2016 ότι δεν έχει καταβληθεί η οφειλόμενη εισφορά μέσω της παραπάνω διαδικασίας.

Αμοιβή του για την εκπόνηση μελέτης γεωλογικής καταλληλότητας «Σχεδίου Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) περιοχής ορίων Δ.Ε. ......».(...)Στο άρθρο 4 του ν. 3316/2005 «Ανάθεση και εκτέλεση δημόσιων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 42) προβλέπεται ότι: «1. Η διαδικασία για σύναψη σύμβασης μελέτης ή παροχής υπηρεσιών προϋποθέτει τη δημιουργία φακέλου με μέριμνα της υπηρεσίας που έχει την ευθύνη της διεξαγωγής του διαγωνισμού και έγκριση του οργάνου που έχει την αρμοδιότητα για την ανάθεση της σύμβασης (…). Ο φάκελος του έργου (…) περιλαμβάνει ιδίως: α) Το Τεύχος Τεχνικών Δεδομένων του έργου (…), β) Την τεκμηρίωση σκοπιμότητας του έργου, γ) Το πρόγραμμα των απαιτούμενων μελετών και υπηρεσιών, δ) Την απαιτούμενη δαπάνη, που περιλαμβάνει τις προβλέψιμες επί μέρους προεκτιμώμενες αμοιβές των μελετών και συναφών υπηρεσιών και την προεκτίμηση της δαπάνης κατασκευής του έργου. 2. Η προεκτιμώμενη αμοιβή υπολογίζεται με βάση τις τιμές αμοιβών ανά κατηγορία έργου και μονάδα φυσικού αντικειμένου που ορίζονται με την υπουργική απόφαση της παραγράφου 7 και τα ποσοτικά στοιχεία του προς ανάθεση έργου, όπως αυτά περιλαμβάνονται στο Τεύχος Τεχνικών Δεδομένων του έργου. (…) 7. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων που εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Τεχνικού Συμβουλίου Μελετών της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και του Τεχνικού Επιμελητηρίου εγκρίνεται με βάση τις ισχύουσες εκάστοτε Τεχνικές Προδιαγραφές κανονισμός προεκτιμώμενων αμοιβών μελετών και υπηρεσιών που περιλαμβάνει: α) ενιαίες τιμές προεκτιμώμενων αμοιβών μελετών ανά μονάδα φυσικού αντικειμένου και κατηγορία έργου με βάση κυρίως τα προβλεπόμενα στάδια μελέτης και τις ποσότητες των ομοίων ή τυποποιημένων φυσικών αντικειμένων ώστε να αποφεύγεται ο πολλαπλασιασμός της αμοιβής στην περίπτωση αυτή (…) Μετά την έκδοση της υπουργικής απόφασης η εφαρμογή των τιμών του κανονισμού για τον καθορισμό της προεκτιμώμενης αξίας των συμβάσεων είναι υποχρεωτική για τις αναθέτουσες Αρχές (…)». Ενόψει των προεκτεθέντων, μη νομίμως για την ανάθεση της ως άνω μελέτης προσέφυγε ο Δήμος στη διαδικασία του άρθρου 209 παρ. 3 του Δ.Κ.Κ., καθόσον η προεκτιμώμενη για την ανάθεση αμοιβή υπολογίστηκε αυθαίρετα, χωρίς την προηγούμενη προσφυγή της αναθέτουσας αρχής στον Κανονισμό Προεκτιμώμενων Αμοιβών μελετών και υπηρεσιών, βάσει του οποίου θα καθοριζόταν εκ των προτέρων με σαφή τρόπο η προεκτιμηθείσα αμοιβή, ώστε να εξαχθεί ασφαλής κρίση για την εφαρμογή ή μη της εξαιρετικής διάταξης του άρθρου 209 παρ. 3 του Δ.Κ.Κ..