Διευκρινίσεις σχετικά με θέματα ορισμού, κατάταξης και διαδικασιών κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 1650/1986, όπως τροποποιήθηκε από το Ν. 3010/2002

Συντάξεις Δημοσίου: Με τα πραγματικά αυτά δεδομένα και σύμφωνα με όσα έχουν εκτεθεί στις προαναφερόμενες νομικές σκέψεις (ΙΙ-ΙV), οι περί μισθολογικών προαγωγών διατάξεις των νόμων 2838/2000 και 3016/2002 έχουν εφαρμογή και στην υπό κρίση περίπτωση της εκκαλούσας, η οποία είχε απομακρυνθεί από τις τάξεις του Ελληνικού Στρατού πριν από την έναρξη της ισχύος των διατάξεων αυτών. Κατά συνέπεια, το αίτημά της για την κατ’ αναπροσαρμογή αύξηση της σύνταξής της, κατά τις ως άνω διατάξεις, πρέπει να εξετασθεί με τον έλεγχο της συνδρομής των σχετικών προϋποθέσεων από την αρμόδια Διεύθυνση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η υπό κρίση έφεση, να εξαφανισθούν οι  προσβαλλόμενες πράξεις ..και να αναπεμφθεί η υπόθεση στο Γ.Λ.Κ. για να κριθεί επί της ουσίας η σχετική αίτηση της εκκαλούσας, για την κατ’ αναπροσαρμογή αύξηση της σύνταξής της..

Τροποποίηση της υπ’ αριθμ. Η.Π.15393/2332/2002 (Β΄1022) κοινής υπουργικής απόφασης «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες, σύμφωνα με το άρθρο 3 του ν. 1650/1986 (Α΄160) όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν. 3010/2002 … », για την κατάταξη των Κέντρων Αποτέφρωσης Νεκρών.

Αποφάσεις δημοτικού συμβουλίου- αίτηση ακυρώσεως:Επειδή, στον φάκελο της υπόθεσης περιλαμβάνονται δύο «αποδεικτικά δημοσιεύσεως αποφάσεων» του Δήμου ..., σύμφωνα με τα οποία στις 18.11.1998 τοιχοκολλήθηκαν «στο προς τούτο προορισμένο μέρος» του Δημοτικού Καταστήματος του Δήμου ... αντίγραφα του πρακτικού 14 της από 17.11.1998 συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου του ανωτέρω Δήμου, «όπου είναι [καταχωρημένες]» οι προσβαλλόμενες αποφάσεις 251 και 252/1998 της ανωτέρω δημοτικής αρχής. Τα εν λόγω αποδεικτικά φέρουν το ονοματεπώνυμο και την υπογραφή του δημοτικού κλητήρα, ο οποίος διενήργησε την τοιχοκόλληση, καθώς και τα ονοματεπώνυμα και τις υπογραφές των δύο παρισταμένων μαρτύρων. Με την κατά τα ανωτέρω τοιχοκόλληση, η οποία μάλιστα υπερέβαινε τις απαιτήσεις του νόμου εφ’ όσον δημοσιεύθηκαν ολόκληρες και όχι απλώς πίνακας με τον αριθμό και τα ουσιώδη στοιχεία τους, οι προσβαλλόμενες πράξεις απέκτησαν, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, νόμιμη υπόσταση, άρχισε δε από την επομένη 19.11.1998 και η εξηκονθήμερη προθεσμία προσβολής τους με αίτηση ακυρώσεως από την αιτούσα, τρίτη ως προς τις προσβαλλόμενες. Η κατά τα ανωτέρω προθεσμία έληξε στις 18.1.1999, εξηκοστή πρώτη ημέρα από της ενάρξεώς της εφ’ όσον η εξηκοστή ημέρα (17.1.1999) ήταν κατά νόμο εξαιρετέα (Κυριακή). Συνεπώς, η κρινόμενη αίτηση, η οποία ασκήθηκε με την κατάθεση του δικογράφου στο Συμβούλιο της Επικρατείας στις 26.5.1999, είναι απορριπτέα ως εκπρόθεσμη. Και ναι μεν προβάλλει η αιτούσα, με το από 22.6.2011 υπόμνημα, το οποίο υπεβλήθη εντός της ταχθείσης κατά τη συζήτηση προθεσμίας, ότι η τυχόν απόρριψη της αιτήσεως ως εκπρόθεσμης αντίκειται στα άρθρα 20 παρ. 1 του Συντάγματος και 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ (διάταξη εφαρμοστέα εν προκειμένω εφ’ όσον η αιτούσα, η οποία εκμεταλλεύεται ξενοδοχειακό συγκρότημα στην περιοχή, ισχυρίζεται ότι από τις προσβαλλόμενες πράξεις θίγονται περιουσιακής φύσεως – και συνεπώς, «αστικής φύσεως» κατά την έννοια της διάταξης αυτής - δικαιώματά της), είναι, όμως, οι ισχυρισμοί αυτοί απορριπτέοι ως αβάσιμοι, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στην προηγούμενη σκέψη.Επειδή, κατόπιν τούτων, πρέπει να απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση και να γίνει δεκτή η ασκηθείσα παρέμβαση.

Συμπλήρωση της υπ’ αριθμ. Η.Π. 15393/2332/2002 (ΦΕΚ 1022/Β/5.8.2002) κοινής υπουργικής απόφασης, Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες, σύμφωνα με το άρθρο 3 του ν. 1650/1986 (Α΄ 160) όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν. 3010/2002 «Εναρμόνιση του ν. 1650/1986 με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ κ.α. (Α΄91). 

ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗΚΕ με την Αριθμ. Η.Π.13588/725/2006 (ΦΕΚ Β 383/28-3-2006)  

Κατασκευή έργων αντιπλημμυρικής προστασίας:..Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι εργασίες κατασκευής των παράπλευρων οδών του ρέματος, δεν είναι συμπληρωματικές της σύμβασης κατασκευής έργων διευθέτησης της κοίτης του ρέματος "…" στο κατάντη τμήμα του μήκους 1557 m., κατά την έννοια του άρθρου 57 του Κώδικα Δημοσίων Έργων, πρωτίστως διότι δεν παρουσιάζουν συνάφεια με το φυσικό αντικείμενο του έργου, όπως αυτό περιγράφεται στα συμβατικά τεύχη αυτού ούτε είναι αναγκαίες για την τεχνική τελειοποίησή του. Ειδικότερα, οι εν λόγω εργασίες δεν εξυπηρετούν την οριοθέτηση και διευθέτηση της κοίτης του εν λόγω ρέματος και την εν γένει αντιπλημμυρική προστασία των παραρεμάτιων περιοχών της λεκάνης απορροής αυτού, αλλά την κατασκευή οδών παραπλεύρως του ρέματος, που ανήκουν στο δημοτικό οδικό δίκτυο του Δήμου και η χάραξη των οποίων προβλέφθηκε από την ένταξη με προεδρικό διάταγμα της παρακείμενης περιοχής Β΄κατοικίας "…" του εν λόγω Δήμου στο σχέδιο πόλεως μόλις τον Απρίλιο του 2012 (ΦΕΚ 111/ΑΑΠ/5.4.2012), επεκτείνοντας κατά τούτο ανεπίτρεπτα το φυσικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης και μάλιστα για εργασίες, η εκτέλεση των οποίων ανήκει στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Δήμου … .. Τούτο άλλωστε επιρρωνύεται και από το γεγονός ότι ήδη από το 2013 η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου είχε ξεκινήσει τη διαδικασία εκπόνησης της σχετικής μελέτης για την κατασκευή τους ... Εξάλλου, οι περιστάσεις που επικαλείται ως απρόβλεπτες η αναθέτουσα Αρχή (Περιφέρεια …), και ειδικότερα η οικονομική αδυναμία, στην οποία περιήλθε ο Δήμος .. για την κατασκευή των παράπλευρων του ρέματος οδών που κείνται εντός των ορίων του και η μεταγενέστερη (μετά τη δημοπράτηση του έργου) περί τούτου ενημέρωση της Περιφέρειας .., αφορούν αποκλειστικά τον ανωτέρω Δήμο και ουδόλως συνδέονται με το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης ούτε οδήγησαν σε μεταρρύθμιση της μελέτης του κατασκευαζόμενου έργου και ως εκ τούτου προβάλλονται αλυσιτελώς.(..)Κατά συνέπεια, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη και το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.  

Δεν ανακλήθηκε με την  ΕΣ/ΤΜ.4/6/2019

Με τα δεδομένα αυτά, η ένδικη αίτηση πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη, καθόσον οι προσβαλλόμενες πράξεις, με βάση όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 4, στερούνται εκτελεστού χαρακτήρα. Εξάλλου, όπως αναφέρεται στο 120739/14.12.2023 έγγραφο της του Προϊσταμένου της Ε.Υ.Δ.Ε. Β.Ε.Κ., απόφαση δημοσιονομικής διόρθωσης/ανάκτησης δεν έχει ακόμα εκδοθεί.

Αρδευτικό δίκτυο...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας αποφάσεως το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι για τις αναγκαίες παρεμβάσεις στα υδατορέματα, απαιτείται η προηγούμενη οριοθέτησή τους, η παράλειψη της οποίας συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια στη δημοπράτηση ενός δημοσίου έργου αφενός διότι με την οριοθέτηση προστατεύεται το περιβάλλον (με τη διατήρηση του υδατορέματος ως αυτοτελούς υδρογεωλογικού στοιχείου και οικοσυστήματος), αφετέρου δε διότι αυτή καθορίζει με ακρίβεια το φυσικό αντικείμενο των επιτρεπομένων παρεμβάσεων και συνακόλουθα καθορίζει την προϋπολογιζόμενη δαπάνη κάθε έργου. Δεδομένου όμως του ισχυρισμού της αναθέτουσας αρχής ότι η οριοθέτηση των χειμάρρων θα τελεσφορήσει λίαν συντόμως, καθόσον εντός του φακέλου υπάρχουν πλήρη τα στοιχεία που απαιτούνται για την οριοθέτησή τους (τοπογραφικά και υψομετρικά διαγράμματα, διατομές των χειμάρρων, μηκοτομές και αναλυτική προμέτρηση αντιπλημμυρικών – αποχετευτικών – στραγγιστικών έργων), το Τμήμα κρίνει ότι μπορεί να επιτραπεί η υπογραφή της συμβάσεως υπό τους εξής όρους : α) η οριοθέτηση των χειμάρρων να λάβει χώρα πριν από την έναρξη των εργασιών, β) η έγκριση της οριοθετήσεως να είναι η προτεινόμενη με τις ήδη υπάρχουσες, στο φάκελο του δημοπρατηθέντος έργου, μελέτες και γ) να μην υπάρξει τροποποίηση του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του έργου τόσο ως προς το σύνολο της προϋπολογιζόμενης δαπάνης όσο και ως προς τη δαπάνη των επιμέρους εργασιών (με αυξομειώσεις εργασιών). Κατά την ειδικότερη όμως γνώμη της έχουσας συμβουλευτική μόνον ψήφο, Παρέδρου, Ευαγγελίας Σεραφή, η οριοθέτηση των χειμάρρων, η οποία σκοπεί τόσο στην προστασία του περιβάλλοντος όσο και στον καθορισμό της ακριβούς δαπάνης κάθε δημόσιας επιτρεπομένης παρέμβασης, ως ουσιώδης όρος, πρέπει να προϋπάρχει και να εξετάζεται από το Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου στα πλαίσια του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας. Ως εκ τούτου και εφόσον δεν διαπιστώθηκε πλημμέλεια κατά τη διαγωνιστική διαδικασία, θα πρέπει να επανυποβληθεί ο φάκελος σε αυτό όταν χορηγηθεί η έγκριση της οριοθετήσεως των χειμάρρων προκειμένου να κριθεί θετικά ότι δι’ αυτής (οριοθετήσεως) δεν επήλθε ουσιώδης μεταβολή ή τροποποίηση στο φυσικό και οικονομικό αντικείμενο της συμβάσεως. Τέλος, εφόσον έγινε δεκτή η δυνατότητα υπογραφής της συμβάσεως υπό τον όρο της προ της ενάρξεως των εργασιών, εγκρίσεως της οριοθετήσεως των χειμάρρων παρέλκει η εξέταση των λοιπών λόγων περί συγγνωστής πλάνης και συνδρομής δημοσίου συμφέροντος.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανακλήσεως και η ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλομένη 95/2013 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και εφόσον δεν αναδείχθηκε δι’ αυτής άλλος λόγος διακωλυτικός της υπογραφής της οικείας συμβάσεως, να γίνει δεκτό ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της, υπό τον όρο της προ της ενάρξεως των εργασιών οριοθετήσεως των χειμάρρων, όπως ειδικότερα ορίζεται σε προηγούμενη σκέψη.

Καθορισμός του τρόπου ενημέρωσης και συμμετοχής του κοινού στη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων σύμφωνα με την παράγρ.2 του άρθρ.5 του Ν.1650/1986 ΄πως αντικαταστάθηκε με τις παρ.2 και 3 του Ν.3010/2002 (ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ Αριθμ. Οικ.: 1649/45/2014 (ΦΕΚ 45 Β/15-1-2014))

Εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων.... Με τα παραπάνω δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγηθείσες νομικές σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής ως προς τη νομιμότητα την πράξεων της διαδικασίας του ελεγχόμενου διαγωνισμού:Α) Η ισχύς των περιβαλλοντικών όρων για το συνολικό έργο της αποχέτευσης και εγκατάστασης επεξεργασίας λυμάτων του Δήμου ... Νομού ..., οι οποίοι εγκρίθηκαν με την Α.Π.130418/27.6.2003 κοινή απόφαση των Υπουργών ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Υγείας και Πρόνοιας και Πολιτισμού, έληξε στις 30.4.2008, δηλαδή πριν από την έγκριση του αποτελέσματος της δημοπρασίας, που έλαβε χώρα στις 29.5.2009, χωρίς περαιτέρω να προκύπτει από τα προσκομισθέντα στοιχεία η ανανέωσή τους. Η έλλειψη δε αυτή συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν σε προηγούμενη σκέψη (III) καθιστά τη διαδικασία του διαγωνισμού μη νόμιμη.Β) Οι υποβληθείσες από τις κοινοπραξίες «…..» ενστάσεις στα θέματα της βαθμολόγησης των τεχνικών προσφορών απορρίφθηκαν χωρίς καμία αιτιολογία με την 28/2.4.2009 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου .... Ειδικότερα, με την εν λόγω απόφασή του, το Δημοτικό Συμβούλιο περιορίστηκε στο να «απορρίψει» την εισήγηση της Ε.Δ., όπως αυτή είχε διατυπωθεί στο 5ο/6.2.2009 πρακτικό της και κατά συνέπεια, να απορρίψει και τις ανωτέρω υποβληθείσες ενστάσεις, χωρίς να παραθέσει καμία απολύτως αιτιολογία. Η απόρριψη όμως με ανύπαρκτη αιτιολογία των εν λόγω ενστάσεων δεν είναι νόμιμη, δοθέντος αφενός ότι οι ενστάσεις αυτές δεν περιείχαν αόριστους ισχυρισμούς αλλά συγκεκριμένες αιτιάσεις ταξινομημένες κατά κριτήρια και υποκριτήρια αξιολόγησης, οι οποίες, αληθείς υποτιθέμενες, θα μπορούσαν να καταστήσουν πλημμελή την αρχική βαθμολόγηση και να οδηγήσουν σε επαναβαθμολόγηση των διαγωνιζομένων και αφετέρου ότι, κατά την άποψη της Ε.Δ., κρίθηκαν αιτιολογημένα βάσιμες συγκεκριμένες αιτιάσεις της κοινοπραξίας «…» (σημεία 6 και 7 της ένστασης που αφορούν στην αντιπλημμυρική προστασία της εγκατάστασης και τη μονάδα διύλισης) αναφορικά με τη βαθμολογία της κοινοπραξίας «…..». Με τις περιστάσεις όμως αυτές και λόγω της ανύπαρκτης αιτιολογίας απόρριψης των ενστάσεων, καταλείπονται αμφιβολίες και κενά ως προς την ορθότητα της χορηγηθείσας σε εκάστη κοινοπραξία βαθμολογίας, που καθιστούν νομικά πλημμελή τη σχετική αξιολόγηση. Η, υπό τις ως άνω περιστάσεις, σύγχυση που τελικώς έχει δημιουργηθεί στο θέμα της βαθμολόγησης, λόγω της έλλειψης αιτιολόγησης στην απόρριψη των αιτιάσεων που προβλήθηκαν και μάλιστα κατ’ απόκλιση από την αιτιολογημένη επί των εν λόγω ενστάσεων εισήγηση της Ε.Δ., αντίκειται, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη V), στην αρχή της διαφάνειας και της ίσης μεταχειρίσεως των διαγωνιζομένων, που επέβαλε στην αναθέτουσα αρχή την υποχρέωση σαφήνειας στην αιτιολόγηση των σχετικών αποφάσεων και ειδικής και συγκεκριμένης απάντησης επί των προβληθεισών αιτιάσεων και πραγματικών ισχυρισμών που, αληθείς υποτιθέμενοι, θα καθιστούσαν πλημμελή την αξιολόγηση και βαθμολόγηση των προσφορών.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/2515/2009