1) Ανάθεση καθηκόντων Αναθέτουσας Αρχής, Προϊσταμένης Αρχής και Διευθύνουσας Υπηρεσίας για τα κατεπείγοντα έργα αποκατάστασης βλαβών των υποδομών σε περιοχές που κηρύχθηκαν ή παρέμειναν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, συνεπεία των έντονων καιρικών φαινομένων που έλαβαν χώρα στις 4, 5, 6 και 7 Σεπτεμβρίου 2023 (κακοκαιρία «Daniel») και στις 25, 26, 27 και 28 Σεπτεμβρίου 2023 (κακοκαιρία «Elias»), στις Περιφέρειες Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας. 2) Καθορισμός αριθμού και είδους συμβούλων σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 25 του ν. 5049/2023. 

Ορισμός φορέα υλοποίησης και ανάθεση καθηκόντων Αναθέτουσας Αρχής, Προϊσταμένης Αρχής και Διευθύνουσας Υπηρεσίας για τα κατεπείγοντα έργα αποκατάστασης βλαβών των σιδηροδρομικών υποδομών σε περιοχές που κηρύχθηκαν ή παρέμειναν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, σύμφωνα με το άρθρο 25 του ν. 4662/2020 (Α’ 27), συνεπεία των έντονων καιρικών φαινομένων που έλαβαν χώρα στις 4, 5, 6 και 7 Σεπτεμβρίου 2023 (κακοκαιρία «Daniel») και στις 25, 26, 27 και 28 Σεπτεμβρίου 2023 (κακοκαιρία «Elias»), στις Περιφέρειες Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας. 

Καθορισμός α) των δικαιούχων πληγέντων από την κακοκαιρία «Daniel» μηνός Σεπτεμβρίου 2023 στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, σε απαλλαγή από τη θεσμοθετημένη συμμετοχή τους για χορήγηση φαρμάκων, εκτέλεση παραπεμπτικών διαγνωστικών εξετάσεων και ηλεκτρονικών γνωματεύσεων και β) της διαδικασίας και του ανώτατου ποσού απαλλαγής ανά δικαιούχο.

Διαγραφή από το Μητρώο Αδειών Κυκλοφορίας του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών οχημάτων ιδιωτικής χρήσης που καταστράφηκαν από έντονα καιρικά φαινόμενα (κακοκαιρία «Elias»).ΑΔΑ: Ρ3ΘΑ465ΧΘΞ-Υ4Ζ

Διαγραφή από το Μητρώο Αδειών Κυκλοφορίας του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών οχημάτων ιδιωτικής χρήσης που καταστράφηκαν από έντονα καιρικά φαινόμενα (κακοκαιρία «Daniel»). ΑΔΑ:9ΥΛΨ465ΧΘΞ-ΨΨΩ

Ανάθεση στον ΕΛ.Γ.Α. της υλοποίησης του ad hoc προγράμματος ενισχύσεων για την αντιστάθμιση ζημιών που προκαλούνται από θεομηνίες στον γεωργικό τομέα: Μέτρα υπέρ των γεωργικών εκμεταλλεύσεων των Περιφερειακών Ενοτήτων: Αργολίδας, Αρκαδίας, Αχαΐας, Βοιωτίας, Εύβοιας, Ηλείας, Καρδίτσας, Καστοριάς, Κοζάνης, Κορινθίας, Λακωνίας, Λάρισας, Μαγνησίας, Σποράδων, Μεσσηνίας, Τρικάλων, Φθιώτιδας, οι οποίες υπέστησαν εκτεταμένες ζημίες κατά το έτος 2023, επακόλουθο των θεομηνιών Daniel και Elias, το χρονικό διάστημα 4-11 και 25-30 Σεπτεμβρίου 2023. 

Τροποποίηση της υπ' αρ. 1494/341065/06.11.2023 κοινής υπουργικής απόφασης «Ανάθεση στον ΕΛ.Γ.Α. της υλοποίησης του ad hoc προγράμματος ενισχύσεων για την αντιστάθμιση ζημιών που προκαλούνται από θεομηνίες στον γεωργικό τομέα: Μέτρα υπέρ των γεωργικών εκμεταλλεύσεων των Περιφερειακών Ενοτήτων: Αργολίδας, Αρκαδίας, Αχαΐας, Βοιωτίας, Εύβοιας, Ηλείας, Καρδίτσας, Καστοριάς, Κοζάνης, Κορινθίας, Λακωνίας, Λάρισας, Μαγνησίας, Σποράδων, Μεσσηνίας, Τρικάλων, Φθιώτιδας, οι οποίες υπέστησαν εκτεταμένες ζημίες κατά το έτος 2023, επακόλουθο των θεομηνιών Daniel και Elias, το χρονικό διάστημα 4-11 και 25-30 Σεπτεμβρίου 2023» (Β' 6367, διόρθωση σφαλμάτων Β' 6561).

Εργασίες αποκατάστασης βλαβών δικτύου:..Με τα δεδομένα αυτά, η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, διότι συνέτρεχε κατεπείγουσα ανάγκη να επισκευαστούν αμέσως οι βλάβες που είχαν προκληθεί λόγω των έντονων καιρικών φαινομένων που εκδηλώθηκαν χωρίς υπαιτιότητα της υπηρεσίας στην περιοχή του Δήμου ... την 1.12.2017 (βλ. ενδεικτικά το 4/29.1.2018 έγγραφο του Προέδρου της Τοπικής Κοινότητας ... της Δημοτικής Ενότητας ..., σύμφωνα με το οποίο «Οι πλημμύρες του Δεκεμβρίου του 2017 κατέστρεψαν ολοκληρωτικά το κεντρικό δίκτυο υδροδότησης του οικισμού (…) είναι απαραίτητο άμεσα (…) να αποκατασταθεί το δίκτυο (…) γιατί οι κάτοικοι πίνουν νερό μη χλωριωμένο και αυτό εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία τους (…)»).Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.

Βελτίωση βατότητας δρόμου....Με τα δεδομένα αυτά, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω και λαμβάνοντας υπόψη ότι α) το ελεγχόμενο έργο δεν έγκειται στην «μελέτη, κατασκευή, συντήρηση, εκμετάλλευση, διοίκηση και λειτουργία … δικτύων … ομβρίων υδάτων» που κατά νόμο εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των οικείων Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (βλ. άρθρο 1 παρ. 3 περ. γ του ν. 1069/1980, Α΄ 191), ούτε περιλαμβάνει παρεμβάσεις στο υφιστάμενο δίκτυο ομβρίων, που ανήκει στην περιουσία της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης .... (άρθρο μόνο παρ. 7 του π.δ. 375/1981, Α΄ 103), β) ότι το έργο αυτό, κατά την τεχνική περιγραφή του, αποτελεί έργο εκτόνωσης των πλημμυρικών ροών για την αποσυμφόρηση του υφιστάμενου δικτύου απορροής ομβρίων, με σκοπό την αποτροπή πλημμυρικών φαινομένων στην περιοχή εκτέλεσής του και γ) η σχετική αρμοδιότητα των Δήμων, για σχεδιασμό και κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων, στο μέτρο που συμπίπτει με τις ανωτέρω αρμοδιότητες των Δ.Ε.Υ.Α., περιγράφεται στο νόμο ως συντρέχουσα, το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχει η πρώτη αναδειχθείσα πλημμέλεια, και επομένως, ότι αρμοδίως ο Δήμος δημοπρατεί το ελεγχόμενο έργο, γενομένου δεκτού του προβαλλομένου ισχυρισμού. Περαιτέρω, παρά την πάροδο δεκαπέντε μηνών από την επέλευση των έντονων καιρικών φαινομένων που προκάλεσαν εκτεταμένες ζημιές στο οδικό δίκτυο του Δήμου ...., δεν αίρεται ο κατεπείγων χαρακτήρας των εργασιών που περιλαμβάνονται στο ελεγχόμενο έργο, το οποίο αποσκοπεί κατά τα προαναφερθέντα στην αντιπλημμυρική προστασία των οδών αυτών και την οριστική αποκατάσταση των βλαβών που προκλήθηκαν σε αυτές από την κακοκαιρία.   Άλλωστε, δεν προκύπτει ότι ο Δήμος επέδειξε καθυστέρηση στην αντιμετώπιση των σχετικών αναγκών, αφού μερίμνησε άμεσα για την καταγραφή των ζημιών και τον προσδιορισμό των μέτρων αποκατάστασής τους (βλ. τεχνικά δελτία), τον υπολογισμό του αντίστοιχου κόστους καθώς και για την διασφάλιση της αναγκαίας προς τούτο χρηματοδότησης, χωρίς να δύναται να αποκαταστήσει τις εκτεταμένες ζημιές αποκλειστικά με ίδιους πόρους και χωρίς να ευθύνεται για την μεγάλη καθυστέρηση κατά τη μεταβίβαση των σχετικών κονδυλίων.  Εξάλλου, η αδυναμία τήρησης των προθεσμιών που προβλέπονται για τις ανοιχτές διαδικασίες προέκυψε και από το γεγονός ότι, κατά το χρόνο διασφάλισης των αναγκαίων πιστώσεων, είχε ήδη ολοκληρωθεί η δημοπράτηση από την Περιφέρεια του έργου ασφαλτόστρωσης του κρίσιμου οδικού δικτύου (έργο «Συντήρηση τμήματος Π.Ε.Ο. ....», βλ. Ε.Σ. Κλ. Ε΄ 895/2019) το οποίο συμβασιοποιήθηκε τον Ιανουάριο 2020, είναι δε αναγκαίο, ενόψει της αρχής της οικονομικότητας και της αποτελεσματικότητας, να προηγηθεί η εκτέλεση του ελεγχόμενου έργου, ως έργου υποδομής, αφού η μεταγενέστερη κατασκευή των αντιπλημμυρικών εργασιών θα απαιτούσε νέα καθαίρεση της ασφαλτόστρωσης και ανακατασκευή της.  Ενόψει των ανωτέρω, και γενομένου δεκτού του προβαλλόμενου λόγου, συντρέχουν λόγοι προσφυγής στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση, κατά το άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016.

Αντικατάσταση φωτιστικών σωμάτων...Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Με την ελεγχόμενη Σ.Σ., όπως βασίμως κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη, συντελείται επέκταση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, με την ανάθεση εκτέλεσης εργασιών, οι οποίες είτε πρόκειται να εκτελεστούν σε επιπλέον οδούς από τις αρχικά προσδιορισθείσες, είτε αφορούν σε αποκατάσταση βλαβών που υπερβαίνουν τη συμβατική δαπάνη του έργου, η οποία επιφέρει επαύξηση του συμβατικού τιμήματος κατά ποσοστό 49,17%. Υπό τις συνθήκες αυτές, ανεξάρτητα αν θα επηρέαζε το αποτέλεσμα της διαδικασίας ανάθεσης της αρχικής σύμβασης προσελκύοντας το ενδιαφέρον και άλλων οικονομικών φορέων, σε κάθε περίπτωση, η ανάθεση στον αρχικό ανάδοχο πρόσθετων εργασιών, οι οποίες, είτε σε ποσότητα είτε σε είδος, δεν είχαν αρχικώς προβλεφθεί και οι οποίες επιφέρουν επαύξηση του οικονομικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης κατά ποσοστό 49,17%, συνιστά τροποποίηση που επεκτείνει σημαντικά το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης (βλ. ΔΕΕ, προηγουμένως ΔΕΚ, απόφ., της 29.4.2010 C-160/08 σκ. 99, της 19.6.2008 C-454/06 σκ. 36), και, ως εκ τούτου, ουσιώδη τροποποίηση, για την οποία απαιτείται νέα διαδικασία σύναψης δημόσιας σύμβασης. Περαιτέρω, η προσφεύγουσα Α.Α., με την με την 1605/7.12.2020 πράξη της Οικονομικής Επιτροπής, με την οποία εγκρίθηκε η ως άνω τροποποίηση, δεν τεκμηριώνει ότι συντρέχει περίπτωση επιτρεπτής, κατ’ άρθρο 156 παρ. 1 του ν. 4412/2016, ανάθεσης εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών, χωρίς νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης. Ειδικότερα, από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει η επέλευση απρόβλεπτων περιστάσεων μετά την ανάθεση της αρχικής σύμβασης, ενώ δεν στοιχειοθετούν, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, απρόβλεπτες περιστάσεις που δικαιολογούν τη σύναψη της ελεγχόμενης Σ.Σ. η αόριστη επίκληση ατυχημάτων και έντονων καιρικών φαινομένων, χωρίς αυτά να προσδιορίζονται χρονικά και τοπικά και να προκύπτουν από σχετικά δελτία συμβάντων ή καταγραφής ζημιών και χωρίς να συσχετίζονται με συγκεκριμένες επιπτώσεις-βλάβες που εξαιτίας αυτών επήλθε επαύξηση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης. Συναφώς, πέραν της αοριστίας του ισχυρισμού περί ζημιών στο δίκτυο εξαιτίας έντονων καιρικών φαινομένων, ο ισχυρισμός αυτός, κατά το μέρος που γίνεται επίκληση ζημιών στο δίκτυο εξαιτίας της κακοκαιρίας που έλαβε χώρα από 15 έως 17.2.2021, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός, δεδομένου ότι αφορά σε γεγονότα μεταγενέστερα της έγκρισης, με τη 1605/7.12.2020 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ..., του 3ου Α.Π.Ε. και της ελεγχόμενης Σ.Σ.. Επίσης, οι επικαλούμενες συμπληρωματικές εργασίες για την τοποθέτηση των 25 ηλεκτρικών φορτιστών, πέραν του ότι δεν προκύπτει ότι παρουσιάζουν την απαιτούμενη αναγκαία συνάφεια με το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, δεν συμπεριλαμβάνονται στο αντικείμενό της, όπως αυτό καθορίζεται στον εγκριθέντα 3ο Α.Π.Ε. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, δεν συντρέχει εν προκειμένω η σωρευτικά απαιτούμενη, με το άρθρο 156 παρ. 1 του ν. 4412/2016, προϋπόθεση της ανάγκης εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων που να δικαιολογεί τη σύναψη της ελεγχόμενης Σ.Σ. χωρίς νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης. Τα αυτά κρίνοντας και το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη πράξη ορθώς εφάρμοσε τις ως άνω διατάξεις, τα δε αντίθετα προβαλλόμενα με την κρινόμενη προσφυγή πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμα.