Ανάθεση μελέτης για την Ανέγερση Ειδικού Δημοτικού Σχολείου.. Με δεδομένα όσα προεκτέθηκαν και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο διαπιστώνει τα ακόλουθα:Λαμβανομένου υπόψη του αντικειμένου της ελεγχόμενης σύμβασης, ήτοι μελέτη -αρχιτεκτονική, στατική και ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων- για την κατασκευή κτιρίου σχολείου, κρίνει ότι ήταν μη νόμιμος ο ορισμός ως μέλους της Επιτροπής του Διαγωνισμού της υπαλλήλου κλάδου ΠΕ Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, καθότι, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, αλλά και σύμφωνα με όσα αναφέρει η ίδια στην αίτηση διαγραφής της από την Επιτροπή, δεν διαθέτει ούτε τα τυπικά ούτε τα ουσιαστικά προσόντα για τη συμμετοχή σε Επιτροπή Διαγωνισμού για την ανάθεση κτιριακής μελέτης και, συνεπώς, δεν είναι σε θέση να συνεισφέρει πραγματικά στην εκφορά από την Επιτροπή Διαγωνισμού αξιολογικών κρίσεων επί των τεχνικών στοιχείων των προσφορών των διαγωνιζόμενων μελετητών. Συνεκτιμωμένου μάλιστα ότι κριτήριο ανάθεσης της σύμβασης είναι αυτό της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς βάσει βέλτιστης σχέσης ποιότητας τιμής, η πλημμέλεια αυτή της συγκρότησης της Επιτροπής Διαγωνισμού κρίνεται ουσιώδης, καθόσον είναι άδηλο ποια θα ήταν η αξιολόγηση των τεχνικών προσφορών και η συνακόλουθη βαθμολόγησή τους, εάν συμμετείχε στην Επιτροπή, αντί της ανωτέρω υπαλλήλου, πρόσωπο με τα κατάλληλα προσόντα και, άρα, ικανό να εκφέρει επί της ουσίας κρίση επί του διαγωνισμού.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/129/2020 

Επισκευή και συμπλήρωση των οικοδομικών εγκαταστάσεων... ζητείται η ανάκληση της 16/2022 Πράξης προσυμβατικού ελέγχου της Επιτρόπου της 1ης Υπηρεσίας Επιτρόπου  Τομέα Παιδείας του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Δικαστήριο κρίνει ότι η αναθέτουσα αρχή, εκτιμώντας εκ πρώτης όψεως (prima facie) ότι η προσφορά του έκτου κατά σειρά μειοδοσίας οικονομικού φορέα φαινόταν ασυνήθιστα χαμηλή, έστω και αν η απόκλιση της προσφοράς του ήταν μικρότερη των δέκα (10) ποσοστιαίων μονάδων από τον μέσο όρο του συνόλου των εκπτώσεων των προσφορών που υποβλήθηκαν, είχε τη διακριτική ευχέρεια σύμφωνα με το άρθρο 88 παρ.5 α εδ. β΄ του ν. 4412/2016, να αποστείλει πρόσκληση προς τον εν λόγω φορέα, προκειμένου αυτός να αιτιολογήσει τα στοιχεία της προσφοράς του, χωρίς να συνιστά ουσιώδη νομική πλημμέλεια το γεγονός ότι εκ του περιεχομένου της σχετικής πρόσκλησης η προσφορά του εμφανιζόταν ότι υπερέβαινε το μαθηματικό εύρος των δέκα ποσοστιαίων μονάδων. 

Κατασκευή φρεατίων...Εξάλλου, από τη θεώρηση της προσβαλλόμενης απόφασης και της κατ’ έγκριση αυτής σχετικής εισήγησης, αλλά και από τα στοιχεία του φακέλου (ΣτΕ 4165/1984, 276/1983) προκύπτει ότι υφίσταται η αιτιολογία εκείνη δια της τεχνικής εκτίμησης των αρμοδίων διοικητικών οργάνων ως προς τη μη προσήκουσα οικονομική προσφορά της προσφεύγουσας με βάσει τις ειδικότερες συνθήκες του υπό ανάθεση έργου, ως αυτές ορίζονται στο κανονιστικό πλαίσιο της Διακήρυξης, την οποία ανωτέρω τεχνική κρίση (πρβλ σκέψη 12) και αποδέχεται ο παρών σχηματισμός της Α.Ε.Π.Π., λαμβανομένου ιδίως υπόψη ότι από τη φύση του αντικειμένου του υπό κρίση διαγωνισμού προκύπτει ότι αυτός συνέχεται με αμιγώς τεχνικά ζητήματα προκειμένου να κριθεί αν η υπόψη οικονομική προσφορά συνιστά ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά κατ’ άρθρο 88 του Ν. 4412/2016, με εξαιρετικά σύνθετη κρίση, τεχνική και οικονομική, την οποία αιτιολογικώς διατύπωσε η αναθέτουσα αρχή, δια της σχετικής εισήγησης της τεχνικής υπηρεσίας και της προσβαλλόμενη απόφασης, μην απορρίπτοντας άνευ άλλου τινός την αιτιολόγηση της οικονομικής προσφοράς της προσφεύγουσας, αλλά αιτούμενη την παροχή σχετικών διευκρινίσεων – συμπληρώσεων προς κρίση, πληρώντας με τον τρόπο αυτό τη ratio της διάταξης του άρθρου 88 του Ν. 4412/2016, ως αυτή έχει ερμηνευθεί από τη νομολογία, αναφορικά με την υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής να εξακριβώνει τη σύνθεση των προσφορών που είναι ασυνήθιστα χαμηλές και να ζητεί από τους διαγωνιζόμενους να της προσκομίσουν τα αναγκαία δικαιολογητικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι επίμαχες προσφορές είναι νόμιμες, διασφαλίζοντας ότι προς αυτού αναπτύσσεται ένας πραγματικός κατ’ αντιπαράθεση διάλογος μεταξύ της αναθέτουσας αρχής και του υποψηφίου, ο οποίος καταλήγει σε ουσιαστικό και αιτιολογημένο έλεγχο, ως εν προκειμένω.  Ούτως εχόντων, ο λόγος αυτός της Προσφυγής τυγχάνει απορριπτέος ως αβάσιμος. 

Νομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης του έργου της Περιφέρειας Θεσσαλίας «Κατασκευή Κλειστού Γυμναστηρίου τύπου Τ11β (...)Επί της ανωτέρω διαδικασίας το Κλιμάκιο κρίνει ότι: Αν και σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 221 παρ. 1 και 8 του ν. 4412/2016, στα έργα, όπως στο ελεγχόμενο, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων υπερβαίνει το ποσό του 1.000.000,00 ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, η Επιτροπή Διαγωνισμού συγκροτείται από επτά μέλη, εκ των οποίων τα τέσσερα υπηρεσιακά και τα τρία μη υπηρεσιακά, εν προκειμένω η συγκρότηση αυτής από τρεις υπαλλήλους της Περιφέρειας Θεσσαλίας κατηγορίας ΠΕ δεν συνιστά ουσιώδη νομική πλημμέλεια διακωλυτική της υπογραφής του οικείου σχεδίου σύμβασης. 

Προγραμματικές συμβάσεις.Ανάκληση της 42/2016 Πράξης της Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Ν. Θεσσαλονίκης (...) Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει ότι το ελεγχόμενο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης έχοντας το ελάχιστο αναγκαίο κατά νόμο περιεχόμενο ευρίσκεται εντός του σκοπού των διατάξεων του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, καθώς αποσκοπεί στη διευκόλυνση υλοποίησης των ως άνω έργων και δεν ασκεί επιρροή το γεγονός ότι πρόκειται για δύο αυτοτελή έργα, δεδομένου ότι δεν απαιτείται κατά νόμο η σύναψη ξεχωριστών προγραμματικών συμβάσεων, ενώ κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από το αιτούν, τα έργα αφορούν στον ίδιο φορέα (Δήμος..) και ανήκουν στη χωρική του αρμοδιότητα. Εξάλλου, προκειμένου να επιλυθεί το πρόβλημα της έλλειψης πόρων του Δήμου ... για την πραγματοποίηση των αναπτυξιακών αυτών έργων (βλ. το Φ2.1.7/772934/469613 έγγραφο του Αναπληρωτή Διευθυντή της ΤΕ. ΠΕ. Ημαθίας), νομίμως (βλ. σκέψη III Β.) αναλαμβάνει η Περιφέρεια ... τη χρηματοδότησή τους από ίδιους πόρους (βλ. αποφάσεις VI Τμήματος 4169/2015 και 2225/2016). Περαιτέρω, τα έργα αυτά κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από το αιτούν, αποσκοπούν στην υλοποίηση αναπτυξιακών σχεδίων, γενικότερης κοινωνικής ωφέλειας, που εξυπηρετούν επαγγελματικές και αγροτικές δραστηριότητες, σε περιοχή εντός της χωρικής αρμοδιότητας της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην αναβάθμιση της ζωής των κατοίκων της και συνακόλουθα η τελευταία αντλεί ωφέλεια από τη πραγμάτωσή τους.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας αναδείξεως αναδόχου και του σχεδίου συμβάσεως για την εκτέλεση του έργου «ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΔΟΠΟΙΙΑ ΔΗΜΟΥ …»(....)Τέλος, πρέπει να προσκομισθεί βεβαίωση της αναθέτουσας αρχής ότι σε κανένα στάδιο της διεξαχθείσας διαδικασίας δεν ασκήθηκαν και δεν εκκρεμούν ενστάσεις, διοικητικές ή άλλες προδικαστικές προσφυγές, αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων ή άλλα ένδικα βοηθήματα ή μέσα και για τα τέσσερα τμήματα της αναθέσεως σε περίπτωση δε που έχουν ασκηθεί να προσκομισθούν έγγραφες διευκρινίσεις σχετικώς με το Τμήμα στο οποίο αφορούν καθώς και όλη η συναφής τεκμηρίωση (διαδικαστικά έγγραφα, δικόγραφα, αποφάσεις αρμοδίων οργάνων κλπ.).Αναβάλλει την έκδοση οριστικής πράξεως επί της νομιμότητας της διαδικασίας αναδείξεως αναδόχου και του σχεδίου συμβάσεως για την εκτέλεση του έργου «ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΔΟΠΟΙΙΑ ΔΗΜΟΥ …»Διατάσσει τη συμπλήρωση του φακέλου με τα αναφερόμενα στις σκέψεις 14, 17 γ, δ, ε και στ, 18 β και γ, 19γ, 20, 21, 22, 23, 24, 25 και 26 της παρούσας πράξεως στοιχεία εντός προθεσμίας δέκα πέντε ημερών από την κοινοποίησή της στην αναθέτουσα αρχή.

Ανάθεση μελέτης για την ανέγερση δημοτικού σχολείου...ζητείται η ανάκληση της 764/2019 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου,Όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη, η συγκρότηση της Επιτροπής του Διαγωνισμού, με την 1368/22.8.2018 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του αιτούντος, πάσχει. Και τούτο, διότι, ενώ αυτή έπρεπε, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 221 παρ. 9 του ν. 4412/2016, να συγκροτηθεί από πρόσωπα, που έχουν εμπειρία και τυπικά προσόντα (πτυχίο) σχετικά με το αντικείμενο της υπό ανάθεση μελέτης, το οποίο αφορά σε κτιριακό έργο (ανέγερση ειδικού σχολείου), αντ΄αυτού ορίσθηκε ως μέλος αυτής υπάλληλος κλάδου ΠΕ Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, η οποία, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, αλλά και σύμφωνα με όσα ανέφερε η ίδια στην αίτηση εξαίρεσής της από την Επιτροπή, δεν διέθετε ούτε τα τυπικά ούτε τα ουσιαστικά προσόντα για τη συμμετοχή σε Επιτροπή Διαγωνισμού για την ανάθεση κτιριακής μελέτης και, συνεπώς, δεν ήταν σε θέση να συνεισφέρει ουσιαστικά στην εκφορά από την Επιτροπή Διαγωνισμού αξιολογικών κρίσεων επί των τεχνικών στοιχείων των προσφορών των διαγωνιζόμενων μελετητών. Το γεγονός δε ότι ο αιτών απευθύνθηκε στη Γενική Γραμματεία Υποδομών – Μη.Μ.Ε.Δ. του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, θέτοντας υπόψιν της την υποβληθείσα αίτηση εξαίρεσης της ως άνω υπαλλήλου από την Επιτροπή Διαγωνισμού, δεν δύναται να θεραπεύσει την ως άνω πλημμέλεια, η οποία, κατά τα ορθώς κριθέντα, παρίσταται ουσιώδης. Και τούτο, διότι η εν λόγω Επιτροπή, η οποία διενήργησε τον επίμαχο διαγωνισμό, εξέφερε κρίσεις με ουσιώδεις ως προς την εξέλιξη αυτού συνέπειες, αφού προέβη σε τεχνική αξιολόγηση και βαθμολόγηση των υποβληθεισών τεχνικών προσφορών. (...)Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να απορριφθεί και να μην ανακληθεί η 764/2019 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Προμήθειες-μεικτές συμβάσεις. (..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, με δεδομένο ότι η επίμαχη από 27.10.2016 σύμβαση, κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό συνιστά σύμβαση προμηθειών, στην οποία περιλαμβάνονται παρεμπιπτόντως και εργασίες τοποθέτησης (άρθρο 2 παρ. 1 περ. 8 του ν. 4412/2016), το Κλιμάκιο κρίνει, κατά πλειοψηφία, ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο, μη νομίμως το αντικείμενο της σύμβασης παρελήφθη από την αναρμόδια  προς τούτο επιτροπή παραλαβής «ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ» (βλ. το από 3.11.2016 «ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΠΑΡΑΛΑΒΗΣ ΕΡΓΟΥ & ΒΕΒΑΙΩΣΗΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗΣ ΥΛΙΚΩΝ-ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΩΝ-ΑΝΤΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ» της τελευταίας). Ωστόσο, το Κλιμάκιο, συνεκτιμώντας το γεγονός ότι δεν αμφισβητείται από την Επίτροπο η καλή εκτέλεση της επίμαχης σύμβασης, κρίνει ότι πρέπει να αναγνωριστεί η συνδρομή συγγνωστής πλάνης υπέρ των αρμοδίων οργάνων του ....., τα οποία, ένεκα του προαναφερθέντος αντικειμένου της σύμβασης,  που περιλαμβάνει και εργασίες τοποθέτησης, χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των κείμενων διατάξεων, θεώρησαν ως αρμόδια επιτροπή παραλαβής του την επιτροπή παραλαβής «ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ»...I. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, πλην όμως τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα θα μπορούσαν να θεωρηθούν, λόγω συγγνωστής πλάνης, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν.

ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ...Με τα δεδομένα αυτά, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. σκ. ΙΙ της παρούσας), το Τμήμα συνεκτιμώντας ότι: α) το αντικείμενο της κρινόμενης σύμβασης συνίσταται σε επισκευές συντηρήσεις σχολικών κτιρίων και των αύλειων χώρων τους, όπου, όπως είναι γνωστό από προηγούμενες ενέργειες των ελεγκτικών σχηματισμών του Δικαστηρίου, είναι συνήθης η υποβολή προσφορών με υψηλές εκπτώσεις (βλ. Ελ. Συν. Ε΄ Kλ. 417/2016, 209/2018, 354, 399, 406, 418, 587/2019), β) κατά τη διαδικασία ανάδειξης αναδόχου αναπτύχθηκε επαρκής ανταγωνισμός, με τη συμμετοχή στο διαγωνισμό δεκαέξι (16) εργοληπτικών επιχειρήσεων, ενώ ο μέσος όρος των εκπτώσεων των παραδεκτών προσφορών των συμμετεχουσών εταιρειών στο διαγωνισμό ανήλθε σε 49,07% επί του προϋπολογισμού μελέτης με τις προσφερθείσες εκπτώσεις να κυμαίνονται από 64% έως 35% και γ) σε κανένα στάδιο του διαγωνισμού δεν διατυπώθηκαν ειδικές και συγκεκριμένες αιτιάσεις ούτε υποβλήθηκαν ενστάσεις, ώστε να δημιουργήσουν στην αναθέτουσα αρχή αμφιβολίες ως προς τη φερεγγυότητα των υποβληθεισών οικονομικών προσφορών (βλ. Ελ.Συν. VI Tμ. 1345/2018, 2028/2017, πρβλ. 525/2018, 3335, 2980/2015), κρίνει ότι δεν τεκμηριώνεται εν προκειμένω η κρίση του Κλιμακίου περί της φύσης των προσφορών ως ασυνήθιστα χαμηλών. Κατά συνέπεια ο αιτών Δήμος κρίνοντας σιωπηρά ότι στην προκειμένη περίπτωση οι επίμαχες οικονομικές προσφορές δεν παρίστανται ασυνήθιστα χαμηλές λόγω της φύσης και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του συγκεκριμένου έργου και ότι, συνακόλουθα, δεν συνέτρεχε ανάγκη πρόσκλησης των συμμετεχόντων προς αιτιολόγησή τους, δεν υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής του ευχέρειας, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την ένδικη αίτηση ανάκλησης.

 Αποκατάσταση και αναβάθμιση Ιαματικών Λουτρών (...)Η σύμβαση οριζόντιας συνεργασίας πληροί το σύνολο των κριτηρίων που θέτει η παρατεθείσα ανωτέρω παρ. 4 του εν λόγω άρθρου 12 του ν. 4412/2016 και νομίμως συνάπτεται χωρίς διαγωνισμό, εξερχόμενη του πεδίου εφαρμογής των ρυθμίσεων του δικαίου της Ένωσης που διέπουν τις ανταγωνιστικές διαδικασίες ανάθεσης. Εξάλλου, το γεγονός ότι οι προσφεύγοντες διέλαβαν ως νομική βάση για τη σύναψη της μεταξύ τους σύμβασης το άρθρο 100 του ν. 3852/2010 και ο χαρακτηρισμός της ως «προγραμματικής» δεν αποκλείει, τον ορθό νομικό χαρακτηρισμό της εν λόγω σύμβασης από το Δικαστήριο. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της σύμβασης του Αναπτυξιακού Οργανισμού Ο.Τ.Α. με την επωνυμία «. Α.Ε.- ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ..» με αντικείμενο την εκτέλεση του έργου με τίτλο «Αποκατάσταση και αναβάθμιση Ιαματικών Λουτρών ».Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί την Πράξη του αρμοδίου Επιτρόπου.